aurelis-wife

[aurelis-wife]

ZERWANIE.

* Piękny motylku, nikt ci nie wierzy;

Twych ofiar liczba zbyt duża!

— Mówiła róża.

* Różyczkę raczej spytać należy:

Na ile kochasz ty chwilek?

— Odparł motylek.

*

** Chłopcze niedobry! Jesteś niestały!

Tyle cię ofiar przeklina!

— Rzekła dziewczyna.

** Dziewcze niewierne! Chłopców rój cały

W sercu ci pląsa i w głowie!

— Chłopiec odpowie.

[aurelis-wife]

ŻEBRAK.

Stał niemy – blady –

I załamał dłonie...

W oku łez ślady...

Zaśnieżone skronie...

Młodość na twarzy,

A znędzniałe lica...

Stanął i marzy,

Choć chłoszcze śnieżyca...

Wesoły wieniec

Żaków go otoczy.

Krzyczą: — Szaleniec! —

A on spuszcza oczy...

Z chmurą na czole

Nadszedł pan bogaty;

Dźwigał sobole

I kosztowne szaty;

I z gniewem rzecze

Szorstko, bez zachodu:

— Nie wstyd ci człecze

Żebrać tak za młodu? —

Ocknie się z myśli...

Przetrze ręką czoło...

Wzrokiem zakreśli

Obłąkane koło:

— Panie bogaty!

Gromisz mnie napróżno...

Ach, m o j e j straty

Nie spłaci j a ł m u ż n ą...

[aurelis-wife]

PO LATACH.

Siedziałem przy t a b l e ď h ô t e;

W około gwarna drużyna.

Służba zwijała się w lot,

Nie brakło potraw, ni wina.

Poczciwy, boży ten lud...

A życia rajem — kobiety!

Zwłaszcza — gdy minął już głód,

Szampana dadzą i wety!

*

Przedemną, prawie twarz w twarz;

Siadło ich dwoje: mąż — żona;

On stary, że Boże skarz,

Ona zaś — ona — to... Ona!

*

Był dąb, u jego zaś spóp

Zieloną pomnę murawę —

I Jej przysięgi na grób

I łzy gorące a krwawe...

Przysięgi pomnę i łzy,

Zaklęcia pomnę i skargi...

W kilka zaś potem już dni

Ze «starym» skończone targi.

«Stary» miał gościniec — i wsie

I lat sześćdziesiąt — i czwórki;

Lecz mama szczęściem to zwie

I szczęściem zwą to dziś córki...

*

Widzę przy mężu ją tam:

Utyła nawet dość znacznie...

Rumieniec wiecznie ten sam...

A jadła smacznie — tak smacznie!

Spojrzy... Zaśmiała się w głos:

— Ach, mój konkurent z przed laty!

Przysuń-no mężu tu sos,

I podaj panu sałaty...

[aurelis-wife]

WE ŚNIE.

Śniło mi się, żem szła niwą

Ubarwioną w wonne kwiatki,

Pierwiosnki, bławatki

Dokoła...

I serduszko biło żywo...

Świat się do mnie wdzięczył słodko

I szeptał: Pieszczotko

Wesoła...

A ja biegłam nucąc piosnki

Wśród szmaragdów i korali

Wciąż dalej... i dalej...

Za światy...

Zaś bławatki i pierwiosnki

Główki swe skłaniały ku mnie

A nawet mak, dumnie

Pstrokaty!

I kwiat każdy miał swą mowę

I szetał mi z cicha w uszko:

— Gdzie biegniesz serduszko

Tak prędko? —

— Zakryj ząbki twe perłowe;

Nie trwoń czasu piosenkami,

Lecz zabaw się z nami

Gawędką! —

I szeptała mi różyczka:

— Ciebie chłopiec kocha młody,

Przecudnej urody

Brunecik...

— Wąsik czarny — białe liczka;

Figlarz, nie zna, co to smutki,

I nosi zgrabniutki

Kasztecik!

A fiołek szeptał z trawy:

— Ej dziewczyno, jesteś dłużną!

Blondynek napróżno

Kołacze...

— A wzrok jego taki łzawy...

