#गउक

[nepal123]

रोजगारीका क्रममा जापान पुगेका बागलुङेले गरे गाउँका लागी एक करोडको अक्षयकोष स्थापना बागलुङ, २ वैशाख । रोजगारीका क्रममा जापान पुगेका काठेखोला गाउँपालिका– ५ र ६ बिहुँकोटका बासिन्दाले गाउँमा रु एक करोडको अक्षयकोष स्थापना गरेको छ । शिक्षा, स्वास्थ्य, विपद् व्यवस्थापन र सामाजिक कार्यमा सघाउने उद्देश्यले सो कोषको स्थापना गरिएको हो । काठेखोला गाउँपालिका– ५ मा शुक्रवार आयोजित एक कार्यक्रमबीच उक्त कोषको घोषणा गरिएको बिहुँकोट समाज जापानका अध्यक्ष देवीलाल सुवेदीले जानकारी दिनुभयो । सो अवसरमा अध्यक्ष सुवेदीले जापान समाज बिहुँकोटका अध्यक्ष गौरीशङ्कर शर्मालाई रु एक करोड बराबरको ‘चेक’ हस्तान्तरण गर्नुभयो । जापानमा रहेका बिहुँकोटबासीबाट आर्थिक सहयोग जुटाएर सो कोष स्थापना गरिएको अध्यक्ष सुवेदीले बताउनुभयो । “शिक्षा, स्वास्थ्यलगायत सामाजिक कार्यमा सघाउ पु¥याउन कोष स्थापना गरिएको हो’ अध्यक्ष सुवेदीले भन्नुभयो,” “जापानमा रहेका सबै बिहुँकोट��ासीको यसमा ठूलो योगदान छ ।” बिहुँकोटमा रहेको जापान समाज बिहुँकोटले अक्षयकोष सञ्चालन गर्नेछ । अक्षयकोषबाट प्राप्त हुने वार्षिक ब्याज रकमबाट विभिन्न कार्य गरिने समाजका अध्यक्ष गौरीशङ्कर शर्माले बताउनुभयो । काठेखोला गाउँपालिका– ५ र ६ लाई लक्षित गरी अक्षयकोष स्थापना गरिएको जनाइएको छ । ‘बिहुँकोट क्षेत्रको विकासका लागि कोष रकम परिचालित हुन्छ’ अध्यक्ष शर्माले भन्नुभयो ‘शिक्षा, स्वास्थ्य र भइपरी आउने विपद् व्यवस्थापनमा पनि सहयोग गर्ने योजना छ ।’ कार्यक्रममा बागलुङका प्रमुख जिल्ला अधिकारी भागीरथ पाण्डेयले प्रवासमा रहेर पनि आफ्नो गाउँको विकासमा सक्रिय रहनु प्रशंसनीय कार्यभएको बताउनुभयो । ‘आफ्नो जन्म गाउँ र स्वेदशको विकासमा लागि प्रवासमा रहेका नेपालीको ठूलो देन छ’ उहाँले भन्नुभयो “यस्ता कल्याणकारी सामाजिक कार्यको सबै क्षेत्रले अनुसरण गर्नु आवश्यक छ ।” The post रोजगारीका क्रममा जापान पुगेका बागलुङेले गरे गाउँका लागी एक करोडको अक्षयकोष स्थापना appeared first on Etajakhabar.

[nepal123]

