#hebrajski

[wszczebrzyszynie]

Jezeli chodzi o te OC aski, Ryba - 2, 13, 34?

2 - what sort of music would they like? have you thought about what genres or bands do they lean towards? do they have a favorite song?

Ryba słucha wszystkiego ale ogólnie myślę wszystko punkopodobne by mu się podobało najbardziej. To powiedziawszy jego ulubiona piosenka xd hm

13 - what languages do they speak? how fluently? Ryba mówi po polsku i jidysz codziennie lub prawie codziennie, jest w stanie zrozumieć ruski, potrafi czytać i pisać po hebrajsku i trochę po polsku; kiedyś myślałem że by go posłali do chederu, ale mi to nie pasuje jakoś bardzo, więc pewnie by dostał (wykraczającą poza czysto religijną) podstawową edukację u jednego nauczyciela w jego mieszkaniu w kamienicy wraz z jakimiś 20 innymi chłopcami; w modern au jest podobnie, chociaż nie jestem pewien jak jego hebrajski, ale raczej nie zna

34 - how would your character describe themselves? it doesn't have to line up with how they really are Ryba nie ma żadnych większych opinii o sobie, tj on się bardzo stara o sobie nie myśleć. Nie ma pojęcia kim jest ale jest też mistrzem unikania problemów więc zwyczajnie o tym nie myśli xd jakby miał się jakoś opisać, tak w pełni szczerze, to (pomijając to że miałby z tym duży problem) pewnie nazwałby siebie zwyczajnie obsesyjnym

[magazynkulinarny]

Chorba Frik

Czy wraz z nadejściem chłodniejszych dni i nominalnej jesieni przeprosiliście się już z Panią Zupą? A może wcale się z nią nie rozstawaliście, bo przywiązanie do gorącej przyjaciółki było silniejsze niż upały na dworze?

Ja w chłodne dni ogrzewam się od środka treściwymi, ciepłymi posiłkami, a do nich zalicza się między innymi chorba (aka shorba, shorwa, ciorbă).

Myślałam, że przepis na tę potrawę jest względnie jednolity: gęsta, warzywno-mięsna, z przewagą pomidorów. Sugerował to południowoeuropejski - jak mi się pierwotnie wydawało - rodowód. Byłam jednak w błędzie. Metryka narodzenia chorby to region Lewantu. Występuje w kuchniach narodowych na Bliskim Wschodzie, w Maghrebie, Azji Środkowej i Południowej, Afryce Północnej i Wschodniej, a także w Europie Południowo-Wschodniej. Nic dziwnego, że przepisów na nią jest cała masa! Nie wiem nawet czy są jakieś punkty wspólne, bowiem trafiłam na wersje czyste jak bulion, czy też bezmięsne.

I tak afgańska shorwa zbudowana jest z jagnięciny, ziemniaków, pomidorów i rzepy; algierska chorba z jagnięciny, pomidorów, ciecierzycy i freekeh; mołdawska i rumuńska ciorbă składa się z różnych warzyw, mięsa drobiowego, zakwasu owsianego i makaronu vermicelli; bułgarska oprócz podstawowych warzyw zawiera również białą fasolę itd.

Zatem chorba to po prostu szeroka klasa bogatych zup, zarówno mięsnych, jak i wegetariańskich, z charakterystycznym zestawem przypraw.

Algierska (a także tunezyjska) wersja nazywa się chorba frik i wykonana jest z jagnięciny, pomidorów, ciecierzycy i freekeh. Arabskiego aromatu i kolorytu dodają jej: ciepły cynamon, kurkuma, kumin, mieszanka ras el-hanout (żółta, z przewagą kurkumy lub czerwona, z przewagą papryki) oraz chłodna mięta i kolendra. Może do niej trafić jagnięcina krojona w kostkę, ale także w formie pulpecików. Niektórzy używają kurczaka. Często podaje się ją z pieczywem, np. borek.

Freekeh - inaczej frik lub farik - to rodzaj pszenicy durum zbieranej, gdy jest jeszcze zielona, ​​a następnie układanej w stosy i suszonej na słońcu. Stosy są ostrożnie podpalane, tak aby spaliła się tylko słoma i plewy. Wysoka zawartość wilgoci w nasionach zapobiega ich zniszczeniu. Następnie prażoną pszenicę młóci się i suszy na słońcu w celu uzyskania jednolitego smaku, tekstury i koloru. I to właśnie proces tarcia ziaren dał im nazwę farīk (tarty). Na koniec nasiona są rozłupywane na mniejsze kawałki, które przypominają zielony bulgur. Freekeh ma lekko wędzony smak. Stosowany jest szeroko do zagęszczania zup, rozmaitych pilawów i innych dań w wielu krajach wschodniego basenu Morza Śródziemnego od stuleci.

Wspomnienie tego zboża pojawia się już w Tanach (tzw. Biblia hebrajska, która została przyjęta przez chrześcijan i stanowi - z pewnymi zmianami - Stary Testament). Freekeh jest tam wymieniony pod terminem qalûy (biblijny hebrajski: קָל֤וּי‎, co znaczy przypalany lub pieczony) lub karmel (biblijny hebrajski: כַּרְמֶל‎), co wskazuje, że był używany w starożytnej kuchni izraelskiej. W II Księdze Królewskiej prorok Elizeusz cudownie nakarmił około stu mężczyzn chlebem jęczmiennym i karmelem. Syryjska wersja Tanach tłumaczy ten termin jako froka, pokrewny arabskiemu freekeh (językoznawcy Biblijni niech mnie poprawią, jeśli coś namieszałam - uwielbiam ich wnikliwe analizy!).

Chorba Frik jest powszechnie spożywana w Algierii w miesiącach zimowych, a zwłaszcza w czasie ramadanu, jako element iftar - pierwszego posiłku jedzonego przez muzułmanów po zachodzie słońca.

Ja, katoliczka, też ją lubię.

Składniki:

2/3 szklanki freekeh 500 g łopatki jagnięcej cebula 2-3 ząbki czosnku łyżeczka słodkiej papryki 1/2 łyżeczki pieprzu cayenne łyżeczka cynamonu łyżeczka kurkumy łyżeczka suszonej kolendry łyżka suszonej mięty łodyga selera naciowego szklanka gotowanej ciecierzycy 2 małe marchewki 2 łyżki koncentratu pomidorowego 4 dojrzałe pomidory sól i czarny pieprz do smaku kilka gałązek świeżej kolendry (u mnie nać pietruszki) cząstki cytryny do serwowania

Wykonanie:

Mięso opłukać, osuszyć papierem kuchennym i pokroić w dużą, ok. 2 cm kostkę. Cebulę obrać i pokroić w kosteczkę. Czosnek obrać, zmiażdżyć płaską stroną noża i maksymalnie rozdrobnić. Seler pokroić na plasterki. Marchew obrać i pokroić w półplasterki. Pomidory pozbawić twardego rdzenia i pokroić w dużą kostkę. Ciecierzycę odsączyć z zalewy.

Freekeh wypłukać w zimnej wodzie i usunąć wszelkie ciemne kawałki, które mogą nie być ziarnami. Odcedzić na gęstym sicie i odstawić.

W garnku o grubym dnie rozgrzać chlust oleju rzepakowego. Wrzucić mięso i dobrze obsmażyć. Dodać cebulę, czosnek, seler i przyprawy (w Algierii bardzo często stosowana jest mieszanka nawet 30 przypraw, ras el-hanout). Jeśli trzeba, podlać odrobiną oleju. Smażyć na mrugającym ogniu ok. 10-15 minut, mieszając od czasu do czasu.

Dodać pomidory, koncentrat pomidorowy, ciecierzycę, marchew i zalać taką ilością wody, by przykryła z lekką nadwyżką zawartość garnka. Przykryć pokrywką i gotować aż warzywa stracą twardość.

Dodać do zupy freekeh. Gotować na wolnym ogniu, aż ziarna staną się miękkie, ok. 15 minut. Dosmakować solą i pieprzem.

Podawać z porcją siekanej kolendry. U mnie na zdjęciu wystąpiła nać pietruszki, bo w sklepie akurat kolendry nie było.

Przed jedzeniem skropić sokiem z cytryny.

[bewitched-tinea]

Szczerze mówiąc pytanie powstało zarówno z ciekawości, jak i faktu uważania tych gałęzi językowych (chodzi mi tu o różne dialekty danego języka) za piękne, choć możliwym jest, że części z nich w ogóle nie ruszę

Obecnie się uczę Biblijnego Hebrajskiego i jest on niewymownie piękny, a jego nauka jest bardzo przyjemna oraz ekscytująca przez wzgląd na to, jak wiele gramatyki jest przede mną. Potem się muszę wziąć za Biblijny Aramejski i się zapoznać z innymi dialektami, m.in. Talmudycznymi, że tak je określę

Łacina wiadomo po co, a Hebrajski i Aramejski ze względu na Żydowską Kabałę? I czy są jakieś ich dialekty szczególnie Cię interesujące, jak np. Zoharyczny Aramejski czy Hebrajski Biblijny?

W ogóle na kabałę i specyfikę numerologii, która jest mocno z systmem kabalistycznym związana. Alfabet hebrajskie ma jeden zbiór znaków dla liter i cyfr jednocześnie. Jest to ważny numerologiczny element również dla tekstów kultury i mistycyzmu kręgów nie tylko żydowskich. Również tych, które bazują na kabale jako na systemie, ale nie interpretują jej/ nie używają z zabarwieniem judaistycznym.

Co do dialektów- nie wiem. Nie zagłębiłam się jeszcze wystarczająco głęboko w pomysł nauki tych języków i nie wiem, jakie istnieją, czym się różnią.

Bardzo imponuje mi twoje zainteresowanie tymi językami. Jeśli kiedyś zechcesz porozmawiać bardziej prywatnie na te tematy to napisz do mnie na Twitterze dm! Mam ochotę podpytać się ciebie o różnne kwestie związane z nauką języków semickich:)

[dzismis]

Budowanie przyzwoitej Gazy

autor: Daniel PipesMiddle East QuarterlySpring 2024 Oryginał angielski: Building a Decent GazaTłumaczenie: Magda Keitz Plan Netanyahu Hebrajski oryginał planu “Dzień po Hamasie”. 22 lutego 2024 r. premier Izraela Benjamin Netanjahu przedstawił Radzie Bezpieczeństwa krótki dokument “Dzień po Hamasie”. Jego biuro nazywa go “zasadami odzwierciedlającymi szeroki konsensus społeczny w sprawie…

[koval-nation]

50) Karaimi, Karaici, dawniej Karaimowie, Crimean Karaites, Krymkaraylar, Кърымкъарайлар, Qrımqaraylar, къарай, qaray; karajlar, karaj; קראי מזרח אירופה; Qaraylar; קרימישע קאַראַיִמער, krimishe, karaimer, Karaims, Qarays (hebr. קראים, kara’im – czytający) – grupa etniczna i religijna, licząca kilka tysięcy osób, spośród których ok. 1600 żyje w Europie, kilkuset do kilku tysięcy w Izraelu, a mniejsze grupy także m.in. w Turcji, Egipcie i USA. Ich religia narodowa to karaimizm.

Nazwa ta ma dwojakie, powiązane ze sobą, ale nie tożsame znaczenia: etnonim grupy jest zarazem konfesjonimem, tj. odnosi się zarówno do członków karaimskiej grupy etnicznej (Karaimów, pisanych wielką literą), jak i do wyznawców religii karaimskiej (karaimów, pisanych małą literą), będących różnego pochodzenia etnicznego.

Pochodzenie etniczne Karaimów stanowi przedmiot dyskusji naukowej od połowy XIX wieku. Według współczesnych wschodnioeuropejskich Karaimów tylko Karaimi zamieszkujący dawniej Bliski Wschód (Egipt, Irak i Syrię), a obecnie Izrael i USA, czyli tzw. Karaimi orientalni są pochodzenia semickiego, podczas gdy znaczna część Karaimów wschodnioeuropejskich (Ukraina, Litwa, Polska i Rosja) ma pochodzenie tureckie, a drobna część posiada słowiańską etnogenezę. Jest to jednak pogląd nieakceptowany przez większość współczesnych badaczy karaimizmu, jak również nieobecny w pracach samych Karaimów sprzed lat 20. XX wieku, kiedy to dokonał swoich reform Hadżi Seraja Szapszał.

