#gebeurtenis

[twafordizzy]

NL-4K-W

Jaap Wagemaker (1906-1972, Haarlem) maakte schilderijen die tegen beeldhouwwerk aan zaten. Het zijn reliëfs waarbij naast verf andere materialen werden gebruikt. Wagemaker’s werk is ingetogen, verstild en zijn werken tonen een spannende stilte. Steeds belangrijker werd de huid van het werk. Johannes Hendrik Weissenbruch (1824-1903, Den Haag) schilderde ruimte, licht en lucht en werd er bekend…

[joostjongepier]

Wat?   Rythm 0 (1974), The artist is present (2010), Light Dark (1978), Imponderabilia (1977), Nude with Skeleton (2002/2005) en Cleaning the mirror I (1995) door Marina Abramović [Light Dark en Imponderabilia samen met Ulay]

Waar?   Tentoonstelling Marina Abramović in het Stedelijk Museum, Amsterdam

Wanneer?   6 juni 1024

Performancekunst heeft meer gemeen met podiumkunsten dan met beeldende kunst. Het gaat om een live uitgevoerd gebeuren, waarbij alleen het publiek dat fysiek aanwezig is, het kunstwerk werkelijk beleeft. Natuurlijk kan een performance worden geregistreerd in de vorm van een filmopname, maar het zien van de film is niet hetzelfde als erbij zijn op het moment dat de gebeurtenis daadwerkelijk plaatsvindt. Neem het beroemde flesje gazeuse dat door Wim T. Schippers bij Petten in zee werd gegoten. Ik heb dat filmpje talloze malen op internet gezien. Daar heb ik ook beelden gezien van optredens van de Beatles, maar – zoals iedere fan je kan vertellen – dat is iets heel anders dan wanneer je er live bij was.

Het voorgaande maakt de tentoonstelling Marina Abramović een wat merkwaardige expositie. Er hangen geen schilderijen en er zijn nauwelijks sculpturen. We zien vooral beelden en recreaties van performances. Betekent dit dat de tentoonstelling niet de moeite waard is? Allerminst! Marina Abramović is zonder twijfel een van de meest spraakmakende kunstenaars van de twintigste eeuw en aandacht voor haar werk is volkomen terecht. Daar komt bij dat de vormgeving van de expositie zeer fraai en goed doordacht is.

In het begin van de jaren zeventig gebruikt Abramović haar eigen lichaam als medium, waarmee ze de grenzen van haar fysieke en mentale uithoudingsvermogen verkent. Daarbij gaat ze heel ver. In de eerste zaal zien we een tafel met 72 objecten, variërend van watten tot spijkers en van muizenval tot hakmes. Deze tafel verwijst naar Rythm 0, een performance waarbij de kunstenaar haar lichaam tot object maakt. De instructie aan het publiek luidt: “Er liggen 72 objecten op de tafel die naar believen op en tegen mij kunnen worden gebruikt.” Na afloop beschreef Abramović de gebeurtenissen: "Wat ik leerde was dat als je het aan het publiek overlaat, ze je kunnen vermoorden. Ik voelde me echt geschonden: ze sneden mijn kleren in stukken, staken rozendoornen in mijn maag, een persoon richtte het pistool op mijn hoofd en een ander nam het weg. Na precies zes uur stond ik, zoals gepland, op en liep naar het publiek toe. Iedereen rende weg om aan een daadwerkelijke confrontatie te ontsnappen.”

Misschien wel de bekendste performance van Marina Abramović is The artis is present, een aanzienlijk vreedzamere confrontatie tussen kunstenaar en publiek dan Rythm 0. Van 14 maart tot 31 mei 2010 vond in het MoMA in New York een aan Abramović gewijd retrospectief plaats. Tijdens de duur van de tentoonstelling zat de kunstenaar tijdens de openingstijden van het museum op een stoel in het atrium. Bezoekers konden zolang ze wilden op een stoel tegenover haar gaan zitten om haar in stilte recht in de ogen te kijken. Er is op de tentoonstelling in het Stedelijk een filmopname van het gebeuren te zien. Daarnaast zijn er twee videowanden met portretopnamen van aan de ene kant de kunstenaar, aan de andere kant bezoekers. Deze opstelling maakt het mogelijk om zelf als bezoeker de kunstenaar een tijdlang in de ogen te zien. Misschien nog wel interessanter is het om jezelf in de kunstenaar te verplaatsen en juist een bezoeker een tijdlang aan te kijken. De videowanden tonen een veelheid aan expressies en emoties..

Eén zaal bevat grote videoschermen waar je tussendoor kunt lopen en waarop verschillende performances worden getoond. Hiervan vond ik met name Light Dark fascinerend om naar te kijken. Abramović en haar toenmalige partner Ulay zitten tegenover elkaar. Om de beurt slaan ze elkaar, eerst zacht en teder, maar gedurende de 8 minuten en 15 seconden die de film duurt wordt de afwisseling van slagen sneller en harder en daarmee agressiever.

Lichamelijkheid is een hoofdthema in het werk van de kunstenaar. Dit speelt ook een rol in één van de twee performances die tijdens mijn bezoek live worden gereconstrueerd. In de doorgang tussen twee zalen, staan twee naakte mensen, een man en een vrouw. Er is een relatief enge ruimte tussen de twee, waar doorheen de bezoekers naar de volgende zaal kunnen komen. Ik kende deze performance en dacht vooraf dat het tamelijk ongemakkelijk zou voelen om tussen het paar door te gaan. Op het moment zelf voelt het echter heel natuurlijk. Dat dat niet voor iedereen geldt, wordt duidelijk als je een tijdje toekijkt hoe anderen de zaal inkomen.

Naast lichamelijkheid vormt ook het bewustzijn van sterfelijkheid een interessant thema. De video Nude with Skeleton toont de kunstenaar naakt, terwijl op haar lichaam een menselijk skelet ligt. Cleaning the mirror I bestaat uit vijf op elkaar gestapelde monitoren. De beelden tonen hoe de kunstenaar een met vuil bedekt menselijk skelet op haar schoot schrobt. De actie refereert onder meer aan Tibetaanse doodsrituelen die discipelen voorbereiden één te worden met hun eigen sterfelijkheid.