बिहे कहिले भा’को नि ? खै त्यै बा–आमाले जान्दा होला: चेपाङ गाउँकी ताराकुमारी नारायण ढुंगाना चितवन, २्९ फागुन – पखेरामा बनेको सानो झुप्रोको माइती घर । अगेना छेउमा मैलो चोलो र फरियामा डङ्रङ्ग सुतेकी छिन् ताराकुमारी चेपाङ । झिङ्गा भन्किरहेको छ । झिङ्गा आउँछ भनेर हातले नाकमुखमा छोपेकी छिन् । दुई बच्चा अर्ध निद्रामा रहेकी उनको दुईतिर बसेर स्तन चुस्दैछन् । सानो बच्चालाई ताराकुमारीले हातमा च्यापेकी छिन् भने अर्को बच्चा त्यहीँ निदाएको छ । सरसफाइको अभावमा रहेको बच्चाको कपडा मैला छन्, अनुहारमा समेत फोहर छ । यही फागुन २३ गते सोमबार ताराकुमारीलाई यस्तै अवस्थामा भेटिइन् । यो अवस्थाले नै उनको जीवनको व्यथा कहानी बोलिरहेको छ । तस्बिर खिचेपछि उनको अर्धनिद्रा भङ्ग भयो । ‘कति वर्षको हुनु भो दिदी रु’ कुरा सुरु गरें । ‘खै के‘था १’ ताराकुमारीले छोटो उत्तर दिइन् । ‘क्या रे बाउ, मो कति भयो रु’ बुबा पट्टि फर्किएर सोधिन् । ‘खै ३०–३५ भो की रु,’ बाहिर भिरालो बारीमा टुक्रुक्क बसेरै बुबाले भने । उनको भनाइमा परिवार पाल्ने एक पाटो जमिन छ । यसपालि उब्जनी भएको अन्न सबै सकिइसक्यो । ‘यो पालिको मकै पोलेर खान पनि पुगेन,’ ताराकुमारीले भनिन्, – एक पाटाको के गर्ने सर, भुराले पोलेर खाइहाल्छ, कति पुगोस् त १ अहिले गाउँमा पर्म ग¥यो, देउ न होई भन्यो, एक–एक पाथी मा��्यो, खायो ।’ ‘छोराले कमाउँलान् नि त रु’ भन्ने प्रश्नमा तिनले भनिन् – ‘छोराले के कमाउँछ रु त्यही आफ्नो ज्यान पाल्छ । नुन तेल ल्याउँछ, त्यही हो ।’ परिवारमा कसैले पढेका छैनन् । साना बच्चा पनि पढ्ने खालका देखिंँदैनन् । पढाइप्रति चेतना नै छैन । ‘कोहीले नि परेन सर, के गर्ने अब रु’ – तिनले भनिन् । उनको घरमा अहिले खानका लागि अन्न छैन । खडेरीका बेला चेपाङ गाउँ सुख्खा छ । ‘एक एक ठाउँमा साहु हुन्छ नि सर १ भोलि हामी काम गरेर तिर्छौं भनेर एक एक पाथी दुई दुई पाथी मागेर खाने,’ ताराकुमारीले भेद खोलिन् । मागेर पनि नपाइने अवस्थामा चेपाङहरु जङ्गलमा गिठा र भ्याकुर खोजेर भोक टार्छन् । यति कुरा गरिरहँदा सहयोगीहरुले दिएको कपडा छान्दै बच्चाहरु झगडा गरिरहेका थिए । ताराकुमारीका ३ छोरा र ३ छोरी छन् । चार बच्चा चाहिँं पछिल्लो पटकका बर्सेनिका हुन् । यति कुरो चाहिंँ उनलाई थाहा छ । वर्ष कसैको थाहा छैन । न त आफ्नो वर्ष नै थाहा छ न त बिहे गरेको मिति नै । दुईजना छोराअलि ठूला छन् । जेठाको नाम राजु र माइलाको नाम माइलो नै । उनीहरु चितवनको रत्ननगरस्थित पिठुवामा मजदुरी गर्न गएको ताराकुमारीले बताइन् । अन्य ४ वटा बर्सेनिका भने उनीसँगै छन् । ‘कान्छाको नाम कान्छैै हो, जेठी सञ्चमायाँ, यो सानी कान्छी, अनि यो कान्छी,’ तिनले औंल्याउँदै भनिन् । छोरा छोरी कति वर्षका भए भन्ने उनलाई हेक्का छैन । श्रीमान्को नाम रामप्रसाद चेपाङ । सरकारसँग के माग्नुहुन्छ भन्ने प्रश्नमा तिनले भनिन् – ‘खै हामी पहारको मान्छे केही जान्दैन सुन्दैन ।’ एकछिन छिमेकी लरीमायाँसँग चेपाङ भाषामै खासखुस गरिन् र फेरि भनिन् – ‘सरकारले जस्ता दिया त हुन्थ्यो भन्ने लाग्छ आफ्नो मनले ।’ बिहे कहिले भा’को नि ? खै त्यै बा–आमाले जान्दा होला । तपाईलाई थाहा छैन ? अँ हँ, ओ बा कति सालमा व्ये ग¥या रे मलाई ? बूढा खै त ? बुरा खै तलतिर गा’छ । के गर्छन् त ? पर्म गर्छ, खान्छ, हिँड्छ । काम गर्दैनन् ? एक पाटोमा के काम गर्नु ? अरु काम ? खाना नपुग्या बेला कुल्ली गर्छ। संक्षिप्त कुराकानीमा तिउनले भनिन् । चितवनको विकट पहाडी गाउँ सिद्धि गाविसको वडा नम्बर ९ छेरवाङमा उनको घर छ । चितवनको सदरमुकाम भरतपुरबाट पूर्व पर्छ विकट गाउँ सिद्धि । चेपाङ्गको बसोबास बढी छ । भरतपुरबाट झण्डै ३० किलोमिटरको सवारी यात्रामा शक्तिखोरको दोगरा पुगिन्छ । त्यहाँबाट करिव ३ घण्टाको उकालो चढेर उनको घर पुगिन्छ । घर नजिकै माइती भएकाले सोमबार विहानै ताराकुमारी लालाबाला च्यापेर माइत पुगिन् । त्यही बेला उनीसँग भे�� भएको हो । जन्मिहाल्यो, फाल्नु भएन बच्चाबच्ची किन यति धेरै जन्माएको त भन्ने प्रश्नमा एकछिन मज्जैले हाँसिन् तिनी । ‘जन्मी हाल्यो के गर्नु त अब, फाल्नु भै’न,’ तिनको सहज जवाफ थियो । अब भने बच्चा नजन्माउने उनको अठोट छ । छ बच्चा पाएपछि उनमा बल्ल चेत खुलेको छ । छ जना बच्चा जन्माएपछि परिवार नियोजनको ख्याल आएको ताराकुमारीले बताइन् । ‘अस्तिदेखि क्याप्सुल लगाको,’ उनले भनिन् – ‘अब बन्द भो ।’ शक्तिखोरका दलबहादुर चेपाङ अधिकाँश चेपाङको पीडा यस्तै भएको बताउँछन् । पटक पटक अन्न कपडा दिएर भन्दा सिप र शिक्षा दिनु आवश्यक उनी ठान्छन् । यसतर्फ न राज्यले ध्यान दिएको छ न गैरसरकारी संस्थालाई नै चासो छ । चितवन युवा समूह अन्तर्राष्ट्रिय समन्वय समितिका प्रवास संयोजक समिर खत्री उनीहरुको अवस्था देखेपछि अब परिवर्तनका लागि अभियान नै चलाउने सोच बनाएको अनुभव सुनाउँछन् ।

[nepal123]

एउटै गाउँका कृषकले सिमी बिक्री गरेर ५० लाख भित्र्याए म्याग्दी, २६ फागुन- म्याग्दीको एउटै गाउँका कृषकले सिमी बिक्री गरेर रु ५० लाख गाउँमा भित्र्याएका छन् । म्याग्दीको उत्तरी क्षेत्रमा पर्ने दोवा गाउँबाट रु ५० लाख बराबरको सिमी निकासी भएको हो । बेनी, जोमसोम, पोखरा र काठमाडौँमा यस वर्ष २५ मेट्रिक टन सिमी निकासी भएको अगुवा कृषक शेरबहादुर गर्बुजाले बताउनुभयो । सिमीबाट दाल र अचारको परिकार बनाउने गरिन्छ । सिमी सङ्कलन गरेर निकासीको व्यवस्था गर्दै आएका गर्बुजाका अनुसार प्रतिकिलो रु २०० का दरले सिमी बिक्री भएको हो । सिमी बिक्री गरेर एकजना कृषकले रु २० हजारदेखि रु तीन लाखसम्म आम्दानी गरेका दोवा–६ का किरण पुर्जाले बताउनुभयो । बोटबाट नटिप्दै अग्रिम पेस्की दिएर सहरी क्षेत्रका व्यापारी गाउँमै आएर सिमी खरिद गरेका थिए । दुई सय ८० घरधुरीको बसोबास रहेको दोवाका बासिन्दाले सिमीलाई गाउँको मुख्य आयस्रोत बनाएका छन् । दोवामा खेती हुने छिर्केमिर्के जातको सिमी स्वादिलो र गुणस्तरीय हुने भएकाले उपभोक्ताको रोजाइमा परेको हो । स्वास्थ्यवद्र्धक, स्वादिलो, छिटो पाक्ने र लयालो हुने भएकाले दाल बनाउनका लागि छिर्केमिर्के सिमीलाई उपभोक्ताले रुचाएको बेनीका होटल व्यवसायी कृष्णबहादुर बरुवालले बताउनुभयो । सिमीलगायतका कृषि उपज निकासी र आवतजावतको सुविधाका लागि दोवाका बासिन्दाले गत वर्ष गाउँसम्म सडक पु¥याएका थिए ।