Karaimi posługują się zwykle językiem kraju swojego zamieszkania, jednak wschodnioeuropejscy Karaimi zachowali też powstały na Krymie język karaimski, należący do kipczackiej podgrupy języków tureckich. Językiem karaimskiej liturgii (i literatury) jest hebrajski, na Krymie, na Litwie i w Polsce używa się dziś w tym celu głównie karaimskiego.

Karaimi wyznają karaimizm – religię, której początki sięgają okresu Pierwszej Świątyni. Jako odrębna religia wyłoniła się ostatecznie na przełomie VII i VIII w. z judaizmu. Kodyfikatorem założeń karaimizmu był Anan ben Dawid z Basry, który uformował stronnictwo polityczno-społeczne, kontestujące autorytety judaizmu i zasady rządzące żydowskim społeczeństwem po upadku Drugiej Świątyni. Stronnictwo to wchłonęło inne żydowskie ruchy heterodoksyjne, obecne wtedy w Babilonie – w tym również grupy wywodzące się z tradycji saduceuszy – i przerodziło się dość szybko w nowy ruch religijny, negujący autorytet rabinów oraz ich głównego dzieła, Talmudu. Karaimi postanowili uznawać tylko tradycję pisaną, tj. Tanach, w szczególności Pięcioksiąg Mojżeszowy, oraz określani byli jako kontynuatorzy odłamu saduceuszy – w opozycji do rabinów jako kontynuatorów faryzeuszy. Karaimizm początkowo miał charakter wybitnie misyjny, lecz w wyniku narastania (począwszy od XIII wieku) słabości wewnętrznych religia ta nie zyskała nigdy znacznych wpływów.

Obecnie w wyniku ustaleń głównych rabinów Izraela, karaimom przysługuje prawo powrotu (czyli prawo do izraelskiego obywatelstwa należne każdemu, kto ma przynajmniej jednego dziadka lub babkę żydowskiego pochodzenia i nie praktykuje innej religii niż judaizm), jednak ortodoksyjna społeczność z powodu odmiennej tradycji halachicznej, dotyczącej zawierania ślubów, nie uznaje ważności małżeństw karaimskich. Życie religijne karaimów izraelskich reguluje Moacet Hachamim, czyli „rada mędrców”, natomiast poza Izraelem, religia Karaimów – tak jak judaizm – nie jest scentralizowana, a wierni spotykają się w najbliższych ich miejscu zamieszkania kienesach.

W lipcu 2007 r. po raz pierwszy od 1465 r., gdy na karaimizm przeszła w Kairze grupa chrześcijan z Hiszpanii, odbyła się kolejna grupowa konwersja kilkunastu chrześcijan z różnych krajów na karaimizm. Doszło do niej w Daly City w Kalifornii. W ten sposób współcześni karaimi zmienili wielowiekowe negatywne stanowisko wobec przyjmowania w swoje szeregi nowych wyznawców. Konwersja z 2007 r. została dokonana pod kierownictwem izraelskiej Moacet Hachamim.

Podstawowym źródłem wiary karaimskiej jest Tora. Mojżesz jest uznawany za największego proroka („głowę” innych proroków), lecz wielkim uznaniem cieszą się także księgi Izajasza i Jeremiasza. Religia karaimska na co dzień zasadza się przede wszystkim na Dekalogu oraz na dziesięciu następujących artykułach wiary:

Wszechmocny Bóg istnieje odwiecznie.

Jedność i potęga boska nie mogą być przyrównane do żadnej istoty i są niepojętne dla rozumu ludzkiego.

Wszystko co istnieje, od aniołów począwszy, a na najniższych istotach skończywszy, zostało stworzone przez Boga.

Opatrzność Boża czuwa nad każdą istotą.

Bóg natchnął duchem proroczym Mojżesza i przez niego zesłał prawo.

Pięcioksięgu ani zawartych w nim Dziesięciorga Przykazań nie można zmienić ani uzupełnić.

Prorocy zawsze byli natchnieni duchem Bożym.

Bóg wyznaczył każdemu człowiekowi nagrodę i karę podług zasług i przewinień jego.

Wskrzeszenie zmarłych nastąpi w dniu Sądu Ostatecznego.

Bóg wybawi świat poprzez zesłanie Mesjasza.

Modlitwa karaimska składa się z trzech części:

Pochwała Boga;

Wyrażenie wdzięczności Bogu;

Prośba o wybaczenie grzechów oraz o dobrodziejstwo na przyszłość.

Podstawą liturgii karaimskiej są w odróżnieniu od judaizmu psalmy. Spowiedź jest powszechna, ale grzechy nie są wyjawiane przed innymi, także przed duchownymi.

Według pierwszych historyków karaimskich (al-Kirkisani, al-Nahawandi, al-Kumisi) do X wieku karaimi mieszkali na terenie dzisiejszego Iraku, Iranu i Izraela, a do czasów Pierwszej Krucjaty ich stolicą duchową i intelektualną była Jerozolima. W X wieku zaczęli osiedlać się też w granicach Bizancjum, w Kairze i na terenach państwa Seldżuków, na Krymie, a od XIII wieku – w wielu miejscach na północ i północny zachód od Krymu. To właśnie ci wschodnioeuropejscy karaimi dali początek Karaimom, którzy w XVI wieku przejęli rolę intelektualnych i duchowych przywódców całej karaimskiej społeczności.

Próba oszacowania liczebności populacji Karaimów w XVII wieku w skali międzynarodowej (Janusz, 1927) dała liczbę 4430, z czego 2000 miało przypadać na Polskę.

W XXI stuleciu (2022) Karaimi zamieszkują w niewielkich skupiskach w Rosji, na Ukrainie i Litwie, w Polsce i w Izraelu, natomiast pozostali karaimi mieszkają w Turcji, Egipcie, na całym Bliskim Wschodzie, w obu Amerykach, Europie Zachodniej i Australii.

Grupa etniczna tureckojęzycznych wyznawców judaizmu karaimskiego w Europie Środkowo-Wschodniej, zwłaszcza na terytorium dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i Krymu. „Karaim” to rosyjska, ukraińska, białoruska, polska i litewska nazwa gminy. Tureckojęzyczni karaimscy Żydzi (w języku krymsko-tatarskim, Qaraylar) mieszkają na Krymie od wieków. Większość współczesnych naukowców uważa ich za potomków karaimskich Żydów, którzy osiedlili się na Krymie i przyjęli język kipczacki. Inni postrzegają ich jako potomków Chazarów lub Kumanów, Kipchaków przechodzącch na judaizm karaimski. Obecnie wielu Karaimów krymskich odrzuca teorie o pochodzeniu etniczno-semickim i identyfikuje się jako potomkowie Chazarów. Niektórzy specjaliści od historii Chazarów kwestionują chazarską teorię pochodzenia Karaimów, zauważając, co następuje:

Język karaimski należy do podgrupy języka kipczackiego języka tureckiego, a język chazarski prawdopodobnie należy do grupy oghuric; nie ma bliskiego związku między tymi dwoma językami tureckimi

Według korespondencji chazarskiej, judaizm chazarski był najprawdopodobniej judaizmem rabinicznym. Tradycja judaizmu karaimskiego uznaje jedynie Tanach za świętą księgę i nie uznaje Talmudu

Chazarowie zniknęli w XI wieku. Jednak pierwsza pisemna wzmianka o Karaimach krymskich pojawiła się w XIII wieku

Badania antropologiczne wykazują podobieństwo między karaimskimi krymskimi z Litwy a egipskimi karaimskimi Żydami.

Na XIX-wiecznym Krymie, Karaimi zaczęli odróżniać się od innych grup żydowskich, wysyłając posłów do carów z prośbą o zwolnienie z surowego antyżydowskiego ustawodawstwa. Prośby te odniosły skutek, w dużej mierze dzięki nieufności carów wobec Talmudu i w 1863 roku Karaimom przyznano te same prawa, co ich chrześcijańskim i tatarskim sąsiadom. Zwolnieni z strefy osiedlenia, później zostali uznani przez nazistów za nie-Żydów. To pozostawiło społeczność nietkniętą przez holokaust, w przeciwieństwie do innych Żydów tureckojęzycznych, takich jak Żydzi Krymczaccy, którzy zostali prawie zniszczeni. Miller twierdzi, że Karaimi krymscy nie zaczęli uzurpować sobie odrębnej tożsamości poza narodem żydowskim przed XIX wiekiem i że tacy przywódcy jak Abraham Firkowicz i Sima Babowicz zachęcali do takiego stanowiska, aby uniknąć silnego antysemityzmu tamtego okresu. Od czasów Złotej Ordy, Karaimi byli obecni w wielu miastach i wsiach na całym Krymie i wokół Morza Czarnego. W okresie chanatu krymskiego mieli główne społeczności w miastach Çufut Qale, Sudak, Kefe i Bakczysarai.

XIX-wieczni przywódcy Karaimów, tacy jak Sima Babovich i Abraham Firkovich, byli siłą napędową wspólnych wysiłków na rzecz zmiany statusu społeczności karaimskiej w oczach rosyjskiego systemu prawnego. Szczególnie Firkowicz był nieugięty w swoich próbach powiązania Karaimów z Chazarami i został oskarżony o fałszowanie dokumentów i napisów na poparcie swoich twierdzeń. Ostatecznie rząd carski oficjalnie uznał Karaimów za niewinnych śmierci Jezusa. Byli więc zwolnieni z wielu surowych ograniczeń nałożonych na innych Żydów. W istocie byli traktowani na równi z Tatarami krymskimi. Powiązana społeczność Krymczaków, która miała podobne pochodzenie etnolingwistyczne, ale praktykowała judaizm rabiniczny, w dalszym ciągu cierpiała z powodu carskich praw antyżydowskich. Solomon Krym (1864–1936), agronom krymsko-karaimski, w 1906 r. został wybrany do I Dumy (1906–1907) jako kadet (Partia Narodowo-Demokratyczna). 16 listopada 1918 został premierem krótkotrwałego rządu krymsko-rosyjskiego, liberalnego, antyseparatystycznego i antysowieckiego, wspieranego także przez armię niemiecką. Od momentu włączenia Krymu do Imperium Rosyjskiego, głównym ośrodkiem Karajów jest miasto Jewpatoria. Ich status pod rosyjskimi rządami imperialnymi przyniósł Karaimom korzystne owoce dziesiątki lat później.

W 1934 r. przywódcy społeczności karaimskiej w Berlinie zwrócili się do władz hitlerowskich o zwolnienie Karaimów z przepisów antysemickich ze względu na ich status prawny jako Rosjan w Rosji. Agencja Badania Rodzin Rzeszy ustaliła, że z punktu widzenia prawa niemieckiego Karaimów nie należy uważać za Żydów. W piśmie Reichsstelle für Sippenforschung oficjalnie orzeczono:

"Sekty karaimskiej nie należy uważać za żydowską wspólnotę religijną w rozumieniu ust. 2 pkt 2 Pierwszego Rozporządzenia do Ustawy o obywatelstwie Rzeszy. Nie można jednak ustalić, czy Karaimi jako całość są pochodzenia spokrewnionego, ponieważ kategoryzacji rasowej jednostki nie można określić bez… jej osobistego pochodzenia i rasowych cech biologicznych".

