#zach minder | Explore Tumblr posts and blogs

christusleeft · 8 years ago

Text

New Post has been published on In de hemel is wél bier !

New Post has been published on http://bit.ly/2myN6vG

Bijbelstudies uit Richteren

Over de naamsbetekenissen met betrekking tot Christus

Inleiding

Het boek Richteren beschrijft een periode in het heilsplan van God. Circa vierhonderdvijftig jaar gaf de HERE richteren aan het volk (Hand.13:20; SV). Vele bekende en minder bekende gebeurtenissen hebben zich in die tijd afgespeeld. De Bijbel spreekt ervan. Wie de tijd en de moeite neemt dit boek eens in z’n geheel door te lezen, ontdekt, dat daar soms dingen, staan die ons ‘als moderne, beschaafde mensen’ tegen de borst stuiten; zaken die zich niet altijd even gemakkelijk laten verklaren. In 1 Kor.10 zegt Paulus met betrekking tot de geschiedenis van Israël in de woestijn het volgende: “Deze gebeurtenissen zijn ons ten voorbeeld geschied, opdat wij geen lust tot het kwade zouden hebben” (vs.6). “Dit is hun overkomen tot een voorbeeld en het is opgetekend ter waarschuwing voor ons, over wie het einde der eeuwen gekomen is” (vs.11).

‘Richteren’ gaat over de tijd nadat het volk, na veertig jaren in de woestijn, het door God beloofde land was ingetrokken. Datgene wat Israël toen overkwam, kan ook gezien worden als ‘ten voorbeeld’ (letterlijk: typologisch) geschied. Wat valt er veel uit te leren. Soms juist hoe het niet moet!

In deze brochure wordt voornamelijk op de betekenissen van de namen van de richteren ingegaan. Juist omdat we door deze namen op zo’n heerlijke wijze bepaald worden bij de Persoon van de Here Jezus Christus en het voornemen, dat de HERE door Hem heen volvoert. Ook voor (de) ‘Richteren’ geldt: “… deze zijn het, welke van Mij getuigen…” (Joh.5:39). Daarbij zijn de overeenkomsten tussen de richteren en de Here Jezus Christus en Zijn handelen met Israël soms zo groot, dat in deze brochure schaduwbeeld en werkelijkheid vaak door elkaar beschreven zijn. Over de betekenissen van de namen nog even het volgende: de, betekenis die aan een naam gegeven moet worden, is niet altijd even duidelijk. Behalve overeenkomsten zijn er verschillen tussen de betekenissen, die verschillende schrijvers van Bijbelse Namenboeken er aan geven. U vindt achterin de brochure een kort lijstje met enkele van deze boeken.

In het eerste hoofdstuk wordt een korte algemene inleiding gegeven op het boek ‘Richteren’ als zodanig. In elk van de volgende twee hoofdstukken worden de betekenissen van de namen van zes richteren gegeven (de onderverdeling van de richteren in tweemaal zes per hoofdstuk is overigens zonder een bepaalde bedoeling gedaan). Bij elke richter komen daarbij de lijnen naar voren, zoals die er liggen met betrekking tot bepaalde aspecten van Gods werk in de Here Jezus Christus. Omdat er in het boek sprake is van twaalf richteren/richterschappen, is achterin deze brochure een appendix te vinden, die gewijd is aan het getal twaalf.

Wanneer er door de Here bij de lezer meer zicht gewekt wordt op het lijden en de heerlijkheid van Christus, is ons gebed verhoord. Veel zegen in het lezen toegewenst!

Hoofdstuk 1

HET BOEK RICHTEREN

De titel van ‘Richteren’ geeft meteen het onderwerp van het boek weer: Gods handelen met Zijn volk door middel van de richteren (of SV: rechters). Richteren of rechters zijn zij, die recht spreken; zij, die het land rechten of richten. Het gaat daarbij dus om een bepaalde vorm van bestuur. Een soort door de HERE ingestelde rechterlijke macht in de persoon van een richter leidde/richtte het land.

Het woord, dat voor ‘richter’ gebruikt wordt in de grondtekst, vinden we in Richt.11:27 terug als ‘rechter’. Het heeft daar betrekking op de HERE: “De HERE, Die Rechter is…”. Hoewel er in de geschiedenis van Israël vele herders geweest zijn, is er uiteindelijk slechts één Herder (de Opperherder, 1 Pet.5:4). Hoewel er vele hogepriesters zijn geweest, gaat het uiteindelijk om één Hogepriester (Hebr.7:26-28). Hoewel er vele koningen zijn geweest, zal uiteindelijk de HERE Zich als de Koning der koningen openbaren (Zach.14:9; Luc.1:33). Zo ook met betrekking tot de richteren: Hoewel er verschillende richteren geweest zijn, is er uiteindelijk slechts één Richter: de HERE.

Zoals elke herder, hogepriester en koning in zijn ambt en bediening wees op Christus, zo ook de richteren. ‘Richteren’ spreekt van twaalf ‘richterschappen’; Twaalf rechterlijke machten, waardoor de Here Zijn volk leidde en bestuurde.’

De achtergrond van het boek Richteren

De achtergrond van ‘Richteren’ heeft alles te maken met de geschiedenis, die direct voorafgegaan is aan de periode van de richteren. Onder aanvoering van Jozua betrad het volk, na veertig jaren in de woestijn te hebben rondgetrokken, het beloofde land, Kanaën. Dit land werd op dat moment bewoond door andere volken, die wat de HERE betreft, plaats moesten maken voor Israël. Kanaän was het land, dat Hij bestemd had voor Zijn volk. Jozua zei in zijn afscheidsrede tot het volk, dat hij volken uitroeide, terwijl het anderzijds de HERE was, Die Zelf voor Zijn volk streed (Joz.23:3, 4). Joz.23 laat zien, dat degenen, die overbleven van de volken, door de HERE Zelf zouden worden ‘uitgejaagd en verdreven’ (vs.5). Dit gebeurde door deze volken als erfdeel toe te wijzen aan de verschillende stammen Israëls (vs.4). In vs.6-13 wordt duidelijk, dat de HERE ook een voorwaarde verbond aan Zijn strijd tegen die volken: Israël mocht zich niet met de overgebleven volken inlaten. Wanneer dat gebeurde, zou de HERE, de volken ‘voorzeker niet’ verder voor hen verdrijven (vs.13).

De wijze, waarop God handelt met de oorspronkelijke volken in het land Kanaki, kan ons enigszins onrechtvaardig overkomen. Toch moeten we in onze gedachten daarover heel duidelijk in ogenschouw nemen, dat deze volken op een zeer intense wijze bezig waren met afgoderij, occultisme en dergelijke. Wanneer we in Gen.6 lezen over reuzen, die op de aarde waren in de tijd voor de zondvloed, ontdekken we, dat deze reuzen voortgekomen waren uit de vermenging van de geesteswereld en het menselijk geslacht: Zonen Gods kwamen tot de dochters der mensen (vs.4). Zonen Gods is een oudtestamentische aanduiding voor engelen (vgl. o.m. Job 38:6, 7, waar we naar een ver verleden worden teruggevoerd. Toen schiep God hemelen en aarde, wat door de morgensterren, de zonen Gods, met gejuich begroet werd). Een deel van deze zonen Gods werd de HERE ontrouw. Zij verlieten hun oorspronkelijke positie en pleegden hoererij door ander vlees achterna te lopen (Judas 6, 7). In Gen.6 zien we daarvan het resultaat: reuzen werden geboren. Vs.4 van dit hoofdstuk zegt echter: “… en ook daarna…”. Ook na de zondvloed vonden deze praktijken plaats. De reuzen, waarmee de verspieders van het beloofde land geconfronteerd werden, waren het bewijs (Num.13:33)! Daarom die indringende opdracht van God om deze kwade praktijken (letterlijk) uit hun midden weg te doen!

Toch werden de in Kanaän wonende volken niet volledig weggedreven. Richt.1 geeft ons daarvan een verslag. In de verzen 18-36 lezen we telkens, dat de stammen Israëls, die land — met daarin oorspronkelijke volkeren als erfdeel — toegewezen hadden gekregen, er niet in slaagden de volken te verdrijven. Met als gevolg, dat bijvoorbeeld David (circa 500 jaar later) streed tegen een andere reus: Goliat, die afstamde van Rafa (de vader der Refaïeten), evenals zijn broers (1 Kron.20:4-8; vgl. Deut.2:10, 11, 20, 21). Ook in de nabije toekomst zal er weer een ‘reus’ zijn in Israël, een ‘man van naam’, een ‘geweldige’, waardoor Israël zal worden geknecht, ja, zelfs in grote verdrukking gebracht zal worden. 2 Tess.2 bijvoorbeeld spreekt van hem.

Dat er volken waren overgebleven, is de achtergrond van de geschiedenissen in ‘Richteren’. In Richt.2 is het de HERE Zelf, Die, als de Engel des HEREN, zegt: .. Ik zal Mijn verbond met u in eeuwigheid niet verbreken, maar gij zult geen verbond sluiten met bewoners van dit land; hun altaren zult gij afbreken. Doch gij hebt naar Mijn stem niet geluisterd. Wat hebt gij gedaan?” (vs.1, 2; zie ook vs.20-22). De overgebleven volken werden tenslotte door de HERE gebruikt om de Israëlieten op de proef te stellen, waartoe Hij ze bestemde (Richt.3:1, 4).

De periode, waarin de richteren optraden, duurde volgens Hand. 13:20 (SV) omstreeks vierhonderdvijftig jaren. Hierin werd het volk steeds weer bepaald bij de HERE. Hun telkens hernieuwde vertrouwen op Hem werd niet beschaamd. Tegelijk was er steeds die trieste oorzaak, waardoor Israël via verdrukking tot de HERE terug moest komen: Zij deden “wat kwaad was in de ogen des HEREN” (Richt. 2:11). Het gevolg van mensen, die goed doen in eigen ogen (Richt. 21:25).

Het thema van het boek Richteren

In de geschiedenissen van de richteren loopt een rode draad die telkens, nu eens met veel, dan weer met weinig woorden, herhaald wordt. Deze rode draad wordt in Richt.2 al duidelijk naar voren gebracht:

Vs.11-13 Zoals aangegeven, bevond het volk zich in een land, waarin een oorspronkelijke bevolking was achtergebleven, die zich bezighield met de geestelijke duisternis van de tegenstander van God. Deze volken leidden Israël tot afgoderij. Vs.14a Hierop ontbrandde de toom van God. Vs.14b, 15 De HERE bracht het volk in grote benauwdheid (oftewel: verdrukking), waarvoor Hij volken van rondom gebruikte (zie bijv. Richt.3:8). Vs.16 Deze verdrukkingen leidden het volk naar de HERE terug, zodat zij tot Hem riepen. Dit berouw bracht de HERE er telkens toe een richter, een verlosser, te verwekken (vgl. Richt.3:9), die het volk bevrijdde.

Nog wat korter samengevat, zou het thema van het boek zo weergegeven kunnen worden:

Het volk doet wat “kwaad is in de ogen des HEREN

Als gevolg daarvan ontstaat er een tijd van verdrukking, waarin het volk door de HERE gebracht wordt.

Er wordt een verlosser gezonden, die verlost.

In ‘Richteren’ is er twaalfmaal sprake van zo’n richterschap (met in totaal dertien richteren), waardoor de HERE verlossing zond.

Het hiervoor in drie punten weergegeven thema van het boek vormt tegelijk een illustratie van het handelen ‘in het groot’ van de HERE met Zijn volk Israël. Zoals het ons in ‘Richteren’ herhaaldelijk geschetst wordt, zo gaat het in de nabije toekomst nog eenmaal (zie later dit hoofdstuk).

De richteren zijn beelden van Christus, maar zijn niet Christus Zelf. Zoals met alles in het Oude Testament is daar sprake van dingen en personen van tijdelijke aard. Zo ‘voldeden’ bijvoorbeeld de offers voor de duur van een bepaalde tijd in hun werking. De zonden van degene(n), die het offer bracht(en), waren bedekt. Werd daarna weer een zonde begaan, dan moest daar opnieuw geofferd worden. Door de ‘tijdelijkheid’ van het offer was de daardoor bewerkte verlossing ook tijdelijk.