Wat blijft me, na het zien van deze expositie, het meest bij? Over die vraag hoef ik niet lang na te denken. De presentatie van The artist is present maakte op mij diepe indruk. De bijzondere ervaring om één persoon (zelfs al was het in de vorm van een video-opname) een tijdlang stil in de ogen te kijken, was bijzonder. Wellicht zouden we dat allemaal wat vaker moeten doen in plaats van elkaar verbaal te lijf te gaan. De wereld zou er misschien een stukje vreedzamer door worden.

[jurjenkvanderhoek]

HET TOEVAL GEEFT DE DOORSLAG IN KUNSTLOKAAL No.8

Eigenlijk berust de kunst op toeval. Maar toeval bestaat niet. Toeval is een gestuurde samenloop van omstandigheden. Een gevolg van een oorzaak die we niet zien. Een gebeurtenis die we als mens schijnbaar niet in de hand hebben. Toeval is een illusie. Dat is natuurkundig gezien. Natuurkunstig evenwel is het kunstwerk een illusie. Het is een beeld van wat we zien of voelen. Een replica van de werkelijkheid. Bij toeval gelijkend aan het kijken en het tasten, het begrijpen. Toevallig spreekt het aan, heeft het een verhaal. Zoals de realiteit kan worden overgebracht in woorden, echter beter aanspreekt in beelden. Maar ojee, onvoorzien dwaal ik af van het toeval. Dat had ik eerstens niet voorzien, toevallig.

Niet bij toeval is het tweetal, nu te zien bij Kunstlokaal No.8, samengebracht in een duo-tentoonstelling. Maar het lot verbindt hen wel. Want zowel bij Marco Arwert als bij René Korten bestaan hun kunststukken uit toevalligheden. Zit bij de één het avontuur in blinddruk op papier, de ander laat het gebeuren met verf op doek. Maar beide kunstenaars sturen de samenloop van omstandigheden, zetten het toeval naar hun hand omdat zij de oorzaak weten en daarom het gevolg kunnen overzien. Die bijzonderheid brengt hen samen in deze omgeving en laat hen gelijktijdig het werk presenteren. Dat maakt ook dat zij in de ogen van galeriehouder Marcel Prins een twee-eenheid kunnen zijn om de 71e tentoonstelling op rij alhier te kunnen bemensen.

Het toeval wil dat het blinddrukken zoals Marco Arwert dat hanteert gemaakt lijkt te zijn voor slechtziende mensen. Door de traditionele techniek, en één van de oudste manieren van drukken, ontstaat reliëf in het papier. Op de plekken waar gedrukt is kun je met de ogen dicht de figuratie voelen. Niet daar zit bij Arwert de ongedwongen belevenis, deze komt voor bij het drukken van de nul of de punt van de schrijfmachine. Bij een analoge typemachine, dus niet elektrisch aangedreven, kan de gebruiker bepalen welke mate van druk wordt uitgeoefend op de toetsen. Is er (te) hard aangeslagen dan kan het karakter aan de typearm door het papier slaan. In geval van de nul en de punt ontstaat er dan een gaatje in het papier. Het toeval geeft de doorslag. Een welgemikt schot kan die gebeurtenis op dat moment in die tel sturen, touché.

De bladspiegels, met punten in een raamwerk of rijen nullen in kolommen, lijken zo uit een boekwerk gescheurd. De taal als beeld. Een onleesbaar letterschrift om te zien, maar leesbaar door te voelen. Als kunstwerk is dat ongepast, niet doen, dan zal het papier beduimeld raken. Dus zal ik met de ogen de ritmisch geordende reliëfs betasten. En zien dat de stemming wel een landkaart vormt, een stramien waarbij de doorslag de figuratie maakt. En houdt Arwert de schrijfmachine dan voor gezien en links liggen, drukt hij een lijnenspel als beeldverhoging. Een landschap in stijl. En perst hij dan een cirkel op papier, lijkt het alsof een druppel in water valt. Toeval?

Het zal voor René Korten een verrassing zijn dat uit zijn verfstreken bij toeval een begrijpbare vorm ontstaat. Ofwel een beeld dat houvast biedt aan de ogenblik er iets, een tastbaar begrip, van te maken, in te zien. Niet met een plan, maar intuïtief smeert en strijkt Korten eerder opgebrachte plakken verf uit met een spatel. Door te variëren in druk, duur en positie van het strijkmes ontstaan vlakken die ruimte laten voor bestaande onderschildering. Hij werkt nat in nat en schuift kleuren over elkaar in een transparant spel. De getrokken vlakken krijgen het karakter van een landschap. Naast het trekken van de verf, laat Korten de met water aangelengde materie zich ook wel driftig een eigen weg zoeken op de drager. Maar telkens blijft het effect van smeren aanwezig. De compositie lijkt telkens onderweg. In de stilstand van het gekaderde linnen of het vel papier is voortdurend beweging op te merken, een spanning aangebracht.

De composities laten zich niet eenvoudig omschrijven. Deze schilderijen spreken in hun veelkleurigheid en vormentaal voor zich. Behoeven geen uitleg. Het zijn zelfstandige afbeeldingen, autonome vormen, die buiten de werkelijkheid staan en daardoor zo wonderlijk echt lijken. Voor René Korten is het toeval een vreemdeling en een compagnon. In zijn werk balanceert hij op het snijvlak van de realiteit en een abstracte weerslag daarvan. Het is deze smalle rand waar vanaf de kunstenaar makkelijk kan vallen. Geestdriftig houdt hij zich staande, maar niet onbesuisd of ondoordacht. René Korten beeldt niet af, maar hij beeldt uit.

De kunstenaar kan een realistisch effect in het abstracte beeld manipuleren door over en langs de vlekken zorgvuldig geplaatste lijnen en vlakken aan te brengen, zelfs plantaardige figuraties. Want in onze simpele opvatting verlangen wij ons een voorstelling te kunnen vormen. Proberen wij een vinger te krijgen achter het ondoorgrondelijke, trachten het geheimenis begrijpelijk te maken. Voor onszelf. Het bedrieglijke, de leugen tot waarheid te laten worden. Uit de verf laat Korten een valse realiteit ontstaan. Het is er niet, want het is natuurlijk alleen maar modder op een doek. Maar het lijkt toch te bestaan, als afbeelding van een onderbewustzijn dat verbanden legt met onbestaanbare elementen en realistische details. Toevallig wel.

Punctueel – Vloeiend. Werken van Marco Arwert en René Korten bij Kunstlokaal No.8, Schoterlandseweg 55 in Jubbega-Schurega. Te zien van 7 tot en met 30 juni 2024.

