#deugen

[saulsplace]

Achilles en Authenticiteit

Maarten de Rijk (pseudoniem) trad onlangs op in het tv-programma ‘First Dates’. Hij was daar met andere enthousiaste jonge mensen om de ware liefde te vinden. Of in ieder geval iemand voor een serie leuke dates. Op sociale media was er veel te doen over zijn optreden – nog weken werd er over nagepraat. Is het nu verstandig voor Maarten om een bekende Nederlander te worden? In dit artikel behandel ik de vraag of het het waard is beroemd te zijn, of dat het beter is te worden vergeten.

Een goede vergelijking, waar we een levensles uit kunnen putten, vinden we in een Oudgriekse mythe. De dichter Homerus beschrijft hoe de held Odysseus afdaalt in de onderwereld en daar wordt aangesproken door de schim van Achilles. Dit zijn twee legendarische figuren die in de antieke mythologie bekend stonden om hun grootse verrichtingen en meeslepende levenswandel.

Hier gaat het verhaal aan vooraf dat Achilles een roemvol leven heeft gehad. Tot het einde der tijden zal zijn naam bekend zijn en zal de mensheid hem roemen op grond van wat hij bereikte in zijn korte leven. Maar als Odysseus hem tegenkomt in de onderwereld, blijkt Achilles minder onder de indruk van die roem, hoewel Odysseus hoog van hem opgeeft als “eerste onder de doden”.

Volgens de mythe moest Achilles’ moeder aan het begin van zijn leven een keuze maken. De goden hadden bepaald dat haar zoon ofwel een lang maar rustig leven zou leiden, ofwel een kort maar bijzonder roemvol leven. Hoewel zijn moeder er alles aan deed om Achilles weg te houden bij het oorlogsgeweld, koos hijzelf voor het laatste. In de onderwereld lijkt hij zijn keuze te betreuren. Tegen Odysseus zegt hij “liever op aarde te dienen als dagloner bij een arme man, dan te heersen over de doden”. Hiermee suggereert Homerus dat Achilles achteraf toch liever een lang, simpel leven had verkozen. In dat leven had hij weliswaar een ander als heerser moeten dulden; alsnog zou hij onder de warme zon op aarde gelukkiger zijn geweest dan als beroemde schim in de onderwereld.

We lezen Homerus waarschijnlijk té moralistisch als we uit deze dialoog concluderen dat Achilles was verblind door jeugdige overmoed en de romantische verlokking van eer, glorie en geroemd worden na de dood. Wie wenst aanzienlijk te zijn onder de doden als het alternatief óók kan? Namelijk leven, en in bescheiden mate gelukkig zijn, tussen de levenden?

Zoals we de situatie nu hebben voorgesteld, lijkt het lot van Achilles op een deal met de duivel. Hij lijkt het grootste deel van zijn leven op te offeren voor een kortstondig gevoel van macht en heldenroem. Maar met deze voorstelling zou ik iedereen die bekendheid nastreeft misleiden – het verhaal heeft immers nog een andere kant, en die kant is belangrijker. Het verhaal over Achilles in de onderwereld drukt iets universeels uit, terwijl ik het nut en belang van bekendheid wil afwegen binnen de specifieke culturele en economische omstandigheden van vandaag.

Wat Maarten – of iemand in de positie van Maarten – nastreeft met bekend worden, is niet: roem om de roem, wensend dat zijn naam voortleeft in de geschiedenisboeken. De bekendheid wordt nagestreefd vanwege de beoogde praktische effecten ervan. Deze effecten zijn: je platform oftewel je zendbereik uitbouwen, je autonomie zekerstellen en je authenticiteit behouden.

Als je namelijk besluit om géén bekendheid na te streven, is de kans groot dat je vroeg of laat jezelf moet wegcijferen om in één of andere hiërarchie te passen waar jouw persoonlijkheid eigenlijk niet thuis is. Onderschat ook het belang van zendbereik niet: als je anderen stelselmatig aan jouw ideeën kunt blootstellen, neemt het aantal zielen toe dat resoneert met die ideeën. Je weet elkaar makkelijker te vinden, waardoor je minder rekening hoeft te houden met afwijzing. Het is een belangrijke stap op weg naar een autonoom leven.

Als je jouw ideeën verbergt, moet je ook niet versteld staan wanneer mensen jou plots afwijzen of zelfs verketteren, wanneer het contact persoonlijker wordt. Zodoende is bekendheid nuttig, om mensen te filteren op gedachtegoed en persoonlijkheidskenmerken. Hierdoor verspil je geen tijd aan lieden waarmee het toch niets kan worden, zij het relationeel of zakelijk. Veel mensen vatten dit niet, en blijven hangen in angst voor afwijzing.

Zo blijken er valide redenen te bestaan om de kracht en de energie van je authentieke persoonlijkheid voor je te laten werken – als je tenminste zo’n persoonlijkheid hebt – als bekend figuur en als één van de weinige mensen die nog authentiek kan zijn. Met authentiek bedoel ik hier, oprecht jezelf zijn, een leefwijze waarin je ruimte schept om uiting te geven aan jouw spontane reacties op alle situaties die zich in het leven voordoen. Het niet verkroppen en vervormen van jouw gevoelens om te voldoen aan een sociaal wenselijk plaatje.

In eerste opzicht lijkt Achilles zijn ziel te verkopen, maar waarschijnlijk is het tegenovergestelde waar: wie zich als dagloner moet plooien naar de grillen van zijn meester, verkoopt zijn authenticiteit. De horige die moest zwoegen om de graanschuur van zijn landheer te vullen, was in dat opzicht véél vrijer dan de moderne kantoorslaaf. De landheer bemoeide zich immers niet met de inhoudelijke expertise van de horige. Vandaag moet zelfs de verpleegster in het verzorgingstehuis na elk patiëntcontact een checklist invullen. Laat staan wat er boven jouw hoofd hangt als ze je tijdens de lunch betrappen op sympathieën voor Wilders of Trump. We zwijgen nog over de dwingelandij rond QR-codes en vaccinatiestatus…

Toch is het belangrijk om erbij stil te staan dat roem een lege belofte is, tenzij het ontstaat als bijproduct van iets zinvols. Wie werkelijk authentiek is, legt zich niet toe op het nastreven van roem als een uitwendig goed. Authentieke communicatie ontstaat vanuit de behoefte om iets op precies die manier uit te drukken. Niet omdat je bezig bent met het effect dat deze uiting zal hebben op anderen. Je zegt wat je op je hart hebt en wat anderen er ook van zullen vinden – het zij zo. Zolang je bij deze intuïtie blijft, ben je als authentiek mens op de goede weg. Dit heeft wel het bijgevolg dat toehoorders aan je wennen, maar je zegt het omdat je jouw ei kwijt moet, niet om anderen in te palmen. Hoe kun je authentiek communiceren als jouw gedachten verstrikt raken in afwegingen over welke indruk je zult achterlaten?

Om even terug te komen op de levenswijsheid die Achilles mededeelde als schim in de onderwereld: dat inzicht ontleent zijn betekenis deels aan de situatie. Als jongeman op het slagveld was Achilles misschien overdreven hoogmoedig omdat hij vol testosteron zat; in het dodenrijk is hij echter overdreven weemoedig omdat de doden – als deel van hun transformatie tot schim in de onderwereld – nu eenmaal vervuld zijn van melancholie. Zouden wij Achilles op het slagveld naar zijn levensvisie vragen, met op zijn gezicht de zweetdruppels van de strijd en op de piek van zijn levensfelheid, dan zou hij het tegengestelde antwoord geven.

