#volksstammen

[kronieken]

Romeinen in Zonnebeke

Oostelijk gelegen van het laaggelegen moerasgebied van Ieper en Zillebeke doemen de dichtbeboste heuvels van het Hooghe en de Zandberg op. Een ondoordringbaar woud dat al vele duizenden jaar oud is. De mensen noemen het de Rumetra. Het woud strekt zich uit van de Kemmelberg tot aan de buitengebieden van Brugge. Donker en reusachtig. Een woud zonder genade. In deze Rumetra liggen wouden die pas…

[preachingdrummer]

Wat is volmaakt?

Perfectie, volmaaktheid, de modewereld is er op gebaseerd, hele volksstammen spuiten zich vol met Botox en fillers om er maar aan te voldoen, of krijgen er een eetstoornis door, maar David, de dichter-koning weet het: ‘De wet van de Here is volmaakt en goed, zij verandert ons leven. De woorden van de Here zijn altijd betrouwbaar, zij geven wijsheid aan de onwetende.’‭‭Psalmen‬ ‭19‬:‭8‬…

[mijndagboekblog]

Elke dag ben ik erop gefocust om weer aan het werk te kunnen. Als ik een halve dag in de tuin werk, denk ik: dan kan ik ook een halve dag werken. Wat nu, als ik halve dagen ga werken.

Waarom ben ik zo gefocust op werk? Iedereen zegt tegen mij: je wilt te snel, maar niemand stelt de vraag: waarom wil je zo snel?

Zaterdag een hele dag bij huis bezig geweest. Zie je wel, dat je een hele dag kunt werken. Het gaat goed. Tussendoor eruit om te streamen, dat was vervelend, maar je kon het handlen. Dus ben je alweer zover, dat je dat kunt. Dat is fijn, dan kun je ook vast weer werken, misschien wel met de jongens pauzeren.

Ik heb geen burn-out. Niet in die zin, dat ik het contact met mezelf ben kwijt geraakt, omdat er teveel van mij verlangd werd. Hele volksstammen zitten thuis, omdat ze teveel moesten presteren, en daardoor het contact met zichzelf kwijt waren. Ik zit thuis omdat mijn batterij leeg is. Externe omstandigheden legden een te zware druk op mij. In zoverre komt het overeen. Maar ben ik het contact met mezelf kwijt? Ik denk van niet.

OK, ik ging veel te ver over grenzen heen. Op een of andere manier werd dat geaccepteerd, tot op zekere hoogte. Ik was zelf degene die tot het inzicht kwam, dat het niet OK ging. Dennis zei zelfs nog tegen me: het zijn hier 200 kerels, we zeggen allemaal weleens wat. Nou en?

Gisteren lag ik uitgeteld op de bank, na een halve dag bij huis werken. Zo diep in slaap, dat ik Gerda niet hoorde thuis komen. Dat is niet goed. Je bent er dus nog niet.

Waarom die focus op werk? Omdat jij wel OK bent, en ik niet? Waarom die grote verantwoordelijkheid voor werk? Blijkbaar toch een soort prestatiedruk, die je jezelf oplegt.

Waarom al deze losse gedachtes? Waarom die chaos in je denken? Je bent er dus nog niet.

Zucht...

[charleshaddonspurgeon]

Voor Iedere Avond De ganse aarde worde met Zijne heerlijkheid vervuld Bijbels Dagboek, C.H. Spurgeon  “Voor Iedere Avond” De ganse aarde worde met Zijne heerlijkheid vervuld.  Ps. 72:19 Dit is een uitgebreid gebed. Er is veel geloof nodig om voor een hele stad als voorspraak op te treden. Er zijn tijden, dat het gebed voor een enkel mens ons al zwaar valt. Hoe ver uitgestrekt was dan niet de stervende voorbede van de psalmdichter! Hoe verheven is het! ”De ganse aarde worde met Zijne heerlijkheid vervuld.” Het sluit geen enkel land uit, hoe het ook vertrapt wordt door het bijgeloof; het sluit geen éen volk buiten, hoe barbaars dat volk ook is. Dit gebed wordt zowel gedaan voor de kannibaal als voor de beschaafde mens, het is voor alle windstreken en voor alle volksstammen. Het omvat de ganse aarde en vergeet geen enkel Adamskind. Wij moeten ijverig werkzaam zijn voor onze Meester, anders kunnen we dit gebed niet met oprechtheid bidden. Het kan alleen gedaan worden door hen, die van harte meewerken aan de uitbreiding van Gods koninkrjk. Zijn er niet veel mensen, die deze voorbidding en arbeid nalaten? Lezer is dit gebed ook jouw gebed? Sla je oog op naar Golgotha. Zie de Levensvorst aan het kruis genageld, met de doornenkroon op het hoofd, met bebloed gelaat en bebloede handen en voeten. Hoe kun je dit wonder der wonderen aanzien, de dood van Gods Zoon, zonder dat je je borst voelt opzwellen van heilige aanbidding, die met geen woorden is uit te drukken? Wanneer je geweten is gereinigd door het bloed van Christus, en je niet van je knieën opstaat en uitroept: ”De ganse aarde worde met Zijne heerlijkheid vervuld,” ben je geen eerlijk mens. Kun jij in dankbare hulde voor de Gekruisigde neervallen, zonder de wens, dat je Koning de Heer van de gehele wereld wordt? Wat erg, als jij zegt dat je de Heere liefhebt, en geen begeerte voelt om Hem als overste Gebieder te erkennen. Je godsvrucht heeft geen waarde, tenzij dat je leert te verlangen, dat dezelfde genade, die zich over jouw heeft uitgestrekt, ook de ganse wereld zal omvatten. Heere, de oogst is daar, zend dan Uw sikkel om in te zamelen.