Datzelfde zien we bij de richteren terug. In Richt.2 lezen we: “Telkens wanneer de HERE hun een richter verwekte, was de HERE met de richter en verloste hen uit de macht van hun vijanden, zolang die richter leefde…” (vs.18). Dus zolang die richter leefde, verloste de HERE. Was de richter eenmaal gestorven, dan verviel het volk weer in het kwade: “Maar met de dood van de richter begonnen zij weer verderfelijk te handelen…” (vs.19).

Eenmaal zal Zich voor het volk een Verlosser openbaren, Die wel een eeuwige verlossing van de vijanden kan bewerken. Deze verlossing – in de zin van: bevrijding – is gebaseerd op de verlossing van de zonden. Het is de Here Jezus Christus, Die optrad als Hogepriester; niet met het bloed van bokken en kalveren (tijdelijke oplossing), maar met Zijn eigen bloed (eeuwige oplossing). Daarmee deed Hij verzoening voor het volk als de Hogepriester.

Elk richterschap vormt daarom een heenwijzing naar het uiteindelijke richterschap van de Here Jezus Christus. In verband met deze conclusie wordt onder het volgende kopje tot slot van dit hoofdstuk aandacht besteed aan de betekenis van ‘Richteren’ voor de toekomst.

De profetische betekenis van het boek

Richteren schildert voor onze ogen een geweldig beeld van de grote lijnen, waarin de HERE met Zijn volk Israël handelt. Het ongeloof van het volk ten opzichte van de HERE wordt getoond in het dienen van andere goden. Maar ook de benauwdheid, het roepen tot de Here en uiteindelijk het geloof in Hem komen op verschillende wijzen naar voren. Zo wordt ons door de richterschappen heen een aantal blauwdrukken gegeven van het verlossingswerk, dat de HERE zal gaan doen met betrekking tot het volk Israël in de toekomst. Steeds weer blijkt daarbij, dat daar, waar de benauwdheid en verdrukking voor het volk het grootst is, de verlossing nabij is, mits het vertrouwen maar op de HERE gesteld wordt. Mits het maar van Hem verwacht wordt. Wat voor Israël als volk geldt, is natuurlijk ook toe te passen op de individuele mens. Het is vaak door problemen en verdriet heen, dat de HERE de mens bij Zichzelf bepaalt. Juist in de moeilijke situaties van het leven worden mensen tot Hem gedreven om verloste zondaren te worden.

Slechts enkele Bijbelteksten worden nu naar voren gebracht om iets te laten zien van de overeenkomst, die er is tussen de gang van zaken tijdens de richterenperiode en de (nabije) toekomst. Zoals Israël na een periode van betrekkelijke welvaart vertrouwde op de verkeerde persoon, zo zal dat opnieuw gebeuren. De Here Jezus zegt: “Ik ben gekomen in de Naam Mijns Vaders en gij neemt Mij niet aan; indien een ander komt in zijn eigen naam, die zult gij aannemen” (Joh.5:43). Daniël spreekt van een ‘vorst, die komen zal’, waarmee wezenlijk dezelfde persoon bedoeld wordt als degene, waar de HERE het over heeft. Er zal sprake zijn van een verbond, dat door deze persoon ‘zwaar’ gemaakt zal worden, gedurende de periode van één week (Dan.9:27a). Deze week moet in het licht van Dan.9 opgevat worden als een week van zeven jaren en wordt daarom ook wel de laatste jaarweek van Daniël genoemd. Deze persoon zal in de helft van de week (dat is dus na drieëneenhalf jaar) spijsoffer en slachtoffer doen ophouden (Dan.9:27b). Dit wijst erop, dat het te sluiten verbond in eerste instantie voorzien zal in een herstel van de tempel- en offerdienst. Degene, die dit voor elkaar, krijgt zal door velen in Israël gezien worden als de Messias! Wanneer hij die tempeldienst doet ophouden, wordt geopenbaard wie hij werkelijk is (2 Tess.2:3, 4) en blijkt de verblinding: degene. die kwam in zijn eigen naam, werd aangenomen!

Dit alles beschrijft de vervulling van het eerste punt van het thema van ‘Richteren’: Het volk vertrouwt op een andere god, hoewel men er in eerste instantie van overtuigd is, dat de HERE de Gever is van dit ‘verbond’. In de rede der laatste dingen zegt de Here: “Wanneer gij dan de gruwel der verwoesting, waarvan door de profeet Daniël gesproken is, op de heilige plaats ziet staan…” (Matt.24:15a). Enkele momenten later spreekt Hij over de grote verdrukking, “zoals die er niet geweest is van het begin der wereld tot nu toe (ook niet in de tijd van de richteren!) en ook nooit meer wezen zal” (vs.21). Met deze woorden komen we bij het tweede punt aan: De benauwdheid, waarin het volk zich zal bevinden. Hierover lezen we in Zach.14: “Zie, er komt een dag (…) Dan zal Ik alle volken tegen Jeruzalem ten strijde vergaderen…” (vs.1, 2). Overeenkomstig de tijd van de richteren zal de HERE ook dan Zelf volkeren ten strijde verzamelen (vergelijk Richt.2:14; 3:1, 8, 12, etc. met Zach.14:2).

De laatste, grote verdrukking waarin het volk gebracht zal worden, duurt drieeëneenhalf jaar (de tweede helft van Daniëls laatste jaarweek). Dan zal – in tegenstelling tot dat wat beschreven wordt in ‘Richteren’ – het volk eens en voor altijd bevrijd worden uit de macht van de volken rondom Israël. Dat komt omdat direct na deze verdrukking de Richter Zelf zal verschijnen. Zach.14 zegt: “Dan zal de HERE uittrekken om tegen die volken te strijden, zoals Hij vroeger streed, ten dage van de krijg; Zijn voeten zullen te dien dage staan op de Olijfberg…” (vs.3, 4a).

“De Verlosser zal uit Sion komen, Hij zal goddeloosheden van Jakob afwenden. En dit is Mijn verbond met hen, wanneer Ik hun zonden wegneem” (Rom.11:26, 27). Christus zal dan volledig bevrijden, omdat Hij zonden wegneemt. Wat een heerlijk vooruitzicht voor het volk van God. De Persoon, waarvan de richteren voorafschaduwingen zijn, wordt dan geopenbaard. Hij zal een goed en blijvend verbond met hen sluiten. Het vermoeide volk zal in geloof tot Hem komen en rust vinden. Het zware juk wordt afgelegd en het juk van Christus opgelegd. Dat juk is zacht en Zijn last is licht (Matt.11:28- 30).

Hoofdstuk 2

DE EERSTE ZES RICHTEREN

In dit hoofdstuk worden de eerste zes richteren beschreven. Het verdient aanbeveling om telkens wanneer een volgende richter behandeld wordt, eerst het in het kopje vermelde tekstgedeelte te lezen.

Otniël (Richt.3:5-11)

De beschrijving van de geschiedenis van Otniël is een duidelijke weergave van datgene, waar in hoofdstuk 1 op gewezen is. In vs.5 wordt de achtergrond beschreven: “De Israëlieten woonden te midden der…”, waarna een opsomming plaatsvindt van de overgebleven volkeren. Het te midden wonen van wordt gevolgd door een vermenging tussen Israël en deze volkeren (vs.6). Zo maakten de Israëlieten kennis met de afgoden en vergaten zij de HERE, hun God (vs.7). De toorn des HEREN ontbrandde tegen hen… Hij gaf het volk over in de macht van de koning van Mesopotamië. Gedurende een tijd van acht (!) jaren leefde het volk onder de zware hand van deze koning en had zij verdrukking te doorstaan. Acht jaren waren nodig om het volk tot aanroeping van Zijn Naam te brengen. Er wordt in ‘Richteren’ ook gesproken van verdrukkingen van twintig en zelfs van veertig jaar! Dat deze lange perioden nodig waren om het volk bij de HERE terug te brengen zegt ons iets van de hevigheid van de laatste verdrukking van drieëneenhalf jaar, waarna het volk tot de HERE roepen zal.

Otniël betekent: Mijn tijd/seizoen is van God (of: God bepaalt mijn tijden). Ook kunnen we denken aan de betekenis Mijn kracht is God. Op het moment, dat God het hoogtepunt bepaalde van deze richter, was hij het krachtigst.

Het heilsplan van de HERE wordt volvoerd in en door de Here Jezus Christus (vgl. Efe.3:11). Om op een positieve wijze deel te krijgen aan dat heilsplan, moet er iets met de mens gebeuren. De mens moet tot het inzicht komen, dat hij/zij het van God moet verwachten. Met betrekking tot Israël in het licht van ‘Richteren’, betekent dit feitelijk, dat op het moment dat het volk zijn kracht erkent in God Zelf, Hij Zijn Richter zendt. We vinden in Hab.3 het gebed van Habakuk. Zoals het van alle profeten gezegd kan worden, is Habakuk één van de weinigen in zijn tijd, die geloofde in de Here. Eigenlijk vormde hij een ‘gelovige rest’ van het volk. In de gebeden van de profeten vinden we daarom vaak het gebed van boete en berouw, bekering en vertrouwen terug van het toekomstige overblijfsel. Hoe wonderlijk zijn dan de woorden, die opgetekend staan in de laatste verzen van Hab.3, waarin op een duidelijke wijze getuigenis gegeven wordt van waar het wel of waar het niet van afhangt. Natuurlijk heeft vs.17 betrekking op de letterlijke toestand in het land. Daarnaast geeft het ons ook op overdrachtelijke wijze zicht op de geestelijke toestand van het volk:

“Al zou de vijgeboom niet bloeien…” De vijgeboom staat in de Bijbel model voor het uiterlijke van de natie van Israël (vgl. Jer.24:1-10). Vóór alles zal men tot de erkenning moeten komen, dat een Israël, dat uiterlijk wel bestaat, doch dat innerlijk de Geest van God niet bezit’, niet meer is dan een vruchteloze vijgeboom. In wezen had de Here Jezus dat al gezegd op het moment, dat Hij een vijgeboom vervloekte: “Nooit groeie aan u meer enige vrucht tot in eeuwigheid…” (Matt.21:18 e.v). Dat wat in eigen kracht wordt opgebouwd, kan geen vrucht dragen.

“… en er geen opbrengst aan de wijnstokken zijn…” Evenals de vijgeboom spreekt de wijnstok in de Bijbel van Israël (vgl. Jes.5:1-7; Joh.15:1-8). Het gaat daarbij in het bijzonder om het geestelijk aspect van het volk. Is er een heilige geest? Oftewel: Is er kracht van God, zoals die over Otniël kwam? De Geest brengt vrucht voort. Zonder Geest kan niets blijvends voortgebracht worden; geen opbrengst aan de wijnstokken.

“… de vrucht van de olijfboom teleurstellen…” De olijfboom heeft vanwege de olie met zalving te maken. Zalving gebeurde altijd wanneer mensen voor een speciale taak gereed werden gemaakt.

1 We bedoelen hier het bezitten van de Geest ten gevolge van wedergeboorte.

Koningen werden gezalfd, priesters werden gezalfd. Maar zonder werkelijke wedergeboorte zal het volk de zalving van God, om als koningen en priesters in deze wereld het getuigenis te dragen (vgl. 1 Pet.2:9), niet kunnen ontvangen, laat staan waarmaken. Pas na de ontmoeting met de Verlosser zal de vijgeboom en al de bomen, die alle een beeld zijn van Israël, uitspruiten. Voor dat moment van ontmoeting (lees: bekering en wedergeboorte) kan Israël niet anders dan tot de conclusie van Hab.3:18 komen. Zelfs in een situatie waarin echt alles zou mislukken: “… nochthans zal ik juichen in de HERE, jubelen in de God van mijn heil”. En dan volgen in vs.19 die geweldige woorden: “De HERE Here is mijn kracht”. God bepaalt mijn tijd. Mijn tijd is van God. Mijn kracht is God.

Juist in het leven van de apostel Paulus komt duidelijk naar voren, dat het ook voor ons erop aankomt, het in alles van God te verwachten. De apostel had genoeg om in te roemen. “Naar het vlees” was hij bepaald geen achtergestelde (vgl. Hand.22:3; Fil.3:4-6). Zelfs in het geloof had hij nog het één en ander om in te roemen (2 Kor.12:1). Toch had de apostel ten tijde van de 2e Korintebrief in ieder geval dit geleerd: Gods genade was voldoende voor hem. “Mijn genade is u genoeg… want de kracht openbaart zich eerst ten volle in zwakheid‘ (2 Kor.12:9).