Iemand die stijf staat van de adrenaline geeft wellicht niet het meest doordachte antwoord. Dit doet echter niets af aan de vandaag lopende sociale en technologische ontwikkelingen. Juist reflectie vanaf afstand doet ons inzien hoe en waarom die het verwerven van bekendheid waardevol maken.

Er speelt namelijk de vernetwerking van sociaal contact en de vastlegbaarheid van iedere uiting. Door de onthullingen rond PRISM weten wij dat bijvoorbeeld ons zoekgedrag van twintig jaar geleden, ergens staat opgeslagen. Een opdracht als ghostwriter kan worden ingetrokken op basis van iets dat je tien jaar eerder over islam hebt gezegd. Op sociale media zoals LinkedIn, waar we ons zakelijke netwerk uitbreiden en onderhouden, filteren mensen op de subtiele signalen waaruit ze de politiek-maatschappelijke voorkeuren van anderen kunnen opmaken. In een wereld die sterk afhankelijk is van netwerken, wordt dit filteren voor velen een extra zintuig.

Nu bijna elke uitspraak een politiek gevoelige landmijn is – zij het niet nu, dan wel in de toekomst – komen mensen voor de existentiële keuze te staan, om ofwel beroepsmatig authentiek te zijn, ofwel het hoofd te buigen en zich op de oppervlakte te houden. Wie had tien jaar geleden gedacht dat je vandaag wordt gebroodroofd omdat je jezelf destijds liet schminken als Zwarte Piet? De radicalisering en normalisering van extreemlinks gedachtegoed, gaat onvoorstelbaar snel. Wat hangt jou op een dag boven het hoofd, omdat je jezelf vandaag vastlegt terwijl je dierenvlees bakt?

De mensen die hun maatschappelijke opvattingen niet meer zélf kunnen uiten, vanwege gevreesde zakelijke schade, zullen een kleine groep authentieke individuen sponsoren om namens hen authentiek te zijn. Op deze markt is niet bijzonder veel ruimte en deze ruimte zal verder krimpen door de komst van AI. Immers, nu kunstmatige intelligentie artikelen schrijft en kunstwerken maakt, wordt het moeilijker voor mensen om onderscheidend op te vallen en een gevolg aan zich te binden.

Hiernaast speelt de politisering van dagelijkse gespreksonderwerpen. Je gaat op date en wat er op het bord ligt, is al een politiek debat. Is het eten veganistisch of halal? Hoe zit het met het gebruik van palmolie en het verwerken van krekels? Ook gezinnen en families worden op scherp gesteld – is het niet wegens de politieke implicaties van voedsel, dan gaat het wel over geslachtsveranderingen en gender pronouns. De gig economy, de trend om onze hobby’s uit te bouwen tot bijbaantjes, betekent dat werk en privé in elkaar overvloeien. Zo raken ook de gemeenschappen rond hobby’s en gezelligheid gegroepeerd rond politieke voorkeuren. Is het niet expliciet, dan wel impliciet.

Nog los van de krimpende marktruimte qua authenticiteit, zal de komst van AI’s die hun teksten schrijven en kunstzinnige ingevingen uitwerken, authentieke uitingen voor mensen minder haalbaar maken. Dit schroeft de beroepsmatigheid van authenticiteit verder op. De hierboven omschreven ontwikkelingen leiden tot een steeds strakkere scheidslijn tussen mensen die nog autonomie en authenticiteit in hun werk en bestaan kunnen leggen, en zij die dit niet meer kunnen.

Het type authenticiteit waarover ik spreek, is het hoogst haalbare: het maximale presteren los van externe validatie. Het komt neer op de pure scheppingsdaad. Iets neerzetten omdat je iets moet uitwerken wat je in je draagt, ongeacht van wat ‘men’ ervan zal vinden. Het gaat om een maatstaf die je jezelf oplegt, los van wat een ander verlangt, verwacht of eist. Niet vanwege een uitwendige beloning, maar om recht te doen aan jouw idee, dat je zo goed mogelijk uit de verf wil doen komen. Hieruit volgt dat het de authentieke mens ook niet interesseert of er meer of minder mensen authentiek kunnen zijn. De vraag wat de massa ergens van vindt, en of dit je status zal verhogen of verlagen, is voor de authentieke mens niet aan de orde. Het is niettemin verstandig om de zojuist geanalyseerde maatschappelijke ontwikkelingen mee te nemen in het plannen van je loopbaanpad.

Kortom, bij authenticiteit gaat het om het uiten van een gedachte, het veruitwendigen van een idee, omdat je anders niet met jezelf kunt leven – let wel: jezelf, wat de buitenwacht ervan vindt is irrelevant. Kies je dus voor die prestatie willen leveren, dat ei kwijt kunnen, dan moet je dus kiezen voor die authenticiteit waarvoor steeds minder ruimte is.

Het schip van de authenticiteit is een schip dat steeds minder plekken biedt voor passagiers – het aantal plekken concentreert zich, en krimpt. Dus als je wéét dat je nooit werkelijk zult passen in een hiërarchie van ‘naar boven likken en naar beneden trappen’, kun je beter op het schip springen nu je de kans nog hebt. Zie je een ‘once in a lifetime opportunity’? Go for it! In ieder geval zal dit artikel gelezen en herlezen worden, lang na mijn dood. Dus: get on board! – niet weten waar het schip strandt, is beter dan de boot missen.

En volg Sid door abonnee te worden via Telegram en steun me via BackMe! Mijn dank en waardering zijn groot, want uw steun maakt de productie van deze content langdurig mogelijk! Volgen kan ook door in te schrijven op Sids nieuwsbrief.

[handlewithcare-delicate]

Ik lees de meeste mensen deugen

[mijnmobielemoleskine]

Behandel mensen alsof ze waren wat ze zouden moeten zijn, dan help je hen te worden wat ze kunnen zijn.

Goethe

[twafordizzy]

Toon Tellegen verslaat de optocht

In De optocht laat schrijver/dichter Toon Tellegen (1941) zien waarin hij een meester is: historisch besef en taalvirtuositeit. In dit verslag van een ooggetuige trekt een bonte stoet soortgenoten voorbij, die veelal niet deugen en daarvoor gestraft worden (Pats!), maar waar soms wat mildheid gloort. Aan ieder mens mankeert wel wat, die stelling wordt in dit werk met veel bijvoegelijke…

[mrspasser]

'The obvious conclusion,' writes military expert Dave Grossman, 'is that most soldiers were not trying to kill the enemy.'

"Some twelve thousand muskets were double-loaded, and half of those more than triple. One rifle even had twenty-three balls in the barrel — which is absurd. These soldiers had been thoroughly drilled by their officers. Muskets, they all knew, were designed to discharge one ball at a time. So what were they doing? Only much later did historians figure it out: loading a gun is the perfect excuse not to shoot it. And if it happened to be loaded already, well, you just loaded it again. And again.

— Humankind: A Hopeful History by Rutger Bregman

[haveyoureadthisbook-poll]

[vagabondageautourdesoi]

#ExpoEugèneBoudin L’#exposition démontre l’influence d’Eugène Bourdin sur la naissance du mouvement impressionniste. Initié par Jonjing, Il initia lui-même le jeune Monet. Courbet et tant d’autres le rejoignirent dans sa région @normandie_impressionniste @tourisme_normandie #Normandie @regionnormandie

#artstagram #Art #artstragram #artthreads #arthreat #art #visite 👇https://vagabondageautourdesoi.com/2024/08/02/en-compagnie-deugene-boudin/

[stefselfslagh]

Rutger Bregman: 'Die grenzeloze aandacht voor jezelf, hou daarmee op.'