Orzeczenie to nadało ton sposobowi, w jaki naziści postępowali ze społecznością karaimską w Europie Wschodniej. Jednocześnie naziści mieli poważne zastrzeżenia do Karaimów. SS Obergruppenfuhrer Gottlob Berger napisał 24 listopada 1944 r.:

„Ich religia mojżeszowa jest niepożądana. Jednakże ze względu na rasę, język i dogmaty religijne… Dyskryminacja Karaimów jest niedopuszczalna ze względu na ich pokrewieństwo rasowe [Berger miał tu na myśli Tatarów krymskich]. Jednak aby nie aby naruszyć zjednoczoną antyżydowską orientację narodów pod przewodnictwem Niemiec, sugeruje się, aby tej małej grupie dać możliwość odrębnej egzystencji (na przykład jako zamknięty batalion budowlany lub robotniczy)…”

Pomimo statusu zwolnienia grupy Karaimów zostały zmasakrowane we wczesnych fazach wojny. Niemieccy żołnierze, którzy podczas inwazji operacji Barbarossa natknęli się na Karaimów w Rosji, nieświadomi ich statusu prawnego w świetle prawa niemieckiego, zaatakowali ich; W samym Babim Jarze zginęło 200 osób. Niemieccy sojusznicy, tacy jak Vichy France, zaczęli wymagać od Karaimów rejestrowania się jako Żydów, ale ostatecznie przyznali im status nieżydowski po otrzymaniu rozkazów z Berlina. Podczas przesłuchania rabini aszkenazyjscy na Krymie powiedzieli Niemcom, że Karaimi nie są Żydami, próbując oszczędzić społeczności karaimskiej losu ich rabinickich sąsiadów. Wielu Karaimów ryzykowało życie, ukrywając Żydów, a w niektórych przypadkach twierdziło, że Żydzi są członkami ich społeczności. Naziści zmusili wielu Karaimów do utworzenia batalionów robotniczych. Według niektórych źródeł nazistowska teoria rasowa twierdziła, że Karaimi na Krymie byli w rzeczywistości Gotami krymskimi, którzy przyjęli język krymskotatarski i własną, odrębną formę judaizmu. W Wilnie i Trokach, hitlerowcy zmusili karaimskiego Hakhama Seraję Shapshala do sporządzenia listy członków gminy. Choć robił, co mógł, nie każdy Karaim został uratowany przez listę Shapshala. Po odbiciu Krymu przez wojska hitlerowskie w 1944 r. władze radzieckie naliczyły 6357 pozostałych Karaimów. Karaimi nie byli poddawani masowym deportacjom, w przeciwieństwie do Tatarów krymskich, Greków, Ormian i innych osób, które według władz sowieckich współpracowały podczas nazistowskiej okupacji niemieckiej. Deportowano niektórych indywidualnych Karaimów. Asymilacja i emigracja znacznie zredukowały szeregi społeczności karaimskiej. Kilka tysięcy Karaimów pozostaje na Litwie, Białorusi, Ukrainie, w Rosji i Polsce. Obecnie największe społeczności istnieją w Izraelu i Stanach Zjednoczonych; jednakże społeczności te są prawie w całości pochodzenia egipskiego i różnią się etnicznie i liturgicznie od Karaimów krymskich. W Turcji istnieje również społeczność licząca mniej niż 100 Karaimów. W latach 90. około 500 Karaimów krymskich, głównie z Ukrainy, wyemigrowało do Izraela na mocy Prawa Powrotu. Naczelny Rabinat Izraela orzekł, że Karaimi są Żydami w świetle prawa żydowskiego.

Tradycyjnie Karaimi krymscy dzielili się na trzy główne pododdziały, z których każdy zachował własny dialekt dialektu karaimskiego:

Karaimi krymscy

Karaimi galicyjscy

Karaimi litewscy.

Dziś dystrybucja jest inna. Najwięcej jest prawdopodobnie obecnie w Izraelu; niektórzy inni Karaimi krymscy wyjechali do Ameryki lub gdzie indziej. Ci Karaimi w większości przyłączają się do społeczności innych niż krymsko-karaimscy. Zgodnie z tradycją karaimską, wszystkie społeczności karaimskie w Europie Wschodniej wywodziły się od społeczności na Krymie, ale niektórzy współcześni historycy wątpią w krymskie pochodzenie litewskich Karaimów. Niemniej jednak nazwa ta, „Karaimi krymscy”, jest używana w odniesieniu do tureckojęzycznej społeczności Karaimów, która przypuszczalnie pochodzi z Krymu, odróżniając ją od historycznie aramejskich, hebrajskich i arabskojęzycznych Karaimów z Bliskiego Wschodu. W 2009 r. 231 osób w Kazachstanie zidentyfikowało się jako Karaimi. Był to niezwykły skok w porównaniu z 28 Karaimami zarejestrowanymi w 1999 roku. Społeczności karaimskie nadal istnieją na Litwie, ale w ostatnich dziesięcioleciach odnotowały gwałtowny spadek ich liczebności. Historycznie rzecz biorąc, mieszkali głównie w Poniewieżu i Trokach, ale obecnie większość mieszka w Wilnie, gdzie mają kenesę. Kenesa znajduje się także w Trokach; gmina Poniewieża zmniejszyła się do zaledwie kilku osób i nie utrzymuje domu modlitwy. W żywej pamięci społeczność ta była wielokrotnie większa niż obecnie. Spis powszechny w ZSRR z 1979 r. wykazał 3300 Karaimów. Litewska Wspólnota Kultury Karaimów została założona w 1988 r. Według strony internetowej Litwy Karaimowie, Departament Statystyki Litwy przeprowadził w 1997 r. badanie etnostatystyczne zatytułowane „Karaimowie na Litwie”. Postanowiono przesłuchać wszystkie dorosłe rodziny karaimskie i mieszane, w których jedna członków to Karaim. W badaniu na początek 1997 r. wzięło udział 257 osób pochodzenia karaimskiego, w tym 32 dzieci poniżej 16. roku życia. Podobne badanie przeprowadzono w 2021 r. z okazji 625. rocznicy osadnictwa karaimskiego na Litwie. Zbiegło się to ze spisem powszechnym w 2021 roku. W 2011 r. w litewskim spisie powszechnym 423 osoby zidentyfikowano jako Karaimi. Do 2021 r. liczba ta spadła do 192, co oznacza spadek o około 55 procent w ciągu jednej dekady. W 2011 r. w Polsce 346 osób zidentyfikowało się jako Karaimi. Poza okupowanym przez Rosję Krymem, według stanu na 2021 r. żyje 205 samoidentyfikujących się Karaimów, z których prawie wszyscy mówią po rosyjsku jako pierwszym języku. Nie występują znaczące stężenia; największa wspólnota liczy ponad 60 osób w Moskwie.

Krym był tradycyjnie centrum populacji karaimów krymskich. Według ukraińskiego spisu ludności z 2010 r. na Krymie mieszkało nieco mniej niż 60 procent karaimskiej populacji Ukrainy, czyli 715 osób, co stanowiło wówczas około 30 procent światowej populacji. Jednak między rosyjską inwazją w 2014 r. a rosyjskim spisem powszechnym w 2021 r. populacja spadła do 295, co oznacza spadek o prawie 60 procent. Wojna 2022 r. mogła spowodować dalsze zakłócenia. Oznacza to, że populacja Krymu nie jest już największa i prawie na pewno jest mniejsza niż populacja kontynentalnej Ukrainy, Polski i Izraela. Poza Krymem, Karaimi historycznie osiedlali się w Galicji, zwłaszcza w Haliczu i Łucku. Jednak dzisiaj w Haliczu pozostał tylko jeden karaim, a kenesa została zamknięta w 1959 r. i ostatecznie zburzona. Społeczność galicyjska miała swój własny dialekt karaimski. Największa współczesna społeczność karaimska znajduje się w Kijowie; mniejsze istnieją w innych miastach, m.in. w Charkowie, w którym działa kenesa, chociaż gmina liczy tylko około dwudziestu osób. W spisie powszechnym z 2010 r. poza Krymem 481 Ukraińców zidentyfikowano jako Karaimów. W 2021 r. rząd Ukrainy przedstawił projekt ustawy mający nadać Karaimom krymskim i innym grupom mniejszościowym oficjalny status „rdzennej ludności”.

Do XX wieku judaizm karaimski był jedyną religią Karaimów. Podczas rosyjskiej wojny domowej znaczna liczba Karaimów wyemigrowała do Jugosławii, Czechosłowacji, Polski i Węgier, a następnie Francji i Niemiec. Większość z nich przeszła na chrześcijaństwo. Filantrop współczesnego karaimskiego ruchu narodowego M. S. Sarach był jednym z nich. Emancypacja Karaimów krymskich w Imperium Rosyjskim spowodowała asymilację kulturową, a następnie sekularyzację. Proces ten był kontynuowany w ZSRR, kiedy większość kenesów została zamknięta. W 1928 roku świecki filolog karaimski Seraya Shapshal został wybrany Hachamem karaimów polskich i litewskich. Będąc zdecydowanym zwolennikiem teorii rosyjskiego orientalisty W. Grigorjewa o chazarskim pochodzeniu Karaimów krymskich, Shapshal rozwinął religię Karaimów i doktrynę „historycznej dejudaizacji”. W połowie lat trzydziestych XX wieku zaczął tworzyć teorię opisującą ałtajsko-tureckie pochodzenie Karaimów i pogańskie korzenie karaimskiego nauczania religijnego (kult świętych dębów, politeizm pod przewodnictwem boga Tengri, Ofiara). Doktryna Shapshala jest nadal przedmiotem krytycznych badań i debaty publicznej. Dokonał szeregu innych zmian mających na celu turkifikację Karaimów i wymazanie karaimsko-żydowskich elementów z ich kultury i języka. Wydał zarządzenie znoszące naukę języka hebrajskiego w szkołach karaimskich i zastąpił nazwy świąt i miesięcy żydowskich odpowiednikami tureckimi. Według Shapshala, Karaimi krymscy byli poganami, którzy przyjęli prawo Mojżesza, ale nadal trzymali się swoich starożytnych wierzeń tureckich. Ponadto twierdził, że Karaimi od wieków czcili Jezusa i Mahometa jako proroków. W okresie poradzieckim teoria Shapshala była dalej rozwijana we współczesnych publikacjach karajlarskich (np. „Legendy krymskokaraimskie”) i została oficjalnie przyjęta przez Stowarzyszenie Krymsko-Karaimów „Krymkaraylar” (Ассоциация крымских караимов „Крымкарайлар”) jako jedyny prawidłowy pogląd na przeszłość Karaimów w 2000 r. Ideologia dejudaizacji, panturkizmu i odrodzenia tengrizmu jest przesiąknięta twórczością współczesnych przywódców Karaimów na Krymie. Jednocześnie część ludności zachowała zwyczaje żydowskie, zarejestrowało się kilka kongregacji karaimskich. Leon Kull i Kevin Alan Brook przeprowadzili pierwsze badania naukowe dotyczące Karaimów krymskich, wykorzystując testy genetyczne zarówno chromosomalnego Y, jak i mitochondrialnego DNA, a ich wyniki wykazały, że Karaimi krymscy rzeczywiście częściowo pochodzą z Bliskiego Wschodu i są blisko spokrewnieni z innymi społecznościami żydowskimi (Aszkenazyjczykami, Sefardyjczykami) i Żydów Mizrahi oraz egipskich Żydów karaimskich), stwierdzając jednocześnie, że Karaimi krymscy wykazują mniejsze powinowactwo do nieżydowskich, tureckojęzycznych ludów regionu.

Karaim jest językiem tureckim kipczackim, blisko spokrewnionym z tatarem krymskim, ormiańsko-kipczackim itp. Spośród wielu różnych wpływów, jakie wywarły na Karaimów, języki arabski, hebrajski i perski jako pierwsze zmieniły perspektywę leksykonu karaimskiego. Później, pod wpływem znacznych wpływów polskich, rosyjskich i ukraińskich, wiele słów słowiańskich i bałtyckich weszło do języka karaimskiego polskiego, litewskiego, ukraińskiego i rosyjskiego. Hebrajski pozostał w użyciu do celów liturgicznych. Po osmańskiej okupacji Krymu, język turecki był używany do celów biznesowych i rządowych wśród Karaimów mieszkających na Rosyjscy carowie uznali Karaimów za nie-Żydów, ponieważ ich forma judaizmu jest tak dziwna. Podobnie naziści. W ten sposób Karaimi uniknęli pogromów w Rosji i nazistowskiego holokaustu.Półwyspie Krymskim. Rozwinęły się trzy różne dialekty: dialekt trocki, używany w Trokach i Wilnie (Litwa), gwara łucka lub halicka używana w Łucku (do II wojny światowej) i gwara halicka oraz gwara krymska. Ta ostatnia tworzy grupę wschodnią, natomiast Troki i Halickie Karaiby należą do grupy zachodniej. Obecnie językiem karaimskim włada jedynie niewielka mniejszość Karaimów (72 osób posługujących się dialektem krymskim, 118 osób posługujących się dialektem trockim i około 20 osób posługujących się dialektem halickim).