[devosopmaandag]

Wij mensen zelf - paradoxaal genoeg

Je leest dingen, je ziet dingen, er gebeuren dingen en je voelt dat er lijnen lopen tussen al die losse delen. Het is belangrijk je best te doen de samenhang te doorgronden omdat het gevoel er een van dreiging, alertheid en diepe zorg is. Het begon dit keer met het lezen van Miriam Rasch' boek over de gevaren van het Dataïsme, daarna las ik een interview met techfilosoof Éric Sain over de gevaren van AI. De verkiezingsuitslag was natuurlijk de grootste gebeurtenis in ons land. De twee oorlogen vormen de sombere grondtoon van dat gevoel, Cyberwar is al langer de derde oorlog. En, o ja, de staat van onze planeet....

Sinds de verkiezingsuitslagen van afgelopen woensdag worden er in de media volop analyses losgelaten op de politieke landverschuiving en op wat ons mogelijk te wachten staat. Nederland zou een mediacratie zijn, een samenleving waarin de media als geheel de grootste politieke machtsfactor is. Elke uitspraak van politici wordt eindeloos herhaald op de miljoenen schermen en schermpjes die ons land telt, geraffineerde spots en advertenties worden op ons losgelaten.

Gisteravond keek ik naar opgenomen afleveringen van de Britse serie 'The Undeclared War', dat het heden op de hielen zit. Het is een uiterst geraffineerde dramatisering van een Russische internetoorlog gericht op het Verenigd Koninkrijk. Ik pik uit die verontrustende fictie, geschreven door Peter Kosminsky, een moment waarop een doorgewinterde fake news-redacteur aan een piepjonge journaliste uitlegt wat de crux is van wat ze doen. Ze moet allereerst vergeten wat voor haar journalistiek is. “De bedoeling is dat mensen eraan wennen dat alles een leugen is. Dat er geen waarheid is. En zodra ze dat aanvaarden.... wel, dan wint de grootste leugenaar..“ Dieper cynisme is bijna niet denkbaar. Dat kan fictie doen, een kraakheldere moment van inzicht bezorgen. Inzicht in wat voor wereld we leven in wat dit leven van ons nu is.

Er moet toch iets bestaan dat een tegenwicht kan bieden aan dat gevoel van dreiging, alertheid en diepe zorg. Natuurlijk is er maar één antwoord mogelijk op die vraag: wij mensen zelf – paradoxaal genoeg. Gistermiddag werd die vraag zo uitbundig beantwoord dat het mij vervulde van een soort geluk. Froukje Reitsema en ik speelden onze voorstelling 'Elkaar andere – pleidooi voor naïeve nieuwsgierigheid' voor het eerst voor een grotendeels Indisch publiek in Nijmegen. Ik las al tijdens het spelen van alles af aan die gezichten: aandacht, gespannenheid, ontroering, opluchting, gêne, reserve, overgave, verstilling. En in het nagesprek werden niet alleen al deze ervaringen gedeeld, maar ook ingesleten emoties, uitgekauwde verongelijktheid. Toen de inleider na afloop een beetje losjes refereerde aan het gegeven dat een kwart van de Nederlanders op Wilders had gestemd en dat het niet ondenkbaar was dat ook onder het publiek een aantal van hen zou zijn, werd het stil. Iedereen dacht het zijne. Ik kreeg weer vertrouwen, want dat alles is wie wij zijn, zomaar op een regenachtige middag ergens in ons land.

[rcvandenboogaard]

Een ongemakkelijk stukje aarde

Van de gebeurtenis zelf schijnt geen foto te bestaan, ofschoon er een foto circuleert waarvan men zegt dat hij vele jaren na dato is aangetroffen op het lijk van een in de USSR gesneuvelde Duitse officier, en waarop je een rij mensen ziet die worden doodgeschoten aan de rand van een ravijn. Die foto is pas in de jaren tachtig boven water gekomen en het lijkt niet uitgesloten dat het hier om een…

[peterpijls1965]

Een verlaten boshuisje in het Savelsbos

Het Savelsbos tussen Maastricht en Cadier en Keer is een gewilde toeristische bestemming geworden, sinds ik er dertig jaar geleden voor het laatst was. De 6000 jaar oude vuursteenmijnen onder het bos worden nu opgeknapt, zo´n 125 jaar nadat een Belgische archeoloog vanuit de trein vermoedde dat ze er moesten liggen.

Toen ik er in de tweede helft van de jaren ´90 drie keer in de week ging hardlopen, was het Savelsbos meestal uitgestorven. Behalve laag over mijn hoofd vliegende roofvogels die hun nest verdedigden en reeën ontmoette ik zelden iemand in het enige natuurlijke hellingbos van Nederland. Wel herinner ik me, en misschien wel mede daarom, een aantrekkelijk soort beklemming die me wel eens overviel als ik daar aan het draven of mountainbiken was.

Ik denk dan aan het leegstaande huisje in een van de dalen, dat misschien ooit onderdak bood aan boswachters, een gewoon gezin of kluizenaars die elders in het Savelsbos in de 19e eeuw ook al afzondering vonden.

De wetenschap dat zo´n 15 meter onder me prehistorische vuursteenmijnen lagen, toen ongetwijfeld nog in weinig bezochte en verstoorde duisternis gehuld, droeg bij aan de toverachtige en ook wel spooky sfeer die me daar altijd wel overviel. De aanwezigheid vlakbij van verlaten en deels instortende mergelgrotten droeg daaraan bij.

Ik werd als ik mijn hardlooptraining even onderbrak om te rusten soms de aanwezigheid gewaar van mensen die er allang niet meer leefden en werkten. Het was een sensatie die niets met mijn latere psychische ontregeling te maken had, maar er misschien wel een aankondiging van was.

Ook in die tijd, ik was 27, had ik alleen thuis namelijk mijn eerste rand-psychotische ervaring. In die jaren werd studente Tanja Groen vlakbij het Maastrichtse kerkdorp Heugem waar ik toen woonde waarschijnlijk het doelwit van Marc Dutroux. Ook met die ingrijpende gebeurtenis zo dicht bij mijn hoekhuis op een anoniem woonerf, hield ik me misschien meer bezig dan goed voor me was. Dat ik toen ook een bad trip meemaakte op Mexicaanse paddo´s, die een kloeke middag mocht duren, droeg denk ik ook niet bij aan mijn mentale evenwicht.