Dit interview verscheen op zaterdag 9 maart in Zeno, de weekendbijlage van De Morgen.

Vijf jaar na De Meeste Mensen Deugen heeft de Nederlandse historicus Rutger Bregman (35) een nieuw boek klaar. In Morele Ambitie legt hij uit hoe u de wereld kunt verbeteren. Door met uw bullshitjob te stoppen, bijvoorbeeld. "Vergéét je passie. Vraag je liever af wat de wereld van jou nodig heeft."

Houten, een gemeente ten zuidoosten van Utrecht. Het Plein - met hoofdletter omdat het plein in kwestie ook daadwerkelijk Plein heet - lijkt op een levensechte versie van de maquettes waarmee projectontwikkelaars ons willen doen geloven dat een Disney-leven perfect haalbaar is. Fleurig geklede Houtenaars laven zich aan de eerste lentezon, de café-uitbaters hebben hun terrassen uitgepakt, de fietspaden zijn breed en putloos, Albert Heijn staat paraat om middenklassebuikjes te vullen, er wordt gewuifd, gedoeid en gehoudoed dat het een lieve lust is.

Het is dan ook even aanpassen wanneer Rutger Bregman me er in café De Roskam aan herinnert dat we in ontwrichtende tijden leven. "Er is voor het eerst sinds lang weer oorlog in Europa, radicaal rechts wint overal de verkiezingen, er liggen nieuwe pandemieën op de loer en ondertussen sneuvelt het ene temperatuurrecord na het andere. Ik ben zoals bekend geen doemdenker, maar we bevinden ons wel op een scharniermoment in onze geschiedenis. En dus is het de hoogste tijd om in actie te komen. Om de grote uitdagingen van onze tijd aan te pakken."

Hoe we dat kunnen doen, legt Bregman uit in Morele Ambitie, de opvolger van het over ontelbare toonbanken geschoven De Meeste Mensen Deugen. Morele Ambitie vertrekt van de provocerende premisse dat de grootste talenten in onze samenleving zelden aan de grootste problemen werken. Omdat ze vastzitten in goedbetaalde, maar nutteloze banen. Omdat ze verblind en versuft door hun privileges niet meer zien wat er écht toe doet.

Gelukkig heeft Bregman tegen die kolossale verspilling van talent een medicijn ontwikkeld: morele ambitie. Dat is, zo schrijft hij, 'de wil om de wereld drastisch te verbeteren.' En het woord 'drastisch' is niet toevallig in die zin gesukkeld. Als je de wereld wil verbeteren, volstaat het niet om sojaschnitzels te eten. Je moet ook een veel krachtiger hefboom gebruiken: je carrière.

"De gemiddelde carrière bestaat uit tweeduizend werkweken", legt Bregman uit. "Als je bereid bent om die allemaal te besteden aan de grote problemen van onze tijd - of het nu gaat over klimaatverandering of kindersterfte, over belastingontduiking of dierenleed - kan je veel meer voor de wereld betekenen dan door af en toe wat vegetarische smeerworst op je boterham te smeren of een keertje minder te vliegen."

Bregman stond erop om de daad bij het woord te voegen: hij schreef niet alleen een boek, maar richtte ook een organisatie op - The School for Moral Ambition - waarmee hij en zijn co-founders zoveel mogelijk mensen willen helpen om hun bullshitjob in te ruilen voor een betekenisvolle baan. The School for Moral Ambition is gevestigd in de Amsterdamse Zuidas, het hart van het Nederlandse grootkapitaal. Omdat daar het talent zit dat op betreurenswaardige schaal verspild wordt?

(knikt) "Mijn collega Simon van Teutem noemt de Zuidas 'de Bermudadriehoek van talent': de plek waar pas afgestudeerden worden opgezogen door consultancybedrijven, advocatenkantoren, banken en ICT-ondernemingen. Die veelbelovende jonge mensen willen we redden, door hen de kans te geven om met hun talent de grote wereldproblemen te helpen oplossen. In mei starten we met twee fellowships. De uitverkorenen stomen we klaar om hun carrière helemaal om te gooien. En we hanteren daarbij een totaal andere definitie van succes. Slagen betekent bij ons niet 'zo veel mogelijk geld verdienen' maar 'zo veel mogelijk goed doen'. Natuurlijk, je moet nog steeds je hypotheek kunnen betalen. Ik heb hier in Houten ook een koopwoning en een elektrische auto. Maar je kan maar in één auto tegelijk rijden. Het getuigt van een zekere leegte als je op een gegeven moment niet genoeg hebt."

Was je boek ongeloofwaardig geweest als je The School for Moral Ambition niét had opgericht?

"Absoluut. Ik zit al meer dan tien jaar in de bewustzijnsbusiness. Ik schrijf boeken, ik geef lezingen en elke keer hoop ik dat er daardoor wat gaat veranderen. Maar na tien jaar dacht ik: wat heb ik nou eigenlijk écht bereikt? Het antwoord op die vraag was ontnuchterend: sommige mensen hebben aan mijn boeken een positiever mensbeeld overgehouden, maar daar blijft het meestal ook bij. Dat moet dankzij The School of Moral Ambition veranderen. Als we elkaar over vijf jaar opnieuw spreken, wil ik het niet hebben over hoeveel boeken ik heb verkocht. Dan wil ik kunnen vertellen hoeveel technologieën we verder ontwikkeld hebben, hoeveel wetten we veranderd hebben, hoeveel bedrijven we opgestart hebben, hoeveel mensen en dieren we geholpen hebben. De eerste tien jaar van mijn carrière stonden in het teken van ideeën, de volgende tien moeten in het teken staan van impact."

De grondbeginselen van The School for Moral Ambition zijn in een aparte stijl geschreven. 'We zijn dankbaar dat we de wereld mogen verbeteren.' 'We beschouwen alle wezens met bewustzijn als leden van onze morele kring.' Ik hoor het jullie bijna in groep reciteren, al dan niet met de handen ten hemel geheven. Dreig je de kritische, hoogopgeleide mensen waar jullie op mikken met deze toon niet af te schrikken?

"Ik denk het niet. Ik denk dat veel mensen er naar verlangen om onderdeel te zijn van iets groters. Ik vind je vraag eerlijk gezegd een typische Lage Landen-vraag. 'Heb je wel genoeg zelfspot?' 'Maak je jezelf niet te groot?' Ik denk niet dat ze me dat in Amerika zouden vragen. Maar in de Lage Landen is het natuurlijk niet de bedoeling dat je moralistisch of ambitieus bent. Hier krijg je applaus als je in de krant cynisch commentaar levert."

Ik ben niet cynisch, ik stel een oprechte vraag.

"Fair enough, het is ook een goede vraag. Kijk, ons zesde grondbeginsel gaat over levenslust. Over het feit dat moraliteit niet het enige in het leven is. Een beetje rotzooi trappen, wat aanlummelen: ook dat hoort bij een rijk en veelzijdig bestaan. Dus nee, we gaan niet gebukt onder te veel ernst. De basisdrijfveer om je bij ons aan te melden, zou enthousiasme moeten zijn: het gevoel dat er niks leukers is dan met je talent de wereld te veranderen. Als je de kans hebt om een verschil te maken, waarom zou je dat dan niet doen?"

Op LinkedIn schreef je: 'Ik ben nog nooit zo hyper geweest als de afgelopen maanden.' Omdat je merkt dat je nu al veel losweekt?

"Ik krijg dagelijks mails van mensen: 'Kan ik helpen? Kan ik meedoen?' Het is heerlijk om samen iets te bouwen. Om je met andere mensen te verenigen rond een ideaal, een plan en de afspraak om er een deel van je leven aan te wijden. Je kan wel blijven leuteren over de noodzaak van systeemverandering en de defecten van het neoliberalisme, maar op een gegeven moment moet je toch wat gaan doen."