Rosyjscy carowie uznali Karaimów za nie-Żydów, ponieważ ich forma judaizmu jest tak dziwna. Podobnie naziści. W ten sposób Karaimi uniknęli pogromów w Rosji i nazistowskiego holokaustu. Pod wieloma względami Karaimi mają tendencję do przyjmowania zwyczajów kraju przyjmującego. Ponieważ większość z nich mieszka w Izraelu, nieliczni, którzy pozostają w Rosji, zaczynają asymilować się z głównym nurtem rosyjskiego społeczeństwa.

"Karaimi podążają jedynie za Tenach (Stary Testament), odrzucając interpretacje rabiniczne, co samo w sobie jest bardzo rzadkie w przypadku osób pochodzenia żydowskiego".

Karaimi wierzą, że są prawdziwymi Żydami, choć wiele z ich praktyk jest niezwykłych. Kierują się wyłącznie Tanachem, żydowską Biblią, odrzucając interpretacje rabiniczne. Pozwalają każdemu wierzącemu na dokonanie własnej interpretacji. Często padają na twarz w modlitwie, co jest rzadkością w żadnej społeczności żydowskiej. W przeciwieństwie do większości społeczności żydowskich, mężczyźni i kobiety mogą sprawować władzę w swoich grupach. Nie noszą filakterii przyczepionych do czoła lub dłoni w jakiejkolwiek formie. Karaimi rozumieją Pismo Święte odnoszące się do nich w kategoriach metaforycznych, dlatego ukrywają w swoich myślach słowo Boże i pozwalają, aby kierowało ich działaniami. Pod innymi względami Karaimi mają istotne podobieństwa z głównym nurtem judaizmu. Przestrzegają szabatu. Karaimi praktykują całkowite oddzielenie od pogan i angażują się w rytualne mycie. Ich modlitewniki pochodzą niemal wyłącznie z fragmentów Tanach.

[iconact-blog]

W jakich języku mówiono w czasach Jezusa ?

W czasach Jezusa dominującym językiem w Judei, gdzie Jezus spędził większość swojego życia, był aramejski. Był to semicki język używany przez większość ludności, zwłaszcza przez Żydów. Aramejski był językiem codziennym i komunikacyjnym w tym regionie.

Ponadto, w tamtym okresie w Judei i Palestynie istniał również hebrajski, który był językiem religijnym i używanym do czytania i studiowania tekstów religijnych, takich jak Stary Testament. Jezus prawdopodobnie znał hebrajski i był w stanie go używać podczas nauki w synagogach i dyskusji religijnych.

W kontekście rzymskiej okupacji i wpływu Hellenizmu, greka była również używana w niektórych regionach jako język handlowy i komunikacyjny. Niektóre fragmenty Nowego Testamentu są napisane w grece, co sugeruje, że istniała również pewna znajomość tego języka wśród niektórych ludzi w tym czasie.

Podsumowując, głównymi językami używanymi w czasach Jezusa były aramejski, hebrajski i greka, zależnie od kontekstu i regionu.

[wolcichyczas]

16.09.23

Rut 4:13-22 

(13) Boaz pojął więc Rut za żonę. A gdy z nią obcował, Pan sprawił, że poczęła i urodziła syna. (14) Wtedy powiedziały kobiety do Noemi: Błogosławiony niech będzie Pan, który cię dziś nie pozostawił bez wykupiciela, i niech imię jego będzie głośne w Izraelu. (15) Niechaj ten będzie dla ciebie krzepicielem duszy i żywicielem w twojej starości, gdyż urodziła go twoja synowa, która cię miłuje i która jest dla ciebie lepsza niż siedmiu synów. (16) Wtedy wzięła Noemi dziecię i położyła je na swoim łonie, i była dla niego piastunką. (17) A sąsiadki nadały mu imię, powiadając: Noemi narodził się syn. I nazwały go Obed, a ten był ojcem Isajego, który był ojcem Dawida. (18) A tacy są potomkowie Peresa: Peres zrodził Chesrona, (19) Chesron zrodził Rama, Ram zrodził Amminadaba. (20) Amminadab zrodził Nachszona, Nachszon zrodził Salmona, (21) Salmon zrodził Boaza, Boaz zrodził Obeda. (22) Obed zaś zrodził Isajego, a Isaj zrodził Dawida.

Nie wiemy jak długo Rut była w małżeństwie z Mahlonem, ale oczywiste jest to, że Bóg nie pozwolił na to by mieli dzieci. Teraz Bóg, autor i dawca życia, daje Rut i Boazowi synka. Ludzie w Betlejemie są bardzo mili dla Noemi. Widzą w jej życiu, niesamowity nawrót szczęścia. Zamiast zgorzkniałości, mogła się teraz naprawdę cieszyć swoim imieniem., Przyjemna. Ma finansowe zabezpieczenie, ma wnuka, którym może się cieszyć, a co najważniejsze, zna prawdziwą miłość- miłość Rut. Siedem jest numerem doskonałości. Posiadanie siedmiu synów oznaczało ostateczną oznakę Bożego błogosławieństwa dla rodziny. Ale kobiety z Betlejemu stwierdzają, że Rut ma nawet lepiej. W czasie tej historii pojawił się „krewny” oraz „odkupiciel.” Hebrajski termin mówiący o tej funkcji to goel. Pochodzi od hebrajskiego słowa oznaczającego „odkupienie.” Jezus Chrystus jest ostatecznym Goel. Normanie, ojciec nadałby imię dziecku, ale w tym przypadku, opinia publiczna nazwała chłopca. Miał na imię “Obed,” czyli sługa. Służyłby dobrze Noemi w czasie jej schyłkowych lat. To była cenna historia, ale ma także ważny cel teologiczny i historyczny. Widzisz, to jest historia dziadka Dawida, króla Izraela i prekursora Jezusa Chrystusa i Mesjasza. Wersety 18-22 podają cały rodowód od Judy (królewskie plemię według 1 Moj 49:10 i 11) do Dawida. Jedynym szczegółem , o którym musimy pamiętać jest to, że w hebrajskim, bycie ojcem, a jednocześnie bycie biologicznym ojcem nie musi oznaczać tego samego. Mogą być przerwy w rodowodach jak to zostało zademonstrowane w Ew. Mat 1.

Krok Życiowy

Goel musi być w stanie wykupić, musi chcieć wykupić i musi być bliskim krewnym dla osoby, którą wykupuje. Jezus Chrystus spełnia wszystkie trzy kwalifikacje!

[dzisiajwbetlejemblog]

To jest TEN dzień  Pora na ostatnią pieśń przed premierą płyty  Zapraszam na YouTube!  "Dom Chleba" to pieśń rozważająca słowa "Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj". Uslyszysz w niej język hebrajski

[chimerqa]

Podumałam, że kiedy już nauczę się grać na kontrabasie, a będzie to za kilka lat, to zapiszę się na język hebrajski.

Coś mi w głowie przeskoczyło, wciąż czuję ciekawość, chęć poznawania nowych, najprawdopodobniej bezużytecznych dla mnie rzeczy.

[mri-mg]

Renesans

Renesans (Italia od 1374 r., Europa XVI w.) - renaissance, fr. odrodzenie

Wydarzenia kształtujące epokę:

1374 - śmierć Francesco Petrarki

XIV - kryzys papiestwa i cesarstwa

1450 - druk Gutenberga, 1455 Biblia Gutenberga (popularyzacja literatury wśród świeckich)

1453 - upadek cesarstwa wschodniorzymskiego (emigracja filozofii na zachód)

1492 - odkrycie Ameryki (itp) (jak to świat nie kręci się wokół naszej wiary???)

1517 - reformacja (KK)

Antropocentryzm - przekonanie, że człowiek jest najdoskonalszą istotą dla trzech świecie we wszechświecie. Homo sum, humani nihil a me alienum puto. Indywidualny stosunek do Boga, Bóg artysta, architekt, świadomość godności człowieka i wartości życia.

Humanizm - skupienie na człowieku, odrzucenie teologii jako najistotniejsze dziedziny wiedzy, prąd intelektualny i światopoglądowy epoki odrodzenia, zespół nauki i metod służących poszerzaniu wiedzy o człowieku i jego dorobku, studia nad starożytnym literaturą, filozofią, prawem, sztuką; łacina, greka, hebrajski; retoryka, zainteresowanie kulturą antyku, wszechstronne życie.

Indywidualizm - twórczość biograficzna i autobiograficzna, tematyka życia codziennego.

Reformacja - zreformowanie skorumpowanego KK, powstałe wyznania protestanckie: luteranizm, kalwinizm, arianizm (bracia polscy)

Mecenat - sponsorstwo artysty przez bogacza, żeby ten mógł tworzyć bez zmartwień

Człowiek renesansu - mądry, którego zainteresowaniem jest wszystko: malarstwo, rzeźba, muzyka, literatura, wynalazki, nauka, polityka

Średniowiecze vs renesans

Teocentryzm antropocentryzm

Anonimowość sława indywidualizm

Brzydota materialnej formy człowieka afirmacja ciała i piękna ludzkiego

Kult wiary kult wiedzy

Różne języki literatura w języku narodowym Polacy nie gęsi >:(

Wolność, przyjaźń, szlifowanie rzemiosła, nawiązania do Antyku, kostium antyczny, powrót do źródeł kultury śródziemnomorskiej

.

Filozofia

Giovanni Pico della Mirandola - filozof renesansowy, pisał niedokończone "900 tez", "O godności człowieka". Humanizm, antropocentryzm, homo faber (człowiek rzemieślnik, wytwórca, kreujący siebie i współtworzący swoje otoczenie.)

Niccolò Machiavelli - jeden z najwybitniejszych przedstawicieli renesansowej myśli politycznej, dyplomata, pochodził z Florencji, autor "Księcia" i makiawelizmu

makiawelizm - pogląd etyczny, wg którego cele polityczne (zwłaszcza zachowanie lub umocnienie władzy) uświęcającą środki z użyte do ich realizacji, usprawiedliwia zatem nawet niemoralne postępowanie. "Książę" alegorycznie przedstawia sposób walki lwa (budzenie strachu) i lisa (unikanie sideł).

Thomas More/Morus - najwybitniejszy angielski humanista, polityk, autor "Utopii" - literackiej wizji modelowego, doskonałego państwa i społeczeństwa, gdzie panuje powszechna równość, dobrobyt, bezpieczeństwo i zadowolenie obywateli. Forma gatunkowa opowieści podróżniczej lub reportażu. Wydźwięk tekstu (narrator: Rafał Hytlodeusz, z gr. kłamca; odbiorca: Morus, gr. głupiec; utopia, gr. niemiejsce) jest ironiczny. Wizja państwa idealnego została pierwowzorem komunizmu i totalitaryzmu. We wszystko ingeruje państwo.

.

Literatura polska polityczna

"O poprawie Rzeczypospolitej" Andrzeja Frycza Modrzewskiego

Powstanie: 1551 r.

Gatunek: traktat (rozprawa naukowa obszernych rozmiarów rozmiarów, odejmując A problemy danej dziedziny wiedzy), został uznany za utopijny. Publicystyka - komentowanie i wyjaśnianie życia politycznego itp. Cel perswazyjny, dyskutowano:

ustrój państwa - demokracja szlachecka, trójpodział władzy

przekonania religijne - czyja władza, tego religia nie jestem królem waszych sumień

edukacja

polityka zagraniczna, wojna i obrona

Dyskutowali np. A.F. Modrzewski (reformy) vs Stanisław Orzechowski (wolność szlachecka)

Rzeczpospolita - wspólnota ustrojowa, polityczna, publiczna; republika.