[betoverheks]

Ons mens-zijn is een soort herberg. Elke dag weer nieuw bezoek........ Maar de bezoekers zijn vaak niet degenen, die we over de vloer willen hebben. Ze zijn dan ook regelmatig helemaal niet welkom. We willen rijke bezoekers. Invloedrijke. Knappe meegaande probleemoplossers. We willen lang en gelukkig leven met onze piepjonge beeldschone bezoekers..... Dan maar wat illusies er tegenaan: Illusies houden ons van de straat, je moet er wel voor in spagaat.....

Ons mens-zijn is een soort herberg. Elke dag weer nieuw bezoek…….. Maar de bezoekers zijn vaak niet degenen, die we over de vloer willen hebben. Ze zijn dan ook regelmatig helemaal niet welkom. We willen rijke bezoekers. Invloedrijke. Knappe meegaande probleemoplossers. We willen lang en gelukkig leven met onze piepjonge beeldschone bezoekers….. Dan maar wat illusies er tegenaan: Illusies houden ons van de straat, je moet er wel voor in spagaat…..

‘Oh Heks, hele volksstammen leven compleet buiten de werkelijkheid. In hun eigen zorgvuldig in stand gehouden illusie. Dat is echt een veelvoorkomend fenomeen…..’ grinnikt mijn therapeute naar aanleiding van mijn verhaal. Een verhaal over iemand, die jarenlang dacht dat ik nog wel eens een keertje over de brug zou komen in de liefde. Hetgeen nooit zal gebeuren. Dat wist ik bij onze eerste…

[shopperwithattitude]

Uurtje voor kwetsbaren in Britse supermarkt

20.03.2020

Door het Corona virus en afgekondigde en verwachte maatregelen is er paniek onder de bevolking uitgebroken, en hamsteren hele volksstammen. Voor kwetsbare ouderen en andere kwetsbaren valt dit niet mee. Daarom heeft de Britse supermarkt Sainsbury’s speciaal een uurtje in het leven geroepen dat alleen voor deze kwetsbaren is bestemd.

Maar dat loopt nog niet overal zo goed. In de Britse krant the Guardian stond een reportage over hoe het er dan aan toe gaat. Ten eerste staan mensen al te dringen om binnen te komen (het is het eerste uur van de dag). Ook in de supermarkt zelf is het vervolgens heel druk, en blijken veel producten niet aanwezig te zijn. Velen zijn dan ook teleurgesteld. Bij de kassa’s staan mensen ook dicht op elkaar lang te wachten.

En je zal maar jong zijn en autistisch met ADHD. Zo overkwam een 21-jarige met deze labels het dat ie in de supermarkt haast werd weggekeken, want anderen dachten dat hij niets had. Hij had zich wel naar binnen weten te praten door zijn speciale buskaart voor mensen met een beperking te laten zien, maar eenmaal binnen liep hij tegen vooroordelen van andere kwetsbaren op.

Lees meer hierover  in het artikel van the Guardian.

En zoals zo vaak volgt Nederland het Verenigd Koninkrijk, Brexit of geen Brexit: https://www.telegraaf.nl/nieuws/1660044842/live-albert-heijn-komt-met-ouderenuurtje-in-supermarkten

[denktanks]

@ polderps: @SterkNikki Ik neem aan dat dit geen onbezoldigde denktank is toch? Van de collectieve uurtariefjes kunnen hele volksstammen ‘laag’ opgeleiden maanden lang discount voedsel bij de lokale ‘laag’ opgeleiden supermarkten halen.

Ik neem aan dat dit geen onbezoldigde denktank is toch? Van de collectieve uurtariefjes kunnen hele volksstammen ‘laag’ opgeleiden maanden lang discount voedsel bij de lokale ‘laag’ opgeleiden supermarkten halen.