Je wil met The School for Moral Ambition ook internationaal potten breken.

"Morele Ambitie komt ook in de Verenigde Staten uit. En dus willen we ook nabij Wall Street - die andere hotspot van talentverspilling - een organisatie opzetten. Eind dit jaar verhuis ik met mijn gezin voor een tijdje naar New York. Schoorvoetend, moet ik toegeven, want ik ben niet zo'n globetrotter. Maar je kan niet al zoomend een beweging uit de grond stampen."  

Was De Meeste Mensen Deugen een aai over onze bol, dan is Morele Ambitie een pets in ons gezicht: we stellen onze talenten ten dienste van bedenkelijke bedrijven, en wat we onze carrière noemen, is in vele gevallen maar een geesteloze bedoening. Vooral marke-teers, lobbyisten, influencers, beurshandelaars en bedrijfsadvocaten - 'de mensen die kunnen staken zonder dat iemand er last van heeft' - mogen zich aangesproken voelen. Al vindt Rutger Bregman dat iederéén zich door het concept van morele ambitie kan laten inspireren.

"Mijn moeder werkt als lerares met autistische kinderen. Ze heeft samen met col-lega's een leesmethode ontwikkeld waarmee die kinderen vlotter leren lezen, ook kinderen waarvan werd gezegd dat ze nooit zouden leren lezen. Aanvankelijk werd de methode enkel op haar eigen school toegepast, maar ondertussen vertelt ze er ook over op andere scholen. Dat geeft aan dat iedereen, ook mensen die al heel betekenisvol werk doen, zich kunnen afvragen: hoe kan ik meer impact realiseren?"

In sectoren zoals de zorg en het onderwijs is er een tekort aan arbeidskrachten. Dat zijn mooie bestemmingen voor mensen die een zinvoller job willen. Maar in andere sectoren is het aanbod kleiner. Er zijn meer vacatures voor marketeers die ketchup moeten verkopen dan voor marketeers die dierenrechten op de kaart moeten zetten.

"Dat geeft aan dat er een brede morele revolutie nodig is. Dat het belangrijk is om ook samen te werken met ondernemers en impactinvesteerders. Zij kunnen zoeken naar nieuwe verdienmodellen voor idealistische bedrijven. Zij kunnen ertoe bijdragen dat er meer betekenisvolle banen gecreërd worden."

Wat als ik een marketeer ben die het leuker vindt om ketchup te verkopen dan dierenleed aan te kaarten? Wat als ik liever speel dan preek? Ben ik dan een moreel laakbaar mens?

"Dan ben je vooral een saai mens. Ik vind ketchup hartstikke lekker, maar het lijkt me wel suf om nog een ketchupmerk in de markt te zetten. Al kan het uiteraard nog veel erger: je kan ook voor de tabaksindustrie werken. Dan is je baan gewoon een morele schandvlek."

Je legt in je boek uit hoe we onze jobs betekenisvoller kunnen maken. 'Een bioloog of ingenieur kan een verschil maken in de strijd tegen de volgende pandemie. Een wiskundige of informaticus kan helpen bij de veilige ontwikkeling van artificiële intelligentie.' Hoe kan ik, als journalist, meer morele ambitie aan de dag leggen?

"Als journalist bepaal je mee waarover mensen nadenken. De vraag is dus: wat zet je op de voorpagina? Wereldwijd is één van de de grootste oorzaken van kindersterfte loodver-giftiging. En toch schrijven kranten daar bijna nooit over. Het gevolg van dat gebrek aan aandacht is een gebrek aan actie: er zijn over de hele wereld maar twee serieuze ngo's die loodvergiftiging uit de wereld proberen te helpen. Terwijl er elk jaar miljoenen kinderen aan sterven. Als journalist zou je dus kunnen zeggen: ik ga over iets onderbelichts schrijven. Zoals loodvergiftiging."

Is bijvoorbeeld de oorlog tussen Israël en Hamas dan niet belangrijk?

"Natuurlijk wel. Maar er zijn al ontzettend veel journalisten die daarover schrijven. Gaan jouw stukken dan het verschil maken? Regelmatig krijg ik de vraag: 'Rutger, waarom staat je tijdlijn niet vol met woedende berichten over Gaza?' Als ik zou geloven dat die berichten een verschil zouden maken, zou ik ze schrijven. Want het is waar dat Israël de ene oorlogs-misdaad na de andere pleegt. Maar ik heb niet de illusie dat ik daar met wat tweets iets aan kan veranderen. Goed doen is meer dan alleen het goede zeggen. Overigens vind ik ook dat journalisten zich veel te vaak op het binnenland fixeren. In Nederland heeft Geert Wilders een gigantische verkiezingsoverwinning geboekt, die deels is gefaciliteerd door de bereidheid van zowat alle journalisten om mee te gaan in het frame dat de asielcrisis op dit moment het grootste probleem van Nederland is. Artikel na artikel las je hetzelfde: 'We worden overspoeld, we kunnen dit niet aan.' Dat is onzin. Nederland is steenrijk. Wij kunnen de opvang van asielzoekers prima aan. De overheid heeft de voorbije jaren gewoon te weinig geïnvesteerd in opvangcapaciteit. Nogal logisch dat mensen dan in parken gaan slapen."

Ook kunstenaars geef je het advies 'om mensen in beweging te krijgen en de aandacht te vestigen op wat nu nog onder de radar blijft.' Hebben kunstenaars die geen maatschappe-lijk geëngageerde kunst maken een bullshitjob?

"Nee, joh. Zoals gezegd: het leven is meer dan alleen maar moraliteit. Soms wil je gewoon naar iets onwijs moois kijken. Begrijp me echt niet verkeerd: ik zeg niet dat moraliteit alles moet opslokken. Je mag ook nog bordspelletjes spelen met je vrienden. Of lekker op vakantie gaan naar Europarcs. Ik zeg alleen dat moraliteit in veel carrières een veel te kleine rol speelt. Dat je met je talent net zo goed wat wereldproblemen kan helpen oplossen."

Alleen is het soms verdomd moeilijk om te weten hoé je die problemen moet oplossen. Voor de ene wetenschapper zit in de verdere ontwikkeling van kweekvlees een enorme potentiële winst, voor de andere zal vlees nooit op voldoende grote schaal gekweekt kunnen worden om écht een verschil te maken. Hoe kun je als doorsnee geïnformeerde sterveling weten aan welk doel je je talent het best schenkt?

"Door je in wetenschappelijk onderzoek te verdiepen. Er zijn genoeg onderzoekers die zich elke dag afvragen: wat zijn op deze planeet nu echt de grootste problemen en wat is er nodig om ze aan te pakken? Zij kunnen je vertellen wat voor jou de meest kansrijke opties zijn. Die kritische, onpartijdige analyse ontbreekt vaak. Iedere jobcoach vraagt: wat is je passie? Vergéét je passie. Vraag je liever af wat de wereld van jou nodig heeft. Bij het Londense Charity Entrepreneurship, een incubator voor moreel ambitieuze start-ups, houden sommige mensen zich bezig met de gezinsplanning in Ghana. Denk je dat dat hun grote passie was? Helemaal niet. Maar ze hebben zich erin verdiept, ze hebben gemerkt dat ze er een enorm verschil mee kunnen maken en zo is het hun passie geworden. Die grenzeloze aandacht voor jezelf, dat eeuwige naar binnen kijken: hou daar mee op. Ik vind Alain de Botton een uitstekend schrijver, maar zijn School of Life is natuurlijk wel een beetje een School for Navelstaarders. Wij willen een School for Wereldverbeteraars zijn."