Niet lang daarna ontmoette ik mijn latere vrouw. Ik vertrok uit het Maastrichtse kerkdorp Heugem, vlakbij het Savelsbos, gelegen aan de doorgaande weg van Maastricht naar Eijsden waar Tanja Groen spoorloos verdween.

Na wat omwegen kwam ik tien jaar geleden terug naar Limburg. Niet naar het diepe zuiden ditmaal, het gebied van het voor mij mythische Savelsbos, maar ik landde toevalligerwijs in het uiterste noorden van de provincie. Daar leid ik nu een leven dat verdacht veel lijkt op mijn solitaire bestaan in het dorp even buiten Maastricht, het stille heuvelbos met het verlaten huisje onder handbereik.

Daarmee zou de conclusie gerechtvaardigd kunnen zijn dat ik netto niet veel verder ben gekomen in mijn leven. Het zou ook kunnen dat ik terugkeerde naar een voor mij natuurlijke staat van zijn, maar dan met geamputeerde benen en paar overwonnen verslavingen verder.

Het vervallen huisje in een dal van het Savelsbos, waar ik dertig jaar geleden zo naar keek, heeft hier in Venray een treffend lijkend tweelingzusje. Het betreft een verlaten bouwval in een park vlakbij mijn appartement. De krotwoning doet me altijd sterk denken aan het gedoemde boshuisje uit de horrorfilm The Blair Witch Project.

Het griezelhuisje hier in Venray wordt denk ik binnenkort gesloopt. Alleen kan dat niet de enige verklaring zijn voor mijn levenslange hobby om naar dat soort onroerend goed te staren. Misschien heb ik serieuze progressie geboekt als ik het op een dag nooit meer doe.

[mijndagboekblog]

Gerda ligt in het ziekenhuis, anderhalve week ic is een hele gebeurtenis. Wat moet ik, wat moet zij dan wel niet?

Haar moeder is alleen maar druk met zichzelf. Dat doet pijn. Is het een excuus, dat ze al 89 is? Zo voelt het niet. Haar broer doet op zijn manier zijn best, Anja toont geen enkele belangstelling, waarom niet? Is het, omdat Gerda ook niet naar haar omkeek, toen Anja borstkanker had? Maar ze vertelden ons er nooit iets over. Toen moesten we alles via ma horen.

Ik kom er niet meer uit. Anderhalve week ic heeft een behoorlijke impact.

[overwijs]

“𝙐 𝙗𝙚𝙣𝙩 𝙬𝙚𝙡 𝙖𝙖𝙧𝙙𝙞𝙜 𝙢𝙚𝙫𝙧𝙤𝙪𝙬.”

Werken in het onderwijs heeft veel leuke kanten en andere voordelen. Ja, het is intensief, maar ook dat heeft voordelen. Als er dingen spelen in je leven, minder leuke zaken die je flink kunnen afleiden, dan is een baan waar je door de vele prikkels en beslissingen per minuut aan niets anders kan denken heel prettig zijn. Je even verliezen in je werk, vluchten uit jouw andere bestaan zou je kunnen zeggen, kan dan stiekem best lekker zijn. Zorgen uit mijn privé-leven kunnen dan even een paar uur verdwenen lijken, zodat ik met volle focus mijn werk kan doen.

Dat werkt. Mits. Ja, zoals zo vaak is er een voorwaarde, een maar. Als je lessen goed (genoeg) lopen, kan dat heerlijke afleiding zijn. Heb je lessen die minder goed gegaan dan je gewend bent, wat niet gek is als je zelf minder goed in je vel zit, dan komt dit extra hard aan. En dan hoor je jezelf opeens feller reageren dan misschien echt past bij de situatie, voel je die vervelende les dieper in je lichaam en geest. Terwijl als je terugkijkt op de les het vaak niet eens zó erg was.

Nou… Zo’n dag had ik dus. Andere frustraties drongen mij en mijn les binnen. Alle kleine verstoringen en uitdagingen gingen van mug naar olifantstatus. De les haalde niet het beste in mij naar boven zullen we maar zeggen. Dus sloot ik mijn les af met excuses aan de klas, dat ik misschien buiten proportie had gereageerd en bleef ik met mijn hoofd in mijn handen achter aan mijn bureau.

****, is dan het enige wat ik denk terwijl ik me suf reflecteer. Wat ging er mis en wat gebeurde er nou eigenlijk dat zo erg was. De conclusie was: zo erg was het allemaal niet. En toch voelde het niet zo. Als ik het lokaal uitloop zegt een leerling uit een andere klas: “ik hoorde dat u een zware les had mevrouw.” Ik interpreteer het als medeleven en bevestig dankbaar. Een ander, de grapjas, vraagt: hoe zwaar, 190 kilo?”. En de luchtigheid is terug, ook een beetje bij mij.

Die middag zie ik een leerling uit m’n klas een straf uitzitten en knoop een geïnteresseerd praatje aan. Hij vertelt wat er gebeurd was, wat hij er van vond, hoe het gesprek ging met die docent en sluit af met: “die docent vind ik gewoon niet aardig.”

Met de gebeurtenis van de ochtend nog vers op mijn netvlies flap ik er uit: “ik ben ook niet altijd aardig.” Waarop hij zonder twijfel reageert dat ik wél aardig ben. “Maar vandaag was ik toch niet bepaald aardig…”.

Hij kijkt mij even aan, terwijl hij verder gaat met het uitvoeren van z’n straf en zegt resoluut: “dat kan een keertje gebeuren mevrouw, dat maakt u niet onaardig.” En deze jongen laat in een gesprek van minder dan een minuut zien waarom werken in het onderwijs nou écht leuk is, pubers met hun kleine hartjes en grote monden.

[verlegentijd]

Soms weet ik eigenlijk helemaal niet wat liefde nou inhoud.

Nu zal ik het alleen maar kunnen associëren met pijn , verdriet en het gevoel van iemand verliezen. En toch wil ik de liefde ik nog niet associeer met de pijn mee maken.