[nepal123]

सानैमा रामेछापको दोरम्वाबाट पोखरा झरे सन्त, गाउँको मोह भने अझैपनि उस्तै पोखरा, ९ फागुन- किशोरअवस्थामै रामेछापको दोरम्वावाट पोखरा झरेका सन्त वहादुर घिसिङको गाउं मोह भने उस्तै छ । सपरिवार पोखरा १३ स्थित भद्रकालीमा वस्दै आएका घिसिङ परिवारले आफ्नो जन्मघर र गाउँको विकासमा धेरै महत्व दिएको छ । २०७२ वैशाख १२ र २९ गते आएको विनाशकारी भुकम्पवाट भएको धनजनको क्षतिमा राहत सामग्री उठाएर आफ्ना गाउँवासी र जिल्ला वासीहरुलाई सहयोग पु¥याउन महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका सन्त वहादुर घिसिङले गाउँको विकास नभए सम्म सहरको विकास सम्भव नभएको वताएका छन् । पछिल्लो पटक उनले आफ्नो वुवा स्व. खड्ग वहादुर घिसिङको स्मृतिमा गाउँमा निर्माणाधिन वहुउद्देश्यीय सामुदायिक भवन निर्माणका लागि आर्थिक सहयोग उपलव्ध गराएका छन् । उनले स्वर्गिय वावा खड्क वहादुर घिसिङको स्मृतिमा ५० हजार र आमाको स्मृतिमा ५० हजार गरि १ लाख रुपैया आर्थिक सहयोग प्रदान गर्ने घोषणा मात्र गरेका छैनन् कि सामुदायिक भवन निर्माण समितिलाई पोखरा वोलाएर रकम हस्तान्तरण गरेका छन् । घिसिङले रामेछापको दोरम्वा स्थित निर्माणधिन सामुदायिक भवनका निर्माण समितिका अध्यक्ष हस्त लामा र सचिव श्रीलाल यो��्जनलाई एक कार्यक्रमका वीच रकम हस्तान्तरण गरेका छन् । स्व. खड्क वहादुर घिसिङकी वुहारी मिना घिसिङको अध्यक्षतामा भएको सहयोग रकम हस्तान्तरण कार्यक्रममा सांस्कृतिक रुपान्तरण अभियानका भिम रानाभाट, प्रकृति मानव मिलन केन्द्रका महासचिव शिव आचार्य, पत्रकारहरु यदुनाथ वञ्जारा माधव पनेरु, शिवराज वस्ताकोटी भवन निर्माण समितिका श्रीलाल योञ्जन र हस्त लामा, भद्रकाली टोल विकास संस्थाका अध्यक्ष राम वहादुर के.सी. माओवादी केन्द्रका प्रतिनिधि विवि थापा, नेपाल तामाङ घेदुङका केन्द्रीय सल्लाहकार कुम वहादुर तामाङ हयाङ्ला तामाङ समाजका राजु लामाले शुभकामना व्यक्त गरेका थिए । सहयोग दाता सन्त वहादुर घिसिङले स्वर्गिय वुवा खड्क वहादुर घिसिङको चिनारी सहित गाउँ विकासको चर्चा गरेका थिए । कार्यक्रम को सञ्चालन सुर्यमान तामाङले गरेका थिए ।

[nepal123]

क्यानोनिङ गाउँको छात्रबासलाई विदेशबाट सहयोग पोखरा, २ फागुन– कास्कीको क्यानोनिङ गाउँ ल्वाङघलेलस्थित गौरीशंकर मनिलाल माध्यामिक विद्यालयलको छात्रबासलाई नगद सहयोग प्राप्त भएको छ । मेरीगोल्ड चेनले विदेशी दाताहरूको सहयोगमा संकलन गरेको ६७ हजार रुपियाँ छात्रबासलाई प्रदान गरिएको हो । छात्रबासमा यसवर्षको एस.इ.स��. (स्कूल एजुकेशन सर्टिफिकेट) परीक्षा दिने विद्यार्थीहरू अध्ययनरत छन् । आर्थिक कठिनाइले छात्रबासको व्यवस्थापन गर्न कठिन भएको अवस्थामा मेरीगोल्ड चेनको सहयोेगले सहज भएको विद्यालयका प्रधानाध्यापक रक्षबहादुर क्षेत्रीले बताए । अ ार्थिक समस्या झेल्दै आएको विद्यालय र गरिब तथा जेहेन्दार विद्यार्थीहरूको शैक्षिक विकासमा सहयोग गर्ने उद्देश्यले मेरीगोल्ड चेनले रकम संकलनको जोहो गरेको संस्थाका संस्थापक रामबहादुर गुरुङले बताए । पर्यटन व्यवसायीसमेत रहेका गुरुङले यसअघि उक्त विद्यालयमा इन्टरनेट सेवा जडान गरिदिएका थिए । विद्यालय प्राड्डणमा आइतबार आयोजित एक कार्यक्रमका बीच पूर्व प्रहरी महानिरीक्षक हेमबहादुर गुरुङले उक्त रकम विद्यालयका प्रधानाध्यापक रक्षबहादुर क्षेत्रीलाई हस्तातरण गरे । उनले शिक्षा क्षेत्रमा सहयोगी दातले गरेको कर्मप्रति मुक्तकण्ठले प्रशंसा व्यक्त गरे । नेपाली काँग्रेसका महासमिति सदस्य हरिमाया गुरुङले शिक्षा क्षेत्रको विकासले सम्पूर्ण देशको विकासमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने बताइन् । विद्यालय व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष शुकबहादुर तामाङको अध्यक्षतामा भएको कार्यक्रममा शिक्षक जीतबहादुर क्षेत्री, पूर्व स्रोतव्यक्ति कमलबहादुर गुरुङ, भूपू विद्यार्थी सीता अधिकारी लगायतले शिक्षा क्षेत्रमा गरिएको सहयोगले गाउँकै भविष्य उज्यालो हुने बताए ।

[nepal123]