In Fil.3 lezen we ook van deze dingen: “Maar alles wat mij winst (de dingen, die hij in eigen kracht bereikt had) was, heb ik om Christus’ wil schade geacht” (vs.7). Vs.10 begint met “(Dit alles) om Hem te kennen en de kracht Zijner opstanding…”.

Ehud (Richt.3:12-30)

Na de veertig jaren van rust voor het volk na de verlossing door richter Otniël, deden de Israëlieten opnieuw wat kwaad is in de ogen des HEREN. Hierop maakte de HERE Eglon, de koning van Moab, sterk tegen Israël (vs.12). In een monsterverbond met andere volken trok hij op en versloeg Israël (vs.13). Hierna begon een periode van achttien (!) jaar dienstbaarheid voor Israël (vs.14). Ditmaal waren er achttien jaren nodig om het volk de HERE te doen aanroepen. “En de HERE verwekte hun een verlosser: Ehud, de zoon van Gera, de Benjaminiet, een man die links was” (vs.15).

De naam Ehud betekent: sympathieke, aardige. Ook deze naam bepaalt ons bij de Here Jezus Christus, in Wie God Zijn liefde heeft geopenbaard. De ‘goedertierenheid en mensenliefde van onze Heiland God’ (Tit.3:4) is in Hem verschenen; Liefde, die in de eerste plaats Zijn eigen volk betrof. Hij kwam tot het Zijne… (Joh.1:11a). Hij kwam in vernedering, namelijk: als mens op aarde. De Statenvertaling geeft het in 1 Tim.3:16 zo mooi weer: “God is geopenbaard in het vlees”. God en Mens, Mens en God. Hij was God, maar in Zijn uiterlijk werd Hij als een mens bevonden. Volgens sommigen kan Ehud ook vertaald worden met samengevoegd. Dit zou ons kunnen wijzen op deze twee aspecten van de Here Jezus op aarde.

Ook de lichamelijke toestand en de afkomst van Ehud wijzen op deze beide zijden van de Here Jezus. Hij was namelijk een Benjaminiet, die linkshandig was (vs.15)! Dit is blijkbaar het vermelden waard. Letterlijk staat er iets anders: Hij had een slappe rechterhand/zijn rechterhand was (letterlijk, dan wel figuurlijk) afgesneden. Als je niet in staat bent iets met rechts te doen, dan kun je er gevoeglijk vanuitgaan, dat je links bent. Dat vinden we dan ook terug in onze vertalingen. Wat zijn afkomst betreft, kwam Ehud voort uit de stam Benjamin. Dit betekent: zoon van de rechterhand!

De rechterhand duidt in de Bijbel op kracht, voorrang e.d. Zie bijvoorbeeld Exod.15:6. Gen.48 beschrijft de geschiedenis, waar Efraïm, die, hoewel hij de jongste is, de zegen van de rechterhand ontvangt (vs.14). Hij wordt daarmee gesteld in plaats van de eerstgeborene: een voorrangspositie! Zo ook Christus. Na Zijn opstanding lezen we op vele plaatsen, dat Hij aan de rechterhand van God gesteld wordt: Hand.2:34-36; Efe.1:20; Hebr.10:12. Hij ontving de voorrangspositie. Vóór het zover was, vernederde Hij Zich echter tot mens. Hij was in de gestalte Gods, Gode gelijk, maar Hij legde Zijn daaraan verbonden kracht af en werd zwak. Zelfs het zwakke van God bleek sterker dan de mensen (vgl. 1 Kor.1:25). Evenals Ehud was Hij in wezen de Zoon van de rechterhand, Die echter in de zwakheid van Zijn linkerhand (zie Richt.3:21) moest verlossen.

De geschiedenis van Ehud beschrijft vervolgens ook de wijze, waarop hij zijn tegenstander (Eglon) ombrengt, waarmee de verlossing wordt ingezet: Ehud steekt zijn zwaard in de buik van de ‘zeer zwaarlijvige’ Eglon. Hierbij steekt hij zo diep, dat niet alleen het lemmer (het snijgedeelte van het zwaard), maar ook het hecht (het handvat) in de buik drong. Het vet sloot zich om het lemmer, want hij trok het zwaard niet uit de buik (vs.21, 22). Deze doodssteek wordt voorafgegaan door een zeer opmerkelijke uitspraak van Ehud, gericht aan koning Eglon. Eerst spreekt hij van een ‘geheime boodschap’ voor de koning (vs.19), waarop Eglon alle aanwezigen wegstuurt. Het is een zaak tussen hem en Ehud. Dan zegt Ehud: ‘Ik heb een woord Gods voor u‘, maar in plaats van te spreken, stoot Ehud met zijn linkerhand zijn zwaard in Eglon.

Het woord Gods was voor Eglon het zwaard! In Openb.19:11-16 lezen wij van de Here, zittend op een wit paard. Uit Zijn mond komt een scherp zwaard. Hij velt vonnis en voert oorlog in gerechtigheid. Zijn Naam is genoemd: het Woord Gods! Hebr.4:12 zegt: “… het woord Gods is levend en krachtig en scherper dan enig tweesnijdend zwaard (vgl. Richt.3:16) en het dringt door, zó diep…”

Ehud bepaalt ons, behalve bij Christus in Zijn ‘zwakheid’ als mens op deze aarde, ook bij Christus, Die Zich straks in heerlijkheid als Verlosser zal openbaren. In de eerste plaats tot verlossing van Zijn volk, maar vervolgens ook tot overwinning van de volken, die onder aanvoering van de tegenstander tegen Israël op zullen staan in de laatste tijd. De satan is wezenlijk al veroordeeld. In Ehuds geschiedenis komt dat naar voren: Vs.22 zegt, dat Ehud het zwaard liet waar het al was, namelijk in de buik van Ehud. De dienaren komen na verloop van tijd die kamer binnen en zien Eglon daar liggen, waarbij ze in eerste instantie dat zwaard helemaal niet zien. Toch is Eglon, de vijand, overwonnen, hoewel het nog niet zichtbaar is. Dat is nu het Woord Gods. Dat is wat Christus gedaan heeft. Hij heeft “door Zijn dood, hem, die de macht over de dood had, de duivel” onttroond (Hebr.2:14). Die overwinning is nu nog niet zichtbaar (vgl. ook Hebr.2:8, 9). Dat zwaard wordt nog omsloten door het vet, maar straks wordt het openbaar: De dood is verzwolgen in de overwinning… (1 Kor.15:54).

Samgar (Richt.3:31)

Na de overwinning door Ehud had het land tachtig jaar rust. Het is waarschijnlijk aan het einde van die periode, dat we de richter Samgar moeten ‘plaatsen’. Het verslag over hem is uitermate kort: “Na hem nu kwam Samgar, de zoon van Anat; hij versloeg de Filistijnen”. Debora en Barak zingen over Samgar en zijn tijd: “In de dagen van Samgar, de zoon van Anat, in de dagen van Jaël waren de wegen verlaten, en wie op weg moesten zijn, gingen kronkelende zijpaden; leiders ontbraken in Israël, ja, zij ontbraken…” (Richt.5:6, 7a).

Samgar betekent: Daar, een vreemdeling. Of ook: Ziedaar een bekeerde/proseliet. Vergelijk ook ‘Gersom’, wat betekent: ‘een vreemdeling is daar’. In deze naam zit het werkwoord ‘goer’, wat betekent: ‘als vreemdeling verblijven’. Het wordt bijvoorbeeld gebruikt in Gen.12:10. Daar gaat het om Abram, die naar Egypte trok om daar ‘als vreemdeling te vertoeven’. Dit ‘als vreemdeling vertoeven’ komt als een kenmerk van de aartsvaders naar voren (vgl. Gen.26:3; 35:27; 47:4). De Hebreeënbrief-schrijver zegt: “… en zij hebben beleden, dat zij vreemdelingen en bijwoners waren op aarde. Want wie zulke dingen zeggen, geven te kennen, dat zij een vaderland zoeken.” (hfdst.11:13b, 14). Het is wonderlijk, dat juist in de Hebreeënbrief deze woorden te lezen zijn, omdat Abram de eerste is in de Schrift, die een Hebreeër genoemd wordt (Gen.14:13). Hebreeër betekent hij, die van de overzijde komt/verhuizer! Dit brengt ons op het nageslacht van Abraham: het volk Israël, de Hebreeën. Het zijn degenen, die verhuizen, telkens als vreemdelingen in landen vertoeven (gedwongen, dan wel vrijwillig). Hebr.4 laat zien, dat zelfs het ‘beloofde land’ nooit het land van rust zal zijn, zolang het volk geestelijk niet in de rust van de HERE Zelf is ingegaan. Vs.8 van dit hoofdstuk zegt: “Want indien Jozua hen in de rust gebracht had, zou Hij niet (meer) over een andere, latere dag gesproken hebben”. De rust van het land Kanan was niet de rust van God. Dat is meteen al tijdens het begin van het verblijf van het volk in Kanaki gebleken. Denk hierbij aan de tijd van de richteren, waarin zo vaak buitenlandse overheersing was, waardoor het volk bedrukt, benauwd werd. Rust is er eigenlijk nooit geweest.

Toch blijft de belofte bestaan: “Er blijft dus een sabbatsrust voor het volk van God” (Hebr.4:9). Daaraan zullen allen uit Israël deel krijgen, die leven voor of na de huidige heilsperiode van de Gemeente en in geloof treden in de voetsporen van Abraham. Het gaat daarbij om degenen, die niet alleen naar het vlees, maar juist ook naar de Geest nageslacht waren en zullen zijn van ‘de vader aller gelovigen’. Zij zullen evenals Abraham delen in een beter, dat is een hemels vaderland. God heeft hen een stad bereid. Een stad waarvan Hij Zelf de Ontwerper en Bouwmeester is (Hebr.11:16, 10).

Ook nu mist het volk Israël nog altijd de rust van het beloofde land. Over de hele wereld leven Joodse mensen, waar zij in meer of mindere mate als vreemdelingen vertoeven. Want eigenlijk horen ze er niet thuis. Ook in het land, dat voor hen toch in de eerste plaats in aanmerking komt om te wonen, is de rust ver te zoeken. Het lijkt er zelfs op, dat onder invloed van de internationale gemeenschap Israël niet eens mag zeggen wat het zelf wil in het land Palestina. Vreemdelingen in eigen land…

Deze toestand van onvrede wordt pas opgeheven als het volk na, een tijd van verdrukking, de Verlosser aanroept. Samgar wordt dan gezonden. Hij is een type van de Here Jezus Christus, Die als Vreemdeling op deze aarde vertoefde. “De vossen hebben holen en de vogelen des hemels hebben nesten, maar de Zoon des mensen heeft geen plaats om het hoofd neer te leggen” (Matt.8:20). Later zegt de Here tot Pilatus: “Mijn Koninkrijk is niet van deze wereld…” (Joh.18:36).

Samgar sloeg zeshonderd Filistijnen met een ossestok. Dit laat zien, dat deze richter, zonder gebruik te maken van normale wapens, een overwinning behaalde. Het verbieden van wapens is iets wat tot de handelwijze van de Filistijnen behoorde (zie 1 Sam.13:19-22). Misschien was er voor Samgar eenvoudig geen wapen beschikbaar. Hij gebruikte zijn ossestok. Dit is een stok, die meestal een lengte had van circa 180 centimeter en die voorzien was van een ijzeren punt; een staf waarmee runderen gedreven werden. Daarmee verslaat hij zeshonderd Filistijnen. Het getal zes bepaalt ons bij de mens, die op de zesde dag geschapen werd. Zeshonderd spreekt van de volheid van de maat van ongerechtigheid, die door de mens zonder God bereikt wordt. Zo was het in het zeshonderdste jaar van Noach dat de zondvloed begon. Wij leven nu in de tijd, waarin de zesduizend jaren (volgens de Bijbelse jaartelling) bijna vol zijn. Straks zal het toppunt van het menselijk kunnen onder satanische leiding bereikt worden: zeshonderdzesenzestig. Dit alles zal samengevat zijn in de wetteloze, die door de Here zal worden gedood door de adem Zijns monds (2 Tess.2:8).

In Openb.19:11-16 gaat het om de Here Jezus Christus als het Woord Gods. Hij openbaart Zich als de ruiter op het witte paard en slaat de heidenen met een scherp zwaard.1 “Hijzelf zal de heidenen hoeden met een ijzeren staf (vs.15b; vgl. Openb.12:5 en Ps.2:9).