Miłość jego skromna — cicha...

Nieborak wciąż wzdycha

I płacze...

Wtem do uszka wspiął się groszek

Szepcząc: — Czy też się kuzynka

Tłuścioszka, szatynka,

Pamięta?

— Ach, z miłości schudł tłuścioszek

I pożera wstążkę wzrokiem,

Skradzioną przed rokiem,

Na Święta...

*

A ja w śmiech!... Ròżyczko luba

Nie praw nic o bruneciku,

Bo takich bez liku,

Jest trzpiotów;

Z nim to żart był, była próba.

Złowić chciałam w sieć motylka...

Porzucić w dni kilka

Mnie gotów.

A fiołek też daremnie

Do blondynka mową zmierza:

Blondynek ni z pierza

Ni z ludzi;

Wciąż źrenice wlepia we mnie —

Wzdycha — kwili — jak bóbr szlocha —

I niby mnie kocha,

A nudzi.

Zaś z kuzynkiem mój ty groszku

Daj mi pokój — bo szatyni,

Jak ciocia ich wini,

Niecnoty!

Zresztą jakże w tym tłuścioszku

Serca szukać i miłości?

Niech schudnie — niech pości

Z tęsknoty...

*

* *

Aż tu w gaju grzyb spruchniały

Z mchu zgrzybiałą głowę wznosi

I o głos nie prosi,

Lecz plecie:

— Ej, ty, ty, djabliku, mały!

Miłość to nie dla igraszki,

A serca nie fraszki

Przecie!...

— Nie bałamuć chłopców duszko...

Nie przerzucaj wciąż blondynkiem —

Brunetem — szatynkiem —

Bo zdradzą...

A zaś ciocia szepnie w uszko:

— „Ej, starego wybiesz chyba!"

W końcu cię za grzyba

Wydadzą!...

[aurelis-wife]

LEŻAŁA W TRUMNIE.

Leżała w trumnie cicha i w spokoju,

Pośród żałobnej leżała komnaty...

W śnieżny Ją całun przybrano i w kwiaty

I uwieńczono listkami powoju.

Milczenie w koło — oprócz szeptu mnicha.

Leżała w trumnie spokojna i cicha...

Biała twarzyczka tonęła w atłasie

Miękko spowita w jasne włosów zwoje;

Wśród nich, u skroni, miejsce wybrał swoje

Wonny kwiatuszek o wiosennej krasie,

Co nieśmertelny, nigdy nie usycha.

Leżała w trumnie spokojna i cicha...

Krzyżyk do piersi rączką tuli białą;

A pierś ta zimna — i niema — i pusta;

A do uśmiechu złożone Jej usta

Zimne i blade mówią: Przebolało...

Spełniony napój z goryczy kielicha!

Leżała w trumnie spokojna i cicha...

Modre źrenice szczelnie śmierć zasłania.

Już mi nie świecą szczęściem Jej oczęta;

Lecz u Jej rzęsy perła błyszczy święta,

Łza jej ostatnia — ciężka łza rozstania.

I cisza w koło... oprócz szeptu mnicha

Leżała w trumnie spokojna i cicha...

[aurelis-wife]

SZARE PTASZĘ.

Szare ptaszę uczuło żal wielki

Gaje widząc pożółkłe jesienią...

Gdy szron rosy zmroził kropelki,

Kędy wrzosy się jeszcze zielenią,

Szare ptaszę uczuło żal wielki...

I zwiesiło swą główkę żałośnie,

Na gałązce usiadłwszy bez liści...

Zanuciło piosenkę o wiośnie,

O jesiennej nuciło zawiści —

I zwiesiło swą główkę żałośnie...

Było ptasząt tam w gaju nie mało;

Cudne piórka u wszystkich błyszczące...

Nucić każde tak bosko umiało,

Iż wiatr cichnął z zadumy, na łące!

Było ptasząt tam w gaju nie mało.

Ej, nie szarej tam nucić ptaszynie,

Gdzie w harmonji zlewają się tony

Dźwięki mistrzów... I piosnka jej ginie,

Jak w orkanie dźwięk muszki spóźnionej...