Behalve een aanklacht tegen intellectuele zelfbevlekking, is Morele Ambitie ook een oproep om idealisme te doen renderen. Om goede bedoelingen om te zetten in harde resultaten. In de strijd tegen onrecht, vindt Rutger Bregman, is winnen een morele plicht. En dus moeten we afscheid nemen van het idee dat bewustzijn automatisch tot verandering leidt. De Occupy Wall Street-protesten hebben de bezuinigingen niet tegengehouden, de Black Lives Matter-beweging heeft tot weinig concrete wetgeving geleid.

"Bewustzijn is noodzakelijk, maar onvoldoende", zegt Bregman. "De progressieve wereldburgers zijn uitstekend geïnformeerd. Ze kennen de toeleveringsketens van de koffie die ze drinken en de kleren die ze dragen. Maar lijdt dat bewustzijn ook tot actie? Heel vaak enkel tot negatieve actie: ze eten geen vlees, ze vliegen niet, ze mijden bepaalde winkels. Dat is op zich niet verkeerd, maar is dat dan hun grote bijdrage aan een betere wereld? Voor mij gaat het niet over wat we niet doen, maar over wat we wel doen. Eén van onze ambassadeurs, Mpanzu Bamenga, is in de politiek gegaan omdat hij een landelijk verbod op etnisch profileren wil afdwingen. Dat bewonder ik enorm. Veel te veel activisten staren zich blind op bewustzijn, terwijl ze misschien beter een lobby-organisatie of een start-up uit de grond zouden stampen."

Mensen die denken dat de goede zaak genoeg heeft aan goede intenties, noem je in je boek 'de nobele verliezers'.

"Ja. Ze staan zogezegd aan de goede kant van de geschiedenis, maar krijgen in het hier en nu niks voor elkaar. Om echt het verschil te maken, moet je strategisch denken. Coalities smeden, geldstromen analyseren, macht opbouwen, op het beleid wegen. Effectieve idealisten zijn radicaal in hun doelstellingen, maar doelgericht in hun uitvoering."

Kan jij na Morele Ambitie nog bevriend zijn met iemand die geen morele ambitie toont?

"Ja, hoor. Maar als ik zie dat een vriend van me zijn talent verkwist, zal ik niet nalaten hem daarmee te plagen. Ik ben nooit vies geweest van een beetje shamen." (lacht)

Dat blijkt ook in je boek. Over dertigplussers zeg je dat 'wie eenmaal een taartschep heeft, doorgaans een verloren zaak is.' Over online activisten dat ze meer bezig zijn met goed overkomen dan met het goede doen. Over Gen Z-ers dat ze wel idealistisch zijn, maar onvoldoende ambitieus. Je houdt je lezers een weinig flatterende spiegel voor.

"Soms moet je mensen een beetje wakker schudden. Maar ik hoop dat ze mijn ongelijk zullen bewijzen. En dat ze onthouden dat ik hen een aantrekkelijk levensideaal voorhoud. Sommige mensen tekenen uiteraard protest aan. Niet de consultants of de bankiers, die geven meestal vrij snel toe dat hun baan sociaal nutteloos is. 'Dit is mijn laatste jaar bij McKinsey', zeggen ze dan. Om dat het jaar daarop nog eens te herhalen. (lacht) Maar de activisten die alleen maar Instagram-posts schrijven, of de mensen die enkel nadenken over de woorden waarmee het onrecht in de wereld beschreven moet worden, hebben het misschien wat moeilijker met mijn boek. Ze vinden het niet fijn om te horen dat ze te weinig resultaten boeken, dat het hen aan een strategie ontbreekt. Maar het is vaak wel de waarheid. Zo zijn er links-progressieve activisten die altijd alles op één hoop gooien. Die zeggen: 'Jij mag alleen meestrijden voor betaalbare huisvesting als je ook de juiste standpunten inneemt over de Israëlisch-Palestijnse kwestie, de klimaatverandering en de rechten van transmensen.' Ik denk niet dat zulke mensen voor veel verandering gaan zorgen. Je hebt immers een coalitie nodig om het verschil te maken. En het is echt oké om één probleem per keer op te lossen. Als je alles tegelijkertijd wil doen, bereik je meestal niks."

Je positioneert Morele Ambitie als het anti-zelfhulpboek: we leven niet enkel om zelf gelukkig te worden, maar ook om van de wereld een betere plek te maken. Rangschik je een thema als mentaal welzijn lager op de maatschappelijke prioriteitenladder dan kindersterfte of armoede?

"De Britse abolitionist Thomas Clarkson heeft zich zeven jaar te pletter gewerkt om de slavernij te helpen afschaffen. Hij kon op een gegeven moment niet eens meer de trap oplopen. Wellicht had hij beter af en toe wat ademhalingsoefeningen gedaan en nu en dan iets in zijn dankbaarheidsboekje geschreven. Maar ik ben toch vooral blij dat hij voor een prachtig ideaal heeft gestreden en een groot verschil heeft gemaakt. Ik denk dat we soms wat te fanatiek in onze eigen ziel roeren. Je om anderen bekommeren, is vaak een veel betere manier om gelukkig te worden. De oorzaak van al ons mentale ongeluk is volgens mij niet hard werken, maar een gebrek aan zingeving. Als je gelooft in wat je doet, kan je gerust tachtig uur per week werken. Maar als je een bullshitjob hebt, kan dertig uur per week al te veel zijn."

Waarom heb je Morele Ambitie opgedragen aan je moeder?

"Omdat zij me geleerd heeft dat het belangrijker is om op te komen voor het goede dan om anderen op hun gemak te stellen. Als een vriend haar zegt dat hij tijdens zijn vakantie naar Bali gaat, vraagt mijn moeder: 'Oh ja? Waarom dan? Jij was toch bezig met duurzaamheid en het klimaat? Dat waren toch je idealen? Waarom handel je er dan niet naar?' (lacht) Zo'n gesprek kan best ongemakkelijk worden. Maar ook ongemak kan productief zijn."

Mag ik je idealisme het verlengstuk van je opvoeding noemen?

"Ik zou mijn opvoeding niet idealistisch noemen, maar veeleer zingevend. Het leven is meer dan alleen das Fressen, dat idee. Waarom ben ik hier? Waar ga ik naartoe? Wat is mijn rol in het grotere geheel? Mijn ouders hebben me erop gewezen dat je als mens niet aan een aantal fundamentele vragen ontsnapt. Maar ze hebben me alle vrijheid gegeven om die vragen zelf te beantwoorden."

Twee jaar geleden werd je dochter Kaat geboren. Heeft het prille vaderschap je doen beslissen om de wereld een moreel geweten te schoppen?

"Nee, ik was al langer met het idee van morele ambitie bezig. Ik durf trouwens te betwijfelen of je wel een beter mens wordt door kinderen te krijgen. Vaak gebeurt het tegenoverge-stelde. Kunnen jonge ouders plots niet meer verder kijken dan hun eigen gezin. Zeker hoog-opgeleide, progressieve mensen lopen vaak eindeloos te soebatten over minieme variabe-len. 'Geef ik mijn dochter wel lang genoeg borstvoeding?' 'Mag mijn zoon wel of niet bij mij in bed slapen?' Dat soort dingen doet er niet zoveel toe toe."

Hoe inconsequent mag jij van jezelf leven?