दुर्गम गाउँका झण्डै तीन हजारले पाए सरकारी एकीकृत सेवा रसुवा, २४ माघ– रसुवाको पारच्याङमा सम्पन्न एकीकृत घुम्ती शिविरबाट ठूलो सङ्ख्याका ग्रामीणवासीले नागरिकता प्राप्ति र स्वास्थ्य परीक्षणलगायतकासेवा प्राप्त गरेका छन् । प्रमुख जिल्ला अधिकारी चोमेन्द्र न्यौपानेका अनुसार जिल्ला प्रशासन कार्यालय रसुवाको अगुवाइमा नागरिकता वितरण, आँखा परीक्षण र औषधि वितरण, कृषिसम्बन्धी ज्ञान, बीउ प्रदान, फोटोसहितको मतदान नामावली, अध्यावधिक, घरेलु पसल दर्ता, अपाङ्गता र जेष्ठ नागरिक परिचयपत्र प्रदान, पशु उपचार, सुत्केरी, गर्भवती र बालबालिकालाई पोषण सामग्री वितरण एवम् भूकम्प प्रतिरोधी आवास निर्माणको परामर्श, बैङ्क खाता खोल्ने समेतका सेवा घरदैलोमा प्रदान गरिएको छ । यही २२ र २३ माघ महिनामा बढी जनघनत्व भएको दक्षिण्ी रसुवाको भोर्ले, सरमथली र यार्सा गाविसलाई के��्द्रित गरी सरमथली गाविस–८ पारच्याङमा एकीकृत घुम्ती शिविर सम्पन्न भएको छ ।

[nepal123]

अब गाउँका सबै सामुदायिक विद्यालयमा अंग्रेजी माध्यममा पठनपाठन पर्वत, २० माघ- बसाईसराईका कारण सुनसान बन्दै गएको पर्वतको आर्थरडाँडाखर्क गाउँ बिकास समितिमा रहेका सबै सामुदायिक बिद्यालयमा अंग्रेजी माध्यममा पढाउने तयारी भएको छ । बसाईसराई रोक्न र गाउँमै शहरबजारको जस्तो शिक्षा दिने अभियान अन्तर्गत गाबिसमा रहेका रहेको पञ्चकोशी उच्च मावि तथा एक आधारभूत तथा ७ वटा प्राथमिक बिद्यालयमा अंग्रेजी माध्यमबाट अध्यापन शुरु ��ुन लागेको हो । पञ्चकोशी माध्यामिक विद्यालयका भूतपूर्व विद्यार्थीहरुको पहलमा आर्थिक संकलन गरेर नर्सरी र कक्षा २ सम्म आगामी शैक्षिकसत्र देखि अंग्रेजी र मन्टेश्वरी माध्यमबाट शिक्षा दिने उद्देश्य राखिएको छ । सबै बिद्यालयले यस शैक्षिकसत्रमा २ कक्षा सम्म र त्यसपछि क्रमश कक्षा बढाउँदै लैजाने योजना बनाएका हुन् । अहिले बिद्यालयहरुमा अंग्रेजी तथा मन्टेश्वरी माध्यमबाट शिक्षा दिनका लागि शिक्षकलाई तालिम दिने काम भैरहेको छ । भूपु बिद्यार्थी मञ्चको आयोजनामा सोमबार देखि १५ दिने मन्टेश्वरी तालिम शुरु भएको छ । तालिममा बिद्यालयहरुमा बालबिकास केन्द्र तथा प्राथमिक तहमा अध्ययन गराउने दुई दर्जन शिक्षकहरु सहभागी छन् । पोखराको प्राइम मन्टेश्वरी टिचर टे«निङ्ग इन्सिच्युटको प्राबिधिक सहयोगमा सञ्चालित तालिमपछि सबै बालबिकास केन्द्र र कक्षा दुई सम्म मन्टेश्वरी बिधीबाट अंग्रेजी माध्यममा पठनपाठन गर्न जनशक्रि तयार हुने भएकाले आगामी शैक्षिकसत्र देखि नै यो अभियान शुरु हुने मञ्चका सल्लाहकार मनोज गुरुङ्गले जानकारी दिए । गाउँबाट शिक्षाको खोजीमा बिद्यार्थी र अभिभावक शहर झरेपछि गाउँ सुनसान बन्दै गएको छ । त्यसलाई रोक्दै सामुदायिक बिद्यालयहरुले पनि अंग्रेजी र मन्टेश्वरी माध्यमबाट शिक्षा दिन सक्छन भन्ने सबैका सामु उदाहरण पेश गर्न पनि अभियान शुरु भएको उनको भनाई छ । आर्थर डाडाँखर्क गाबिसबाट मात्रै बिगत डेढ दशकको अवधिमा ४ सय भन्दा बढी परिवार बसाईसराई गरेका छन् । अझै बालबालिका पढाउनका लागि बजारमा डेरा खोजेर बस्नेको संख्या बर्षेनी सय भन्दा बढी हुने गरेको छ । गाउँमै राम्रो शिक्षा दिन सके बजार झर्ने क्रम रोकिने बिश्वास लिइएको गुरुङ्ग बताउँछन् ।

[nepal123]