Ej, nie szarej tam nucić ptaszynie...

— Więc wybaczcie mej skromnej piosence!

Nie mnie w Bogów dorównać Wam sztuce...

Piosnką pamięć wiosennych dni święcę,

S w e m u sercu w tęsknocie ja nucę...

Więc wybaczcie mej skromnej piosence!...

[aurelis-wife]

NA DRUKARSKI JUBILEUSZ

Jest metal jeden,

Jak anioł mocny, a zły jak szatan;

Z jednym i z drugim on zbratan,

Gniazdem mu piekło i Eden.

Jego panuje światu potęga;

Tworzy i niszczy, dzieli i sprzęga,

Wieszczy i kłamie!

Ludzkości całej jest on przekleństwem

I błogosławieństwem;

Widome znamię

Spornych ze sobą dwóch apostołów...

Tym metalem ołów.

 

Jeden w rodzinę wszedł jak nieszczęście;

Zachmurza czoła, porusza pięście

I wznieca kłótnię o kęs, o miedzę,

O szczerą sławę, o lepszą wiedzę;

Podrażnia gniewem synów na ojców,

Bohaterami nazwał zabójców!

I ściąga braci z Jakubowych drabin,

Miast Ewangelii podaje karabin;

Wyżłobił formę w zakrwawionym mule.

Roztopił ołów i wylewa kule!

Odtąd na wszystkie skargi i żalenia,

Na wszystkie bole i wszystkie pragnienia,

Jedyną zawsze ma odpowiedź - kulę!

A dźwięk przy dźwięku,

Jak ręka w ręku,

Tak się współczują

I tak rymują

Kule i króle!

Moc na moc!

Potęga na potęgę!

Ot, jasny dzień rozprasza noc,

Trucizna służy zdrowiu:

Z tego samego ołowiu

Duch dobry ulał czcionkę

I drobne czcionki związał w koronkę,

I złożył księgę!

Gdy czcionka zabije kulę,

Znikną żołdaki i króle!

Zwaśnionym braciom rozgoreją serca,

W tor pójdą święcie i statecznie,

Duch zakróluje, którego otula

Ta nikła czcionki osłonka.

Niechże w śmierć idzie to, co uśmierca,

Co daje żywot niech żyje wiecznie –

Niech ginie kula!

Niech żyje czcionka!

[aurelis-wife]

WESELISKO.

Jadą, jadą parami

Od ołtarza z powrotem;

Państwo młodzi zaś sami

Z przodu pędzą z łoskotem.

On jej szepcze do ucha...

Ona zimna i blada

Niby słucha... nie słucha...

I w poduszki wciąż pada...

Ruszył konny z kopyta

I przez dworski wpadł ganek:

I wnet gości powita

Już z daleka brzęk szklanek.

Zajechali. — Pan młody

Nagle skoczy, jak strzała:

— Czary! — krzyknie — hej wody!

— Panna młoda zemdlała.

Lecz pan młody się myli,

To nie mdłości, nie czary...

Pannę młodą złożyli

W ślubnym wianku — na mary...

Nie ci biedny, co w grobie,

Lecz ci, którzy zostali...

On sobie — świat sobie —

Mrze i żeni się dalej!...

[aurelis-wife]

PODSŁUCHANE.

* Pamiętasz cudną ową noc,

Ów u ciotuni huczny bal?

Tam wdzięków twych poczułem moc...

Wspomnienie z tobą wziąłem w dal,

I gdy, dziś wracam upojony:

Pamiętasz? — pytam drżąc...

** Ach!.. Balik ów?!... Nie pomnę już...

Dwa lata pono... może rok...

Wianuszek miałam z polnych róż,

A l a N i o b e mi spadł lok —

Sukienka pono w trzy falbany

Koloru s a n g d e b o e u f.

* Pamiętasz ów w kąciku słup,

Amorka na nim z pękiem strzał?

Z za niego — biały, niby trup

Spojrzeń tysiące jam ci słał...

I tam i wstecz — tak z oka w oko

Biegł magnetyczny prąd?...

** Tam w kącie słup z Amorkiem był?

Ja pomnę tylko walca prąd...