Momenteel voel ik de pijn in mijn schouders die zakt naar mijn middenrif. Ik haat het om alleen te zijn. Er is niemand waar ik 24/7 nog mee kan communiceren. Elke gedachte of gebeurtenis die in me op komt is er niet. Ik ben weer met mijn eigen zware gedachtes die ik op vele manieren wel in de wereld kan brengen maar toch. Is het anders om het te delen met iemand die zo dichtbij je staat. Die persoon maakt jouw leven ook mee tegelijkertijd dat hij of zij zijn leven meemaakt. Ik besta al 23 jaar op deze wereld. Maar ik voel me niet zo. Ik heb het gevoel dat steeds als mijn hart word gebroken op welke manier dan ook dat ik steeds een leeftijd van mezelf kwijtraak. Ik voel me totaal niet 23 misschien pas 18 nog. Ik heb het gevoel dat ik een normaal tienerleven ook nog nooit ervaren heb, iets wat normaliteit zou zijn. Ik zou ook willen om al de liefde die ik aan andere kan geven , aan mijzelf te kunnen geven. Ik heb veel liefde voor mijn vrienden en voor sommige familie leden maar toch waarom kan ik het inderdaad ook niet aan mezelf geven. De liefde die ik nu ervaar beangstigd me. Het is overduidelijk dat het heel giftig is maar toch heb ik nog zoveel liefde voor die persoon, maar misschien gaat er iets veranderen ik voel het in mijn lichaam het is iets wat er gebeurd is de laatste paar uur nadat we elkaar voor het laatst gezien hebben. Hij heeft me de hele nacht vast gehouden maar nog nooit zoals hij ooit gedaan heeft. Misschien zelfs vaster dan de eerste 2 dagen samen slapen. Hij heeft me geen een keer losgelaten. Ik viel ook meteen in de diepste rustigste nacht die ik al weken niet heb gehad. Het was fijn en troostend. Eindelijk na wekenlang smeken was hij er een keertje voor mij en daar ben ik heel dankbaar om

Dankjewel

[gedichtenoverdingen]

21, 2-2-2023

Ik heb me in tijden niet zo ongeloofelijk zwaarmoedig gevoeld, dat ik spontaan het schrijven terug vind. Ik zeg de verkeerde dingen en sla de verkeerde toon aan om vervolgens dat alles te ontkennen maar wel bang ben dat m’n huisgenoten me nu nog minder mogen. Ik ben nog altijd te impulsief in conversatie, waardoor ik mijn vader machteloos zie proberen om te gaan met de dingen die hij ook niet begrijpen kan of oplossen. Je zou maar een dochter hebben. Ik geef geld uit alsof ik niet van plan ben een toekomst te gaan hebben. Ik wil een grap maken over hoe ik niet weet of ik het eind van deze maand ga halen, en dan niet zo zeer financieel - maar dat zijn geen leuke grappen om te maken, en de waarheid is, ik red me wel. Ik red mezelf altijd. Ik weet inmiddels best dat door middel van samenwerken en verbinden en je open stellen je meer bereikt, dat dat is waar het leven begint. Maar ik weet ook dat te veel misplaatste liefde, hoop, verwachtingen, vertrouwen, geduld en vergiffenis ertoe hebben geleid dat er enkel bedden geen levens werden gedeeld en misschien verklaart dat waarom ik al kankerend vannochtend in m’n eentje een hele tafel inclusief tafelblad (in 2 keer lopen) vanuit de woonkamer de schuur in heb gesleurd omdat m’n huisgenoten dat nog altijd niet hadden gedaan en ik dat blijkbaar niet op een normale manier kon vragen. Dan deed ik het zelf maar. 

Ik weet niet zo goed wat ik later wil worden maar dat komt ook omdat ik weet dat het niets uit maakt. Misschien is het gewoon goed om door the motions te gaan, gewoon die studie af maken. Wat ik en de rest van de wereld daarvan vind of daarvan gaat maken is even niet belangrijk. Elk. Moment. Van. Reflectie. Leidt. Tot. Stilstand. En ik wil eigenlijk vooral verder, niet meer te horen krijgen dat ik te jong ben om mee te zijn, om het te begrijpen, om serieus genomen te worden. Ik wil weten dat het kan, liefde, de blik van je eigen kind als het niet durft. Ik denk dat ik het daarvoor doe, the motions. En voor de versie van mezelf die ik dan ben.

Ik verbaas me soms over hoe diep trauma kan gaan zitten en dat je dat pas beseft als het na vijf jaar ineens terug komt. Maar vervormd, het zijn de ideeën die je bang maken, niet de letterlijke gebeurtenis. Ik heb nog altijd irrationele angst bij hele normale dingen. Ik weet niet of de praatafspraak van volgende week daarin iets kan veranderen, maar wel dat daarheen gaan valt onder het proberen.

“Proberen”, misschien is dat wel mijn favoriete woord. Een ondergewaardeerd woord. Sommige vinden proberen niet goed genoeg, te ondermijnend, voorzichtig, veilig. Ik vind het dapper. Ik vind het mooi dat we het als mensen altijd nog kunnen proberen, iets. Ondanks dat we het spannend vinden, niet weten hoe of er geen fuck meer van geloven, proberen.

Soms denk ik aan hoe lang ik vind dat het leven al duurt en derhalve nog zal duren. Ik ben een maand te vroeg geboren en mijn moeder grapte dat ik altijd ongeduldig ben gebleven. Misschien is dat anders voor mensen die weinig last hebben van zichzelf, fysiek dan wel mentaal - maar als we de boedhisten moeten geloven hoort leiden nou eenmaal bij het leven. 

Nu dat ik filosofie als tweede studie ben gaan doen, drie vakken daarin heb gevolgd, besef ik me eigenlijk vooral wat de Westerse filosofie niet kan en de Oosterse wel. Niet dat ik je alles kan vertellen over Daoïsme, maar wel dat het analyseren van interpretaties van interpretaties van woorden in specifieke contexten weinig concrete antwoorden zal bieden. En misschien heeft het als we het over ethiek hebben, dan meer zin om aan je vrienden te vragen wat zij zouden doen, of is ethiek wel het besef dat wat je ook doet, zij je niet zullen afschrijven. 

[dacusgodevaard]

Ik dien in;

Een motie van treurnis.

De vergadering is geopend,

mijn bijdrage schamper zenuwslopend.

De vergadering, op emotie vooruitlopend,

Zielenwee, wat is het toch een verdrietige gebeurtenis.

De beraadslaging is voorbij;

Staat allen op, zo vangt aan het stemmen.

Knik ja, al dan niet schud het hoofd,

Dan kunnen we collectief de zaal uitrennen.

Ik blijf nog even zitten; enkel ik stemde vó��r.

Deze vergadering is simpelweg niet besteed aan mij.

Zo komt aan alles een einde, was het slechts de stemming die ik verloor?

- V.G.