— Polder PS (@polderps) July 8, 2019

[henkjandekrijger]

via Twitter https://twitter.com/Yoorsonly

[yoorsonly]

Als webwinkelier uit het pre-seo-tijdperk snap ik niet dat hele volksstammen nog steeds lineair #Opmerking https://t.co/zsMXOjbqTT

Als webwinkelier uit het pre-seo-tijdperk snap ik niet dat hele volksstammen nog steeds lineair #Opmerking https://t.co/zsMXOjbqTT

— Y O O R S (@Yoorsonly) September 11, 2019

via Twitter https://twitter.com/Yoorsonly September 11, 2019 at 07:00AM

[kronieken]

Karel en Kwene Karel of keerle betekende eertijds een grote kloeke manspersoon, 't geen wij nog noemen met een woord dat tweemaal 't zelfde zegt, een manskerel.

[peecee-columns]

Grenzeloos in hokjes durven denken

Het zal de laatste weken niemand ontgaan zijn. Er heerst al enige tijd zogenaamde onderbuikophef. De al enkele decennia lopende verhitte discussie omtrent de gelijke rechten tussen mannen en vrouwen op werkgebied en de bijbehorende traditionele rolpatronen is nog niet eens afgekoeld of de volgende polderdiscussie is reeds een feit. Kinderkleding van ’s lands nuchterste winkelketen gaat sekseneutraal worden. Want: meisjes kunnen ook stoer zijn en een truitje met legerprint prefereren boven een roze glittervestje en jongens mogen daarentegen natuurlijk roze glittervestjes dragen in plaats van een trui met legerprint.  

Dat er meer aandacht komt voor genderdifferentiatie is een prima ontwikkeling. Mensen in hokjes stoppen, nota bene in een tijd waarin iedereen de mond vol heeft van het zogenaamde ‘out of the box-denken’, kan immers kwetsend en stigmatiserend werken. Met allerlei nare, persoonlijke gevolgen van dien. Uit praktisch oogpunt kan het daarnaast ook functioneel zijn, wanneer bijvoorbeeld de m/v-bordjes van openbare toiletten worden geweerd én de zogeheten Amsterdamse 'plaskrul' meerdere mogelijkheden tot urineren aanbiedt dan alleen staand mogen plassen. Gelukkig wachten hiervoor inmiddels al vergevorderde ad hoc-concepten op hun daadwerkelijke praktische uitvoering. Dat de HEMA nu ook inspeelt op de genderactualiteit was dan ook slechts een kwestie van tijd. Een moedig besluit, dat mogelijk kan gaan zorgen voor een trend óf een flop.

Doemdenkers zien namelijk 'eenheidsworstkleding' ontstaan, waarbij de voorheen uitgesproken meisjes- en jongenskleding uit de rekken zal verdwijnen en waarbij termen als ‘neutraliteit’ en ‘uniformiteit’ zullen gaan concurreren met ‘saaiheid’. Optimisten zien echter de mogelijkheden van het ontwerpen van nieuwe, universeel gerichte kleding. Iets wat reeds al een langere aanloop heeft: de - nu nog? - herenafdeling van bijvoorbeeld een keten als H&M, kent immers ook veel vrouwelijke liefhebbers van de 'mannelijke' broeken, shirts en hoodies. Het huidige (mode)straatbeeld is daardoor, wellicht nog redelijk naïef en onbewust, al steeds minder gendergericht. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de sekseneutrale spijkerkleding met scheuren, gaten en verfspatten of de leren jassen en tassen, die tevens in winkels al worden aangeboden als zijnde uniseks. Echt spraakmakend zou de aanpak van de HEMA dan ook niet hoeven zijn.

Maar veranderingen hebben bij de mens nu eenmaal tijd nodig om in te dalen. Het zogenaamde nieuwe denken en de bijbehorende behoefte tot het aanbieden van maatwerk aan hele volksstammen, die in dit geval de (gender)neutraliteit in de (kinder)mode toejuichen, komt tegenwoordig ook terug op andere maatschappelijke gebieden. Neem het hokjesdenken in het onderwijs. Het labelen van een kind - meestal gestuurd door onder andere de subjectiviteit van een Citoscore - als zijnde een havo- of vwo-leerling, wordt meer en meer bekritiseerd. Het is hopelijk slechts een kwestie van tijd totdat deze kaders definitief zullen vervagen. Of de toename van het gepersonaliseerd werken. Waarbij meerdere job-opties tegenwoordig kunnen en mogen worden verkend, mede door het gevarieerde aanbod op de arbeidsmarkt en de stijgende massa zzp���ers, die vaak nieuwe en creatieve mogelijkheden ontwikkelen of bestaande opties synthetiseren tot een nieuw concept. Toch kunnen we niet altijd en overal zomaar labelloos of zonder enig kader functioneren. Een wereld zonder bepalende richtlijnen zou immers chaotisch, onzeker en uiterst gevaarlijk zijn. Voor nu is het verstandig om elkaars kaders af te tasten en te spelen met de mogelijkheden waarbij eenieder zich prettig voelt.