Po walcu zaś, bez tchu, bez sił,

W kozetki się rzuciłam kąt,

Zaś flakon podał mi kuzynek

Czy nie z L a r e i n e ď H o n g r i e?

* Pamiętasz — gdy się skończył bal

I nocny nas owionął chłód,

Jak miękko'm Cię otulał w szal

I z mamą was do domu wiódł,

A Tyś szepnęła, dłoń mi cisnąć:

Straciłam serce dziś...

** Tak... tak... Pamiętam... Jeszcze wciąż

Myśl mi ta w twarzy nieci żar:

Kuzynek bowiem — dziś mój mąż,

Medalion mi nadesłał w dar,

I zginął mi tam ów medalion —

A miał s e r d u s z k a kształt...

[aurelis-wife]

SKARGA.

W altanie siedziało

Nas dwoje;

Cieniste dookoła

Powoje.

Lecz księżyc jak stara

Dewotka

Przez liście zazierał

Do środka;

A świerszczyk ukryty

Gdzieś w trawie,

Podglądał nas natręt

Ciekawie...

I pytam, co przecie

Ich nęci?

I księżyc i świerszczyk

Natręci!

Zaprawdę, zuchwałość

To rzadka:

I chwilę być trudno

Bez świadka!

I w tem to przyczyna

Jest cała,

Żem w oczy Mu spojrzeć

Nie śmiała...

[aurelis-wife]

DJABEŁEK.

Siedziałem o północy

Przy biórku zadumany...

Przedemną stał na książce

Djabełek z porcelany.

Djabełek to nieznośny

Na książce w kącie stoi:

Gdy tylko piszę w nocy,

On figle zaraz broi...

I teraz, gdym zamaczać

Chciał pióro w płyn proroczy,

On siadł mi na kałamarz,

Zuchwale patrząc w oczy.

Założy sobie nóżki

I butnie i nieskromnie,

I z drwiącą iście minką

Tak w głos przmówi do mnie:

— Chcesz znowu wiązać rymy

Szalony mój sąsiedzie?

Daj spokój — nie gryź pióra

Bo nic ci się nie wiedzie.

— Chcesz lubej sonet posłać

Zaledwie dzień zaświta,

A nie wiesz, o nieszczęsny,

Że ona ich nie czyta!

— Chcesz znowu anielskiego

Najczulej opiać ducha,

A ona dziś — w tej chwili,

Drugiego westchnień słucha!

— A wiesz-że, kto ten drugi?

Znów przedmiot twoich wierszy.

Z przyjaźni cię zastąpił

Przyjaciel twój najszczerszy!

Ha! — Skoczę jak pantera...

On dumę mą obraża!

Palnąłem w łeb djabełka —

W sam środek kałamarza.

I czy też kto uwierzy

W szatański taki zamęt?

Djabełek stał, jak wprzódy —

A z biórka ciekł atrament...

[aurelis-wife]

PODLOTEK.

Tonęło dziewczę w gorżkich łzach

W poduszkach skryte sofy;

Wzdychało, ach, przy każdem: «ach!»

Czytając czułe strofy.

Ja podpatrzyłem ją w tych łzach;

Niezmierny mnie zaś przejął strach,

By serce jej nie pękło...

Aliści książkę rzuca w kąt,

Ociera łzy z pośpiechem;

I dziwny swój poznając błąd,

Wybuchnie głośnym śmiechem!

Czy sroższy można wydać sąd?

Poetę precz rzuciła, w kąt —

Nuż tańczyć po pokoju!

Dla delikwenta srogi cios!

W serduszku żal się wznieca...

I wzruszył ją poety los,

Że widać go — z pod pieca...

Więc zetrze pył i westchnie w głos,

Z komody wstążek zrzuca stos,

By książkę tam umieścić...

Ze skruchą — drżąc od stóp do głów

Po Zbrodni takiej Stanu,

Całuje wśród wymownych słów

Okładkę ze safjanu

I rzecze: Bądź tomiku zdrów!

Tu leż, dopóki kiedyś znów

Popłakać mi się zechce...