Pomysły autora, np.: rodzice powinni uczyć dzieci bycia dobrymi obywatelami, kary i nagrody powinny być takie same dla wszystkich lub sroższe dla szlachty, pacyfizm i obrona kraju, nie nakłaniać innych do swojego zdania (ale je uargumentować), szacunek do nauczycieli.

.

"Kazania sejmowe" Piotr Skarga

Powstanie: 1597 r. "Kazanie wtóre. O miłości ku ojczyźnie i o pierwszej chorobie Rzeczypospolitej, która jest z nieżyczliwości ku ojczyźnie" mówiło o obowiązkach ciążących na szlachcie wobec ojczyzny.

Gatunek: mowa polityczna o charakterze doradczym.

Piotr Skarga ostrzegał, że wolnościowość szlachty będzie przyczyną kryzysu Rzeczypospolitej i miał rację, dlatego "Kazania sejmowe" nie były tak popularne jak jego "Żywoty świętych"

.

"Odprawa posłów greckich" JK

Powstanie: 1578 r.

Gatunek: nawiązuje do tragedii greckiej (schemat kompozycyjny: zdarzenia i pieśni chóru, zasada trzech jedności:

czas – 12 godzin greckiego poselstwa

miejsce – plac przed pałacem Priama

akcja – 1 wątek (brak napięcia)

Nieklasyczne elementy: jednostka podejmująca tragiczny wybór bohater zbiorowy, któremu zabrakło mądrości; katastrofa dzieje się po akcji dramatu; Fatum nie istnieje, bo ludzie mają wolną wolę

Bohaterowie:

TROJANIE

Aleksander [Parys] - zdecydowany użyć wszelkich sposobów (wojna z Grekami), by zatrzymać Helenę

Iketaon - poseł rady trojańskiej, poplecznik Aleksandra, sprawny mówca i demagog [nie ma go w mitologii]

Antenor - poseł rady trojańskiej, rycerz, odpowiedzialny patriota i mąż stanu, chciałby uniknąć wojny z Grekami

Kassandra - wieszczka uznana za obłąkaną, przepowiada klęskę Troi, siostra Aleksandra, córka Priama

Priam - król Troi, którego władzę ogranicza demokratyczna rada trojańska, nie zajmuje stanowiska w sporze

GRECY

Helena - żona Menelaosa, króla Sparty, porwana przez Aleksandra, bezwolna przyczyną konfliktu

Menelaos – król Sparty, mąż Heleny, poseł grecki żądający zwrotu małżonki

Ulisses [Odys] - dyplomata i grecki mąż stanu, uosobienie przebiegłości i sprytu

Refleksja o państwie: ustrój Troi podobny jest do ustroju Rzeczypospolitej, autor wykorzystuje polskie nazwy urzędów (marszałek, hetman, rotmistrz), ale zamiarem jest uniwersalizm sensu historii i wniosek o odpowiedzialności obywateli za los państwa.

Pieśni Jana Kochanowskiego

Wydanie: 1586 r.

Gatunek: pieśni - liryka, zwykle podzielona na czterowersowe strofy, sprzyjające śpiewowi. Pieśni Kochanowskiego były inspirowane poezją i filozofią Horacego. Dominuje w nich horacjańska zasada "złotego środka": utrzymanie miary we wszystkim. Świat poetycki jest harmoniczny, jasny, prosty, sentencjonalny.

Humanizm renesansowy pieśni - zainteresowanie kulturą starożytnych, przeświadczenie o twórczych możliwościach człowieka – istoty zdolnej formować siebie i przekształcać świat. Ideał humanisty umie pogodzić własne ambicje ze służbą społeczeństwu i temu poświęca swoją wszechstronną wiedzę.

Typy pieśni:

· biesiadne

· filozoficzne ("Serce rośnie")

· metapoetyckie ("Niezwykłym i nie leda...")

· miłosne

· patriotyczne ("Pieśń o spustoszeniu Podola")

Pieśń o spustoszeniu Podola

Charakter patriotyczny

Liryka apelu

apel podmiotu lirycznego do rodaków

obrazuje sytuację Polaków po klęsce w wojnie z Tatarami 1575 r.

wyraża smutek i rozpacz z powodu spustoszenia ziemi podolskiej

wyraża się o Tatarach bardzo negatywnie, nazywa ich "psami bisurmańskimi", metafora stada owiec napadanego przez wilki

chce, aby te emocje udzieliły się adresatom i skłoniły ich do odwetu, aby stanąć mężnie do walki, ale szlachta musiałaby zaprzestać biesiadowania, porzucić wygody, okazać męstwo, odwagę oraz wyłożyć fundusze na wojnę. Za zachętą do walki dostrzegamy wytykanie rodakom ich braku zainteresowania sprawami kraju, krótkowzroczności oraz opieszałości w działaniu

ostatnia zwrotka ukazuje gorzką i przykrą refleksję na temat Polaków. Przestrzega przed powtarzaniem starych błędów, jednocześnie krytykuje, że Polacy nie potrafią wyciągać wniosków z historii. Odwołując się do znanego przysłowia "Mądry Polak po szkodzie" => "Nową przypowieść Polak sobie kupi, Że i przed szkodą, i po szkodzie głupi.”

Pieśń o dobrej sławie

Patriotyzm

Pieśń obywatelska

Dbaj o dobre imię skoro ci Bóg dał rozum!

"służmy poczciwej sławie, a jako kto może, niech ku pożytku dobra spólnego pomoże"

Walcz z poganami!

Lepiej umrzeć w chwale niż w cieniu!

Pieśń o cnocie

Pieśń obywatelska

Cnota = stoicyzm

Nie ma cnoty bez zazdrości - teza

Jeśli służysz państwu to obojętna ci zawiść

Haters gonna hate 💅

Cnota nie doznaje uszczerbku, sama w sobie jest nagrodą

Cnotliwi patrioci trafią do Nieba i jak umrą to Bóg im wynagrodzi zazdrość innych

Serce roście

[Serce roście patrząc na te czasy] - tytuł incipit

Horacjanizm

Przeciwieństwo kiedyś to było

Skończyła się zima i wreszcie jest ładnie

Człowiek się cieszy i nie powinien się tego wstydzić

Nawet nie musi pić ani śpiewać, bo tak się cieszy

Ale jak coś go gryzie od wewnątrz to nawet śpiew nie pomoże

Myśl pozytywnie

Bogaty, biedny, razem bądźmy, trzeźwi i pijani (sens ostatniej zwrotki nie zmyślam)

Melancholia

Sentencja (rodzaj aforyzmu, wyraziste i efektowne stwierdzenie o tematyce filozoficznej)

Chcemy być sobie radzi

Tytuł incipit

Horacjanizm

Chcemy się radować, rozkaż przynieść wino i grać muzykę!

Epikureizm

Kto wie co będzie jutro - humanizm chrześcijański

Fortuna kołem się toczy

Człowiek nie pojmie natury świata - humanistyczna wątpliwość

Jak się będziesz umiał pogodzić z szczęściem i nieszczęściem to nie zabłądzisz

Szczęście stateczne 👍

Nie chcę dużego majątku

Stoicyzm

Statek nawiązanie

Lepiej płynąć bezpiecznie skromną łódką niż wielkim żaglowcem z tureckim bogactwem

Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony

Pieśń metapoetycka

Klasycyzm

Parafraza 20. pieśni Horacego

Wiersz sylabiczny (x-zgłoskowiec, rym półtorazgłoskowy, akcent na przedostatniej sylabie, średniówka - stała pauza wewnątrz wiersza)

Niezwykle utalentowany poeta dosłownie wznosi się nad świat, leci

Porównania do Horacego (też urodzony w średnim stanie i miał mecenasa)

Non omnis moriar/nie wszystek umrę

Poeta łabędź, symbol poetyckiego natchnienia

Styks i Ikar - nawiązania do mitologii

Poeta przeleci całą Europę jako ptak - wszyscy będą go znali

Nie płaczcie na pogrzebie, bo non omnis moriar again

Pieśń świętojańska o sobótce

Panna XII

O Czarnoleskie (k. Radomia) gdzie mieszkał J.K.

Idealizacja wsi

Polska wieś arkadią (miejscem harmonijnym z przyrodą, spokojnym, kochanym, śpiewającym)

Parafraza Horacego again

Świat jest piękny

Afirmacja świata

Bardzo ładna ta wieś 10/10 polecam wcale nie wykorzystujemy chłopów do niewolniczej pracy

"wnukowie (...) wykną przestawać na male, wstyd i cnotę chować w cale" - stoicyzm

Budowa klamrowa

Żywot człowieka poczciwego Mikołaj Rej

Powstanie: 1567 r.

Gatunek: traktat adresowany do zwykłego czytelnika, pareneza, wzór idealnego ziemianina

Żywot - gatunek literatury parenetycznej przedstawiający opis wzorowego życia postaci reprezentującej określoną postawę.

Treść: wzór poczciwego, uczciwego, godnego, zacnego ziemianina, cieszącego się z życia rodzinnego, w tym małżeństwa, które nie służy tylko rozmnażaniu; człowiek gospodarny, pracowity i zaradny, pracowitością służy Bogu, żyje w zgodzie z naturą, ma wiedzę praktyczną, odgrywa dobrze rolę gospodarza, męża, ojca, sąsiada, zarządza majątkiem i handluje zbożem i bydłem, umie czytać, pisać, znak klasyki, płaci podatki, udziela się na sejmikach, nie za surowy wobec służby.

Język potoczny i tonacja emocjonalna (zdrobnienia i zgrubienia)

.

Psałtetz Dawidów JK

Psalm 13 - psalm błagalny, jak większość

Psalm 13 jest psal­mem bła­gal­no-po­chwal­nym. Pod­miot pro­si w nim Boga o wspar­cie w naj­trud­niej­szych chwi­lach i de­kla­ru­je swo­ją szcze­rą wia­rę. Pod­miot wy­ra­ża swo­je cier­pie­nie – pyta Boga, czy zo­stał przez nie­go za­po­mnia­ny oraz przez jak dłu­gi czas Stwór­ca zo­sta­nie przed nim ukry­ty. Opo­wia­da Bogu o swo­ich naj­więk­szych zmar­twie­niach – pyta, ile jesz­cze będą one trwa­ły i jak dłu­go lu­dzie mu nie­przy­chyl­ni będą trak­to­wa­li go w spo­sób po­gar­dli­wy. Pod­mio­tem li­rycz­nym jest czło­wiek sa­mot­ny, ob­cią­żo­ny przez swo­je pro­ble­my i na­ra­żo­ny na złe trak­to­wa­nie przez in­nych lu­dzi.

W na­stęp­nej stro­fie pod­miot li­rycz­ny przed­sta­wia swo­ją głów­ną proś­bę – bła­ga Boga, by ten wy­słu­chał jego próśb i po­mógł mu w cier­pie­niu. Psalm przyj­mu­je cha­rak­ter mo­dli­twy. W stro­fie trze­ciej pod­miot wy­chwa­la Boga. Pro­si Boga, by ten oświe­tlał mu dro­gę swo­ją po­tę­gą wśród ży­cio­wych prze­ciw­no­ści oraz by po­pro­wa­dził go do ży­cia wiecz­ne­go i zbawienia. Pod­miot bła­ga Boga rów­nież o to, by ci, któ­rzy źle mu ży­czą, ni­g­dy nie sądzili, że to przez ich dzia­ła­nia spo­ty­ka­ły go nie­przy­jem­no­ści. Pod­miot li­rycz­ny pro­si Boga, by nie czu­li oni dumy ze wszyst­kich złych dzia­łań, któ­re wy­ko­na­li prze­ciw­ko nie­mu.

Pierw­szy wers ostat­niej stro­fy rów­nież za­czy­na się od wska­za­nia na nie­przy­jem­no­ści, ja­kie spo­ty­ka­ją oso­bę mó­wią­cą od in­nych. W wer­sie: „Upad mój wiel­ka roz­kosz prze­ciw­ni­kom moim” wy­raź­nie sy­gna­li­zu­je, że wszyst­kie jego po­tknię­cia będą dla jego przy­ja­ciół przy­jem­no­ścią. W ostat­nich wer­sach podmiot za­wie­rza swo­je ży­cie po­tę­dze bo­skiej oraz wy­ra­ża do Boga peł­ne za­ufa­nie.