"Ik kan haast niet anders dan inconsequent zijn. Puur veganisme, bijvoorbeeld, is een bijna onbereikbaar ideaal. Ik heb een leren riem: moet ik die weggooien? Mag ik een gerecht niét meer eten omdat er nog een microgram melkpoeder in zit? Als je je idealisme zo ver doordrijft, is het niet langer aantrekkelijk. Dan ben je ook te veel met jezelf bezig in plaats van met de wereld. Ik wil geen heilige zijn. Ik wil ook nog de bloemetjes kunnen buitenzetten en een keer geld uitgeven aan onzin. Anderzijds mag je het jezelf ook niet te gemakkelijk maken. Ik zou niet te snel denken: 'Ach ja, de mens is een gebrekkig wezen, wie zonder zonde is, werpe de eerste steen.' We moeten ook offers kunnen brengen. Zo'n zwaar leven hebben de meeste Nederlanders en Belgen niet."

In een interview met de Volkskrant zei je dat aandacht 'karakterbedervend' kan zijn. Wanneer kwam je daar achter?  

"Toen ik in Zuid-Korea op tournee was om Utopia for Realists, mijn derde boek, te promoten. Een interviewer stelde me een vraag over de politieke situatie in Zuid-Korea. Ik hoorde mezelf het begin van een antwoord formuleren en dacht plots: 'Wat ben ik in vredesnaam aan het doen? Ik weet níks over dit land. Ik ben hier net een paar uur en ik zit al meningen rond te strooien over de Zuid-Koreaanse politiek. Terwijl ik niet eens de naam van de premier ken. Of is het een president?' (lacht) Dat zijn dus de momenten waarop je jezelf streng moet toespreken."

Je houdt er uitgesproken standpunten op na. Wanneer heb je voor het laatst over iets getwijfeld?

"Ik ben de hele tijd aan het twijfelen. Na jouw vraag over de grondbeginselen van onze school sloeg de onzekerheid meteen toe: 'Heeft hij een punt? Hadden we die beginselen anders moeten formuleren?' Maar soms ben ik ook heel zeker van mijn zaak. En dat vinden mensen weleens vervelend. Als je zoals ik een groot podium krijgt, roep je ook veel weerstand op. En dat snap ik. Ik zou Rutger Bregman ook een ergerlijk figuur vinden als ik hem niet was. (lacht) In het Algemeen Dagblad verscheen laatst een column waarin stond: 'Morele ambitie is een prima idee, maar niet als Rutger Bregman het zegt.' Kan ik best mee leven. Het is niet mijn levensdoel om door iedereen aardig gevonden te worden."

We ronden af, 'the Dutch wunderkind of new ideas' (copyright: The Guardian) moet nog andere journalisten te woord staan. Terug op het Plein zie ik twee toekomstige alumni van The School for Moral Ambition: een tienermeisje dat later een grote rechtszaak tegen Philip Morris gaat winnen en een kalende dertiger die nog voor zijn midlifecrisis een doorbraak in de ontwikkeling van kweekvlees zal aankondigen. 'Straks toch even checken of ik eigenlijk een taartschep heb', denk ik terwijl ik in mijn auto stap.

[handlewithcare-delicate]

2 weken gratis storytel is altijd een optie👀👀👀👀

ive been wanting to read human kind (de meeste mensen deugen) by rutger bregman but the fact that its so thick intimidates me a bit

[saulsplace]

Hoog tijd voor een nieuw economisch paradigma!

Ware rijkdom ligt niet in consumptie, maar in de vervulling die werk kan bieden, betoogde uw auteur in 2015 in een artikel. Tien jaar later kan dit idee misschien vreemd klinken, nu zoveel mensen worstelen met geldzorgen. Naast financiële problemen is er echter nog een ander prangend probleem dat velen kwelt: bij veel banen ontbreekt een zinvolle impact op de wereld. Dit probleem wordt nog urgenter doordat mensen vastzitten in dit soort werk om financiële problemen te vermijden.

In zijn boek Bullshit Jobs (2018) beschreef antropoloog David Graeber (1961–2020) het probleem van het gebrek aan arbeidsvreugde in relatie tot de vervreemding tussen de echte wereld en het arbeidsproces. Onlangs keerde mijn aandacht terug naar dit onderwerp door informatie die ik kreeg van een bevriende ondernemer. Hij is gespecialiseerd in de zorgsector en in wetgeving op en rond de arbeidsmarkt. Hij vertelde me over de situatie in Spanje, waar veel medisch personeel enkel kansen krijgt om deeltijds te werken in de zorg. Daarnaast moeten zij administratieve taken uitvoeren om voldoende inkomen te verdienen. Ondanks hun uitstekende opleiding is het voor velen niet mogelijk om hun roeping uit te voeren, namelijk zorgen voor anderen.

Om de sfeer te proeven beginnen we maar gewoon even met een dialoog tussen de ondernemer en een niet nader te noemen persoon van de vakbond. We zouden verwachten dat de vakbond hoofdzakelijk bezig is om de sfeer op de werkvloer te verbeteren en te zorgen voor bestaanszekerheid voor werknemers. De prioriteiten blijken echter anders te liggen. De ondernemer woonde vele bijeenkomsten bij van de werkgeversbranche en hij zag veranderingen in de ideologische koers. Er werd steeds meer gepreekt over diversiteit, inclusie en intersectionaliteit: steeds was het de vraag of alle ondernemers dat oprecht meenden. Wellicht niet, maar mijn goede vriend zag het en onderging het.

Na lange onderhandelingen tussen werkgevers en vakbonden waren er weliswaar ideologische woke geurvlaggen gevestigd, maar in de kern – wat betreft geldzaken en de balans tussen economische zekerheid en flexibiliteit – zat de zaak nog steeds muurvast. Toen hij zag dat de andere werkgevers begrepen dat zij ondanks hun ideologische kleurverandering niet verder zouden komen, greep hij zijn kans om de waarheid te spreken.

“Nee – ik wil mij niet specifiek richten op transgenders. Hier lig ik niet wakker van. Iedereen die de functie goed kan uitoefenen is welkom. Verder ben ik er simpelweg niet mee bezig.” “Jij wil gewoon geld verdienen!”, snauwde de vakbondspersoon hem toe. “Dat klopt.” antwoordde hij rustig. “Daarom ben ik ondernemer. Ik blijf in mijn rol. Daar ben jij blij mee ook.” “Huh?” “De laatste vijf jaar zaten we in een situatie waarin de werkgevers jullie van de vakbond voortdurend naar de mond praatten. Zogenaamd zouden mijn collega’s zo wakker liggen over inclusiviteit op de werkvloer. Grotendeels onoprecht. Dat voelde je al aan. Jij geloofde ons niet en daar heb je gelijk in. Het ging ten koste van ons onderlinge vertrouwen. Wij als werkgevers willen deugen en zijn bezig de samenleving om te buigen naar jullie utopie. In de hoop jullie vertrouwen te winnen. Vergeefs natuurlijk. Dat werkgevers zo hard meedoen met het bevestigen van jullie ideologie, zou je angst moeten inboezemen. Daarmee stevenen wij af op een communistische heilstaat met bijbehorende planeconomie. Jij verliest daarin uiteindelijk jouw bestaanszekerheid en transgenders idem dito.”

De persoon van de vakbond was met stomheid geslagen en zei nog even niets. De ondernemer ging verder. “Daarom is het heel goed dat ik, als ondernemer, nu naar voren stap en weer hardop zeg: JA, IK WIL GELD VERDIENEN. Dat is een trein die ik aan het rijden breng. Een kapitalistische trein. En het is jouw rol om aan de laatste wagon te hangen en te zeggen: ‘Ondernemer, jij gaat zo snel. Hou rekening met de achterblijvers!’ Dan gaan we daarover een potje armdrukken. Resultaat is een iets minder hard rijdende trein waarin ook de achterblijvers in de wagon deelnemen aan de reis. Zo bouwen we een verdienmodel rond het goede en verbetert het onderlinge vertrouwen. Met al dat deugpronken, al dat ‘woke’, doen werkgevers alsof inkomsten genereren onderaan de ladder staat van prioriteiten. Daarmee liegen we tegen onszelf en tegen de wereld. Logisch dat jullie ons niet vertrouwen.”