[aurelis-wife]

Znam cię ziemio.

O, znam cię ziemio niewoli i lodu,

Gdzie zgrzyt kajdanów dzwonem — berłem bat,

Kędy na północ rozbitki narodu

W ciężkim pochodzie krawawy znaczą ślad.

Zwiastunko mordów, znam cię! Ty od wschodu

Brzemienna chmary szlerz w szeroki świat.

Gwałt twem imieniem... Jako znamię wiary

Łzami przesiąkłe wywieszarz sztandary!

Ty niewolników kolebko!... Twe łany

Potem pojone, żyzny dają plon;

Ach! to magnatów zbiórka! a poddany

Śmiechem idjoty ślady kryje szpon,

Dźwiga karabin podły lub... pijany,

I dzielnie wspiera samodzierżcy tron.

Jest że to człowiek czy automat z głazu?

Rodzi się, mnoży i kona z rozkazu!

Przy tarabanów łoskocie pól życia:

Ćwierć wieku służy wierny jako pies;

Wzgarda do grobu, jarżmo do powicia,

To pasmo nędzy, i hańby i lex!

A jeżeli starcem z szyneli ukrycia

W świat Boży wyjrzy poza koszar kres,

Straszna ironjo! Precz sędziwy dziadu!

Bierz kij i ruszaj żebrać dla przykładu!

To los człowieka!... Odarty, opiwany,

Łazarz na ciało a na daszy trup,

Czeka potulnie, aż spadną kajdany

I r a z wolnego wolny przyjmnie grób.

Kurhan przysypią śniegiem huragany,

I krzyżyk czarny śniegu skryje słup;

Pod tym całunem białym kres katuszy:

Helota spoczął, co, ❝dusza❞ bez złuszy...

I tych parjasów miljony bez ducha...

I tych drzymiących kyea — cały lud!

Jedno ukinięcie spuszcza czerń z łańcucha,

Sroższą od zwierza, gdy niem miota głód!

Morduj! krew płynie... Wytęp! motłoch słucha.

Ogień czy stryczek, żelazo czy knut!

Tak wir powodzi szląc powodzi chyże,

Chłonie, zatapia i obala krzyże!

*

* *

Znam ja i ciebie, z cierniową koroną,

Ty męczenników matko!... Pokłon ci!

Dłonie twe skute: sęp ci targa łono,

Z wrzaskiem tryumfu resztki tocząc krwi,

I wzrok łakomy nurza w zakrwawioną,

Rychło-li bielmem śmierci oschną łzy...

Znam cię kraino, Proteju narodów,

I ciebie ziemio niewól i lodów!

We Lwowie dnia 23. lutego 1877

[aurelis-wife]

SIEROTKA.

— Dla czegoś, papo, tak czarno ubrany?

Na gości czekasz dziś może?

Sukienkę wdzieję nowiutką, w falbany,

I włoski w loczki ułożę. —

«O będzie, dziecię, dziś gości tu wiele,

Lecz nikt ci bajki nie powie...

Ksiądź proboszcz przyjdzie, co chrzcił cię w kościele,

I czarni przyjdą panowie...»

— Dla czegoś, papo, tak smutny i blady,

A w oku twojem łza wieczna?

Czy po mnie idą ulicą te dziady?

Ach, przecież byłam tak grzeczna! —

«Z bezsennej nocy mam bladość u czoła...

Nie płaczę, ptaszko ma droga...

Dziadki zaś idą do kruchty kościoła,

By modły zanieść do Boga...»

— Dlaczego, papo, u mamy tak ciemno

I pachnie — jakby w kaplicy?

Dlaczego ręce łamiesz wciąż nademną,

Gdy dzwon zahuczy z ulicy? —

«Tam grządki twoje w ogródku, me dziecię,

Podlewać pewnie zaczęto...

Ztąd zapach kwiatów, zwyczajnie jak w lecie...

A dzwonią dzisiaj... bo Święto...»

— Ty milczysz, papo, i służba strapiona,

A chociaż płaczę od wczora,

Wpuścić mnie nie chcą do mamy — a ona

Samotna leży i chora! —

— Więc na paluszkach pójdź ze mną powoli:

Jej bóle pewnie ustały? —

«O tak, pieszczotko... już nic Ją nie boli...