Psalm 47 - wyraża wdzięczność Bogu za triumf

Psalm 47 to psalm po­chwal­ny, pe­łen ra­do­ści. Pod­miot za­chę­ca wszyst­kich lu­dzi do wy­chwa­la­nia Boga przy po­mo­cy tań­ca i śpie­wu. Dwa ostat­nie wer­sy pierw­szej stro­fy słu­żą pod­kre­śle­niu bo­skiej po­tę­gi. Licz­ne epi­te­ty pod­kre­śla­ją wy­miar pa­no­wa­nia Boga na świe­cie. Wszyst­kie okre­śle­nia od­no­szą się bez­po­śred­nio do wi­ze­run­ku Boga uka­za­ne­go w Sta­rym Te­sta­men­cie: wład­ca wszech­moc­ny, wy­ma­ga­ją­cy i ocze­ku­ją­cy od czło­wie­ka peł­ne­go za­wie­rze­nia. Stąd epi­tet „Panu groź­ne­mu”, któ­ry wska­zy­wać ma na te przy­mio­ty Stwór­cy. Ko­lej­ne wer­sy pod­kre­śla­ją bo­ską po­moc, któ­ra re­ali­zo­wa­ła się w mo­men­cie, w któ­rym mia­sta i gro­dy mia­ły być zdo­by­te przez na­jeźdź­ców lub od­wrot­nie – wów­czas, gdy mia­ły zo­stać zdo­by­te przez spo­łecz­no­ści wy­zna­ją­ce sta­ro­te­sta­men­to­we­go Boga.

3 i 4 strofa mają charakter dziękczynny.

Śpiew i ta­niec sta­no­wią wstęp do dal­szych wy­li­czeń, któ­re do­ty­czą po­tę­gi Boga. Po raz ko­lej­ny uka­za­na zo­sta­ła jego wszech­wład­ność i wy­miar po­mo­cy, jaką ofe­ruje.

Prócz ogrom­nej po­tę­gi Boga w psal­mie pod­kre­ślo­na zo­sta­ła jego wiecz­ność. Pod­kre­śle­nie wy­jąt­ko­wo­ści Stwór­cy. W ostat­niej stro­fie pod­kre­ślo­ne zo­sta­je, że moc Boga uzna­wa­na jest rów­nież przez kró­lów ziem­skie­go świa­ta.

Jest to ko­lej­na, po mocy i wiecz­no­ści, ce­cha Boga opi­sy­wa­ne­go w utwo­rze. Psalm 47 ma cha­rak­ter po­chwal­no-dzięk­czyn­ny. Głów­nym te­ma­tem utwo­ru jest wy­sła­wia­nie po­tę­gi i do­bro­ci Boga, jego zwierzch­nic­twa nad świa­tem i opie­ki, jaką ob­da­rza wszyst­kich lu­dzi. W trak­cie lek­tu­ry pa­mię­tać na­le­ży, że ca­łość utwo­ru zwią­za­na jest bez­po­śred­nio z te­ma­ty­ką bi­blij­ną.

Psalm 91 - indywidualne wyznanie wyrażające ufność w opiekę Boga

(niby śpiewał go Mojżesz przed dostaniem 10 przykazań)

.

Treny JK

Cały cykl jest w osobnym poście bo już mi się nie chciało scrollować xd

Dramaty Williama Szekspira

"Romeo i Julia"

Powstanie: 1597 r.

Gatunek: dramat społeczny - z konfliktem społecznym polegającym na zderzeniu sprzecznych interesów, przybiera formę kłótni i bójek.

perswazja miłosna, sztuka mówienia o uczuciach

Romeo Montek, do tej pory zakochany w Rozalinie, zakochuje się w Julii Capulet, mimo że ich rodziny są ze sobą zwaśnione. Spotykają się na balu, ikonicznym balkonie itd.

Potyczka słowna służby Kapuletich i Montekich.

Do kłótni dołącza zaczepny Tybalt i Benwolio, szukający pokoju.

Kapulet i Monteki pojawiają się na placu i wszczynają kłótnię.

Książę ostrzega, że kolejna kłótnia Kapuletich i Montekich zakończy się karą śmierci.

Romeo opowiada Benwolio o swej nieszczęśliwej miłości do Rozaliny.

Kapulet rozmawia z Parysem o wydaniu mu w przyszłości Julii za żonę, zaprasza hrabiego na bal.

Romeo i Benwolio dowiadują się o balu od służącego, Benwolio namawia Romea na pójście.

Rozmowa Pani Kapulet, Julii i Marty - Julia nie chce jeszcze wychodzić za mąż.

Romeo, Merkucjo i Benwolio idą na bal i rozprawiają o uczuciach. Kapulet wita gości. Romeo widzi Julię i jest nią zachwycony.

Tybalt rozpoznaje w Romeo Montekiego i chce go wyrzucić z balu, ale Kapulet go zatrzymuje.

Pierwsza rozmowa Romeo i Julii; oboje są zauroczeni. Romeo orientuje się, że Julia jest z Kapuletich.

Julia dopytuje Martę, kim jest Romeo i odkrywa, że pochodzi z rodu Montekich.

Chór śpiewa o niestałości uczuć Romea.

Romeo po balu umyka przyjaciołom i zakrada się do ogrodu Kapuletich. Podziwia Julię w oknie, słyszy o jej uczuciach do niego.

Romeo i Julia wyznają sobie miłość, Romeo ma kolejnego dnia określić, kiedy mogą wziąć ślub.

Romeo idzie do celi Ojca Laurentego i prosi go o ślub. Ojciec jest przeciwny, ale postanawia pomóc, mając nadzieję na pogodzenie rodów.

Merkucjo i Benwolio na ulicy rozmawiają o rozterkach miłosnych Romea, który do nich dołącza. Romeo przekazuje Julii przez Martę, żeby przyszła "do spowiedzi".

Ojciec Laurenty udziela potajemnego ślubu Romeo i Julii.

Merkucjo i Benwolio spotykają na placu Tybalta, który ich zaczepia.Pojawia się Romeo, dochodzi do walki Merkucja i Tybalta. Merkucjo śmiertelnie ranny. Romeo w złości walczy z Tybaltem i zabija go.

Romeo ucieka, Książę za zabójstwo skazuje go na wygnanie.

Marta mówi Julii, że Romeo zabił Tybalta. Julia, Marta i Ojciec aranżują nocną schadzkę kochanków.

Kapulet oddaje Parysowi rękę córki. Ślub ma się odbyć w czwartek.

Romeo i Julia spędzają razem noc, nad ranem Romeo oddala się do Mantui.

Pani Kapulet oznajmia Julii "radosną" nowinę o ślubie. Kapulet nie chce słyszeć o odmowie Julii, każe jej wyjść za Parysa choćby siłą, matka nie chce jej pomóc w przełożeniu ślubu.Marta mówi Julii, że powinna wyjść za Parysa.

Julia idzie pod pretekstem spowiedzi do Ojca Laurentego prosić o pomoc; chce się targnąć na swoje życie.Ojciec Laurenty daje Julii napój usypiający i zdradza plan uśpienia dziewczyny (rzekomej śmierci) i uprowadzenia jej po przebudzeniu z grobowca przez Romea.

Julia wraca do domu i zgadza się na ślub. W nocy wypija napój. Rano Marta znajduje Julię, przyjęcie weselne zamienia się w stypę.

Romeo zrozpaczony kupuje u aptekarza truciznę i udaje się do grobowca Julii.

Nie udało się go powiadomić o planie.

Na cmentarz przyjeżdżają Parys i Romeo, biją się i ginie hrabia.

Romeo składa jego ciało w grobowcu.

Romeo prosi Tybalta o przebaczenie i żegna się z Julią. Wypija truciznę i umiera u boku ukochanej.

Na cmentarz przybywa Ojciec Laurenty i odkrywa ciała Parysa i Romea.

Julia się budzi, nie chce uciekać, Laurenty oddala się, słysząc wartę. Julia zabija się sztyletem Romea.

Wartownicy odkrywają zwłoki mężczyzn i Julii. Dowódca prowadzi śledztwo.

Na cmentarz przybywa Kapulet, Pani Kapulet, Monteki i Książę. Ojciec Laurenty opowiada o tajnym ślubie i podstępie.

Monteki i Kapulet godzą się i chcą postawić pomnik Romea i Julii w centrum Werony.

"Makbet"

"Hamlet"

.

Miłość

Sonety Francesco Petrarka

W skrócie: podmiot jest zakochany w Laurze do szaleństwa, wydaje mu się że od zawsze i na zawsze, miłość do Laury jest najlepszą rzeczą ever ale też przynosi ból, ale cierpienie dla Laury do przyjemność. Laura jest jego inspiracją.

W sumie 366 utworów, w tym 317 sonetów: 263 ku czci Laury żywej, a 103 umarłej

Gatunek: sonet - kunsztowna kompozycja poetyckiego utworu literackiego, składa się z części opisowej i refleksyjnej (??? Sprawdzi to bo z pamięci), najczęściej rymowana w formacie abba abba cdc dcd

Erotyk - wiersz miłosny, skierowany do ukochanej kobiety

Petrarkizm - miłość to uczucie duchowe, jest idealna, rodzi cierpienie, ale ono doskonali kochanka, napięcie. Gościu ciut szaleje z miłości bo jest horny ale tego nie może przyznać

Sonet 61

Podmiot wspomina jak pierwszy raz spojrzał w oczy Laury. Zo­stał tak po­ra­żo­ny ich pięk­nem, że stra­cił wol­ną wolę. Mi­łość w utwo­rze to po­tęż­na siła, któ­ra przej­mu­je kon­tro­lę nad ży­ciem za­ko­cha­ne­go czło­wie­ka. Oso­ba mó­wią­ca do­ce­nia każ­dy jej aspekt, na­wet je­śli jest trud­ny. Ro­dzą­ce się z mi­ło­ści tro­ski są bło­go­sła­wio­ne. Nawiązania mitologiczne: za­ko­cha­nie to tra­fie­nie strza­łą z łuku Amo­ra. Nie może sprze­ci­wić się mi­ło­ści, po­nie­waż jest to siła bo­ska, z któ­rą czło­wiek nie ma szans zwy­cię­żyć. Mimo, że jego ży­cie nie­od­wra­cal­nie się zmie­ni­ło, pod­miot li­rycz­ny bło­go­sła­wi dzień, w któ­rym pierw­szy raz zo­ba­czył Lau­rę i każ­dą chwi­lę, któ­ra na­stą­pi­ła po tym wy­da­rze­niu.

W dru­giej czę­ści so­ne­tu, pod­miot li­rycz­ny mówi o funkcji poezji w sławieniu miłości. Lau­ra zda­je się być do­sko­nal­szą isto­tą niż zwy­czaj­ny śmier­tel­nik. Każ­da pieśń po­świę­co­na ko­bie­cie sta­je się bło­go­sła­wio­na. Oso­ba mó­wią­ca w swo­ich utwo­rach opi­su­je szczę­śli­we i bo­le­sne stro­ny mi­ło­ści. Lau­ra jest jed­nak war­ta każ­de­go cier­pie­nia. Od mo­men­tu pierw­sze­go spo­tka­nia, wszyst­kie dzia­ła­nia i re­flek­sje oso­by mó­wią­cej są pod­po­rząd­ko­wa­ne Lau­rze. Ko­bie­ta jest naj­wspa­nial­szą in­spi­ra­cją, któ­ra po­zwa­la oso­bie mó­wią­cej osią­gnąć po­etyc­ką do­sko­na­łość.