Debora en Barak (Richt.4:1-5:31)

Het vierde richterschap in het boek ‘Richteren’ wordt uitgeoefend door een richteres en een richter: Debora en Barak. Hun geschiedenis begint met de woorden: “Nadat Ehud gestorven was, deden de Israëlieten opnieuw wat kwaad is in de ogen des HEREN” (Richt.4:1). De HERE gaf hen over in de macht van Jabin, een wrede heerser, die de Israëlieten twintig jaar verdrukte. “En de Israëlieten riepen tot de HERE…”

Debora

Debora was profetes. Zij richtte Israël, door zitting te houden onder de Deborapalm. Haar man wordt met name genoemd (Lappidot), wat ons erop wijst, dat zij wel onder mannelijk gezag staat. De naam Lappidot wil zoveel zeggen als toorts/lichtdrager. In het Hebreeuws is het nog immer een uitdrukking: een vrouw van Lappidot, dat wil zeggen: een energieke vrouw. Wij zouden zeggen: een kenau. In het Hebreeuws wordt het echter wel in positieve zin bedoeld.

Debora betekent: honingbij. Bijen produceren honing. In ‘Deborah’ is ook het Hebreeuwse ‘dabar’ (= woord) terug te vinden. Dat wat de honingbij voortbrengt, wordt in de Bijbel vaak gezien als beeld van het Woord van God, dan wel een kenmerk daarvan.

1) Zwaard wordt ook gegeven als een mogelijke betekenis van Samgar (door Looman). Hierbij moet worden opgemerkt dat het woord ‘zwaard’ in bijv. Richt.3:16 een ander woord betreft.

Ps.119 zegt: “Hoe aangenaam zijn Uw redenen voor mijn verhemelte, meer dan honig voor mijn mond” (vs.103; vgl. Ps.19:10, 11). Vergelijk ook de geschiedenis van Jonatan (1 Sam.14:29) eens met Efe.1:18, waar Paulus spreekt over het feit dat wij door de geest van wijsheid en openbaring verlichte ogen ontvangen en daarmee meer zicht op Gods Woord en plan. Het manna had de smaak van een honingkoek (Exod.16:31) en wees op het Woord van God (Deut.8:3; Matt.4:4).

Zoals gezegd is ‘honing’ een beeld van het Woord van God, maar in het bijzonder van één kenmerk van dat Woord en wel: ‘de zware dingen’. Hierbij moet in het bijzonder gedacht worden aan de oordeelsaankondigingen van de HERE. Wanneer de profeet Ezechiël zijn opdracht ontvangt, zegt de HERE tot hem: “… hoor wat Ik tot u zeg (…) doe uw mond open en eet wat Ik u geef” (Ezech.2:8). Ezechiël krijgt vervolgens een boekrol, die aan de voor- en de achterzijde beschreven is met klaagliederen (vs.9, 10). Ezechiël eet – gehoorzaam aan de opdracht van de Here – de boekrol op. Hij at het woord (hfdst.3:1, 2). De boekrol was in zijn mond zoet als honing.

Bijna zes eeuwen later krijgt Johannes dezelfde opdracht. Tot deze profeet (vgl. Openb.1:3) wordt, met betrekking tot een geopend boekje, gezegd: “Neem het en eet het op, en het zal uw buik bitter maken, maar in uw mond zal het zoet zijn als honing” (Openb.10:9, 10). Zowel Ezechiël als Johannes worden door de Here gebruikt om dat deel van Zijn plan op te schrijven, dat nu niet echt de blijde boodschap bevat. Nee, hun woorden hebben betrekking op de oordelen, die de HERE in Zijn toorn zal openbaren. Enerzijds kunnen we ons verlustigen in het Woord van God (de smaak van honing), terwijl anderzijds de ernst van het Woord zo groot is en het om zulke ernstige dingen gaat (bitterheid). Er staat – getuige Gods Woord – de wereld nog heel wat te wachten. Toch vraagt de Here ons ook die delen van Zijn Woord te lezen, die niet altijd even gemakkelijk zijn. Vergelijk ook Spr.24:13; 25:16; 25:27.

Ook de typologische betekenis van bijen zelf staat onder meer in het licht van oordeel. Ze worden als beeld gebruikt van volkeren, waardoor Israël geslagen wordt (Deut.1:42-44). Zie ook Ps.118:10- 12. Het is verrijkend om ook andere Schriftplaatsen te onderzoeken, waarin ‘bij’ en/of ‘honing’ voorkomt, zoals Richt.14 of Jes.7:18, 19.

Barak

De richter, waarmee Debora optrad, was Barak. Zijn naam betekent bliksemflits. In de Bijbel komen bliksemflitsen veelal voor in verband met de openbaring van God. Denk aan de verschijning des HEREN op de Sinaï, toen de wet gegeven werd (Exod.19:16). Ook in het boek Openbaring wordt ervan gesproken, zie bijv. hfdst.11:19. In dit laatste Bijbelboek gaat het om de openbaring van God in Christus (zie ook de titel, die dit Bijbelboek draagt: Openb.1:1). Deze openbaring is tevens het onderwerp, waarvan de Here Zelf sprak in de rede over de laatste dingen, die we onder andere opgetekend vinden in Matt.24.

In vs.1 wordt beschreven, dat de Here de tempel uit gaat. Wanneer de discipelen Hem wijzen op de tempel, zegt de Here: Zien jullie het dan niet? Er zal geen steen op de andere gelaten worden… (vs.2); hoe mooi het er bij wijze van spreken ook uit ziet. Dan gaan ze naar de Olijfberg en daar gezeten, kwamen de discipelen alleen tot Hem: “Zeg ons, wanneer zal dat (de verwoesting van de tempel) geschieden, en wat is het teken van Uw komst en van de voleinding der wereld?” (vs.3).

Twee vragen worden gesteld:

Wanneer zal het geschieden?

Wat is het teken van Uw komst en de voleinding der wereld?

Het teken, waarvan sprake is in de tweede vraag, omvat twee aspecten: de komst van de Here Jezus én de voleinding der wereld.

De Here geeft antwoord op deze vragen in de rede, die volgt. Hij spreekt over oorlogen, hongersnoden en aardbevingen, overlevering aan verdrukking, wetsverachting, verkilling van de liefde, de gruwel der verwoesting en verleiding. De tegenstander zal proberen de uitverkorenen te verleiden (het gelovig overblijfsel van Israël) door het zenden van valse christussen en valse profeten. De Here laat zien, dat de wijze waarop de valse christussen zich openbaren, verschilt van Zijn komst. “Indien dan iemand tot u zegt: (…) Hij is in de woestijn, gaat er niet heen; zie, Hij is in de binnenkamer, gelooft het niet” (vs.23-26). ‘Gelooft dat niet’ zegt de Here, ‘want zo komt de ware Christus niet’. Hoe Hij dan wel komt, geeft de Here ook aan: “Want gelijk de bliksem komt van het oosten en licht tot het westen, zo zal de komst van de Zoon des mensen zijn” (vs.27).

Zó komt Hij! Deze beschrijving van Christus geeft een beschrijving van Zijn Eigen komst, Zijn openbaring. Het is een kenmerk, of meer: een waarmerk, van de komst van de ware Messias. Zoals de bliksem flitst: van het oosten naar het westen. In de meeste gevallen flitst de bliksem van boven naar beneden. Dat is van het oosten naar het westen! Daarbij moet in eerste instantie niet gedacht worden aan het oosten, als de rechterzijde van de landkaart. Het oosten is de woonplaats van God. Het westen is deze aarde. ‘De hemel is de troon van God en de aarde is voetbank zijner voeten’, zegt het Oude Testament. De hemel ligt in het oosten! Ps.68:34 spreekt daarvan: “Hem, Die door de aloude hemel der hemelen rijdt.” Deze hemel der hemelen is de woonplaats van God (het ontoegankelijk licht, 1 Tim.6:16). Het is een plaats, die buiten de schepping valt; dat wil zeggen: een plaats, die niet geschapen is. Vgl. Kol.1: de ganse schepping onder de hemel (vs.23b). De Statenvertaling heeft in Ps.68: “de hemel der hemelen, die van ouds is”. Het woord aloude (NBG) of van ouds (SV) is het Hebreeuwse woord Qédèm. Dit wordt in de Bijbel over het algemeen vertaald met: het oosten. Door deze beide betekenissen wordt het oosten vereenzelvigd met het aloude (datgene wat er al was voordat er sprake was van een schepping). Die hemel der hemelen is de woonplaats van God en die is er van ouds, oftewel: die is in het Oosten. Daarvandaan verschijnt de Zoon des mensen bij Zijn openbaring!

De gelovigen in die tijd moeten hun verwachting dus niet vestigen op iemand, die uit de woestijn komt, of in de binnenkamer is. Nee! Niet horizontaal kijken, maar verticaal, omhoog namelijk. Vanuit de hemel zal Hij Zich openbaren. Dat is het kenmerk van de komst van de Zoon des mensen: Hij komt van boven! Zoals de bliksem flitst van het oosten naar het westen. Zoals het oosten spreekt van de woonplaats van God, zo spreekt het westen van de wereld en van de duisternis, waarin deze wereld zich bevindt (vgl. Ga1.1:4; Fil.2:15; Ko1.1:13).

Jona ging in zijn ongehoorzaamheid – geestelijk gezien – weg van het aangezicht des HEREN (Jona 1:3). Letterlijk ging hij richting… het westen. En daar gebeurde het allemaal. Daar werd hij in de zee geworpen en was hij drie dagen en drie nachten onzichtbaar. Hoe wáár blijken de woorden van de Here te zijn, wanneer Hij de geschiedenis van Jona op Zichzelf betrekt (Matt.12:40, 41). Hij ging weg van het aangezicht des HEREN naar de duisternis van deze wereld (Joh.1:4, 5; 8:12). Daar was ook Hij drie dagen en drie nachten onttrokken aan het oog. Toen kwam Hij in vernedering. Straks zal het teken van de Zoon des mensen aan de hemel verschijnen en komt Hij in heerlijkheid uit het oosten naar deze wereld, als een bliksemflits!

Debora en Barak wijzen op het toekomstige, profetische Plan van God in de Here Jezus Christus: oordeel en openbaring van God.

Gideon (Richt.6:1-8:35)

De inleiding tot de beschrijving van wat deze richter gedaan heeft, begint opnieuw met een weergave van wat Israël na de veertig jaren rust deed. De toestand, waarin het volk vervolgens terechtkwam, wordt geschetst in bewoordingen en uitdrukkingen, die tot de taal van de eindtijd behoren. Zo wordt er gesproken over ‘de stammen van het oosten’ (vs.3, vgl. Openb.7:2; 16:12), ‘de schuilplaatsen’ (vs.2, vgl. Matt.24:16; Openb.12:6), de ‘zeven jaren’ (vs.1, vgl. Dan.9:27), ‘sprinkhanen’ (vs.5, vgl. Joël 1:4; Openb.9:3), ‘hongersnood’ (vs.4, vgl. Matt.24:7; Openb.6:5), etc.

Al deze ellende drijft de Israëlieten er (opnieuw) toe te roepen tot de HERE (Richt.6:7). Hierop antwoordt de HERE door Gideon als verlosser te verwekken. Dit gaat als volgt: “Toen kwam de Engel des HEREN en zette Zich neer onder de terebint te Ofra, eigendom van de Abiëzriet Joas, terwijl diens zoon Gideon bezig was in de wijnpers tarwe uit te kloppen om die voor de Midjanieten in veiligheid te brengen” (vs.11).

Gideon was bezig in de wijnpers tarwe uit te kloppen. Natuurlijk is de wijnpers niet de aangewezen plaats om dit te doen. Het kaf kan niet goed wegwaaien. Maar Gideon moest wel: de Midianieten lagen op de loer. In een soort van verborgenheid werd het werk door Gideon gedaan. De wijnpers staat in de Bijbel doorgaans model voor oordeel van God (zie bijv. Jes.63; Openb.19). Daar wordt in het verborgen het kaf van het koren gescheiden. Het wijst op de verborgen hand van God, waardoor in eerste instantie Israël zal worden geoordeeld, door middel van de volkeren rondom Israël. Ten tijde van de grote verdrukking zal er niemand zijn, die daar de hand van de HERE in zal herkennen (vgl. Richt.6:13), tenzij hij de Schrift kent. De verdrukking vindt plaats direct voorafgaand aan de komst van de Here Jezus Christus op aarde, waarmee het openbare oordeel van HERE begint (Matt.24:19-31).