Het luisteren en kijken naar elkaar biedt immers kansen voor meer creativiteit en zorgt voor een herkadering van bestaande tradities en gebruiken. En ook al zal dit tijdelijk zogenaamde onderbuikophef met zich meebrengen, iedereen kan zijn (m/v/etc.) voordeel hier mee doen en er gelukkig(er) van worden. Want dat is uiteindelijk een verlangen dat universeel is én ook altijd zo zal blijven.   

[charleshaddonspurgeon]

Voor Iedere Avond De ganse aarde worde met Zijne heerlijkheid vervuld Bijbels Dagboek, C.H. Spurgeon  “Voor Iedere Avond” De ganse aarde worde met Zijne heerlijkheid vervuld.  Ps. 72:19 Dit is een uitgebreid gebed. Er is veel geloof nodig om voor een hele stad als voorspraak op te treden. Er zijn tijden, dat het gebed voor een enkel mens ons al zwaar valt. Hoe ver uitgestrekt was dan niet de stervende voorbede van de psalmdichter! Hoe verheven is het! ”De ganse aarde worde met Zijne heerlijkheid vervuld.” Het sluit geen enkel land uit, hoe het ook vertrapt wordt door het bijgeloof; het sluit geen éen volk buiten, hoe barbaars dat volk ook is. Dit gebed wordt zowel gedaan voor de kannibaal als voor de beschaafde mens, het is voor alle windstreken en voor alle volksstammen. Het omvat de ganse aarde en vergeet geen enkel Adamskind. Wij moeten ijverig werkzaam zijn voor onze Meester, anders kunnen we dit gebed niet met oprechtheid bidden. Het kan alleen gedaan worden door hen, die van harte meewerken aan de uitbreiding van Gods koninkrjk. Zijn er niet veel mensen, die deze voorbidding en arbeid nalaten? Lezer is dit gebed ook jouw gebed? Sla je oog op naar Golgotha. Zie de Levensvorst aan het kruis genageld, met de doornenkroon op het hoofd, met bebloed gelaat en bebloede handen en voeten. Hoe kun je dit wonder der wonderen aanzien, de dood van Gods Zoon, zonder dat je je borst voelt opzwellen van heilige aanbidding, die met geen woorden is uit te drukken? Wanneer je geweten is gereinigd door het bloed van Christus, en je niet van je knieën opstaat en uitroept: ”De ganse aarde worde met Zijne heerlijkheid vervuld,” ben je geen eerlijk mens. Kun jij in dankbare hulde voor de Gekruisigde neervallen, zonder de wens, dat je Koning de Heer van de gehele wereld wordt? Wat erg, als jij zegt dat je de Heere liefhebt, en geen begeerte voelt om Hem als overste Gebieder te erkennen. Je godsvrucht heeft geen waarde, tenzij dat je leert te verlangen, dat dezelfde genade, die zich over jouw heeft uitgestrekt, ook de ganse wereld zal omvatten. Heere, de oogst is daar, zend dan Uw sikkel om in te zamelen.

[betoverheks]

Maandag ga ik naar het strand met mijn nicht. Een paar weken terug troffen we elkaar in een park. Nicht heeft ook een hond. Een hele bitchy teef. VikThor zat in no time compleet onder de plak!

Het heeft wat voeten in de aarde gehad, nicht heeft de afspraak meermalen verzet, maar nu lopen we dan toch langs de vloedlijn. ‘Toestanden in de familie’ heb ik begrepen. Het is overal wat. Altijd. In onze familie wel in elk geval.

Heks hoort of ziet niet zoveel van haar clan. En dat heeft zo zijn redenen. Die ik probeer te vergeten. Eraan denken is te pijnlijk. Maar met enige regelmaat zet iemand weer een mes in de wond. Bedoeld of onbedoeld, daar kan ik de vinger dan weer niet op leggen. Men beweert altijd onbedoeld. Maar vertrouwen is een schuwe vogel. Vertrouwen is allang weggevlogen.

Door de tralies heen gekropen en foetsie. Me alleen achterlatend met mijn verdriet.

‘Je hebt iets onaanraakbaars, nu weet ik het,’ mijn homeopate is er eindelijk uit. ‘Daarom proberen mensen je onderuit te schoppen. Daarom doen sommige vrouwen zo raar tegen je. Daarom proberen allerlei idiote kerels je klein te krijgen. Mensen vinden het onuitstaanbaar…..’

Ik denk aan de onaanraakbaren in de Indiase maatschappij. Het laagste van het laagste ben je dan. Ja, het klopt. Zo heb ik me heel vaak gevoeld! Maar mijn behandelaar bedoelt het toch anders…….

‘Maar het is alleen maar om mezelf te beschermen. Als je vogelvrij wordt verklaard, als je iemands persoonlijke boksbal bent en bovendien op de nominatie staat om geofferd te worden voor het welzijn van de gehele clan, als men al op zoek is naar een geschikt meisjesinternaat, als je wordt afgedankt, terwijl je niks misdaan hebt…..’ pruttel ik.