Śpi cicho... skarbie mój mały...»

«A więc Jej nie budź... Wzbronione dziś krzyki...

A za to jutro, pieszczotko,

Zawiodę ciebie, gdzie czarne krzyżyki,

Gdzie ptaszki nucą tak słodko...»

«Tam przy sosence pagórek urośnie...

A ja cię wezmę na ramie...

Zaniosę jutro... Uklękniem przy sośnie

I gwarzyć będziem — o mamie...»

[aurelis-wife]

PRZYSIĘGI.

(Naśladowane.)

Przysięgam, rzekła, że to była próba!

Miałażbym umieć zdradzać tak za młodu?

A ja jej na to: W prawie, moja luba,

Przysięga tylko połową dowodu...

Przysięgam, rzekła, na piekła męczarnie,

Że cię na wieki w sercu mem poślubię!

A ja jej na to: Wyznaj mi bezkarnie,

Ileż to godzin wiek ma w twej rachubie?

Przysięgam, rzekła, na niebios rozkosze,

Że śmierć jedynie miłość mą uchyli!

A ja jej na to: Ach, przysiąż mi, proszę,

Żeś nie przyrzekła — f a ł s z y w i e w tej chwili!

[aurelis-wife]

TYLKO KOCHAŁA.

Łzy połykała biedaczka,

I wyznać nawet nie śmiała;

Jakby to było... niezwykłe,

A ona t y l k o — kochała.

Zbladła jej piękna twarzyczka,

Twarzyczka świeża i biała;

Jakby to było... cierpienie,

A ona t y l k o — kochała.

I więdła biedna... Świat nie miał

Dla duszy leku, ni ciała;

Jakby to było... nieszczęście,

A ona t y l k o — kochała.

I w końcu nawet umarła...

Rodzina dziwi się cała!

Jakby to była... choroba,

A ona t y l k o — kochała...

[aurelis-wife]

PO CO ICH SZUKAĆ?

Pod okienkiem mojem

Wonne bzu gęstwiny

Zaludnione rojem

Świergoczących ptasząt.

Świtu ledwie zorza

Cerkwi krzyż ozłoci,

Wnet gromadka hoża

Bez mój już oblega.

Zdala już trzepocą

Raźnie skrzydełkami,

Ciągnąc tam ochoczo

Niby — na bulwary.

A jak schludny przy tem

Ten gwarliwy światek!

Każdy ptaszek z świtem

W rosie wymuskany.

I tam pośród gałązek,

Pod listowia dachem,

Tworzą niby Związek

Zjednoczonych Stanów.

Tam się one wdzięczą

Gwarząc coś do siebie,

I skrzydełek tęczą

Pyszną się wzajemnie.

Tam się one schodzą

Ważne snuć dysputy,

Kłócą się — i godzą —

Ostrząc żwawo dzióbki.

Z miną tajemniczą

Radzą na sejmikach;

Może się i ćwiczą

W polityce nawet!

Widzę ja tam często

Tuczonego wróbla;

Skacze z miną gęstą

Dumny, niby bankier.

Gil się tam uwija

Z czerwonym wyłogiem,

Istny zawadyja —

Rotmistrz od ułanów.

Czyżyk w żółtym fraku

Zerka coś z ukosa...

Ponoś nieboraku

Policyi komisarz!

Śmiała zaś pokrzywka

Wciąż wywodzi trele.

Czy nie pozytywka?

Przebóg!... To — poeta!

Widzę też terkotkę,

Zwinną jaskółeczkę;

Rzuci jakąś plotkę

I strzałą umyka...

Zaś od tego świata

Zdala na kasztanie,

Jak arystokrata

Czubkiem wstrząsa dudek.

Paszkot w czarnej kapie

Mruczy coś nadęty;

Mrucząc — muchy łapie...

Istny sam ksiądź proboszcz!

*

Ja zaś badam ściśle

Dziwy te z okienka,

I tak sobie myślę:

Po co szukać — ludzi?