[twafordizzy]

Aanrijding met een hert leidt tot zelfinzicht

bron beeld: verheijen-wanroij.nl In Schemervluchten, de bundel essays die de Britse wetenschapster Helen Macdonald (1970) schreef over natuur(verschijnselen), wijdt ze ook een hoofdstuk aan DVC (Deer-Vehicle-Collision), de botsing tussen hert en auto. In Amerika komen elk jaar ongeveer 200 verkeersdeelnemers om bij zo’n botsing. Volgens instanties die de aanrijdingen bijhouden gaat het jaarlijks…

[joostjongepier]

Wat?   Gezicht op Delft (1660-1661), Gezicht op huizen in Delft, bekend als Het straatje (1658-1659), Sint Praxedis (1655), Christus in het huis van Maria en Martha (1654-1655) en De koppelaarster(1656) door Johannes Vermeer

Waar?   Tentoonstelling Vermeer in het Rijksmuseum, Amsterdam

Wanneer?   10 februari 2023

Maar liefst vierhonderdzestigduizend bezoekers kwamen in 1996 naar het Haagse Mauritshuis voor een tentoonstelling met tweeëntwintig werken van Johannes Vermeer. Ik was op 19 april van dat jaar één van de vele bezoekers die hun entree maakten in een speciaal voor de gelegenheid over de Hofvijver gebouwde tent. De Volkskrant (9  november 1995) opende een artikel over deze expositie met de zin: “Volgens kenners is het een gebeurtenis van eens in de paar honderd jaar.” En daarmee is maar weer eens aangetoond dat kenners er soms verschrikkelijk naast kunnen zitten. We zijn inmiddels ‘slechts’ zevenentwintig jaar verder en in het Rijksmuseum in Amsterdam start opnieuw een tentoonstelling met uitsluitend werk van Vermeer. Dit keer zijn er maar liefst achtentwintig werken te zien. Daaronder bevindt zich een drietal werken uit de New Yorkse Frick Collectie die normaal nooit worden uitgeleend. Een grootscheepse verbouwing van dit museum zorgt voor de unieke uitzondering op de regel. De verbouwing was voor Rijksmuseum-directeur Taco Dibbits aanleiding om te proberen zoveel mogelijk werken van de zeventiende-eeuwse meester bij elkaar te brengen in Amsterdam. En dat is gelukt!

Als ik de expositie binnenkom, tref ik in de eerste zaal gelijk twee bekende werken aan: Gezicht op Delft uit het Mauritshuis en Het straatje uit het Rijksmuseum. We beginnen onze tocht langs het werk van Vermeer in zijn thuisstad Delft. Hoewel ik vaak in zowel het Rijksmuseum als in het Mauritshuis kom en beide werken goed ken, zorgt het feit dat ze in een andere context hangen ervoor dat ik met nieuwe ogen naar de werken ga kijken. Over Het straatje schreef ik eerder in dit dagboek: “In mijn jeugd was kunst niet alom aanwezig. Al mijn kunstervaringen dateren dan ook van mijn studententijd en daarna. Allemaal, behalve één. Ooit hadden we bij ons thuis een kunstkalender. Waarschijnlijk hadden we die als presentje voor Nieuwjaar gekregen van een verzekeringsmaatschappij of zo. Nu zouden we zoiets een ‘premium’ noemen, maar die term was toen (goddank!) nog niet uitgevonden. Enfin, hoe de kalender in ons huis terecht kwam doet voor dit verhaal ook niet echt ter zake. Wél het feit dat één van de reproducties grote indruk op mij maakte. Zo sterk zelfs dat ik nu, pakweg vijftig jaar na dato, nog steeds weet welk schilderij op de kalender was afgebeeld.” Wat bij zowel Het straatje als bij Gezicht op Delft onmiddellijk in het oog valt is de geweldige manier waarop Vermeer licht weergeeft.

Johannes Vermeer werd in 1632 geboren in Delft, waar hij in 1675 overleed. Hij was 21 jaar oud toen hij trouwde met Catharina Bolnes, met wie hij veertien of vijftien kinderen kreeg, van wie er bij zijn overlijden nog elf in leven waren. Aanvankelijk was Vermeer gereformeerd, maar bij zijn huwelijk trad hij toe tot de katholieke kerk. Behalve schilder was hij ook kunsthandelaar en voorman van het Lucasgilde.

Na zijn huwelijk schilderde Vermeer een aantal grote werken met historische verhalen. Het werk dat mij het minst aan Vermeer doet denken is Sint Praxedis. Praxedis was een Romeinse adellijke dame die in de tweede eeuw lichamen van christelijke martelaren verzorgde. Vermeer schilderde dit werk naar voorbeeld van een Florentijnse schilder

Christus in het huis van Maria en Martha is al veel meer een ‘echte’ Vermeer. Het schilderij is gebaseerd op een verhaal uit het Evangelie van Lucas: “Toen ze verder trokken ging Hij een dorp in, waar Hij gastvrij werd ontvangen door een vrouw die Marta heette. Haar zus, Maria, ging aan de voeten van de Heer zitten en luisterde naar zijn woorden. Maar Marta werd helemaal in beslag genomen door de zorg voor haar gasten. Ze ging naar Jezus toe en zei: ‘Heer, kan het U niet schelen dat mijn zus mij al het werk laat doen? Zeg tegen haar dat zij mij moet helpen. De Heer zei tegen haar: ‘Marta, Marta, je bent zo bezorgd en je maakt je druk over zoveel dingen. Er is maar één ding noodzakelijk. Maria heeft het juiste gekozen, en dat zal haar niet worden ontnomen” (Lucas 10:38-02 NBV21). Je ziet aan Vermeers Martha dat ze het eigenlijk te druk heeft om zich ook nog eens druk te moeten maken over de luiheid van haar zuster. Een beetje gehaast zet ze een mand met brood op tafel, terwijl ze Jezus vraagt Maria een standje te geven. Jezus straalt volkomen rust uit. Terwijl hij reageert op Martha’s klacht, wijst hij op Maria die stil luisterend aan zijn voeten zit. De drie protagonisten van het verhaal staan centraal. Bijfiguren ontbreken en ook is er nauwelijks iets van de omgeving te zien. Vermeer richt zich volledig op de kern van het verhaal. De verstilling die de latere werken van de schilder zal kenmerken, is ook hier al volop aanwezig.

Een omslagpunt in het werk van Vermeer is De koppelaarster. Religie en mythologie maken plaats voor een bordeelscène. Daarna zal Vermeer zich vooral richten op verstilde huiselijke taferelen en tronies van vrouwen.