Sonet 85

So­net na­le­ży do liryki bezpośredniej, Świad­czy o tym za­sto­so­wa­nie cza­sow­ni­ków w pierw­szej oso­bie l.p. i od­po­wied­nich za­im­ków („ko­cha­łem”, „wra­ca za mną”, „ser­ce moje”, „zgi­nął­bym”). Oso­ba mó­wią­ca to męż­czy­zna za­ko­cha­ny w pięk­nej ko­bie­cie - Lau­rze. Ma wra­że­nie, że ko­cha ją od za­wsze, na­wet nie pa­mię­ta swo­je­go ży­cia przed po­zna­niem jej. Jest pe­wien, że jego mi­łość do Lau­ry ni­g­dy nie osłab­nie ani nie prze­mi­nie. Za­ko­cha­nie jest war­te wszyst­kich po­świę­ceń, mi­łość to wiel­ka siła, przej­mu­ją­ca kon­tro­lę nad ży­ciem czło­wie­ka, gnę­bi ser­ce i wy­wo­łu­je płacz, ale pod­miot li­rycz­ny nie na­rze­ka, po­nie­waż Lau­ra znaj­du­je się dla nie­go na pierw­szym miej­scu. Oso­ba mó­wiaca nie ma już cza­su na za­mar­twia­nie się z po­wo­du bła­hych pro­ble­mów. Po­zna­nie Lau­ry cał­ko­wi­cie zmie­ni­ło ży­cie pod­mio­tu li­rycz­ne­go. Jest ona dla nie­go naj­więk­szą in­spi­ra­cją, któ­ra mo­ty­wu­je go do dzia­ła­nia i two­rze­nia co­raz do­sko­nal­szej po­ezji.

Przed zna­le­zie­niem swo­jej praw­dzi­wej mi­ło­ści, oso­ba mó­wią­ca nie wie­dzia­ła, że jest zdol­na do tak wiel­kich uczuć. Te­raz cier­pi, ale jed­no­cze­śnie od­czu­wa szczę­ście. Lau­ra zmie­ni­ła spo­koj­ną eg­zy­sten­cję w ży­cie peł­ne emo­cji. Pod­miot li­rycz­ny czu­je ból, ale na­wet on nie jest zja­wi­skiem jed­no­znacz­nie ne­ga­tyw­nym. Cier­pie­nie pa­ra­dok­sal­nie ma zdolność leczenia ran, po­nie­waż po­cho­dzi od mi­ło­ści. Oso­ba mó­wią­ca po­sia­da nie­sa­mo­wi­tą siłę, któ­rej nie mia­ła przez po­zna­niem uko­cha­nej Lau­ry. To mi­łość zmie­nia czło­wie­ka w wy­jąt­ko­wą, po­tęż­ną jed­nost­kę. Pod­miot li­rycz­ny żyje na­dzie­ją na za­zna­nie szczę­ścia u boku Lau­ry. Gdy­by nie te ma­rze­nia, nie dał­by rady da­lej funk­cjo­no­wać. Oso­ba mó­wią­ca nie chce umie­rać w mo­men­cie, gdy pierw­szy raz czu­je, że na­praw­dę żyje. Za­ko­cha­ny czło­wiek jest w sta­nie czer­pać siłę z mi­ło­ści, je­śli wciąż ma na­dzie­ję na od­wza­jem­nie­nie uczuć.

"Sokół" Giovanni Boccaccio

Gatunek: nowela - niewielkich rozmiarów utwór epicki pisany prozą, o zwartej kompozycji oraz jednolitej i jednowątkowej fabule, charakteryzuje się dramatyczną akcją zmierzającą do punktu kulminacyjnego, w którym rozstrzygają się losy bohaterów i który poprzedza puentę, czyli zakończenie utworu podsumowujące go.

Ekspozycja - rozwinięcie akcji - punkt kulminacyjny - perypetia - puenta

Powstanie: 1348-53r. 10 florentczyków przez 10 dni opowiada sobie historie o miłości, przyjemności, zaradności i humorze.

Fabuła:

Nieszczęśliwa miłość Federigo, szlachcica do Monny Giovanny.

Pragnienie zdobycia serca kobiety przez hazard i wyścigi.

Wyjście kobiety za mąż.

Utrata majątku przez szlachcica, pozostawienie domku i sokoła do polowania.

Śmierć męża Giovanny, przepisanie majątku na syna.

Zamieszkanie w okresie letnim w posiadłości niedaleko Federigo.

Przyjaźń chłopca i Federigo, fascynacja sokołem.

Choroba syna Giovanny, strach o dziecko.

Pragnienie sokoła przez syna, wahanie kobiety z zasadnością prośby.

Zaproszenie Monny na obiad.

Brak odpowiedniego dania dla ugoszczenia damy z powodu biedy.

Przyrządzenie dania z ukochanego sokoła.

Prośba kobiety o podarowanie jej synowi ptaka.

Żal Federigo.

Wyjawienie powodu niemożności podarowania sokoła.

Zganienie mężczyzny z powodu zabicia ptaka dla niej.

Odejście Giovanny do dziecka.

Śmierć chłopca.

Chęć wydania kobiety za mąż przez braci.

Wskazanie przez Monnę Federigo.

Ślub pary i zarządzanie majątkiem żony przez szlachcica.

Antropocentryzm i humanizm

Mirandola,

"Treny", "Pieśni"

Stoicyzm

"Treny", Pieśń o cnocie, Pieśń świętojańska o Sobótce, Chcemy być sobie radzi

Epikureizm

Chcemy być sobie radzi, Pieśń świętojańska o Sobótce, Chcemy być sobie radzi

Klasycyzm i horacjanizm (nawiązania do antycznego Horacego, dialog z jego twórczością; topos poety natchnionego, nauczyciela, moralności, patriotyzmu, stoicyzm i epikureizm)

Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony..., Pieśń świętojańska o Sobótce, Chcemy być sobie radzi

Miłość

"Sonety do Laury" F. Petrarka

"Tragedia Romea i Julii" W. Szekspir

"Sokół" G. Boccaccio

Pareneza

"Żywot człowieka poczciwego" M. Rej

Państwo, patriotyzm i polityka

"Odprawa posłów greckich", "Pieśń o spustoszeniu Podola", Pieśń o dobrej sławie, Pieśń o cnocie

"O poprawie Rzeczypospolitej" A.F. Modrzewski,

"Kazania sejmowe" P. Skarga,

"Książę" Machiavelli

"Utopia" T. Moore

[eli-kittim]

Polish Translation of Eli Kittim’s article

Polskie tłumaczenie artykułu Eli Kittima

——-

DOWÓD, ŻE DANIEL 12.1 ODNOSI SIĘ DO ZMARTWYCHWSTANIA NA PODSTAWIE TŁUMACZENIA I EGEGEZY JĘZYKÓW BIBLIJNYCH

Autor Eli Kittim

Księga Daniela 12.1 jest w kontekście wielkiego ucisku czasów ostatecznych! Jest powtórzony w Mateusza 24.21 jako czas wielkiej próby: καιρός θλίψεως (por. Ap 7,14).

Daniel Teodotion 12.1 LXX:

καὶ ἐν τῷ καιρῷ ἐκείνῳ ἀναστήσεται Μιχαηλ ὁ ἄρχων ὁ μέγας ὁ ἑστηκὼς ἐπὶ τοὺς υἱοὺς τοῦ λαοῦ σου καὶ ἔσται καιρὸς θλίψεως θλῖψις οἵα οὐ γέγονεν ἀφ’ οὗ γεγένηται ἔθνος ἐπὶ τῆς γῆς ἕως τοῦ καιροῦ ἐκείνου.

Teodotion Daniel 12,1 z Septuaginty tłumaczy hebrajskie słowo עָמַד (amad) jako αναστήσεται, które pochodzi od rdzenia ανίστημι i oznacza „powstanie”.

Tłumaczenie:

W tym czasie powstanie Michał, wielki książę, obrońca twojego ludu. Nastanie czas udręki, jakiej nie było, odkąd narody po raz pierwszy powstały.

Moje twierdzenie, że greckie słowo ἀναστήσεται („powstanie”) odnosi się do zmartwychwstania, zostało zakwestionowane przez krytyków. Moja odpowiedź jest następująca.

Pierwszym dowodem jest fakt, że Michał jest po raz pierwszy wymieniony jako ten, który „powstanie” (ἀναστήσεται; Daniel Teodotion 12.1 LXX) przed powszechnym zmartwychwstaniem (ἀναστήσονται; Starogrecki Daniel 12.2 LXX). W tym przypadku istnieje solidny dowód językowy, że słowo ἀναστήσεται odnosi się do zmartwychwstania, ponieważ w następnym wersecie (12.2) liczba mnoga tego samego słowa (tj. ἀναστήσονται) została użyta do opisania ogólnego zmartwychwstania! Innymi słowy, jeśli dokładnie to samo słowo oznacza zmartwychwstanie w Daniela 12.2, to musi również oznaczać zmartwychwstanie w Daniela 12.1!

Drugi dowód pochodzi ze starogreckiej wersji Septuaginty Daniela, która używa słowa παρελεύσεται do określenia hebrajskiego słowa עָמַד (amad), które jest tłumaczone jako „powstanie”.

Starogrecki Daniel 12.1 wersja LXX brzmi:

καὶ κατὰ τὴν ὥραν ἐκείνην παρελεύσεται Μιχαηλ ὁ ἄγγελος ὁ μέγας ὁ ἑστηκὼς ἐπὶ τοὺς υἱοὺς τοῦ λαοῦ σου ἐκείνη ἡ ἡμέρα θλίψεως οἵα οὐκ ἐγενήθη ἀφ’ οὗ ἐγενήθησαν ἕως τῆς ἡμέρας ἐκείνης.

Starogrecka wersja Septuaginty Daniela dalej pokazuje, że Daniel 12.1 opisuje temat śmierci i zmartwychwstania, ponieważ słowo παρελεύσεται oznacza „odejść” (umrzeć), tym samym wskazując na śmierć tego księcia w czasie koniec! Dlatego przygotowuje scenę dla jego zmartwychwstania, ponieważ tak zwana forma „Teodotion Daniel” z LXX wypełnia luki, używając słowa αναστήσεται, oznaczającego zmartwychwstanie cielesne, aby ustalić okres dni ostatnich jako czas, w którym ta książęca postać zostanie wskrzeszony z martwych!

[dzismis]

6 Faktów o języku hebrajskim, o których być może nie wiedziałeś!

1. Rezerwowy język: Przez wieki hebrajski był językiem używanym jedynie w kontekstach religijnych i literackich. Współczesne ożywienie hebrajskiego jako języka codziennego stało się niezwykłym fenomenem lingwistycznym. 2. Hebrajski jako język Izraela: Od powstania państwa Izrael w 1948 roku, hebrajski jest oficjalnym językiem tego kraju. To jedyny przypadek w historii, kiedy język, który był…

[koval-nation]

12) Szapsugowie (ros. шапсуги) – lud należący do adygejskiej rodziny narodów. Pochodzą z Kaukazu. Obecnie większe ich grupy zamieszkują region Tuapse w Kraju Krasnodarskim w Rosji, miasto Soczi i Adygeję. Tereny, na których żyją, są częścią krainy historycznej zwanej Czerkiesją. W XIX wieku, po klęsce poniesionej w walkach z Rosjanami, wielu Szapsugów uciekło do Turcji i na Bliski Wschód, tworząc tam diaspory. Do dzisiaj wielu z nich żyje w Jordanii (głównie w Ammanie i Wadi as-Sir), Izraelu (Kefar Kama), Syrii, Turcji, Europie i Stanach Zjednoczonych. Szapsugowie są w ogromnej większości sunnickimi muzułmanami. Posługują się jednym z dialektów języka adygejskiego z rodziny języków abchasko-adygijskich. Według niektórych danych w 1926 roku Rosję zamieszkiwało ponad 4 tysiące Szapsugów. Jednak aż do 2002 roku nie istniała dla nich oddzielna kategoria w rosyjskich spisach ludności. W spisie przeprowadzonym w 2002 roku 3231 osób zadeklarowało tą narodowość. Szapsugowie byli niegdyś jedną z największych grup Adygejczyków nad Morzem Czarnym. Mieszkali na terenach pomiędzy rzekami Dżubga i Szache (był to tak zwany Mały Szapsug) oraz na północnych stokach Kaukazu (doliny rzek Antchir, Abin, Afine, Bakan i Szipe; był to tak zwany Wielki Szapsug). Wzmianki o Szapsugach pojawiają się w czasie buntu Adygejczyków przeciwko Chanatowi Krymskiemu, w którym brali udział. Razem z innymi ludami kaukaskimi, pod dowództwem imama Szamila, stawiali zacięty opór siłom Imperium Rosyjskiego chcącym podporządkować sobie ich ziemie. Dali się wówczas poznać jako znakomici żołnierze. W 1860 razem z Natuchajcami i Ubychami stworzyli konfederację plemion, posiadającą własne władze i parlament. W 1864, wraz z rosnącym naporem Rosjan, większość z nich opuściła rodzime strony i udała się na emigrację do Imperium Osmańskiego. Część diaspory uległa asymilacji lub przyłączyła się do społeczności Czerkieskiej. Na terenach, które podporządkowało sobie Imperium Rosyjskie, pozostało około 2 tys. Szapsugów.