आधा दर्जन बढी गाउँका बासिन्दा हानिकारक मानिएको आर्सेनिकयुक्त पानी पिउन बाध्य कञ्चनपुर, १७ माघ- कञ्चनपुरको झलारी पिपलाडी नगरपालिका क्षेत्रका आधा दर्जन बढी गाउँका बासिन्दा स्वास्थ्यका लागि हानिकारक मानिएको आर्सेनिकयुक्त पानी पिउन बाध्य छन् । शुद्ध पानी उपलब्ध नहुँदा बन्साहा, खजुवा, नौखरी, गणेशपुर, लक्ष्मीपुर सिकलपट्टि, असैनालगायत क्षेत्रका बासिन्दा आर्सेनिकयुक्त पानी पिउन बाध्य भएका हुन् । नगरपालिकाको पञ्चवर्षीय आवधिक योजना बनाउन खटिएको टोलीले गरेको अध्ययनमा हातेपम्पबाट तानिने पानीमा आर्सेनिकको मात्रा अधिक रहेको पाइएको हो । अध्ययनका क्रममा हातेपम्पबाट निकालिएको पानीमा आर्सेनिकको मात्रा ५० पिपिएभन्दा बढी रहेको बताएको रिव्स इन्जिनियरिङ कन्सल्टेन्ट तथा डेभलपमेन्ट कन्सल्टेन्ट प्रालिका परामर्शदाता डा केदार दाहालले बताउनुभयो । “हातेपम्प २० फुटदेखि ४० फुटसम्म गाडिएका क्षेत्रमा बढी आर्सेनिकयुक्त पानी पाइएको छ” – उहाँले भन्नुभयो । हातेपम्प सय मिटरमुनि गाडिएको पानीमात्रै खान योग्य हुने उहाँको भनाइ छ । असैना निवासी ज्ञानबहादुर विष्टले केही वर्षअघि गैरसरकारी संस्थाले समेत जाँच गर्दा आर्सेनिकयुक्त ठह¥याइएका हातेपम्पबाट तानिएको पानी पनि स्थानीय बासिन्दाले प्रयोग गर्दै आएका छन् भन्नुभयो । नगरपालिकाका करिव ९० प्रतिशत बासिन्दा हातेपम्पको पानीे प्रयोग गर्छन् । आर्सेनिकयुक्त पानीको प्रयोग गरेमा छालाका रोगहरु, आन्द्रा, दाँतको सङ्क्रमणसँगै दीर्घकालीन आर्सेनिकोसिस रोग लागि छाला, फोक्सो, ब��लड क्यान्सर हुने सम्भावना रहन�� पिपलाडी स्वास्थ्य चौकीका सिअहेब चेतराज भट्टले बताउनुभयो । “गर्भवती महिलालाई समेत आर्सेनिकयुक्त पानीले असर पु¥याउँछ” – उहाँले भन्नुभयो, “ लगातार दुईदेखि १० वर्षसम्म आर्सेनिक धेरै भएको पानी खाने मानिसलाई रोग देखिन सक्छ । रोग बढ्दै गएपछि हत्केला र पैतालामा गिर्खा देखापर्न थाल्छन्, स्वास्थ्य सुरुमा नदुख्ने, नपोल्ने गिर्खा बढ्दै गएपछि उपचार गरिएन भने यिनै गिर्खाबाट क्यान्सर भएर मानिसको मृत्यु हुनसक्छ ।” निर्धारित मापदण्डअनुसार पानी न्यूनतम् १० माइक्रोग्राम प्रतिलिटर आर्सेनिक भए बाह्य सरसफाइका लागि प्रयोग गर्न सकिने र न्यूनतम शून्य दशमलब ०५ माइक्रो प्रतिलिटर मात्रै पिउन योग्य मानिन्छ । विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले भने एक लिटरमा १० माइक्रो ग्रामसम्म आर्सेनिकयुक्त पानी पिउन योग्य मानेको छ । रासस

[nepal123]

शेरबहादुर देउवा भन्छन्ः गाउँको चुनाव जित्न सकेमात्रै नेपाली काँग्रेसको जित हुन्छ तनहुँ, २१ पुस- नेपाली काँग्रेसका सभापति एवम् पूर्व प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले गाउँको चुनाव जित्न सकेमात्रै नेपाली काँग्रेसको जित हुन सक्ने बताउनुभएको छ । आजदेखि दमौलीमा सुरु गरिएको ‘छैटाँै तनहुँ महोत्सव’को उद्घाटन गर्न आउनुभएका सभापति देउवाको सम्मानमा नेपाली काँग्रेस तनहुँद्वारा आयोजित स्वागत कार्यक्रममा उहाँले सो कुरा बताउनुभएको हो । राष्ट्रिय सभाका सदस्यहरुको महत्वपूर्ण भूमिका रहने उल्लेख गर्दै सभापति देउवाले गाउँको चुनावमा सबैभन्दा बढी जितेको अवस्थामा राष्ट्रिय सभामा प्रतिनिधित्व गराउन सकिन्छ उहाँले भन्नुभयो । उहाँले गाउँ गाउँमा सक्रिय रुपमा एकढिक्का भएर लाग्न कार्यकर्ताहरुलाई निर्देशन दिनु भयो । प्रजातन्त्र र गणतन्त्रको सुदृढीकरणका लागि काँगे्रस एकताबद्ध भएर लागेको छ उहाँले भन्नुभयो – “नेपाली काँग्रेस पार्टी ठूलो पार्टी भएकाले पनि आफ्नो दायित्वबाट पन्छिन मिल्दैन ।

[nepal123]