Opeens begrijp ik wat ze bedoelt. Mijn huidige hulp heeft precies hetzelfde. Het is een geweldige vrouw met een hele foute narcistische ex. En ook zij heeft dat onaanraakbare. Ze laat niet merken dat ze kapot gaat! Om de boel bij elkaar te houden. Om te overleven. En hoe reageert de omgeving? Het mes erin!

Zelfs haar bloedeigen zus doet er alles aan om haar leven te verzieken. Heks kan de verhalen soms bijna niet geloven. Maar het is haar realiteit. Mensen, die ze zou moeten kunnen vertrouwen halen haar juist onderuit. Dierbaren, die haar zouden moeten steunen geven een gemene trap na. Zo triest. En zo ontzettend pijnlijk voor de boksbal annex afvoerput.

Afgelopen week bijt ik weer keihard in een grote haak. Een nare snoek heeft er een gemeen aas aan gehangen en voor ik er erg in heb, heb ik alweer gehapt. Dringt de haak diep mijn zachte verhemelte in. Ontstaat er een kettingreactie aan pijn, die me terugvoert naar mijn jeugd.

Toen ik het maar moest uitzoeken. De jaren voorafgaand aan mijn ziekte. Toen ik me kapot heb gewerkt. Mijn loyaliteit aan mijn agressors. Mensen, die me zouden moeten dragen, maar juist onderuit schopten. Mijn diepe liefde voor iedereen behalve mijzelf. Want Heks was toch zo slecht. Die mocht je gerust dood slaan. Of er een poging toe doen.

En daarna gerust laten creperen. Die moest het maar uitzoeken met haar opleiding zonder beurs. Die kon zich de tandjes arbeiden. Heks heeft zich letterlijk de ziekte gewerkt tijdens haar studie. ME is toen begonnen.

En alles  wegpoetsen. De diepe schaamte voor andermans haat jegens mij. Er een mooi verhaal van proberen te maken. De eindeloze pogingen om die haat in liefde te veranderen. Maar dat lukt natuurlijk niet bij narcisten. Het is slechts koren op hun molen.

Gepokt en gemazeld door al die ervaringen met narcisme zou ik nu natuurlijk beter moeten weten. Maar de behoefte aan liefde en erkenning van mijn voorouders is gewoon te sterk. En te weten dat het nooit zal gebeuren is te verdrietig.

Ik zag ooit een televisieprogramma over een tuinarchitecte. Ze was wereldberoemd en overal erkend. Mensen liepen weg met haar. Hele volksstammen stonden in de rij voor een ontwerp en ze was intussen hemeltje schatrijk geworden met haar natuurlijke tuinen. Maar kon ze van haar roem genieten? Was ze een beetje gelukkig?

‘Mijn vader is ook tuinarchitect. Niet zo beroemd als ik, hoor, maar hij was wel mijn grote voorbeeld. Ik kon totaal niet met hem overweg, we hebben een hele moeilijke relatie. In feite heeft hij me nooit zien staan. Maar ik hoopte dichter naar hem toe te groeien, door ook tuinarchitect te worden……’

En dan snikkend ‘Nooit is hij naar een tuin van me komen kijken. En nu kan het niet meer. Hij is oud en dement. Waarom is hij nooit gekomen? Hij had zelfs nooit een goed woord over voor het feit, dat ik ook tuinarchitecte ben geworden. “Dat kan jij niet, het is niks voor vrouwen, daar ben je te dom voor”‘.

‘Natuurlijk gaat hij je niet erkennen, schat, die engerd,’ dacht Heks direct, toen ze dit programma zag, ‘Je geeft hem wel heel erg veel macht door dat zo belangrijk te vinden…..’

Kijk, bij anderen doorzie ik dit soort misstanden altijd direct. Was mijn zicht maar zo scherp in mijn eigen leventje. Dan zou ik minder makkelijk prooi zijn van alweer een haak!

Nicht en Heks zitten lekker op een terrasje aan de koffie. We halen herinneringen op aan onze jeugd, ze woonde maar een paar huizen bij ons vandaan! ‘Weet je nog…’ roepen we om beurten. De ene anekdote volgt op de andere. Af en toe liggen we helemaal slap van de lach. ‘Jaja, weet je nog….?’

Sommige dingen heeft ze totaal geen weet van. Mijn veronderstelling dat er in de hele familie sprake was van lijfstraffen blijkt bijvoorbeeld niet te kloppen.

‘Ach schat, je bent gewoon verstoten. Dat is het ergste wat er is. Maar er zijn nog wel familieleden, die veel van je houden, hoor!’ Zoent ze me bij het afscheid.