De vervreemdende ervaring die doorklinkt in dit gesprek, is een uitmuntende aanleiding om het probleem met de arbeidsmarkt dieper aan te snijden. Bullshit jobs zijn er misschien altijd geweest, maar nu komt het fenomeen steeds meer naar de voorgrond en het raakt steeds meer mensen in hun dagelijks leven. Het hervormen van sectoren die op zich best efficiënt waren, leidt ertoe dat de financiële plussen die dat oplevert, worden omgebogen naar nóg meer bullshit jobs.

Graeber betoogt dat de toename van bullshit jobs samenhangt met de groeiende impact van de financiële sector. Dit verklaart ook waarom essentiële banen steeds meer onnodige taken bevatten. Om dit te begrijpen, gaan we terug naar de opkomst van het industriële kapitalisme. Ondernemers richtten zich toen vooral op de productie van specifieke producten, zoals landbouwmachines of ontbijtgranen. De bedrijfsleiders hadden in cultureel opzicht méér gemeen met de werknemers aan de lopende band dan met professionele investeerders en beursspeculanten. Hoewel ze financiële diensten gebruikten, stonden bedrijfsleiders toch wantrouwend tegenover de financiële sector, wat merkbaar was in de interne organisaties van bedrijven.

Rond 1970 trad er een verandering in, omdat de elites van de financiële sector en die van de managers, overheid en de bureaucratische toplaag, in feite fuseerden. CEO’s begonnen nu heen en weer te springen tussen bedrijven in totaal verschillende branches. De band tussen werkgevers en werknemers werd flexibeler en werknemers voelden zich minder loyaal naar hun bedrijf en werkgever. Om het gedrag van werknemers te monitoren en hun loyaliteit af te dwingen, werden bureaucratische pressiemiddelen ingevoerd.

Een belangrijke gevolgtrekking, die ook aansluit bij de praktijkervaring van de geciteerde ondernemer, is dat menselijke arbeid nu plaatsvindt binnen een systeem dat in theorie kapitalistisch is, maar in de praktijk heel anders functioneert dan wat begrepen en verklaard kan worden vanuit klassieke economische theorieën zoals die van Adam Smith, Karl Marx, Von Hayek en Keynes.

Wellicht vinden we een belangrijke aanwijzing bij de Franse theoreticus Guy Debord. Hij stelde in De spektakelmaatschappij (1967) dat de economie is overgegaan van ‘zijn tot bezit’ op ‘zijn tot schijnen’. Het geproduceerde product, wordt binnen het kapitalistische proces losgelaten en vervangen door representatie van dat product. Oftewel, niet het verwerven van bezit is nu de belangrijkste drijfveer van het kapitalisme, maar de handel in impressies, in sfeerbeelden, in ervaringen en status qua wat anderen van ons vinden. Dit verklaart de extreme aandacht voor marketing en PR, voor ideologische geurvlaggen op het werk. Het verklaart de groteske geldsommen die opgaan aan sociale media en aan CEO’s die net als feodale vorsten willen pronken met hun hofhouding, met hoeveel personeel zij onder zich hebben, los van hoe efficiënt het bedrijf opereert.  

Kortom, Marx dacht dat het internationale handelsimperialisme de hoogste en laatste fase van het kapitalisme was, voorafgaand aan de uiteindelijke implosie. Maar er was nog een fase daarná, namelijk de productie en marketing van gebakken lucht. Graeber schiet dus tekort in zijn analyse van ‘bullshit jobs’; we moeten eerder spreken van een ‘bullshit economie’ die de voedingsbodem vormt voor dergelijke banen. In deze economie moeten ondernemers die iets tastbaars willen produceren en een positief resultaat willen bereiken, door bureaucratische en ideologische hoepels springen. Zéker de kleine zelfstandige wordt tot wanhoop gedreven.

Deze vernietigende situatie geldt helaas niet alleen voor multinationals, de overheid en mensen in loondienst. Neem nu een lunchroom-ijssalon in een dorp als Velp. Het is halverwege april en de zomer moet nog beginnen. Toch zit de zaak al vol met vliegen. De eigenaar kan hiertegen weinig doen: het ophangen van plakstrips om de vliegen te vangen is verboden onder het mom van ‘dierenmishandeling’. Als hij toch plakstrips ophangt, kunnen inspecties hem boetes opleggen van honderden euro’s. Dit is totaal ontmoedigend voor de motivatie om iets moois te creëren. Als ondernemer moet je dus ondernemen onder een regime dat eigenlijk niet wil dat jij onderneemt. Je zou dan een akkoordje moeten sluiten met de lokale burgemeester, om dit absurde beleid niet te handhaven in het belang van de gemeenschap die van de lunchroom gebruik wil maken. Helaas zijn er in Nederland geen gekozen burgemeesters en zijn de huidige burgemeesters afhankelijk van het partijkartel en de baantjesmolen. Wat kun je hier nog aan doen?

Jonge kinderen zijn meestal opgewekt wanneer zij ontdekken dat ze voorspelbare resultaten in de wereld kunnen bewerkstelligen. In dat stadium maakt het nog niet uit of wat ze bewerkstelligen ook nuttig is of een gunstig gevolg heeft voor henzelf. Simpelweg iets in gang kunnen zetten, biedt vreugde. Dit ‘plezier van het zijn van de oorzaak’ laat zien hoe essentieel het is, voor het zijn van een volwaardig mens, om een causale impact op de wereld te hebben. Experimenten laten ook zien dat, als het kind eerst plezier heeft in oorzaak-gevolg relaties in gang zetten, en als daarna die gevolgen worden weggelaten, het kind boos en verdrietig wordt en zich volledig van de wereld afsluit.

Hieruit volgt dat het geestelijk zeer schadelijk en ontwrichtend is voor mensen om een baan te hebben waarin iedereen doet alsof je invloed hebt, en alsof die invloed een relevante impact maakt, terwijl dit in werkelijkheid niet zo is. Als bedrijven werknemers gaan betalen voor hun tijd en aanwezigheid, in plaats van voor eenheden zinvol verrichte arbeid, zien we hoe de economie ten prooi valt aan perverse wisselwerkingen. De bullshit economie maakt de werknemer tot een pion in het machtsspel van een ander. Een pion die een verbeelding in stand houdt, een illusie van meer controle, efficiency en merkbekendheid. De arbeidsproductiviteit stijgt al jaren niet meer!

Doordat werk steeds meer onder protocollen wordt gebracht en wordt opgedeeld in compartimenten onder het mom van ‘efficiency’, is de oorspronkelijke betekenis van het begrip ‘zorg’ in dienstverlening aan het vervagen. In een zorgdienst is het normaal zo dat één persoon betaalt voor zorg. Daarbij gaat de ontvanger van het geldbedrag een overeenkomst aan, om ‘aan te voelen’ wat de betaler precies verlangt en verwacht, wat diens wensen zijn. De zorger raakt dus bedreven in het ‘aflezen’ van de emoties en intenties van de ander, terwijl hij die betaalt, dit omgekeerd niet hoeft te doen. Dit fingerspitzengefühl biedt sociale meerwaarde. Het maakt dat mensen die werken in een praktische zorgomgeving, vaak fijn zijn om mee te werken en mee om te gaan. Helaas verdwijnt dit emotionele kapitaal als een gevolg van bureaucratisering en digitalisering.