In deze geschiedenis is het Gideon, die als verlosser zal optreden. Wanneer Gideon bezwaar maakt tegen zijn roeping door de Here, wijst hij op zijn nederige en zwakke positie (vs.15). Wat we bij eerdere richteren zagen, zien we ook nu weer: in zwakheid wordt de kracht van de HERE geopenbaard.

Gideon betekent: Hij, die neerslaat/boomveller. Een boom is in de Bijbel een beeld van ontplooide heerlijkheid (zie ook later in het gedeelte over Elon). Dat kan enerzijds vanuit menselijke kracht zijn, anderzijds de groei in het geloof. De in de Bijbel voorkomende uitdrukking ‘op elke groene heuvel en onder elke groene boom ontucht plegen’ laat zien, dat bomen ook gezien kunnen worden als een representatie van de afgoden. De andere naam van Gideon, Jerubbaal (zie Richt.7:1), houdt daar verband mee. Deze naam betekent: opgericht door Baäl. Vele afgoden waren verbonden met de afgod Baäl, die juist door de volkeren, die overgebleven waren in Kanaën, werd vereerd. Israël verviel diverse malen tot verering van deze afgod (Richt.2:11; 3:7), die als symbool gezien kan worden van elke afgod. Het dienen van de Baäl staat model voor het dienen van andere goden (afgoden) in het algemeen. De beide namen van Gideon geven ons licht op de Persoon van Christus, Die eenmaal de Baäls zal verwijderen uit Israël. Hos.2 zegt: “… het zal te dien dage geschieden, luidt het Woord des HEREN, dat gij Mij noemen zult: mijn man, en niet meer: mijn Baäl. Ja, Ik zal de namen van de Baäls verwijderen uit haar mond; hun naam zal niet meer genoemd worden” (vs.15, 16). De naam Jerubbaäl spreekt van de afgod, die verslagen moet worden, terwijl Gideon spreekt van de Verlosser, Die de afgoden weg zal doen; neer zal houwen, zoals men een boom omverhaalt.

De overwinning van Gideon over Midjan wordt beschreven in Richt.7: “… en zij namen twee vorsten van Midjan gevangen, Oreb en Zeëb. Oreb doodden zij op de rots Oreb en Zeëb doodden zij in de perskuip Zeëb; en zij vervolgden Midjan; de hoofden van Oreb en Zeëb brachten zij Gideon aan de overzijde van de Jordaan” (vs.25).

Met deze gebeurtenis eindigt de strijd tegen Midjan. Wat hier beschreven wordt, staat in de Bijbel bekend als Midjansdag. De op deze dag behaalde overwinning, wordt gezien als het werk, dat God later met betrekking tot Israël zal doen. Jes.10 spreekt daarvan: “En het zal te dien dage geschieden, dat de rest van Israël en wat van Jakobs huis ontkomen is, niet langer zullen steunen op hem die ze sloeg, maar in waarheid steunen zullen op de HERE, de Heilige Israëls. Een rest zal zich bekeren, de rest van Jakob, tot de sterke God” (vs.20, 21).

De sterke God vinden wij in Jes.9:5 beschreven als een heenwijzing naar Christus! Tot Hem bekeert zij zich. Het volk zal gaan erkennen, dat Jezus van Nazareth, Die tweeduizend jaar geleden op aarde was, de Messias is van God, ja zelfs de sterke God is. Jes.10:22 laat zien, dat een rest zich zal bekeren en dat dit gebeuren zal als een verdelging, overvloeiende van gerechtigheid. Wat daar zal gebeuren is volkomen tot Gods eer. Het staat vast (vs.23). Vs.25 spreekt over de gramschap ten opzichte van het volk Israël, maar ook over de toorn, die zich zal richten op de volken, door middel waarvan de HERE Zijn gramschap over Israël openbaarde. De toorn Gods wordt openbaar. Nog een korte tijd en die tijd van verdrukking is voorbij en de dag van Gods toorn zal beginnen. Vergelijk in dit opzicht Hebr.10:25, 3738; 1 Pet.1:6, 7! Op die dag gaat de HERE de volkeren oordelen. Het oordeel komt over die volkeren, omdat zij slechts één ding op het oog hadden in de tijd, dat de HERE ze gebruikte om Zijn volk tot Zich te brengen: de vernietiging van Israël. Hoe wonderlijk zijn Gods wegen hierin: Volkeren, die onder aanvoering van de overste van de macht der lucht, de god dezer eeuw, proberen Gods plan te dwarsbomen, door Israël te vernietigen, worden in eerste instantie door de HERE gebruikt. Maar het oordeel over hun verkeerde gezindheid en bedoeling blijft niet uit (Jes.10:5, 7, 13)! “Dan zwaait de HERE der heerscharen de gesel over hen, zoals Midjan geslagen werd bij de rots Oreb, en (Hij zwaait) Zijn staf over de zee en heft die op zoals in Egypte. En het zal te dien dage geschieden…” (Jes.10:26, 27a).

Tola (Richt.10:1, 2)

Na de verwikkelingen rondom één van de zonen van Gideon, Abimelek, die zichzelf koning wil maken over Israël, worden er twee verzen gewijd aan Tola. Hij is de laatste richter, die in dit hoofdstuk behandeld wordt. Feitelijk wordt alleen zijn naam en afkomst en dergelijke vermeld. Er staat niets over de wijze, waarop hij Israël verloste. Toch wordt hij genoemd, wat in zichzelf al een heenwijzing is naar het belang van deze richter. Zijn naam bepaalt ons direct bij de Here Jezus Christus, hoewel dat op het eerste gezicht niet echt voor de hand lijkt te liggen. Tola betekent namelijk: purperslak/worm.

De namen, die direct verband houden met Tola, zijn:

Abimelek mijn vader is koning Pua benaming voor meekrap; een plant, die een rode verfstof afgeeft Dodo de geliefde Samir bewaakt, scherpe punt, een wacht Issakar hij zal zijn loon krijgen Efraïm dubbel vruchtbaar/dubbele kroon

Deze rij van betekenissen vormen de ‘ingrediënten’ van een machtig getuigenis van de Here Jezus Christus. We beperken ons echter zoveel mogelijk tot Tola. De tola is een wormpje, een slakje, dat de scharlakenrode kleurstof voortbrengt. Het is een klein beestje, dat gebruikt werd om klederen te verven. Jesaja spreekt over ‘zonden als scharlaken en rood als karmozijn’ (Jes.1:18). Karmozijn is de vertaling van tola.

Het zesde richterschap wordt vervuld door een richter, die – in onze taal – worm heet.

Ps.22, de bekende lijdenspsalm, is een profetische weergave van hetgeen de Here onderging aan het kruis op Golgotha, waar Hij de woorden uitsprak: “Mijn God, Mijn God, waarom hebt Gij Mij verlaten?”. Later in deze psalm klinken de woorden: “Maar ik ben een worm en geen man, een smaad voor de mensen en veracht door het volk” (vs.6). De vernedering tot de schandedood aan het kruis was de diepe weg, die de Here ging. De Here vergelijkt Zich met een minderwaardig beestje, een worm; ten diepste vernederd. ‘Worm’ in dit vers is de vertaling van een woord, dat is afgeleid van tola. ‘Ik ben een tola…’

In Jes.1 wordt karmozijn (tola) gezien als karakteristiek van de zonde. In Ps.22 is het de Zoon, Die tot zonde gemaakt is. 2 Kor.5 zegt ons: “Hem, Die geen zonde gekend heeft, heeft Hij voor ons tot zonde gemaakt, opdat wij zouden worden gerechtigheid Gods in Hem” (vs.21). Met deze tekst wordt de typologische betekenis van ‘tola’ uitgelegd. Op het moment, dat Hij tot zonde gemaakt werd, was Hij verlaten van mensen en… van God. De zonde staat tussen God en mensen in. De zonde is de kloof tussen God en mensen. De Zoon overbrugde die kloof en werd Zelf tot zonde gemaakt. God, de Vader, kan vanwege Zijn heiligheid geen deelhebben aan de zonde en verliet daarom Zijn Zoon, op het moment van de kruisdood. In dit alles bleef Christus ten volle vertrouwen op God (lees: geloven in God; vgl. Ps.22:3-6, 20). Dat vertrouwen werd beloond in de opstanding: “Gij hebt Mij geantwoord!” (Ps.22:22b e.v.). Uit de schoot van het dodenrijk hoorde God Zijn stem (vgl. Jona 2:2). Na drie dagen en drie nachten trok de HERE Zijn leven uit de groeve omhoog (vgl. Jona 2:6b; zie ook Hand.2:24 e.v.).

Zoals de ene Zoon van God Zich vernederde tot een worm, zo zal de andere zoon van God (Israël, zie bijv. Exod.4:22, 23) tot de erkenning moeten komen, dat hij in zichzelf zondig is. Eerst zal het volk zich moeten zien in het licht van God. Is het eenmaal zover, dat het volk de HERE zal aanroepen, dan is Hij direkt daar om het te verlossen. “Vrees niet, gij wormpje Jakob, gij volkje Israël! Ik ben het, Die u helpt, luidt het Woord des HEREN, en uw Verlosser is de Heilige Israëls” (Jes.41:14); Hij, Die in Christus Zijn leven voor Zijn volk gaf!

Hoofdstuk 3

DE TWEEDE ZES RICHTEREN

De laatste zes personen, die in het Bijbelboek ‘Richteren’ voorkomen, vinden we in hfdst.10 t/m 16. ‘Richteren’ zelf telt 21 hoofdstukken. De laatste vijf hoofdstukken vermelden allerlei gebeurtenissen uit de tijd van de richteren. Ook het volgende Bijbelboek, Ruth, vermeldt een geschiedenis uit die tijd van de richteren. Zoals gezegd, houdt de beschrijving van de bij name genoemde richteren op in Richt.16.

Jaïr (Richt.10:3-5)

Evenals Tola is ook Jak een richter, waarvan niet vermeld staat hoe hij Israël verloste van de overheersing. Hetzelfde geldt overigens voor Ibsan, Elan en Abdon, die later aan de orde zullen komen. De verzen, die aan Jak gewijd zijn, vermelden in ieder geval, dat hij blijkbaar geen arme man geweest is.

Jaïr betekent: hij zal het tonen/illustreren/verlichten. Zeker gezien de laatstgenoemde betekenis, hij zal verlichten, is het niet moeilijk in deze naam een type te ontdekken van Christus. De openingsverzen van het Johannes-evangelie zeggen onder meer: “In het Woord was leven en het leven was het licht der mensen; en het licht schijnt in de duisternis en de duisternis heeft het niet gegrepen” (hfdst.1:4, 5). De Zoon wordt hier het Woord genoemd, zoals Hij in Openb.19 genoemd wordt: het Woord Gods. In vs.9 zien we de betekenis van Jaïr bijna letterlijk terug: “Het waarachtige licht, dat ieder mens verlicht, was komende in de wereld”. Bij Barak kwam reeds naar voren, dat de Here vanuit het ontoegankelijke licht naar de duisternis van deze wereld kwam. Johannes geeft de reden daarvan: om ieder mens te verlichten. In het verslag van de schepping in Gen.1 zien we dezelfde lijn: In de duistere toestand, waarin de schepping zich bevond (duisternis was op de afgrond), sprak de HERE: “Er zij licht”. Zo zien we steeds, dat in het Oude Testament het beeld naar voren komt en in het Nieuwe Testament de vervulling. In het Oude Testament is de eerste vraag van God naar de mens: “Waar zijt gij?”. Onze aandacht wordt daarmee gericht op Adam. De eerste vraag, die in het Nieuwe Testament naar voren komt, is: Waar is de koning der Joden? Onze aandacht wordt hiermee van de mens afgehaald en meteen op Jezus Christus gevestigd.