व्यावसायिक बन्दै गाउँका महिला, यसरी गर्छन् मनग्ये आम्दानी तेह्रथुम, १८ पुस- तेह्रथुमका दक्षिणी भेगका ग्रामिण महिला व्यावसायिक बनेर आत्मनिर्भर बन्न थालेका छन् । छथर क्षेत्रमापर्ने हमरजुङ, सुदाप, ओख्रे, फाक्चामारा र पञ्चकन्या गाविसका महिला अदुवा, अकबरे खुर्सानी, तरकारीखेती र ढाका बुनाइ तर्फ आकर्षित भएका हुन् । महिलाको क्षमता अभिवृद्धि गर्दै उनीहरुलाई आर्थिकरुपमा समेत आत्मनिर्भर बनाउन बस्ती÷बस्तीमा महिला समूह गठन गर्दै आर्थिक उन्नतिका लागि कार्यक्रम लागू भएपछि महिलाको आर्थिकस्तर बढेको हो । घरभित्रको चुलो चौकोमा सीमित महिला पनि पुरुष जस्तै पेसा व्यवसाय गरेर मनग्ये आम्दानी गर्न थालेपछि गाउँमा महिला हिंसा भएका घटनासमेत त्यति सुनिन्दैनन् । गाउँमा गठन भएका महिला समूहमा उनीहरुले आफ्नो क्षमता र रुचि अनुसारको व्यवसाय छनोट गरी तालिमसमेत लिएर एक्लै तथा सामूहिक रुपमा व्यावसायिक कार्य गर्दै आएका छन् । उनीहरुलाई समूह गठनदेखि सचेतीकरण, तालिम र खेती प्रविधि सिकाएर व्यवसाय गर्न तथा उत्पादित बस्तुको बजार व्यवस्थापन गर्नसम्म दलित सचेतना समाज (ड्यास) नेपाल नामक गैरसरकारी संस्थाले सहयोग गरेको छ । महिलाले ठाउँ र सम्भावनालाई समेत हेरेर व्यवसाय सुरु गरेका छन् । यी पाँच गाविसका विपन्न बस्तीमा १९ वटा महिला समूह गठन गरिएका छन् । हरेक समूहमा आवद्ध ३० देखि ४० महिलाले आफ्नो रुचि अनुसारका फरक÷फरक तर व्यावसायिक रुपमा खेती गर्दै आएका छन् । तमोर नदीसँग जोडिएको पानी कम हुने फाक्चामारामा कृषिजन्य उत्पादनको सम्भावना नदेखर महिलाले सामूहिक रुपमा ढाका व्यवसाय सुरु गरेका छन् । सोही गाविसका माथिल्लो बस्तीका महिलाले अकबरे खुर्सानी र अदुवाको खेती गर्दै आएका छन् । यस्तै सुदाप र ओख्रेमा ��ठन भएका विभिन्न समूहका महिलाले अकबरे खुर्सानी र अदुवाको व्यावसायिक खेती गरिहेका छन् । ओख्रेकै केही महिलाले बङ्गुरपालन समेत सुरु गरेका छन् । बङ्गुरपालनका लागि अनुदानमा पाएको रु चार हजार ५०० ले दुईवटा पाठा किनेर पाल्नुभएकी आखे्र– ८ की बुधमाया बराइलीले एक वर्षमा २५ हजार रुपैयाँ आम्दानी गर्नुभएको छ । यस्तै अदुवा र अकबरे खुर्सानीबाट पनि यहाँका महिलाले वार्षिक रु पाँच हजारदेखि रु ५० हजारसम्म आम्दानी गरिरहेका छन् । ढाकाबाट पनि मासिक रु १० हजार कमाउने गरेको हमरजुङ्की शुष्मा कार्कीले बताउनुभयो । हातमा सीप भएपछि धेरै आम्दानी नभए पनि आत्मनिर्भर हुँदा धेरै खुसी रहेको उहाँले बताउनुभयो । अदुवा, खुर्सानी र तरकारी खेतीका लागि समूहलाई ड्यासले छुट्टछट्टै तालिमको आयोजना गरी प्रविधि सिकाउने व्यवस्था गरेको थियो । ढाकाका लागि लामो समयसम्म सिक्नुपर्ने भएपछि शुक्रबारे बजारमा तालिम केन्द्रकै रुपमा प्रशिक्षक राखेर निरन्तर तालिम समेत भइरहेको छ । अहिलेसम्म साढे तीन सय भन्दा बढी महिलाले ढाका तालिम लिइसकेको ड्यासका कार्यक्रम संयोजक पुष्पा कार्कीले बताउनुभयो । कुन व्यवसायमा कति महिला आवद्ध छन् भन्ने तथ्याङ्क नभए पनि समूहमा आवद्ध ५५९ महिलाले कुनै न कुनै व्यावसायिक पेसा अपनाएको ड्यास नेपालका निर्देशक कुमार विशङखेले बताउनुभयो । महिलाले गरेको व्यावसायिक खेती तथा व्यवसायबाट उत्पादित बस्तुको बजार प्रबद्र्धनका लागि समेत आफूहरुले पहल गर्दै आएको उहाँले जानकारी दिनुभयो । महिलाले आम्दानी गर्न थालेपछि बचतका लागि सहकारी समेत गाउँमै खोलेका छन् । नजिकमा अन्य वित्तीय संस्था नभएका यी दुर्गम गाविसमा महिलाकै नेतृत्वमा अहिलेसम्म दुईवटा सहकारी खुलिसकेका छन् । सहकारीमा दुई सय भन्दा बढी महिला आबद्ध छन् ।

[nepal123]

गाउँले आफैँले बनाए आफ्नो गाउँको सडक खोटाङ, १४ पुस- जिल्लाको दक्षिणी गाविस छितापोखरी–८ का स्थानीय बासिन्दाले आफ्नै लगानीमा ग्रामीण सडक निर्माण गरेका छन् । स्थानीय बासिन्दाले चन्दा सङ्कलन गरेर छितापोखरी–७ दुधिले भञ्ज्याङदेखि छितापोखरी–८ गोगनेको तल्लोखर्क जोड्ने साढे तीन किलोमिटर ग्रामीण सडक निर्माण गरेका हुन् । गाउँमा सडकको पहुँच विस्तार गर्ने लक्ष्यका साथ रु दश लाख ८७ हजारको लागतमा सडक निर्माण गरिएको सडक निर्माण उपभोक्ता समितिका अध्यक्ष राजेश थापामगरले बताउनुभयो । चन्दा सङ्कलनबाट निर्माण गरिएको यो सडकको नाम ‘जेसीकेम्मा मार्ग’ राखिएको छ । सडक निर्माणका लागि रु पाँच लाख सहयोग गर्ने रुद्रसेन राईकी स्व श्रीमती जेसीकेम्मा राईको नाममा सडकको नामकरण गरिएको उपभोक्ता समितिले जनाएको छ । सडक निर्माणका लागि चलाइएको अभियानमा छितापोखरीमा जन्मिएर विभिन्न ठाउँमा रहेका सहयोगदाताले सघाएका थिए । यो सडकमा यातायात सेवा सुरु भएपछि सामान ढुवानी तथा आवतजावत गर्न सहज भएको स्थानीयवासीले बताएका छन् ।

[nepal123]

नगरपालिकाको एउटा गाउँका कसैका घरमा पनि शौचालय छैन मोरङ, ५ पुस- पुरानो सदरमुकाम रङ्गेली नगरपालिकाको एउटा मुसहर गाउँका कसैका घरमा पनि शौचालय छैन । नगरपालिका स्थापना भएको तीन वर्ष बितिसक्दा पनि रङ्गेली – ९ स्थित भङ्गिटोलमा शौचालयका लागि कुनै पहल नगरिएको स्थानीयवासीको गुनासो छ । सो गाउँमा मुसहर समुदायका एक सय ११ परिवार बस्दै आएका छन् । उनीहरुको बसोवासका लागि २०४९ सालमा तत्कालीन प्रधानमन्त्री गिरिजाप्रसाद कोइरालाका पालामा प्लानको सहयोगमा ५८ घर निर्माण गरिएको थियो । ती परिवार अहिले पनि प्लानले बनाएको घरमा बस्दै आएका छन् । अतिविपन्न वर्गका मुसहर समुदाय सोझा र इमान्दार मानिन्छन् । कुनै संस्थाले शौचालय निर्माण नगरेपछि आफूहरु शौचका लागि नजिकैको घागी खोला जाने गरेको मानिकचन्द्र ऋषिदेवले बताउनुभयो । नगरपालिकालाई पटक पटक आग्रह गरिए पनि त्यहाँका कर्मचारीले प्लानले बनाएको घरमा प्लानले नै शौचालय बनाउँछ भन्दै आफूहरुलाई फर्काउने गरेको उहाँको गुनासो छ । शौचालय नभएपछि महिला र पुरुषलाई शौच गर्नसमेत समस्या छ । शौचालय नहुँदा सरसफाइमा समेत समस्या हुने गरेको विशेश्वर ऋषिदेवको भनाइ छ । यसरी जथाभाबी शौच गर्दा रोग फैलन सक्ने भएकाले चाँडै शौचालय निर्माण गर्न उनीहरुले आग्रह गर���का छन् ।