[jurjenkvanderhoek]

HET DODE MOMENT WEER TOT LEVEN GEWEKT

Dichter/schrijver Mischa Andriessen noemt het een tussenwereld, an in-between world, un mondo intermedio. De onzichtbare scheidslijn tussen het levende en dode. Het menselijke en het zakelijke. Werkelijk en abstract. Volgens de schrijver maakt de Italiaanse kunstenaar Daniele Galliano een verslag in verf van het oversteken van de grens tussen boven- en onderwereld. Dus werkelijk het moment dat de ogen zich sluiten, de ziel uitvaart naar een nieuwe haven. De trossen los. Dat kan betekenen dat de schilderijen iets van spiritualiteit in zich hebben. Een glimp van geloven en de glans van weten. De ziel die nog niet echt weg is en boven zichzelf hangt. De bijna dood ervaring die nog twijfelt welke kant gekozen zal worden.

Andriessen vergelijkt de ervaring verbeeldt door Galliano met verlies. Het bij overlijden of op een andere manier verdwijnen van een dierbare. De achtergeblevene gaat "op zoek naar iets dat degene die wordt gemist, achtergelaten heeft. Iets dat aan hem of haar herinnert, een voorwerp, een geur, desnoods het versleten leer van de bank waarop hij of zij het liefste zat. Domweg iets dat de verdwenen geliefde even terug  tastbaar maakt." Galliano raakt het moment kwijt. Het moment waarop hij is geïnspireerd geraakt de wereld te beschouwen. Kijkend naar gewone dingen. Zaken die in de wirwar van de tijd nauwelijks nog opvallen, normaal lijken. Dit vastleggen zet de activiteit voor dat moment stil. In het specifieke moment gaat de kunstenaar op zoek naar verloren beelden. Omdat het moment slechts één tel duurt, een seconde, een fractie van tijd, is het zaak de sfeer in een expressieve vorm vast te leggen. Het beeld komt voor ogen in een snelle oogwenk. Het is niet helder, bewogen zou je zeggen in de fotografie, maar draagt alle elementen in zich die gezien zijn.

Daniele Galliano legt dat verlies van tijd vast, het verloren geziene, de kwijt geraakt ervaring, zodat ik het terug kan kijken. Geen deja vu daar het realiteit is, ik was daar niet eerder, ik ben daar nu. In een glimp trekt die omgeving aan mijn blik voorbij. De tijd hield het niet staande, kon het maar amper registreren. De kunstenaar doet dat wel, legt het vast. Het verstilde moment. Het in verf gebeeldhouwde ogenblik. Een monument voor de gebeurtenis, de onbenoembare herinnering. Geen vage beelden zoals je van herinneringen kunt verwachten. Het palet van Galliano is kleurrijk en helder zoals zijn geboorteland dat is – het mediterrane licht, welhaast een vakantiestemming. Onwerkelijk echt.

In het boek "Morti Viventi", onlangs uitgegeven door Van Spijk Art Books in samenwerking met Livingstone Gallery Den Haag en de Amsterdamse vestiging van het Istituto Italiano Di Cultura, komen al die verloren momenten langs. Al dat verlies passeert vanuit het decor van het geheugen in diverse gezichten van ver en nabij de revue. In de uitgave, als een soort van expositie in boekvorm - een catalogus van het atelier, een portfolio, een aandenken, de herinnering aan doorgemaakte momenten, komen al die onopgemerkte vergezichten voorbij. Het leest of beter bekijkt als een fotoalbum van een reis in het verleden, de tijd. Het is voorbij, passé, afgelopen, maar gelukkig hebben we de plaatjes nog.

Onderverdeeld in verbanden, als landschappen, stadsgezichten en mensen is het boek gerubriceerd en getypeerd. Het meest interessant daarbij zijn de samenstellingen, constellations. Mensen gegroepeerd als massa in vogelvlucht, gezien van een afstand zodat de vormen samen lijken te smelten. Een kluit aan lijven, waarvan ieder individu zich toch als persoonlijkheid gedraagt en tegelijk onderdeel is van de eenheid. Het is een werkelijkheid die in een abstracte vorm is weergegeven. Gezichten onherkenbaar, vlekken in de samenstelling van een publiek. Voor een moment brandt die menigte zich in op mijn netvlies, daarom is de tel in beweging, zijn de figuren onderdelen van de compositie. Maar van een afstand gezien vormen de vlekken verf toch duidelijk een groep mensen. Galliano weet zelfs welhaast ieder figuur een eigen karakter te geven, een gepersonaliseerde handeling. Wie goed naar het werk kijkt kan in de massa als het ware zichzelf tegen komen.

Wanneer de herinnering een rol gaat spelen om de vergetelheid in het nu terug te zetten worden de gedachten als negatieven. Zoals in de werken ‘Berlin’ en ‘Do you remember’. Nog niet ontwikkelde beelden. Vastgelegd in het oog, maar niet afgedrukt nog door de occipitaalkwab. Het geziene beeld is nog niet verwerkt in de hersenen. Het valt uiteen in tussenstadia, tussenwerelden. Al die andere beelden zijn ook onafgewerkt. De blik beklijft niet, maar concentreert zich alweer op een ander beeld. Die beelden uit de tussenwereld, de gedachten aan het moment, zijn niet af, onvolmaakt. Het lijken bouwstenen in een muur die is opgetrokken tussen de boven- en de onderwereld. Menselijke lijven in een getto-achtige setting missen onderdelen, want het oog moet snel kijken om alles in juiste proporties te observeren. Daardoor mist de blik wel details en blijken de lichamen half af. Er ontbreken lichaamsdelen omdat deze in gedachte niet zijn opgeslagen, niet meegenomen in de beschouwing van het moment.

Er heerst een onbepaalde spanning in de schilderijen van Galliano. De stemming is voelbaar, de sfeer te snijden. Er is een gelaagdheid in de werkelijkheid, doordat deze maar voor een deel is weergegeven. De laag die niet zichtbaar is maakt wel het beeld. De geest vult het ontbrekende aan, zet de vlakken door waar ze niet zijn. De gedachte van heden neemt de herinnering in verleden over. Ik zie mensen op plekken waar ze al niet meer zijn. Ik beschouw momenten die al voorbij zijn. Ogenblikken die gestorven zijn. Levens die van voorbijgaande aard zijn, het zijn dat was. Maar ik zie geen levende doden zoals de titel doet vermoeden, of dode levenden. Wat ik zie is het moment van toen dat levenloos is in het nu. De handelingen en activiteiten zijn er niet meer, de situatie is geweest en komt niet terug. Galliano op zijn beurt haalt de gebeurtenis echter terug, haalt de tijd als het ware in om niet te vergeten.