Openb.22:5 spreekt voor de laatste maal over verlichting en wel in het nieuwe Jeruzalem, waar het licht van de zon niet meer nodig is, “want de Here God zal hen verlichten…”. In Openb.21:23 gaat het om de heerlijkheid Gods, die de stad verlicht. Volgens 2 Kor.4:6 wordt de heerlijkheid Gods zichtbaar in het aangezicht van Christus. Hoe dichtbij komen dan die woorden uit het eerste Bijbelboek bij ons: “… de God, Die gesproken heeft: Licht schijne uit het duister, heeft het doen schijnen in onze harten, om ons te verlichten met de kennis der heerlijkheid in het aangezicht van Christus”. Hij, Die Schepper is van hemelen en aarde, heeft ons verlicht in een wereld, waarin de god dezer eeuw het nog voor het zeggen heeft. Hij heeft de overleggingen van ongelovigen met blindheid geslagen, zodat zij het schijnsel niet ontdekken van het evangelie der heerlijkheid van Christus Jezus (vs.4). Als gelovigen mochten we uit de rijkdom van Gods genade komen tot die heerlijkheid, tot dat licht. In de Efezebrief zegt Paulus: “thans zijt gij licht in de Here” (hfdst.5:8). Vanuit de Kolossenzenbrief kunnen we daar nog aan toevoegen, dat wij door de Vader toebereid zijn voor het erfdeel der heiligen in het licht (hfdst.1:12). Dezelfde apostel wijst er in zijn bediening op, dat dit licht het ontoegankelijke licht is dat door God bewoond wordt; waar Christus is… en wij met Hem!

Natuurlijk gaat het bij de richteren om het handelen van God met Israël. Als volk zal Israël eens delen in het licht van de Here. Matthes zegt met betrekking tot de Here Jezus: “… het volk, dat in duisternis gezeten is, heeft een groot licht gezien…” (Matt.4:16), waarmee hij woorden aanhaalt van de profeet Jesaja (Jes.9:1). Woorden, die uitmonden in die heerlijke bekendmaking over de Heer: “Een Kind is ons geboren en een Zoon is ons gegeven” (Jes.9:5). De redding van het volk zal de basis zijn, op grond waarvan zij de grote daden Gods zal verkondigen als het zendingsvolk bij uitstek (1 Pet.2:9b). Zo komt de HERE tot Zijn doel in alle dingen. Hij zal verlichten. Hij zal tonen…

Jefta (Richt.10:6-12:7)

‘Richteren’ geeft een vrij uitgebreid verslag van het doen en laten van deze richter. De afkomst van Jefta mag niet gezien worden als de allerhoogste. Integendeel: Jefta was de zoon van een hoer, verwekt door Gilead. Israël onder het oude verbond wordt door de HERE gezien als een ontuchtige vrouw. De profeet Hosea moest in zijn leven illustreren hoe de geestelijke verhouding tussen God en Zijn volk was. Daartoe kreeg hij van de HERE de opdracht heen te gaan en een ontuchtige vrouw te nemen, “… want het land wendt zich in schandelijke ontucht van de HERE af” (Hos.1:2). Later wordt in Hosea een soortgelijke opdracht beschreven om een vrouw te beminnen, die overspel pleegt, “… gelijk de HERE de Israëlieten bemint, die zich tot andere goden wenden…” (hfdst.3:1). Het zijn opdrachten, die voor ons wellicht niet altijd goed begrepen worden. Hoe is het mogelijk, dat de HERE iets dergelijks vraagt van de profeet? Toch was de hierdoor ontstane situatie een realistisch beeld van God en Zijn volk! In de toekomstige verlossing van het volk zal er echter een moment zijn, waarop de Here Zijn bruid in de woestijn zal leiden (Hos.2:13). Het zal de tijd zijn, waarin Hij een nieuw verbond zal sluiten met het huis van Israël en met het huis van Juda (Jer.31:31 e.v.). Hoe liefdevol klinken de woorden van de HERE als Hij zegt: “Ik zal u Mij tot bruid werven voor eeuwig: Ik zal u Mij tot bruid werven door gerechtigheid en recht, door goedertierenheid en ontferming; Ik zal u Mij tot bruid werven door trouw; en gij zult de HERE kennen” (Hos. 2:18, 19). De HERE Zelf zal voor Zijn volk de weg openen naar die nieuwe situatie, onder het nieuwe verbond. Zo zal de bruid uiteindelijk geopenbaard worden als de vrouw van het Lam (zie de laatste hoofdstukken van het boek Openbaring). Het dal Achor (= leedvermaak) zal worden tot een deur der hoop (Hos.2:14).

De naam Jefta (hij zal openen/hij opent) spreekt van die open weg naar God; een weg, die geopend wordt door de Here Zelf. Hij is de Weg en de Waarheid en het Leven. Hij is de Weg naar het Vaderhuis (Joh.14:1-6), een benaming, die betrekking heeft op het heiligdom, dat in Jeruzalem zal worden opgericht (vgl. Joh.2:16).

Behalve als bruid/vrouw wordt Israël in de Bijbel ook gezien als een kudde schapen. Ook in dat opzicht wordt gesproken van het feit, dat het de Here Zelf is, Die opent. In Joh.10 lezen we die bekende woorden van de Here: “Ik ben de goede Herder” (vs.11, 14). Voor de herder – niet voor dieven en rovers – doet de deurwachter open. De herder roept vervolgens “zijn eigen schapen bij name en voert ze naar buiten” (vs.3). Enkele zinnen later zegt de Here: “Ik ben de deur der schapen (…) als iemand door Mij binnenkomt, zal hij behouden worden” (vs.7-9).1 Het volk zal eenmaal onder de Herdersstaf van de Here doorgaan en behouden worden. Hij zal Zijn kudde verzamelen, uitroepen. Waar? Wel, zoals we Hosea’s woorden al aangehaald hebben: in de woestijn. “Ik zal hen bijeenbrengen als schapen in een kooi, als een kudde in het midden der weide. Het zal er gonzen van mensen” (Micha 2:12b). Na die bijeenvergadering van het volk zal de Here voorop gaan om, zoals Jozua onder het oude verbond, het land in bezit te nemen. Zach.14 zegt immers, dat de HERE opnieuw zal uittrekken, zoals Hij vroeger streed ten dage van de krijg. Die dagen van de krijg zien we in de geschiedenis van Jozua. Toen was het de Here Zelf, Die voor hen streed (Joz.23:3); in Richt.2:7 omschreven als het ‘grote werk’ van de HERE voor Israël. Ook in de toekomst neemt Hij, maar dan in eigen Persoon, het land in bezit, onder een nieuw verbond. Als de Doorbreker, als de Koning, baant de HERE dan de weg voor Zijn volk en leidt Hij het in het land om de verwoeste steden opnieuw te bevolken (Micha 2:13; Ezech.36:37, 38).

De apostel Paulus sluit, voor wat betreft de geestelijke achtergrond, bij deze dingen aan, als hij in Rom.5 zegt: “Wij dan, gerechtvaardigd uit het geloof (blijkens Rom.3:30 gaat het om gelovigen uit de besnedenen), hebben vrede met God door onze Here Jezus Christus, door Wie wij ook de toegang hebben verkregen , en roemen in de hoop op de heerlijkheid Gods” (vs.1, 2). Het is niet uit de werken der wet dat rechtvaardiging plaatsvindt. Het is ‘buiten de wet om’ dat er gerechtigheid van God verscheen (Rom.3:21). Het is niet ‘wet en evangelie’, zoals velen menen, maar ‘wet of evangelie’. Christus Zelf opent de weg. Hij opent en wie zou er dan kunnen sluiten? Paulus zegt: “Gij zijt los van Christus, als gij door de wet gerechtigheid verwacht; buiten de genade staat gij” (Ga1.5:4). Zolang Israël in eigen kracht de werken der wet probeert uit te voeren, komt zij aan de genade niet toe. Vertrouwt zij zich echter toe aan die genade, dan is het de Here, Die verlossen zal, door de weg te openen. Hierin ligt een voorbeeld voor elk mens op deze aarde.

1 Zie voor een uitgebreide Bijbelstudie over Joh.10 de Morgenroodbrochure “Ik ben de Deur” van P.A. Slagter.

Ibsan (Richt.12:8-10)

Ibsan is de eerste richter van een reeks van drie, waar weinig woorden aan gewijd worden. Hij richtte Israël zeven jaar. De betekenis van Ibsan is moeilijk na te gaan. De betekenissen, die gegeven worden, variëren van verzinkt (het verzinken van metaal, avats = zink) tot barensmoeite en zijn dus uitermate uiteenlopend. Dit is de reden, dat bij de behandeling van deze richter niet zozeer wordt ingegaan op zijn naam, als wel op de plaats waar hij vandaan kwam.

Ibsan kwam uit Betlehem (Richt.12:8), de plaats waar onze Heiland geboren werd. De eerste maal, dat Betlehem in de Bijbel voorkomt, is Gen.35:19. In dit hoofdstuk gaat het in vs.16-29 over de dood van Rachel en Isaak. De dood van Rachel vindt plaats op de weg van Betel (= huis Gods) naar ‘Efrat, dat is Betlehem’ (vs.19). De omstandigheden, waaronder Rachel stierf, hebben alles te maken met de barensmoeite, waarin zij verkeerde. Rachel baarde en had een moeilijke bevalling. “En terwijl zij die moeilijke bevalling had, zeide de vroedvrouw tot haar (als een soort van troost): Vrees niet, ook ditmaal hebt gij een zoon” (vs.17). Rachel besteedde haar laatste adem aan de naam die zij haar zoon gaf: Ben-Oni. Hoe begrijpelijk! Want deze naam betekent: zoon van mijn ondergang/ongeluk. Maar zijn vader Isaak noemt hem: Ben-Jamin (vs.18). Is dat niet onbegrijpelijk? Terwijl zijn vrouw sterft, noemt hij zijn zoon: Zoon van mijn rechterhand of zoon van mijn geluk/voorspoed! Vanuit de typologie kunnen we echter iets meer leren verstaan van de reden dat aan Ben-Oni onmiddellijk de naam Benjamin wordt gegeven.

In hoofdstuk 2 is bij Ehud al enige aandacht gegeven aan ‘Benjamin’. Ehud was een Benjaminiet, die linkshandig was. Zoals we gezien hebben: Zwakheid en kracht zijn in de persoon van Ehud vertegenwoordigd. Vanuit een wat ander gezichtspunt geldt dit ook voor Ben-Oni/Benjamin. Enerzijds was hij, wat zijn moeder betreft, de zoon van de smart. Anderzijds, wat zijn vader betreft, de zoon; gesteld in de voorrangspositie. Natuurlijk gaat het, wat Benjamin betreft, om die andere Zoon, Die ook in Betlehem (= broodhuis) geboren werd. Hij, Die het brood des levens is (Joh.6:35), werd in het broodhuis geboren. In Gen.35 is het Isaak, die er als het ware op wijst, dat we vooral moeten zien op de zoon als de Benjamin. Voor ons ligt daar een les in: Vele gelovigen blijven in hun geloof staan bij de Here Jezus in Zijn vernedering. Ze kennen – en dat is op zich niet verkeerd! – de evangeliën bij wijze van spreken uit het hoofd, wat vaak een bepaalde uitwerking heeft op hun praktische geloofsleven: Doen zoals de Here deed. ‘We moeten ons zus en zo gedragen, want zo gedroeg de Here Jezus Zich ook toen Hij op aarde was’. Let er echter op, dat de Here naar deze wereld kwam om te lijden als de Man van smarten. Hij kwam om de wet te vervullen. Bijna in navolging van Isaak zouden we kunnen zeggen: Probeer de Here eens te zien in Zijn tegenwoordige hoedanigheid! Als Zoon, Die gezeten is ter rechterzijde Gods. Zie op Zijn positie in heerlijkheid, waarin wij als leden van Zijn Lichaam delen. Hij is niet de Man van smarten nu… Hij is als Hoofd boven al wat is, gegeven aan de Gemeente, die Zijn Lichaam is (Efe.1:22, 23).

Paulus zegt in 2 Kor.5 al: “Indien wij al Christus naar het vlees gekend hebben, thans niet meer” (vs.16b). Het is beslist niet Gods bedoeling, dat wij wat betreft onze geloofsbeleving blijven hangen in een tijd, die met de Kruisdood van onze Heiland is afgesloten. We leven inmiddels na Zijn dood, opstanding en hemelvaart!

