#Orazio Borgianni

[portraituresque]

1615 - Orazio Borgianni - Self portrait

[oldsardens]

Orazio Borgianni - The Death of Lucretia

[1five1two]

'Self Portrait'. Orazio Borgianni. c. 1900 - 1910. Detail.

[sofiewilde]

Self-portrait (detail) by Orazio Borgianni, circa 1600-1610

[rayeshistoryhouse]

"Head of an Old Woman" by Orazio Borgianni

Italian, c. 1611-1615

rayeshistory.com

[yes-bernie-stuff]

Matthieu 21:23-27

Je ne vous dirai pas non plus par quelle autorité je fais ces choses.

Le Christ parmi les docteurs,

Peint par Orazio Borgianni (1574-1616),

Peint en 1609,

Huile sur toile

© Sotheby's Londres, 4 juillet 2012, lot 30, vendu pour 3,4 millions de livres sterling

[lionofchaeronea]

The Vision of St. Jerome, Orazio Borgianni, ca. 1600

[ars-videndi]

Orazio Borgianni (Italian; Rome 1574–1616), The Lamentation, oil on canvas, 76 x 140 cm 

Source

[maertyrer]

Orazio Borgianni Martyrdom of St. Lawrence

oil on canvas, 170x125 cm, 1612-12

[lescuriositesdelafoire]

Orazio Borgianni ( 1575 - 1616)

“The Death of Lucretia”

[joostjongepier]

Wat?   Christus voor de Hogepriester, De bespotting van Christus en De bevrijding van Petrus door Gerard van Honthorst; Christus en de schriftgeleerden door Orazio Borgianni; Christus en de schriftgeleerden door Dirck van Baburen; De bevrijding van Petrus en Esau verkoopt zijn eerstgeboorterecht door Hendrick ter Brugghen; De heilige Sebastiaan door Nicolas Régnier

Waar? Tentoonstelling Utrecht, Caravaggio en Europa in Centraal Museum, Utrecht

Wanneer?   22 januari 2019

Op 27 mei 1985 zag ik in Museum Boymans-Van Beuningen in Rotterdam de tentoonstelling Meesterwerken uit de Hermitage Leningrad, een tentoonstelling over Hollandse en Vlaamse schilderkunst van de 17e eeuw. Een sectie van deze tentoonstelling was gewijd aan de Hollandse Carravagisten. Ik was gefascineerd door het on-Nederlandse en theatrale van deze schilders. Aldus geïnspireerd door de volgelingen, ging ik op zoek naar hun grote voorbeeld. Ik reisde naar Rome om alle daar aanwezige schilderijen van Caravaggio te gaan zien. De meester stelde niet teleur. Ik werd direct geboeid door zijn clair-obscur, zijn kadrering die aan fotografie doet denken (een lichaam hoefde niet perse ten voeten uit of onder de buste te worden afgesneden, maar kon ook diagonaal door de lijst worden doorsneden) en niet te vergeten de alledaagsheid van zijn heiligen en de vuile voeten van zijn pelgrims. Al deze elementen, waardoor ik sinds de jaren tachtig wordt geboeid, zetten de schilderkunst in Caravaggio’s tijd volledig op zijn kop. Hij werd dan ook door velen bewonderd, maar tegelijkertijd werd regelmatig werk van zijn hand geweigerd omdat het niet vroom genoeg oogde. Het leven van de schilder bleek al even opwindend als zijn werk: een ruziezoekende dronkenlap, een pooier, een voortvluchtige moordenaar, een ridder van Malta (tot hij een paar weken later weer uit de orde werd gegooid en gevangen werd gezet), een man die ijlend van de koorts op het strand van Porto Ercole in elkaar zakte en overleed. Het bestaan van Caravaggio heeft alle ingrediënten om er een spannende speelfilm van te maken.

Terug naar de volgelingen. In de loop van de jaren leerde ik stukje bij beetje de volgelingen van Carvaggio beter kennen. Ik bezocht musea en tentoonstellingen, waaronder Caravaggio and the Painters of the North in Museo Thyssen-Bornemisza, Madrid (3 augustus 2016) en Beyond Caravaggio in The National Gallery, Londen (21 oktober 2016). En nu is er in Utrecht de expositie Utrecht, Caravaggio en Europa. Centraal in deze expositie staan drie Utrechtse navolgers van Caravaggio, waarvan ik voor het eerst werk zag op de tentoonstelling in Boymans waarmee ik dit verhaal begon: Dirck van Baburen, Hendrick ter Brugghen en Gerard van Honthorst. Het interessante van deze tentoonstelling is dat steeds meerdere werken met een zelfde thema bij elkaar hangen en kunnen worden vergeleken. Onderwerpen zijn bijvoorbeeld: de bevrijding van Petrus, Christus en de schriftgeleerden, David en Judith.

Wat onmiddellijk opvalt is dat de Caravaggisten weliswaar sterk werden beïnvloed door Caravaggio, maar hem allerminst klakkeloos kopieerden. Neem Honthorst. Caravaggio is bekend om zijn intrigerende gebruik van lichtbronnen. Bekend is bijvoorbeeld De roeping van Mattheüs waarbij van rechtsboven een lichtbundel over de staande en zittende personen strijkt en zo prachtige licht-schaduw tegenstellingen oplevert. Ook bij Honthorst vormt licht een belangrijk element van zijn werk. Is bij Caravaggio echter nooit de lichtbron zelf zichtbaar, bij Honthorst zien we een brandende kaars of een vlammende fakkel die zorgt voor het gewenste effect. Zo belicht een kaars in het schilderij Christus voor de hogepriester het gezicht en de opgeheven vinger van Kajafas en mantel en gezicht van Jezus, terwijl de rest van het gezelschap zich in schemering bevindt.