De tijd is kwijt geraakt, het moment verdwenen. Maar de kunstenaar zoekt naar dat wat wordt gemist. Vindt datgene wat aan dit ene moment herinnert en legt deze gedachte vast in verf op doek. Zo zodat ik het kan mee beleven. Herbeleven, terug zien. Maar eigenlijk schieten woorden tekort om de juiste sfeer te beschrijven. Ook al omdat Galliano de wereld in zijn schilderijen heeft ontregeld. Het klopt niet wat ik zie. Maar zoals gezegd de gedachte vult het geschonden beeld aan dat door de herinnering is gefilterd. De tijd heeft het kapot gemaakt, maar heelt tegelijkertijd alle wonden. Wel heeft Andriessen genoeg woorden om de sfeer van de kunstenaar te omschrijven. In zijn essay neemt hij mij de woorden uit de mond. Had ik graag zijn woorden tot de mijne gerekend, zoals ik de momenten van Galliano het liefst in mijn leven invoeg.

Ik citeer Andriessen: “Hij schildert zo mooi en zo helder dat de kijker niet meer precies weet wat hij ziet, maar des te sterker, voelt hij het.” Een zin die ik bijna letterlijk kan passen op zijn ‘aantekeningen uit een tussenwereld’: Hij schrijft zo mooi en zo helder dat de lezer niet meer precies weet wat hij leest, maar des te sterker, voelt hij het. Woorden en beelden sluiten nauw op elkaar aan, waarbij ik me kan afvragen wat er eerder was de kip of het ei. Het moment of de beschrijving. Het is een retorische vraag, want ik kan het antwoord met stelligheid raden. De schilderijen spreken voor zich, de woorden doen dat ook. Maar hebben elkaar nodig. Een samenspel van disciplines.

Morti Viventi. Daniele Galliano. Met tekst van Mischa Andriessen. Uitgave Van Spijk Art Books in samenwerking met Livingstone Gallery Den Haag en Istituto Italiano di Cultura Amsterdam, 2023.

[devosopmaandag]

Over toeval

Iedereen veert op bij momenten van toeval. Verbazing, vrolijkheid en opwinding volgen, en het lliefst delen we die met anderen. Paul Auster schreef in The red Notebook over vormen van werkelijk plaatsgevonden toeval. Juist het waargebeurde maakt het wonder van toeval nog groter. Hij schreef ook een roman met de veelzeggende titel 'The Music of Chance'. Ik werd zo enthousiast over die verhalen in The Red Notebook dat ik hem een brief schreef met een onwaarschijnlijke eigen ervaring van toeval. Natuurlijk kreeg ik geen antwoord.

Het allermooiste toeval dat mij ooit overkomen is, waarover ik Auster schreef, en met regelmaat vertel aan anderen is het volgende: ik stuurde ex-vriend M een jaar nadat we uit elkaar waren een boek voor zijn verjaardag. Ik kreeg geen enkele reactie en maakte daaruit op dat hij geen behoefte had mij ervoor te bedanken. Ik kon daarmee leven. Maanden later stuurde de post mij het pakketje gehavend retour; het was zoek geraakt. Een beetje als bewijs stuurde ik het in die gehavende vorm opnieuw naar hem. Toen belde hij op. Het boek dat hij van mij kreeg was het boek dat hij op dat moment las – in bed. En nu komt het allermooiste: in mijn pakketje deed ik een ansichtkaart van een lachende jongeman die van onderop gefotografeerd werd. De jongeman hangt met zijn voeten aan een touw aan een hoge boom. Ik schreef achterop de kaart: 'Are you still diving through life? (M is een Engelsman). Toen vertelde hij me waarom hij in bed lag. Zijn kunstenaarsvriendin wilde een video maken en vroeg hem om zich uit een boom te laten vallen. Hij deed het, en brak zijn rug. . . Ik bedacht 'de toeval-paradox': hoe onwaarschijnlijker een toevallige gebeurtenis is, hoe echter hij wordt.

Het verschijnsel dat je opeens dingen tegenkomt die je daarvoor nooit eerder opmerkte, en dat het precies die dingen zijn waar we op dat moment mee bezig zijn, is een verschijnsel dat iedereen kent. Dat is schijntoeval. Wat er gebeurt is de werking van De Wet van de Ontvankelijkheid: door open te staan voor iets, wordt het opgemerkt. Maar het geval van M en het boek overstijgt dit mechanisme. Er moet dus iets groters, iets hogers, iets diepers gaande zijn – zo houd je jezelf graag voor. Waarom we zo van toeval houden is dat het ons kan verzoenen met de in wezen ondraaglijke contingentie van ons bestaan. We worden op zo'n moment opgetild uit de willekeur ongevraagd geboren te zijn en vervolgens ongevraagd te moeten sterven.

[manonfontaine]

Hoofdstuk 3

In het derde hoofdstuk gebeurt er iets meer. Namelijk dat Saskia's grootvader terug voor haar komt. Weet je nog dat het de grootvader was die Saskia als een slaaf behandelde. Nou, hij kwam helemaal naar Blaashoek om haar te vertellen dat ze bij hem terug moest komen en dat hij het jammer vond dat ze besloot een klacht tegen hem in te dienen. Natuurlijk weigerde Saskia de voorstel, wat niet in goede aarde viel bij de grootvader, die haar dreigde, sloeg, schopte, enz.

Gelukkig zag Hermans zoon, Wesley de hele scène en besloot voor één keer in zijn leven zich als een held te gedragen. Hij zat op zijn fiets en wist niet anders te doen dan Saskia's grootvader te overrijden.

De grootvader ging naar het ziekenhuis en Wesley werd gearresteerd door de politie. De politie besloot uiteindelijk om hem terug naar zijn huis te brengen en toen zijn ouders het nieuws hoorden waren ze woedend. Wesley kon nergens heen. Hij wilde alleen maar een arm meisje helpen, maar hij hoopte ook dat deze gebeurtenis in de krant zou komen en dat Machteld (het meisje waar hij verliefd op is) deze daad van moed zou opmerken.