In de geschiedenis van Gen.35 zitten lijnen, die zich vooral uitstrekken naar Gods heilshandelen ten aanzien van Israël. Rachel betekent: ooi, in de zin van: vrouwelijk schaap, waarmee gewezen wordt op het volk van Israël. Dat wat een schaap voortbrengt, is een lam! Zo wordt de Here genoemd: het Lam Gods, dat de zonde der wereld wegneemt (Joh.1:29)! Hij nam de zonde der wereld weg op het moment, dat Hij tot zonde gemaakt werd, ofwel: op het moment, dat Hij stierf. Op dat moment stierf ook Israël, zoals Rachel stierf en zij alleen nog kon uitbrengen: Zoon van mijn ongeluk/smart. Paulus zegt in Rom.7 tot gelovigen uit het Joodse volk: “Bijgevolg, mijn broeders, zijt ook gij dood voor de wet door het lichaam van Christus (vgl. Ben-Oni) om het eigendom te worden van een Ander, van Hem, Die uit de doden opgewekt is (vgl. Benjamin)” (vs.4). Met het sterven van de Here, stierf Israël en is zij tot op heden dood voor de wet; de wet, die niets anders is dan het eerste, oude (huwelijks)verbond tussen de HERE en Zijn volk. Om deel te krijgen aan het nieuwe (huwelijks)verbond tussen God en Zijn volk, ofwel: om eigendom te worden van die Ander, zal eerst de weg gegaan moeten worden van dood en opstanding: wedergeboorte. Rechtvaardiging uit het geloof!

Elon (Richt.12:11, 12)

Aan Elon is tevens een zeer korte beschrijving gewijd: twee verzen. Deze richter voerde zijn taak uit over een periode van tien jaar. Elon betekent (prachtige) eik. Het woord is verwant aan elah, terebint. Onder Gideon is reeds opgemerkt, dat bomen onder meer spreken van heerlijkheid (zie bijvoorbeeld de droom van Nebukadnessar, die beschreven wordt in Dan.4; het woord, dat daar vertaald wordt met ‘boom’, is verwant aan ‘eik’). Hoe schitterend is het niet om in de zomer een oude eik te zien, die als een reus verrijst in het open veld. Daar straalt macht en overlevingskracht vanuit. Bomen laten iets zien van een bepaalde ontplooiing. Wanneer de stamboom van mensen op een groot vel wordt weergegeven, krijgt het als vanzelf de vorm van een boom. Onderaan begint het met twee of enkele grondleggers van het betreffende geslacht en hoe meer men naar boven kijkt, hoe meer vertakkingen er zijn. Het geslacht leeft voort in vele takken en zijtakken van de familie; het is tot ontwikkeling gekomen. Het woord Elon wordt in onze vertalingen op diverse plaatsen vertaald met eik. De eerste maal, dat dit gebeurt, is Gen.35:8. Onder een eik wordt Debora, de voedster van Rebekka, begraven.

De eik wordt in de Bijbel ook verbonden aan macht, die de Here weerstaat in Zijn bedoelingen. Denk daarbij aan de uitdrukking: eiken van Basan (Jes.2:13; Ezech.27:6; Zach.11:2). Tevens is de eik misbruikt als middel om afgoderij mee te bedrijven (Hos.4:13). In Jes.44 vergelijkt de Here Zich met andere (af)goden.

Vs.6 zegt: “Ik ben de Eerste en Ik ben de Laatste en buiten Mij is er geen God”. Over de afgoden zegt Hij spottend, dat de timmerman zich bijvoorbeeld een steeneik of eik neemt, die plant en op doet groeien. Eenmaal groot geworden, wordt de boom gekapt en als brandhout gebruikt, als verwarming en als middel om brood op te bakken. “En het overblijfsel verwerkt hij tot een god, tot zijn gesneden beeld, knielt daarvoor neer, buigt zich, aanbidt het en zegt: Red mij, want gij zijt mijn god!” (vs.17).

Natuurlijk gaan wij in onze dagen niet zo met afgoden om! Knielen voor een beeld doet men in deze tijd toch niet meer? Toch gebeurt het meer dan gedacht wordt. Letterlijk (denk bijv. aan het Rooms-Katholicisme), maar ook overdrachtelijk. De gesneden beelden uit het Oude Testament hebben in onze tijd plaatsgemaakt voor materiële dingen; veelal zaken, die mensen van God afhouden.

Ook het volk van Israël wordt vergeleken met een eik. In het hoofdstuk, waarin de roeping van Jesaja beschreven wordt, klinkt meteen de bereidheid van deze profeet om zich door de HERE te laten gebruiken. Hij krijgt de opdracht tot het volk te prediken. Daarbij stelt Jesaja toch een vraag: “Hoelang, Here?” (Jes.6:11). Tot hoelang zal die situatie voortduren, waarin het hart van het volk vet is en de oren doof voor de prediking en de ogen blind voor datgene, wat de HERE het toont? Het is goed om voor uzelf naast dit Schriftgedeelte de woorden van Paulus aan het einde van Hand.28 te leggen. Daar haalt hij namelijk deze woorden van Jesaja aan, na zijn bespreking met de ‘voormannen der Joden’ te Rome. “… Terecht heeft de Heilige Geest door de profeet Jesaja tot uw vaderen gesproken…” (vs.25), waarna Paulus Jes.6:10 aanhaalt. De situatie aan het einde van Hand.28 is wezenlijk nog niet veranderd. Daar komt pas een ommekeer in op het moment, dat de beschrijving in Jes.6:11, 12 een feit is. Er zullen geen inwoners, geen mensen meer zijn in de steden en de huizen. Zelfs wordt gezegd, dat de HERE de mensen ver verwijderen zal. Wanneer de HERE Zich zal openbaren als de Verlosser, de Richter, zal Hij de gelovigen uit het land, uit Jeruzalem, redden en hen laten vluchten in de richting van de woestijn (Zach. 14:4, 5). Daar, buiten het land, zal ook een andere groep van gelovigen uit Israël bewaard worden (de vrouw uit Openb.12). Enfin, bij de behandeling van de richter Jefta, is al naar voren gekomen, dat de HERE Zijn volk naar de woestijn zal leiden… Daar vindt de daadwerkelijke ontmoeting plaats. Daar verbindt de HERE Zich aan Zijn volk om als de Leider daarvan terug te keren naar het land. Dan zal de vervallen hut van David (het koningschap) weder opgebouwd worden (Hand.15) en de tijden van de wederoprichting aller dingen aanbreken (Hand.3). Maar voor het zover is, is er nog een diepe weg voor Israël te gaan. Jes.6 vervolgt: “Is daarin (in het verlaten land) nog een tiende deel, dan zal dit weer verwoest worden. Evenals van een terebint en een eik na het vellen een tronk overblijft, zo zal zijn tronk een heilig zaad zijn” (vs.13).

Jes.2 laat zien, dat op het moment, dat de HERE Zich openbaart, namelijk op de dag des HEREN, elke boom buiten Hem zal moeten wijken. “Er is een dag van de HERE der heerscharen tegen al wat hoogmoedig is en trots en tegen al wat zich verheft, opdat het vernederd worde; tegen alle trotse en hoge ceders en alle eiken van Basen (…) en de HERE alleen is te dien dage verheven” (vs.12, 13, 17; vgl. ook Amos 2:9). Voor de verheven Heer zal elke boom moeten wijken. Ja, ook de ‘boom’, die zich in Israël ontwikkeld heeft, voorzover deze gegroeid is in eigen kracht. Ook die boom zal geveld worden. Wat overblijft, is een heilig zaad, een afgezonderd zaad, verbonden aan Hem, Die zal oprijzen als een prachtige eik, Elon. Ps.1 spreekt van Hem. “Want Hij is als een boom, geplant aan waterstromen, Die Zijn vrucht geeft op Zijn tijd, Welks loof niet verwelkt; al wat Hij onderneemt, gelukt” (vs.3)”. Christus is de Man, Die in vernedering wandelde; daarbij niet de weg der zondaars volgde maar de wet des HEREN overpeinsde, bij dag en bij nacht en die wet zelfs volbracht. Hij stierf, Hij liet Zichzelf vellen, maar zal straks geopenbaard worden als de Boomveller (Gideon) en anderzijds als de (prachtige) Eik.

Abdon (Richt.12:13-15)

De naam van de richter Abdon geeft bijna het tegenovergestelde aan van het beeld, dat we in Elon zien. Abdon betekent werker, arbeider, knecht. Het normale Hebreeuwse woord voor knecht is obèd. ‘Abdon’ is daaraan verwant. Ook vanuit de naam Abdon is het niet moeilijk de lijn te leggen naar de Here Jezus. Hij was de ‘lijdende’ Knecht des HEREN. Tegelijk denken we ook aan het volk Israël.

Vele benamingen en uitdrukkingen, die op de Here Jezus Christus betrekking hebben, worden in de Bijbel ook van toepassing gebracht op Israël. Zo is Christus de Zoon van God, terwijl ook Israël zo genoemd wordt (Exod.4:22). In de beloften aan Abraham wordt telkens over het ‘nageslacht’ gesproken (zie bijv. Gen.12:7), waarin de belofte verwezenlijkt zal worden. Paulus zegt hiervan in Gal.3: “Nu werden aan Abraham de beloften gedaan en aan zijn zaad. Hij zegt niet: en aan zijn zaden, in het meervoud, maar in het enkelvoud: en aan uw zaad, dat wil zeggen: aan Christus” (vs.16). Toch wordt met ‘nageslacht’ ook bedoeld: dat deel van het volk, dat in hetzelfde geloof als Abraham wandelt. Vleselijke afkomst alleen is niet voldoende (vgl. Joh.8:33, 37). De Here zegt tot de Joden: “Indien gij kinderen van Abraham zijt, doet dan de werken van Abraham” (Joh.8:39). Zij, die Abraham daadwerkelijk in het geloof, volgen zijn het voorwerp van de ontferming van de Here. De Hebreeënbrief zegt in hfdst.2: “… Hij ontfermt Zich over het nageslacht van Abraham. Daarom moest Hij (het andere ‘Zaad’ van Abraham) in alle opzichten aan Zijn broeders gelijk worden…” (vs.16, 17a).

De boodschap van Gods Woord voor Zijn volk is daarmee feitelijk: Wil je als zoon van Mij gezien worden, dan moet je verbonden zijn aan Mijn Zoon. Wil je – als nageslacht – delen in de belofte van Abraham, dan moet je verbonden zijn aan hét nageslacht, Christus Zelf.

Ook met betrekking tot de uitdrukking knecht gelden de beide bovengenoemde betekenissen: Het kan op de Here en op Israël betrekking hebben. Enkele Schriftplaatsen, waarin dit laatste naar voren komt, zijn:

Jes.41:8 Maar gij, Israël, Mijn knecht Jes.41:9 Gij zijt Mijn knecht, Ik heb u verkoren Jes.43:10 Gij zijt (…) Mijn knecht, die Ik verkoren heb Jes.45:4 Terwille van Mijn knecht Jakob Jer.30:10 Gij dan, vrees niet, Mijn knecht Jakob Jer.46:27 Vrees gij dan niet, Mijn knecht Jakob

Daarnaast zijn er natuurlijk in het boek Jesaja de bekende profetiëen aangaande de ‘Knecht des HEREN’ (hfdst.42:1-7; 49:1-7; 50:4-11; 52:13-53:12). De Here kwam als mens naar deze wereld om te lijden en te sterven. In deze lijdensprofetieën vinden we veel terug van de gezindheid, waarin de Here dat deed. In het Marcus-evangelie, waarin de Here getekend wordt als de dienstknecht van God, staan de volgende woorden van de Here geschreven: “Want ook de Zoon des mensen is niet gekomen om Zich te laten dienen, maar om te dienen en Zijn leven te geven als losprijs voor velen” (10:45). Dit dienen wordt in Jesaja omschreven: Hij verhief Zijn stem niet (Jes.42:2); Hij was niet weerspannig (Jes.50:5); Hij gaf Zijn rug aan wie sloegen, Zijn wangen aan wie Hem de baard uittrokken; Hij verborg Zijn gezicht niet voor smadelijk speeksel (Jes.50:6); Hij had gestalte, noch luister (Jes.53:2); Hij was veracht en van mensen verlaten, een man van smarten (Jes.53:3); Hij werd mishandeld, Hij liet Zich verdrukken (Jes.53:7). Hij heeft Zijn leven uitgegoten in de dood… (Jes.53:12).

Wat was de vernedering diep! Die diepe weg ging Hij om de ongerechtigheden van Israël te verzoenen en zo de weg te openen naar het nieuwe verbond. Maar Hij ging die weg echter ook om u en mij te laten delen in het nieuwe leven.