[nepal123]

गाउँको पर्यटकीय विकास र युवा पलायन कम गर्न कास्कीको लुम्लेमा रिसोर्ट खुल्यो पोखरा, २७ मङ्सिर- पर्यटकीय स्थल कास्कीको लुम्ले–३ स्थित सुन्दर गाउँ तान्चोकमा युवा पलायनलाई न्यूनीकरण गर्ने उद्देश्यले कल्सी इको लज रिसोर्ट सञ्चालनमा ल्याइएको छ । ग्रामीण पर्यटन प्रवद्र्धन मञ्चका पूर्वअध्यक्षसमेत रहेका चित्रबहादुर गुरुङको सक्रियतामा तान्चोक गाउँको सिरानमा रहेको कयरबारीमा सो रिसोर्ट सञ्चालन गरिएको हो । पछिल्��ा वर्षमा गाउँबाट बर्सेनि युवा रोजगारीका लागि सहर पस्ने तथा विदेसिने क्रम रोक्न गाउँमा नै केही गर्नुपर्छ भन्ने सोचका साथ रिसोर्ट सञ्चालन गरिएको उहाँले बताउनुभयो । पूर्व अध्यक्ष गुरुङले भन्नुभयो– “तान्चोक गाउँको सुन्दरता र यहाँबाट देखिने मनमोहक हिमशृङ्खला अवलोकन गर्नका लागि धेरै पर्यटकलाई तान्चोकमा आकर्षित गर्न सकिन्छ,” उहाँले भन्नुभयो, “रिसोर्ट सञ्चालनसँगै पर्यटकलाई गाउँमा बस्न–खानका लागि सेवासुविधा प्रदान गरी यहाँबाट देखिने हिमाली तथा अन्य प्राकृतिक दृश्य अवलोकन गराउन सकिने सोचका साथ रिसोर्ट सञ्चालन गरेका हौँ ।” उहाँका अनुसार लगभग एक हेक्टर क्षेत्रफल जग्गामा निर्माण गरिएको रिसोर्टमा तान्चोकका १० युवा सेयर सदस्य छन् । सन् २०१२ देखि निर्माण सुरु गरिएको रिसोर्ट यही जुलाईबाट सञ्चालनमा आएको जानकारी दिँदै गुरुङले काठ ढुङ्गा, माटोलगायत स्थानीय स्रोतसाधनको उपयोगबाट हाल तीनवटा कटेज निर्माण गरिएको र त्यसलाई विस्तार गरिने बताउनुभयो । जग्गाको मूल्य बाहेकका संरचना निर्माणका लागि लगभग ६० लाख रुपैयाँ खर्च भइसकेको रिसोर्टमा तत्काल अन्य थप पूर्वाधार निर्माणसहित लगभग एक करोड लाग्ने अनुमान गरिएको छ । विभिन्न वन्यजन्तु तथा चराचुरुङ्गीको अवलोकनका साथै प्राकृतिक वनस्पतिले भरिपूर्ण यस क्षेत्रको पर्यावरणीय संरक्षणमा समेत आफूहरूको प्राथमिकतामा रहेको उहाँको भनाइ छ । तान्चोक गाउँ अत्यन्त सुन्दर एवम् रमणीय रहे पनि रोजगारी लगायतका कारण गाउँ सुनसान बन्दै गएको अर्का स्थानीयवासी रामभक्त गुरुङले बताउनुभयो । गाउँमा विगतमा लगभग ७० घरधुरी रहेपनि हाल १५ घरधुरीमा यहाँका बासिन्दा छन् । पोखरा–बाग्लुङ राजमार्गको लुम्लेस्थित पुरानो घडेरीबाट लगभग एक घन्टाको पैदल यात्रामा तान्चोक पुग्न सकिन्छ । रासस

[nepal123]

जलवायुमैत्री तरिकाले अर्गानिक खेती, गाउँको मुहार नै फेरियो बनेपा, १९ मङ्सिर- काभ्रेपलाञ्चोकको विभिन्न गाविसका ग्रामीण भेग जलवायुमैत्री गाउँमा परिवर्तन हुन थालेका छन् । त्यस्ता गाउँबाट कृषकले आधुनिक प्राविधिक ज्ञान हासिल गर्नाका साथै धमाधम अर्गानिक खेतीको अभ्यास गरिरहेको रवि ओपीका राजकुमार थापाले जानकारी दिनुभयो । उहाँले भन्नुभयो –“अहिले हामीले काउली, लसुन, सागलगायतका खेतीमा रासायनिक विषादी विस्थापन गरी झोल मल र वनस्पतिबाट तयार पारिएको विषादीको प्रयोग बढाएका छाँै । दुई वर्षदेखि रविओपी गाविसमा सञ्चालन भएको सो कार्यक्रमले रासायनिक मललाई विस्थापन गरी प्राङ्गारिक मलको प्रयोग बढाएको र खेरजाने गाईको गहुँत पनि सदुपयोग भएको छ । ” जलवायुमैत्री गाउँ परियोजनामार्फत ‘घर बगैँचा कार्यक्रम’ जिल्लाको महादेवस्थान, नयाँगाउँ देउपुर, रविओपी, पात्लेखेत र पाँचखाल नगरपालिका– १० र ११ मा सुरु भएपछि कृषकमा नयाँ उत्साह देखिएको छ । ‘‘हामीलाई पहिले यो विषयमा कुनै जानकारी थिएन तर अहिले प्राविधिक ज्ञानले खेती गर्न सहज भएको छ,’’ कृषक थापाले भन्नुभयो । जिल्लामा एकसय ८९ कृषकले अर्गानिकखेती गरेका छन् । घरको आसपासमा गाईवस्तुपालन, तरकारीखेती, फलफूलखेती वा मत्यपालन गरी कृषकले लाभ उठाउने प्रक्रियालाई यहाँ ‘घर–बगैँचा कार्यक्रम’ नामाकरण गरिएको हो । जलवायुमैत्री गाउँ परियोजनाका संयोजक रोशन सुवेदीले यो कार्यक्रम पोषण सुरक्षाका हिसाबले पनि राम्रो हुने उल्लेख गर्दै खानेपानीको समस्या भएको ठाउँमा हात धुँदा वा नुहाउँदा समेत खेरगएको पानीको सदुपयोग गरेर तरकारीखेती गरिएको बताउनुभयो । जलवायु परिवर्तन अनुकुलनखेतीका लागि अनुसन्धानमूलक कार्य गर्दै आएको वातावरण तथा कृषि, नीति अनुसन्धान प्रसार एवम् विकास केन्द्र (सिप्रेड) र एकिकृत पर्वतीय विकासका लागि अन्तर्राष्ट्रिय केन्द्र (इसिमोड) को संयुक्त परियोजनाले यो कार्यक्रमलाई सहयोग गर्दै आएको छ । रासस