Binnenkort hebben we een familiereünie. De vorige keer kreeg ik het niet voor elkaar om erheen te gaan. Het is sowieso al nauwelijks te doen met ME, zo’n ellenlange dag aan de andere kant van Nederland. Maar in mijn geval wordt het ook nog eens een hele klus om om gemene haken en boze brulboeien heen te laveren……

        Boeddha hanteerde geen kastesysteem. Voor hem geen onaanraakbaren. Zoals Heks. Helaas gooit er weer eens iemand een haak in mijn kleine amoebe aquarium. Voor ik het weet heeft deze Dalit alweer gebeten! Ja, wat moet je anders in zo’n kom. Mijn glazen gevangenis. En let wel: Mijn gebijt doet de zaak geen goed en die haak geen pijn……. Maandag ga ik naar het strand met mijn nicht. Een paar weken terug troffen we elkaar in een park.

[thedreamlifeofbalsosnell]

‘Zeven zuilen van wijsheid’ of de triomf van een blonde Arabier

Zopas verscheen Zeven zuilen van wijsheid (voor het eerst gepubliceerd in 1922 als Seven Pillars of Wisdom: a Triumph), de eerste Nederlandse vertaling van het monumentale en beruchte boek van T.E. Lawrence, beter bekend als "Lawrence of Arabia", de held van de gelijknamige film van David Lean met een magistrale Peter O'Toole in de hoofdrol. Lawrence' passionele relaas van zijn belevenissen tijdens de Arabische Opstand van 1916 tot 1918, is in de Angelsaksische wereld tot op heden het meest verkochte boek over de Eerste Wereldoorlog. Zo was het een persoonlijke favoriet van grootheden als Winston Churchill, E.M. Forster en John F. Kennedy. Tegelijkertijd is Zeven zuilen van wijsheid brandend actueel. Wie deze cultklassieker vandaag  leest,  zal de problematiek in het Midden-Oosten vanuit een andere invalshoek bekijken. De oorlog in Irak en het streven naar onafhankelijkheid van de Palestijnen vinden namelijk hun oorsprong in de periode die Lawrence zo uitvoerig beschrijft. De inkijk die Lawrence zijn lezers geeft in de diplomatieke gebruiken en politieke opvattingen van de toenmalige Arabische volkeren is vaak zeer verhelderend en transponeerbaar op de huidige problematiek.

De Brit Thomas Edward Lawrence (1888-1935) had nauwelijks militaire ervaring toen hij in 1916 als verbindingsofficier naar de Hedjaz, een onafhankelijk koninkrijk van 1916 tot 1924 in het westen van het huidige Saoedie-Arabië, werd gezonden. Lawrence, die Arabisch sprak en zijn hart verloren had aan de volkeren van het Midden-Oosten, was op vele vlakken de ideale link tussen de Britse regering en de vertegenwoordigers van de Arabische Opstand tegen het Ottomaanse rijk. Zijn taak om een leider onder de Arabische opstandelingen te zoeken en een alliantie aan te gaan met de Britten, omschrijft hij zelf als volgt: 

Ik stelde me ten doel een nieuwe natie te vormen, een verdwenen invloed te herstellen, om twintig miljoen semieten de grondslagen te geven waarop ze uit hun nationaal gedachtegoed een geïnspireerd droompaleis konden optrekken.

Hoe was de politieke situatie op het moment van Lawrence' indiensttreding ? Tijdens de Eerste Wereldoorlog was het door de eeuwen heen verzwakte Ottomaanse Rijk nog steeds uitgestrekt en schaarde zich aan Duitse zijde. Het bevond zich tussen de Russen in het Noorden en Britten in het Oosten en Westen in. Na de beruchte nederlaag van de Dardanellen ― de Britse poging om de oostelijke grenzen van het rijk te doorbreken ― was alle hoop gevestigd op het Zuiden, te weten Arabië en omstreken, met zijn tientallen nomadische volksstammen. In die tijd ontstond er een nationalisme dat als belangrijkste doel had de Turken terug te drijven en een verenigd Arabisch koninkrijk op te richten. De Arabische Opstand was een guerillaoorlog  onder leiding van Abdullah en Feisal, de zonen van sharif Hussein, een gerespecteerde vorst, die als directe afstammeling gold van de profeet Mohammed en de opzichter was van de twee heilige plaatsen Mekka en Medina. Hussein ging in 1915 een alliantie aan met de Britten, om de Turken uit de Hedjaz te verdrijven, noordwaarts op te rukken en zo Egypte en Palestina van het Ottomaanse juk te bevrijden. De Britten zouden Hussein belonen door van dit hele bevrijde gebied één groot verenigd Arabisch koninkrijk te maken, met Hussein op de troon en Damascus als hoofdstad. Maar die beloftes werden nooit ingelost. 