In dit alles bleef de Here vertrouwen: Hij maakte Zijn gelaat als een keisteen, omdat Hij wist, dat Hij niet beschaamd zou worden. Het is dat geloof en die Persoon, waarmee elk mens, maar ook Israël als volk zich moet vereenzelvigen om deel te krijgen aan de verlossing, want eenmaal zal het zover zijn. Jesaja spreekt ervan in hfdst.48 van zijn profetie: “De HERE heeft Zijn knecht Jakob verlost. Zij leden geen dorst, toen Hij hen door de woestijnen leidde; Hij deed voor hen water uit de rots stromen; Hij toch spleet de rots, zodat het water vloeide” (vs.20, 21; zie ook Jer.30:10). Wat een heilrijk vooruitzicht voor het volk; een toekomst die werkelijkheid wordt zodra het zich verbindt aan de Here Jezus door in het geloof te delen in Zijn dood en opstanding. Vervolgens zal dat heilige zaad door de Here gebruikt gaan worden om als dienstknechten van de Here, of eigenlijk: ‘als de Knecht des HEREN’, dienstbaar te zijn aan God. De apostel Paulus was gedurende zijn bediening, gedurende de Handelingenperiode, een type van hen. In die tijd past hij zelfs één van de profetieën over de Knecht des HEREN op zichzelf toe (vgl. Jes.49:6 met Hand.13:47). In hetzelfde vuur en met dezelfde gedrevenheid, waarmee deze apostel het evangelie verkondigde, zal Israël dat straks doen tot aan de einden der aarde, waarbij de volken tot discipelschap gebracht zullen worden.

Simson (Richt.13:1-16:23)

De laatste richter, die in het boek ‘Richteren’ genoemd wordt, is Simson. Het optreden en de geschiedenis van deze richter spreken voor velen tot de verbeelding. Zijn verwekking en roeping vinden plaats nadat de Israëlieten (opnieuw) deden wat kwaad was in de ogen des HEREN. Veertig jaar lang gaf de Here hen over in de macht der Filistijnen (Richt.13:1). Reeds vanaf (eigenlijk zelfs: vóór) de moederschoot had de HERE Simson op het oog. Richt.2 zegt al, dat wanneer het volk tot de HERE riep om verlossing, Hij hen een verlosser zou verwekken (vs.16). Zeker bij Simson kan dit letterlijk opgevat worden. De HERE leidde dit alles vanaf het begin. De aankondiging van zijn geboorte vinden we in Richt.13:2 e.v. Manoach (= rustgever) uit de stam van Dan (= rechter; een ander woord dan ‘richter’) had een onvruchtbare vrouw. De Engel des HEREN verscheen aan haar en zei: “Zie, gij zijt onvruchtbaar en baart niet, maar gij zult zwanger worden en een zoon baren” (vs.3). De laatste woorden worden letterlijk zo herhaald tegen Maria (Luc.1:31). Vervolgens zegt de Here, dat de jongen een Nazireeër zou zijn (vs.5; zie Num.6 voor de wet op het Nazireeërschap). Ook in de Here Jezus worden deze woorden vervuld (Matt.2:23)! Kortom: er zijn overeenkomsten tussen Simson en Christus. Zelfs in zijn sterven (vgl. Richt.16:30 met 2 Kor.5:15)!

De naam Simson betekent: schitterende zon/van de zon afkomstig. Ook kan gedacht worden aan de betekenis: zonnekind, door de zon opgewekt/verwekt of: Kracht ontlenend aan de zon. Wat een tegenstelling met de naam van de voorgaande richter! Hoezeer wordt de heerlijkheid van Christus getoond, juist door het beeld van de zon.

Het lied van Debora en Barak eindigt met: “Zo zullen omkomen al uw vijanden, o HERE! Maar die Hem liefhebben zijn als de opgaande zon in haar kracht…” (Richt.5:31). Voor hen, Die Hem liefhebben, kan het uiteindelijk alleen maar goed gaan, mooier, schitterender worden (vgl. Rom.8:28). Zij worden verlicht door de HERE Zelf. Hij verlicht (Jak). Hij is de Bron van het licht, de afstraling van de heerlijkheid (Hebr.1:3) en tegelijkertijd de heerlijkheid zelf. De Here is de schitterende zon, de Zon der gerechtigheid (vgl. Mal.4:2).

In Ps.84 staat: “Want de HERE God is een zon en schild, de HERE geeft genade en ere; het goede onthoudt Hij niet aan hen die onberispelijk wandelen. HERE der heerscharen, welzalig de mens die op U vertrouwt” (vs.12, 13). Een kleine opmerking bij deze psalmverzen: Hier staat niet ‘Here God’, maar HERE God. Jahweh God is een zon en schild. De HERE, Die Zich geopenbaard heeft in de Zoon, is een zon en schild; HERE, dit is een weergave van de Naam van God, van Wie Jeremia zegt: “Doch de HERE is de waarachtige God, Hij is de levende God en een eeuwig Koning” (Jer.10:10).

Aan het einde van de Bijbel staat het boek, dat handelt over het einde der tijden. De gang van zaken aan het einde van Gods plan wordt daarin bekendgemaakt. Dit alles is gecentreerd rond de Hoofdpersoon: de Zon der gerechtigheid, Christus. In de inleiding van dit profetische boek geeft Johannes een beschrijving van de verheerlijkte Heer. Eerst wordt hij in vervoering des Geestes in de Dag des Heren gebracht (Openb.1:10). Met deze woorden wordt meteen al aangesloten op het grote thema in de oudtestamentische profetie.

Daar aangekomen, hoort hij achter zich een stem als van een bazuin, die hem de opdracht geeft alles wat hij ziet en hoort op te schrijven en het te zenden aan de zeven gemeenten. Johannes keert zich om teneinde de stem te zien die, met hem sprak. Wonderlijk, nietwaar? Johannes wilde de stem zien. Achter hem stond het Woord Gods. Hij zag de Here Jezus Christus in Zijn heerlijkheid (vs.13-16). Daar begint ‘hetgeen hij ziet’ mee. Daar zag Hij de Richter of de Rechter in hoogst eigen Persoon; Dezelfde, Die eens Zijn leven aflegde. Nu gaat Hij spreken en zal de aarde zwijgen!

De beschrijving, die Johannes geeft, is als volgt: Ik zag: “Iemand als eens mensen zoon, bekleed met een tot de voeten reikend gewaad, en aan de borsten omgord met een gouden gordel; en Zijn hoofd en Zijn haren waren wit als witte wol, als sneeuw, en Zijn ogen als een vuurvlam; en Zijn voeten waren gelijk koperbrons, als in een oven gloeiend gemaakt, en Zijn stem was als een geluid van vele wateren. En Hij had zeven sterren in Zijn rechterhand en uit Zijn mond kwam een tweesnijdend scherp zwaard; en Zijn aanzien was gelijk de zon schijnt in haar kracht” (vs.13-16).

Johannes had de Here al eens gezien, jaren vóór het moment, waarover hij schrijft in Openb.1. Op de berg der verheerlijking veranderde de menselijke gedaante van de Here voor zijn ogen en straalde Zijn gelaat gelijk de zon en werden Zijn klederen wit (Matt.17:2).

Toen liet de Here iets zien van Zijn werkelijke hoedanigheid. Hij, Die Zich tot een mens vernederd had, was in werkelijkheid de Zoon van de rechterhand! Met dat beeld eindigt de Schrift. Met die gedachte eindigt ook de beschrijving van de richteren: Simson, de schitterende zon.

Wat kunnen we aan het einde van deze beschrijving beter doen dan de woorden van Debora en Barak nog eens te herhalen:

“Maar die Hem liefhebben zijn als de opgaande zon in haar kracht” (Richt.5:31). De naam Simson en het boek Openbaring laten zien, dat Christus Zelf de Zon is, Die ieder mens verlichten zal. Zij, die Hem toebehoren mogen genieten van Zijn stralende kracht!

Appendix

Het getal twaalf

In het boek Richteren is sprake van twaalf richterschappen: twaalf tijden waarop de HERE richteren zendt. Waarom gebeurt dit twaalfmaal en niet bijvoorbeeld zes- of zevenmaal? Het antwoord op deze vraag krijgen we, nadat we in de Schrift de teksten onderzoeken, waar dit getal voorkomt. In deze appendix nemen we daar enkele uit als voorbeeld. Daaruit blijkt, dat dit getal vooral in verbinding wordt gebracht met het volk van Israël.

Het Oude Testament

Gen.14:4 Hier wordt gesproken van een twaalfjarige periode van dienst aan het regime van Kedorlaomer. Gen.17:20 Twaalf zonen van Ismaël, de ene nakomeling van Abraham. Gen.35:22 Twaalf zonen van Jakob, de andere nakomeling van Abraham. Gen.37:9 De twaalf zonen, voorgesteld als elf sterren plus de ene ster (Jozef zelf). Gen.49:28 Al de stammen van Israël, twaalf in getal. Exod.15:27 Twaalf waterbronnen en zeventig palmbomen (wellicht een beeld van de twaalf stammen en de zeventig oudsten van Israël? Vgl. Exod.24:4, 9). Exod.24:1-4 Twaalf opgerichte stenen; verbondssluiting met het gehele volk van Israël. Exod.28:21 Twaalf stenen overeenkomstig de twaalf zonen van Israël. De hogepriester als beeld van Christus; Hij was priester voor het volk (Hebr.8:1). Lev.24:5 Twaalf koeken/toonbroden. Num.1:44 Twaalf vorsten Israëls, door Mozes geteld, als vertegenwoordigers van hun families. Num.7:84 e.v. Twaalf zilveren schotels, twaalf sprengbekkens, twaalf gouden schalen; Twaalf jonge stieren, twaalf rammen, twaalf eenjarige schapen, twaalf geitebokken. Num.13:1, 2 Twaalf verspieders (twee waren goed… Kaleb uit Juda en Jozua uit Efraïm). Joz.4:2, 3 Twaalf mannen (uit elke stam één)/twaalf stenen; bij de overtocht over Jordaan.

Het Nieuwe Testament

Luc.6:13 Twaalf discipelen, die apostelen werden. Hun boodschap heeft met Israël te maken. Luc.8:43 Een vrouw, die twaalf jaar aan bloedvloeiingen leed. Luc.8:42 Het dochtertje van Jairus is twaalf jaar oud. Luc.22:30 De apostelen zullen zitten op tronen om de twaalf stammen Israëls te richten. Hand.19:7 Ongeveer twaalf mannen ontvingen heilige Geest. Deze mannen weten aanvankelijk niet eens dat er een heilige Geest is. Zij ontvangen die echter en zijn vervolgens vervuld en daarmee bereid voor een taak… Zo zal dat ook in de toekomst gaan met Israël, waarvan deze ongeveer twaalf mannen een beeld zijn. Door dit met ‘ongeveer’ te omschrijven, worden we bepaald bij het bijzondere van het getal twaalf en niet zozeer of het er nu exact twaalf waren. Dat was immers gemakkelijk even na te tellen! Jac.1:1 Jacobus schrijft aan de twaalf stammen in de verstrooiing. Openb.7:4-8 Twaalf stammen, waaruit twaalfduizend verzegelden.

In de beschrijving van het nieuwe Jeruzalem vinden we:

Openb.21:12 Twaalf poorten, twaalf engelen en twaalf stammen. Openb.21:14 Twaalf fundamenten, twaalf namen van twaalf apostelen. Openb.21:16 De stad werd gemeten: twaalfduizend stadiën. Openb.21:17 De muur mat honderdvierenveertig el (twaalf maal twaalf).

In Openb.21 en 22 komt in totaal twaalfmaal het woord ‘stad’ voor.

Zo is twaalf karakteristiek voor de door God ingestelde orde en regering; in het bijzonder met betrekking tot Israël.

Voor deze brochure is naast verschillende Hebreeuwse woordenboeken gebruik gemaakt van de “Gids voor den Bijbellezer” (Looman, 1878) en “Het Bijbels Namenboek” (Wijchers/Kat, 1982). Ook is geput uit het materiaal, dat gebruikt zal worden voor de uitgave van een Bijbels Namenboek van het Oude Testament. Dit boek zal D.V. begin 1996 het licht zien en is geschreven door B. Fresco. In tegenstelling tot de hiervoor genoemde namenboeken, wordt in deze uitgave (van Het Morgenrood) een betekenis aan elke (oudtestamentische) naam gegeven. Tevens is daarin een namenconcordantie opgenomen.

0 notes