Voor een bondige samenvatting van wat er de laatste vijftig jaar met het kapitalisme is gebeurd, kijken we naar de Elephant Tea Factory aan de rand van Marseille. Dit was oorspronkelijk een zelfstandig bedrijf, maar werd overgenomen door Unilever, de eigenaar van Lipton, de grootste theeproducent ter wereld. Initieel werd de fabriek met rust gelaten en hadden de werknemers de gewoonte om aan de machines te sleutelen. Dit leidde in de jaren negentig tot verbeteringen die de productiesnelheid met vijftig procent verhoogden en daarmee ook de winsten.

In de jaren vijftig, zestig en zeventig was de consensus in de industriële wereld dat bij verbetering van het productieproces een deel van de hogere winsten terugvloeit naar de werknemers. Echter, vanaf de jaren tachtig gebeurde dit niet meer, doordat bedrijven werden overgenomen door managers die behoren tot een globale elite van beroepsbestuurders. Een medewerker van de theefabriek legde dit uit aan Graeber:

“Kregen wij wat van dat geld? Nee. Werd het teruggeïnvesteerd in de fabriek, voor meer arbeiders en meer machines? Ook niet. In plaats daarvan werden er meer kantoorklerken aangenomen. Toen ik hier begon te werken waren er slechts twee: de baas en zijn personeelschef. Nu zijn er zeven kantoormedewerkers die rondlopen en notities maken terwijl wij werken. Ze praten erover in vergaderingen en schrijven verslagen. Eigenlijk proberen ze hun eigen baan te rechtvaardigen en dat lukt maar niet.”

Doorgaans dient administratief personeel om de efficiëntie te verhogen. Hier had dit geen zin, omdat de arbeiders de efficiëntie van de fabriek eigenstandig al maximaal hadden verhoogd. Toch werden er kantoorklerken neergezet. Dit heeft dus niets met efficiëntie of productiviteit te maken maar alles met de veranderde rolopvatting van corporaties. Nu er geen gangbare praktijk meer is dat verhogingen van arbeidsproductiviteit zich vertalen in meer voordeel voor werknemers, is het hoogst haalbare dat je net genoeg doet om niet ontslagen te worden. Dit is dodelijk voor de arbeidsmoraal en heeft ook tot gevolg dat die taskmasters en box-checkers worden aangenomen om personeel te controleren. Helaas zijn de opbrengsten van de verhoogde productiviteit omgezet in peperdure gebakken lucht.

Wij concluderen dat deelnemen aan het arbeidsproces een vervreemdende ervaring is geworden. Is hier een praktisch advies aan te verbinden? Eigenlijk niet. Het individu kan er geen impact op maken en zal steeds meer worden blootgesteld aan geraffineerde vormen van gaslighting en manipulatieve nudging. Het meest zinvolle is om je zoveel mogelijk aan het arbeidsproces te ontrekken, totdat het weer een aantrekkelijke optie wordt. Dit laatste is evident niet uitsluitend financieel bedoeld.

Steun Sid Lukkassen via BackMe om dit werk mogelijk te blijven maken: https://sidlukkassen.backme.org/  Absoluut aan te raden is het om zijn werk te volgen via Telegram!

[erikvisser]

De afspraak met het ziekenhuis is gemaakt. Hij zal zich eindelijk laten steriliseren. Voor zijjn vrouw (zij hebben samen drie kinderen grootgebracht) is de zaak van weinig belang, zij denkt aan hun oudste zoon die onlangs psychiater is geworden. Hij wilde lang niet deugen, kijk nu eens tot waar hij het heeft geschopt. Maar haar werkelijke sympathie ligt ‘s avonds bij haar minnaar. 

In bed vertelt ze hem het nieuws: nu mijn zoon psychiater is, kan hij alles voorschrijven!

(English)

The appointment with the hospital has been made. He will finally get sterilized. For his wife (they raised three children together) the matter is of little importance, she thinks of their eldest son who recently became a psychiatrist. A good-for-nothing, now look where he ends up. But her real sympathy lies in bed with her lover.

In his apartment she shares the news with him: now that my son is a psychiatrist, he can prescribe anything!

[cassandraxiv]

De meeste mensen deugen.

if i can impart any one piece of wisdom to y’all, it’s to, whenever possible, assume good intentions

assume people are trying their best, want to be good and treat others well, and that when their behavior doesn’t align with those goals, it’s because of outside factors that are pushing them to their limit

it’s hard to do, it doesn’t always come naturally, but it’s worth it

[saarschrijft]

Strijdstrepen

Mensen intimideren me. Om zowel hun schoonheid als gekte, waarbij de één dient als warme deken van zon voor de bliksem op een heldere dag. Het blijft me verbazen hoe een wezen voor zoveel narigheid en geluk op hetzelfde moment kan zorgen. Dat laatste gebeurt zelfs vaak onbewust. Neem nou de jongen die met zijn koptelefoon en platformschoenen staat te dansen op het perron alsof er niemand om hem heen te bekennen is. Het universum is leeg behalve dit feestje voor één. En een zachte lach voor de ander. Die van mij in dit geval.

Mensen die leven voor hun eigen geluk maken mij gelukkig en inspireren me. Mensen die een kick halen uit ongeluk van anderen betreuren mij. Die trappen tegen de waardes van een ander omdat ze die van zichzelf niet durven na te leven. Niet wild en onverschrokken durven te zijn. Mensen zijn dieren en ze kiezen er, bewust of onbewust, of voor om in een kooi te leven, of om de wilde weide in te rennen met zonsondergang. Dit terwijl ze een dikke middelvinger opgooien naar alles wat normaal zou zijn en dit voor hunzelf invullen. Dat zijn de mensen die ik meer wil zien op deze aardbol. Ik zou ze willen kweken in mijn eigen moestuin en met de aarde waarin ze verwekt zijn strepen van strijd tekenen op hun wangen. Klaar voor het open zagen van kooien en mensen wakker schudden.

Want wij horen niet achter tralies als we deugen. Wij horen lachend en zingend de dagen door te komen en neer te ploffen als we moe zijn. Wij verdienen bloeiende bomen om ons heen als inspiratie voor het bestaan. De wilde, onverschrokken mens is een kunstenaar en de kunst van het leven is de mooiste ambacht die er is. En een uitdagende. Moeilijke, vervelende en neerbuigende. Eentje die je met je poten uit de grond trekt en je wortels niet terug laat groeien. Eentje die vraagt en niet altijd geeft. Eentje die vertrouwen nodig heeft. De mensen die mij intimideren zijn de mensen die geen vertrouwen hebben. Verzuurd en uitgeblust zijn. In een kooi zitten. Ik neem ze het niet kwalijk. Ze hebben namelijk nooit geleerd hoe ze los moeten breken.

[commetombeunarbre]

Het is niet zo dat de theorie en het leven niet deugen, de kwestie is dat ze niets met elkaar te maken hebben, net zoals de gedachten van de vis die zwiepend met zijn staart omlaag duikt niets te maken hebben met de gedachten van de rotzak die de hengel ophaalt en boven wacht.

[vagabondageautourdesoi]

#ExpoEugèneBoudin

Rendez-vous de marins, la ferme Saint-Siméon était une auberge très appréciée. Par sa présence, Eugène Boudin va faire venir nombreux autres artistes : Courbet, Bazille, Corot, D’Aubigny, etc.

@Festival_NI #art #impressionnisme #visite👇 https://vagabondageautourdesoi.com/2024/08/02/en-compagnie-deugene-boudin/