Dit is meteen het grote dilemma dat doorheen Lawrence' boek waart: 

Het kabinet bracht de Arabieren op de been om voor ons te vechten met de ondubbelzinnige belofte van naoorlogs zelfbestuur (…) Het was van meet af aan duidelijk dat als wij de oorlog wonnen deze belofte een dode letter zou zijn, en als ik een eerlijk adviseur van de Arabieren was geweest, zou ik ze hebben aangeraden naar huis te gaan en niet in de strijd voor zoiets hun leven te wagen (…) wel is duidelijk dat mij geen schijn van recht toekwam om de Arabieren buiten hun medeweten in zo’n gok te betrekken (…) en dat we beter konden zegevieren en ons woord breken dan verliezen.

Lawrence speelde dus een dubbelrol: van aan de start van zijn grote avontuur hield hij zijn Arabische kameraden moedwillig een leugen voor, maar toch probeerde hij tot het einde toe de Britse en Arabische belangen te verzoenen, gedreven door zijn onvoorwaardelijke liefde voor de Arabische cultuur. Die verscheurende gewetenskwestie is de rode draad doorheen Zeven zuilen van wijsheid en maakt er een onverbloemd spijtschrift van. Het heeft soms wat weg van schrijven als therapie, en na de zoveelste evocatie van schuldbesef en puriteins zelfonderzoek, moet je als lezer vaker dan gewenst even doorbijten. Deze vertwijfeling maakt van Lawrence' pleidooi voor de Arabische onafhankelijkheid een halfslachtige bedoening, want wat moet je als lezer die weet wat hij weet nog geloven van de vele, vaak prachtig beschreven loftuitingen op de Arabische wereld en zijn gewoontes?

De grote troef van dit boek is ongetwijfeld het hoge literaire gehalte. Zeven zuilen van wijsheid  is meer dan een avonturenroman en meer dan een zoveelste boek in de traditie van de negentiende-eeuwse Angelsaksische woestijnliteratuur, met als belangrijkste vertegenwoordigers Charles Doughty, Richard Burton, Wilfrid Blunt en Benjamin Disraeli. Lawrence getuigt breedvoerig – soms zelfs té - van zijn zeer uitgebreide kennis van de fauna en de flora, de geografie, de stammen en de gewoonten van de woestijn, maar wat vanaf de eerste bladzijden meteen opvalt is dat Lawrence een geboren verteller én een groot stilist is, die de aandacht van zijn lezers weet te grijpen en vast te houden. Het is een boek dat je niet makkelijk naast je neerlegt. Zijn beschrijvingen van de woestijnlandschappen zijn bijzonder meeslepend en getuigen stuk voor stuk van zijn passievolle liefde voor de woestijn en zijn bewoners. De literaire kracht waarmee hij de verschillende aanslagen uiteenzet, de zeer tot de verbeelding sprekende en plastische schetsen van de diverse  stamhoofden die hij interpelleert, of de kennis die hij tentoonspreidt over de gebruiken van de verschillende volkeren, maken de lectuur van dit boek tot een uitzonderlijke ervaring. 

Lawrence wilde oorspronkelijk schrijven over de zeven grote steden in het Midden-Oosten (Cairo, Smyrna, Constantinopel, Beiroet, Aleppo, Damascus en Mekka), maar besloot uiteindelijk een autobiografisch verslag te maken van zijn oorlogsherinneringen. Dat Lawrence aanvankelijk een fictiewerk wilde schrijven, verklaart indirect misschien ook waarom hij zo vaak een loopje met de waarheid neemt. Maar de voornaamste reden voor de vele historische onjuistheden is ongetwijfeld dat hij het oorspronkelijke manuscript, inclusief zijn aantekeningen, kwijt speelde en een tweede en zelfs derde versie uit het hoofd probeerde te reconstrueren. Sinds het ter beschikking komen van de relevante archieven is het bewezen dat Lawrence niet altijd de waarheid heeft geschreven of juist heeft verzwegen, en dat we zijn bijdrage aan de hele opstand, en bij uitbreiding zijn hele kroniek, met een grote korrel zout moeten nemen. Lawrence is trouwens de eerste om de historische twijfelachtigheid van zijn verslag op de korrel te nemen: 

Ik streed mijn eigen strijd, op mijn eigen stort. Zie het (i.e. Zeven zuilen van wijsheid, nvdr.) als een persoonlijke, uit het hoofd in elkaar gedraaide geschiedenis. 

Ziehier een van de grote verwijten die het boek te verduren heeft gekregen: het megalomane ophemelen van zijn bijdrage, het aandikken van de eigen leiderschapsrol, etc... We mogen echter niet uit het oog verliezen dat Lawrence al bij leven een legende was. Een legende die Lawrence zelf in de hand werkte, naar eigen zeggen om de Arabische zaak vooruit te helpen. Hij had zich bewust laten hypen door de Amerikaanse oorlogscorrespondent Lowell Thomas, voor wiens camera Lawrence uitgebreid poseerde, naar eigen zeggen enkel om de Arabische zaak vooruit te helpen. De filmvoorstellingen die Thomas achteraf in Londen organiseerde waren bijzonder populaire spektakels, compleet met buikdanseressen en wierook. De mythe van de blonde, blauwogige Arabier was geboren. 