[nepal123]

प्रवासमा रहेका नेपालीले गाउँको सडक निर्माणका लागि सात लाख जुटाए म्याग्दी, २० कात्तिक । कुहुँ–८ थाइवाङको विकासप्रति प्रवासमा रहेका थाइवाङवासी एकजुट भएका छन् । विश्वका विभिन्न देशमा पुगेका थाइवाङवासीले रु सात लाख जुटाएर गाउँसम्म पुग्ने सडक मर्मत सम्भार तथा स्तरोन्नति गरेका छन् । थाइवाङ जोड्ने कुहुँ–पञ्चासे खोलासम्मको जोखिमपूर्ण सडकलाई ब्रेकरको प्रयोग गरेर सडक विस्तार तथा मर्मत गरिएको थाइवाङका स्थानीय बलिभद्र गौतमले जानकारी दिनुभयो । “प्रवासमा रहेका थाइवाङवासीको सक्रियतामा सडक मर्मत भएको छ, अब सहजै गाउँसम्म सानाठूला सवारीसाधन चल्छन्” गौतमले भन्नुभयो । बेनी–दरवाङ सडकखण्डअन्तर्गत सिमलचौर र पुलाचौर–डडुवा कुहुँ हुँदै गाउँसम्म पुग्ने पुरानो सडक भए पनि भिरालो र जोखिमपूर्ण भएकाले गाउँसम्म सहज सवारीसाधन आवतजावतमा समस्या हुने गरेको थियो । गाउँ नजिकै सवारीसाधन राखेर जानुपर्ने अवस्थामा सडक स्तरोन्नति भएपछि ट्याक्सी समेत गाउँमै पुग्छन् । सडकखण्डको पञ्चासे खोलादेखि रातो खोलासम्मको करिब एक किलोमिटर मर्मत गरिएको थाइवाङ गाविसले जनाएको छ । पाँच दिनसम्म लगातारको सडक मर्मत सम्भारपछि कुहुँको हिदी गाउँका साथै मालिकाधुरी जान समेत सहज भएको छ । जिल्लाकै धार्मिकस्थलको रुपमा परिचित मालिकाधुरीमा पुग्ने सबैभन्दा छोटो रुट थाइवाङ हँुुदै पर्छ । थाइवाङ गाविस अभियानमार्फत शिक्षा, स्वास्थ्य, विकास निर्माण, आर्थिक अवस्था कमजोर भएकाको उपचारलगायत गाउँमा आवश्यक पर्ने सबै क्षेत्रमा सहयोग गर्ने लक्ष्य रहेको छ ।

[nepal123]

मोरङका पहाडी क्षेत्रका गाउँको सडक निर्माण हुँदै पथरी (मोरङ), १४ कात्तिक । मोरङको पहाडी क्षेत्र वारङ्गी, जाँते, लेटाङलगायतका गाउँमा विकासको कामले गति पाउन थालेपछि स्थानीयवासी उत्साहित भएका छन् । लेटाङ, वारङ्गी, जातेलगायतका गाविसमा सोही क्षेत्रका सर्वसाधारण मिलेर विकास निमार्णमा जुुटिरहेका छन् । मोरङको क्षेत्र नम्बर ९ का स्थानीय बासिन्दा सक्रिय भएपछि विकास निर्माणको कामले गति लिन थालेको हो । मोरङ जातेका सोमनाथ दाहालले पर्यटकीयस्थल भेडेटारलाई जोड्ने यो बाटोले पर्यटक प्रवद्र्धनमा समेत सहज पुग्ने बताउनुभयो । मोरङको कानेपोखरीदेखि धनकुटा जोड्ने यो बाटोले करोडौँ रुपैयाँका लागतमा ६ नम्बर बुधबारेमा बन्न लागेको महेन्द्रनारायण निधि अस्पतालसम्म पुग्न सहज हुने उहाँको भनाइ थियो । पूर्वाञ्चल सडक डिभिजन कार्यालय विराटनगरका प्रमुख रामचन्द्र रायका अनुसार पूर्व पश्चिम राजमार्गलाई पहाडी राजमार्गसम्म जोड्ने उद्देश्यले सुरु गरेको कानेपोखरी, लेटाङ तथा ६ नम्बर बुधबारे सडकको निर्माण कार्य अहिले तीव्ररुपमा भइरहेको छ । पूर्वाञ्चल सडक डिभिजन कार्यालय विराटनगरका प्रमुख रायका अनुसार पहाडी क्षेत्रलाई तराईसँग जोड्न कानेपोखरी, लेटाङ हुँदै धनकुटाको ६ नम्बर बुधबारे जोड्ने उक्त सडकमा सडक मर्मत सम्भार एवम् विस्तार गर्दै कालोपत्रे गर्ने काम भइरहेको हो । १२ किलोमिटरसम्मको उक्त सडकमा सात मिटर चौडाइमध्ये पाँच मिटरमा कालोपत्रै गर्ने काम सम्पन्न भएको छ । त्यस्तै पहाडी गाविसमा रहेको वारङ्गी, लेटाङ, यांगशिलालगायतका खोलामा पुुल निर्माणका नाप नक्साङ्कन तथा सर्वे समेत भइसकेको छ । लामो समयदेखि ट्र��ाक मात्र खोल��एको उक्त सडक विस्तार एवम् कालोपत्रेका लागि आफूले सडक विभागमा पहल गरेको बताउँदै सांसद डिगबहादुर लिम्बूले बाटो बनेपछि विकासले गति लिने र सो क्षेत्रका बासिन्दाको जीवनस्तर उकास्नमा सहयोग पुग्ने बताउनुभयो ।