W 1924 roku bolszewicy utworzyli Szapsugski Rejon Narodowy ze stolicą w Tuapse. W roku 1945 został on przekształcony w Łazariewski Region Kraju Krasnodarskiego. W roku 1990 doszło do pierwszego zjazdu Szapsugów, na którym podjęto decyzję o wspólnych działaniach na rzecz przywrócenia im Narodowego Regionu. Cel ten udało się osiągnąć w 1992 roku. Tradycyjna kultura Szapsugów jest bardzo podobna do kultur innych ludów adygejskich. Większość z nich pracuje w rolnictwie, uprawiając winorośle lub zajmując się hodowlą bydła i koni. Popularnym zajęciem jest także pszczelarstwo. W czasach przedislamskich byli wyznawcami politeizmu. Czcili bogów będących uosobieniem zjawisk naturalnych. Do najważniejszych bóstw ich panteonu zaliczano Szible (boga burz i błyskawic), Sozerzesza (boga płodności) oraz Jemisza i Akina (opiekunowie zwierząt).

Shapsug (Adyghe: шапсыгъ, rosyjski: шапсуги, turecki: Şapsığlar, arabski: الشابسوغ, hebrajski: שפסוגים) (znany również jako Shapsugh lub Shapsogh) - jedno z dwunastu głównych czerkiesów plemion czerkieskich. Historycznie rzecz biorąc, plemię Shapsug stanowiło jedną z największych grup Adyghe czarnomorskich (Причерноморские адыги). Zamieszkiwali obszar pomiędzy rzeką Dżubgą (w języku Adyghe: Жьыбгъэ oznacza „Wiatry” lub „Dolina Wiatrów”) a rzekami Szache (tzw. Mały Szapsug) i wysoko położonymi obszarami górskimi północnej części kraju, zbocza pasma Kaukazu wzdłuż rzek Antkhir, Abin, Afips, Bakan, Ships i innych rzek (Bolszoj Shapsug lub Greater Shapsug). W Rosji pozostała populacja Shapsugów żyje głównie w dystrykcie Tuapsinsky (Tuapse) Kraju Krasnodarskiego, miejskim dystrykcie Łazarevsky w Soczi oraz w Republice Adygei (głównie w dystrykcie Takhtamukaysky i Teuchezksky), które stanowiły niewielką część historycznej Czerkiesji. Jednakże obecnie główne społeczności Shapsug znajdują się w Turcji, Izraelu (Kfar Kama), Jordanii (Amman, Na'our, Marj Al-Hamam, Wadi Al-Seer), Libanie (Trypolis, Berkayel-Akkar), Iraku, Syrii, Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych Ameryki. Pierwsi Czerkiesi, którzy osiedlili się w Ammanie, pochodzili z plemienia Shapsug, w wyniku czego dzielnica Shapsug jest uważana za najstarszą dzielnicę stolicy Ammanu i była jej dolnym miastem; jednak inni Czerkiesi z Kabardyjczyków, Abadzekh, a plemiona Bzhedug również osiedliły się później w Ammanie.

Dziś Shapsugowie są trzecim pod względem liczebności plemieniem czerkieskim na świecie, po najliczniejszym plemieniu kabardyjskim i drugim najliczniejszym plemieniu abzaskim. Szapsugowie to najliczniejsze plemię czerkieskie w Izraelu, trzecie pod względem liczebności w Turcji, gdzie żyje większość z nich, i piąte pod względem liczebności w Rosji. W Jordanii, po Abzachach, najliczniejszymi plemionami Adyghe są Shapsug i Kabardyjczycy. Shapsug mówią subdialektem języka adygejskiego. Według niektórych pośrednich danych w 1926 r. w Rosji było ponad cztery tysiące Shapsugów, ale lud Shapsug był wymieniany jako odrębna grupa w rosyjskich spisach ludności dopiero w 2002 r., kiedy to odnotowano 3231 mieszkańców. Shapsugowie mieszkający w Republice Adyghe zostali wymienieni ogólnie jako Adyghe, a nie Shapsug w szczególności, ponieważ są plemieniem Adyghe (czerkieskim), a nie odrębną grupą etniczną. W dystrykcie Takhtamukaysky zbiornik, który został zbudowany w 1952 roku, został nazwany na cześć plemienia Shapsug (ros. Шапсугское водохранилище), ponieważ obszar ten był zamieszkiwany przez to plemię od tysięcy lat i był uważany za część historycznej Shapsugii, regionu w historycznej Czerkiesji.

Shapsugowie to jedno z 12 plemion czerkieskich. Pod koniec XVIII wieku ugruntowali swoją pozycję budzącej strach siły militarnej. Był to czas, kiedy Imperium Rosyjskie stawało się wystarczająco silne, aby zadawać potężne ciosy nawet innym imperiom, takim jak Turcy. Rosjanie musieli zawrzeć układ z Shapsugami. W latach sześćdziesiątych XIX wieku większość Czerkiesów albo została zabita, albo przeniosła się do Turcji, znanej wówczas jako Imperium Osmańskie. Od końca lat dwudziestych do trzydziestych XX wieku Czerkiesi Shapsug otrzymali własny region autonomiczny. Od tego czasu zaliczani są do Adegeis, kolejnego ludu muzułmańskiego z tego regionu. Mówią dialektem języka Adegei. Czerkiesi Shapsug w Rosji żyją na północ od Morza Czarnego. Dużo więcej z nich mieszka w Turcji, Syrii, Jordanii czy Iraku. Więcej z nich mieszka w Turcji niż w Rosji. Niewiele wiemy o tym, jak żyją dzisiaj Czerkiesi Shapsug. W niektórych miejscach zawierających listę narodów Rosji nie ma już ludu Shapsug. Podobnie jak inni Czerkiesi, Shapsugowie są muzułmanami sunnickimi. Nie są to jednak pobożni muzułmanie. Niektórzy z nich jedzą nawet wieprzowinę, co dla muzułmanów jest kluczowym tabu.

[wolcichyczas]

12.08.23

Psalm 53:1-7 

(1) Przewodnikowi chóru. Według ""Mahalat..."" Pieśń pouczająca Dawida. (2) Głupi rzekł w sercu swoim: Nie ma Boga. Są znieprawieni, popełniają ohydne czyny; Nie ma nikogo, kto by dobrze czynił. (3) Bóg spogląda z niebios na ludzi, Aby zobaczyć, czy jest kto rozumny, Który szuka Boga. (4) Wszyscy odstąpili, wspólnie się splugawili, Nie ma, kto by dobrze czynił, nie ma ani jednego. (5) Czyż się nie opamiętają złoczyńcy, Którzy pożerają lud swój tak, jak by chleb jedli, Boga jednak nie wzywają? (6) Tam ogarnie ich strach, jakiego dotąd nie było; Bóg bowiem rozproszy kości oblegających cię, Ty ich zawstydzisz, bo Bóg wzgardził nimi. (7) Oby przyszło z Syjonu wybawienie Izraela! Kiedy Bóg wróci z niewoli lud swój, Uraduje się Jakub, rozweseli się Izrael.

Interesujące jest to, żeby zauważyć jak Psalm 53 zdaje się być późniejszą wersją Psalmu 14. Obydwa kończą się tą samą modlitwą i proszeniem Mesjasza żeby ustanowił swoje królestwo na ziemi (Dan 2:44). Ps 53:5 zastępuje 14:5-6. Psalm 53:1-4  jest w swojej substancji taki sam jak Psalm 14:1-4, z wyjątkiem tego, że Ps 53 zmienia tekst i używa tylko “Elohim” (tł. jako Bóg) na Boga podczas gdy Ps 14 używa również słowa Jehowa [tł. jako Pan, co podkreśla jego osobistą relację między Bogiem]. Elohim zostało użyte żeby ogłosić, że Bog jest “prawdziwym Bogiem” lub “Najwyższym w Niebie”. Tym samym, prawdopodobnie psalmista uczynił powtórzenie imion Boga po tym jak Bóg pokazał swoją wielkość w znaczącym zwycięstwie nad silnym wrogiem [i również nad bogiem tego wroga!] w bitwie, która miał miejsce po tym jak Ps 14 został napisany. Zauważ, że te znaczące zmiany, Ps 53 daje tej samej myśli mówiącej o trosce Boga o swoich ludzi inne brzemienie (w.6). “Głupi” z wersetu 1, nie sugeruje mentalnej niezdolności, ale braku poważania Boga i tym samym bycie niemądrym. Rzymian 3:10-12 cytuje wersety 1-3 żeby zacząć serie cytatów, które opisują deprawację nieodnowionego ludzkiego serca. Głupim z wersetu 1 ma taki sam problem serca jak “Faraon” (2 Moj 9:34-35) , który lekceważył Boga (2 Moj 5:1-2), Anianiasz (Dz. Ap 5:4) czy Szymon czarnoksiężnik (Dz.Ap  8:21), którzy byli dotknięci tą samą chorobą. Hebrajskie słowo “Głupi”, to słowo obrazujące chorobę, która “znieprawia” (w.1) przez zepsucie moralności osoby tak, że jest w stanie ruiny.

Krok Życiowy

Miej się na baczności! Boży ludzie w dzisiejszych czasach wciąż mogą zarazić się “głupotą”. Lekarstwem na ten zepsuty stan jest pamiętanie o tym, że przeciwieństwem „Nie ma Boga” (w.1), jest prawda. Lekarstwem, które leczy “zepsute obyczaje” jest “szukanie Boga” (w.2) za każdym razem kiedy w ciągu dnia mierzysz się z moralnymi problemami. Tak więc, jakie moralne problemu są dziś dla Ciebie przeszkodą? W ramach przygotowań, poświęć teraz kilka minut żeby prosić Boga o “szukanie Bożego” prowadzenia.

[dzisiajwbetlejemblog]

✒️ Alfabet języka syriackiego ✒️ . Sama jeszcze się gubię w tych wszystkich dialektach języka aramejskiego 📜. Posiada on kilka dialektów oraz... alfabetów 😯 . Współczesny dialekt aramejskiego nazywany jest również językiem syriackim. Co za mieszanka 😵 . A więc to tylko jedna z wersji alfabetu 😅 Tak jak arabski oraz hebrajski, po aramejsku piszemy od prawej do lewej ⬅️ . Jako że ten język jest ważną częścią kultury chrześcijan Wschodu, postanowiłam nauczyć się przynajmniej alfabetu 👩‍🎓 wspominam przy tym czasy przedszkolnych szlaczków 👧 . Uwielbiam rozszyfrowywać kolejne litery, potem słowa i zdania ❤️ .

[jimineuropa]

Gravestones from the Jewish cemetery near Otwock/Karczew, central Poland. Many of those buried here died of consumption at the nearby sanatorium between 1900 and 1933. #cemetery #cmentarz #decoration #grave #grob #hebrajski #hebrew #jewish #jidisz #Karczew-Anielin #love #memory #milosc #nagrobek#ozdoby #pamiec #poland #polska #ruin #sorrow #tombstone #yiddish #zydowski (at Karczew)