De bespotting van Christus is in verschillende versies te zien. Die van Honthorst onderscheidt zich door de fantastisch weergegeven gezichten van de spotters. Een van hen heft zijn hand omdat het licht van de brandende fakkel hem blijkbaar verblindt. Of is zijn gebaar misschien een manier om te laten blijken dat hij de bespotting afwijst en zich buiten het tafereel wil plaatsen? Zijn gezicht toont in ieder geval geen teken van plezier, maar eerder een wat trieste blik.

In het thema Christus en de schriftgeleerden zijn schilderijen te zien van Dirck van Baburen, Jusepe de Ribera, Bartelomedi Manfredi en Orazio Borgianni. Van de laatste schilder had ik nog nooit gehoord. Zijn werk toont, in tegenstelling tot dat van Ribera en Manfredi, een sterk interactieve ontmoeting van de jonge Jezus en de schriftgeleerden. Mijn favoriet van de vier is echter het schilderij van Van Baburen. Ook hier volop interactie. Wat mij in dit werk vooral boeit, is de weergave van de handen. Als je het hele schilderij niet zou kunnen zien, alleen de handen van de afgebeelde personen, zou er nog steeds een heel verhaal uit af te leiden zijn. Christus die zijn argumenten kracht bijzet door op de vingers van zijn hand te tellen. De man links die, met zijn linkerhand bladerend in de Schrift, de jongen wil overtuigen met zijn rechterhand. Op de achtergrond twee mannen waarvan een de hand afwerend ophoudt, alsof hij de argumenten van de jongen wil tegenhouden; de ander bedenkelijk een vinger tegen zijn lippen legt.

Wat ook opvalt op het schilderij van Van Baburen, is de tegenstelling tussen jong (Christus als jongen) en oud (de man links). Diezelfde tegenstelling zien we ook op de schilderijen in het thema De bevrijding van Petrus. Hier is het de jonge engel versus de oude discipel. Het sterkst is deze tegenstelling op het doek van Hendrick ter Brugghen. Zien we bij Van Honthorst verbazing op het gezicht van de oude man, bij Ter Brugghen is sprake van totale verwarring en verbijstering, die doet denken aan de paniekaanval die een dementiepatiënt kan overvallen.

Gesproken over jong en oud: de Heilige Sebastiaan is in de kunstgeschiedenis ontelbare keren geschilderd. Waarschijnlijk zal hierbij niet alleen de vrome standvastigheid van de heilige een rol hebben gespeeld, maar ook het feit dat schilders dankzij het verhaal een excuus hadden voor het weergeven van mannelijk naakt. Het leverde fraaie schilderijen op van gespierde vrijwel naakte jongemannen. Niet verwonderlijk dat de heilige in de vorige eeuw door homoseksuelen werd uitgeroepen tot hun beschermheilige. Het schilderij op deze tentoonstelling, van de hand van Nicolas Régnier, trok mijn aandacht vanwege de leeftijd van de afgebeelde Sebastiaan. Ik zie in deze Sebastiaan geen heldhaftige soldaat of gespierde martelaar, maar een puber. De jongen kijkt met grote ogen angstig omhoog. Waar bij veel afbeeldingen van deze heilige de blik haast automatisch naar het blote lijf wordt getrokken, gaat mijn aandacht hier onmiddellijk naar het gezicht van de jongen.

Jongens zijn ook Jacob en Esau in Ter Brugghens Esau verkoopt zijn eerstgeboorterecht. Meestal zie je deze scène afgebeeld met een bleke, onbehaarde Jacob tegenover een gebruinde en behaarde Esau: het huiselijke moederskindje tegenover de ruwe buitenjongen. Ik zag dit schilderij eerder in Madrid en ook toen verbaasde het me dat hier twee tienerjongens zijn afgebeeld, die zo met elkaar van plaats zouden kunnen wisselen. Dat Esau van de jacht komt zien we aan de haas die hij aan een stok op zijn rug draagt, maar verder ziet hij er niet stoerder uit dan zijn broer die met een schaal linzen aan tafel zit. Dat het om twee broers gaat wekt geen verbazing: de gezichtstrekken van de jongens lijken op elkaar.

[v-ersacrum]

Orazio Borgianni, Saint Christopher carrying the infant Christ, c.1615

[mysterious-secret-garden]

Orazio Borgianni (After Raphael) - Joseph and Potiphar's Wife , 1615.

Joseph Escaping From Potiphar's Wife, after the frescoes by Raphael for the Vatican Loggia.

[0thello]

Saint Sebastian (painting), 1575 - 1616.

by Orazio Borgianni.

[antonio-m]

“Saint Sebastian”, by Orazio Borgianni (1575-1616). Italian painter and etcher during the Mannerist and early-Baroque periods. oil on canvas

[lionofchaeronea]

Christ among the Doctors, Orazio Borgianni (1574-1616)