Wie het boek leest als een historisch verslag komt dus bedrogen uit; wie het leest als een literaire interpretatie van een zeer bewogen periode zal op vele vlakken beloond worden, in eerste instantie door een grandioze stijl en een uitermate meeslepende verteltrant. Vertaler Commandeur verdient dan ook alle lof voor de manier waarop hij Lawrence' nu eens bombastische en verheven, dan weer zakelijk en ingetogen taalgebruik, heeft weten over te zetten naar een Nederlands dat het midden houdt tussen de toon van een historisch verslag en een grootse avonturenroman. Jammer dat het volledig overbodige en veel te dweperige nawoord van Guus Kuijer een smet werpt op een voor de rest onberispelijke uitgave van een wereldberoemde klassieker, die eindelijk ook zijn intrede maakt in het Nederlandse taalgebied. De ietwat onbescheiden ondertitel van Lawrence' boek is 'een triomf' en hoe je het ook draait of keert, dat is het boek zeer zeker, in meer dan één opzicht.

Verschenen in: STAALKAART #3, 2010

Zeven zuilen van wijsheid van T.E. Lawrence, Athenaeum-Polak & Van Gennep 2009, vert. en toegelicht door Sjaak Commandeur, naw. door Guus Kuijer, ISBN: 9789025366940; 821 pp. 

[dickwillemsen-blog]

Om terug te komen op het begin

Nog even terug naar het begin van ‘het boek’: wanneer begint het precies? Wanneer begint de samenzwering tussen verteller en lezer?

Soms begint die samenzwering al, voordat het eigenlijke verhaal begint, met een voorwoord van de schrijver. Dat is ten minste wat Tom Lanoye doet op de eerste twee bladzijden van Sprakeloos.

En dit is het relaas van een beroerte, vernietigend als een inwendige blikseminslag, en van de tergende aftakeling die zich daarna twee jaar lang voltrok aan een vijfvoudig moederdier en amateuractrice eersteklas. (…)

En ik waarschuw u graag, lezer. Indien u niet houdt van geschriften die grotendeels berusten op waarheid en de ontbrekende delen er gewoon bij fantaseren; indien u afknapt op een roman die volgens velen geen roman zal mogen heten omdat hij een deugdelijke kop mankeert, een schone krulstaart en een ordentelijk middenstuk, laat staan bij wijze van darmstelsel een fatsoenlijk samenhangend verhaal bevat; en indien u onwel wordt van teksten die tegelijk een klaagzang zijn, een eerbewijs en een vloek, omdat ze handelen over het leven zelf en tegelijk slechts één dierbare verwant van de auteur opvoeren – dan is voor u nu al het moment aangebroken om dit boek te sluiten.

Leg het terug op de stapel in de winkel waar u staat, schuif het terug tussen de andere boeken in het rek van uw club, uw tehuis, uw openbare bibliotheek, de salon van uw vrienden of het pand dat u bent binnengedrongen.

Koop iets anders, leen iets anders, roof iets anders.

En mis het verhaal van mijn moeder.

De manier waarop Lanoye hier tot de lezer spreekt, lijkt op die van Salinger (…and all that David Copperfield kind of crap) en net als bij Salinger voelt de lezer zich uitgedaagd en opgenomen in een samenzwering.

Mark Twain doet het nog radicaler in The Adventures of Huckleberry Finn. Deze roman begint met een WAARSCHUWING:

Persons attempting to find a motive in this narrative will be prosecuted; persons attempting to find a moral in it will be banished; persons attempting to find a plot in it will be shot.

Reken maar dat hele volksstammen aan lezers hebben gedacht: “Dit moet ik lezen! Iemand die mij buiten denkt te sluiten? Ik glip naar binnen; eerst zelf eens zien. Dit wordt genieten.”

Ik denk ook dat een boek dáár al begint: bij deze voorwoorden en waarschuwingen, juist omdat die bij de lezer een frisse interesse wekken.

De zaak ligt net iets anders met de motto’s, de van andere schrijvers of dichters geleende stukken tekst, waarmee de schrijver aangeeft: ‘ongeveer hierover wilde ik dat mijn boek zou gaan; of het gelukt is, moet jij als lezer maar ervaren.’

Vaak begrijp je pas hoe motto en verhaal bij elkaar passen als je het boek uit hebt. Je bladert eens terug (ja, doe dat maar eens!) en mijmert wat na en plotseling treft je de overeenkomst tussen wat je van het verhaal bijbleef en wat er in het motto verscholen ligt.

Zo heeft De helaasheid der dingen van Dimitri Verhulst twee motto’s, die allebei iets te maken hebben met het vak van schrijver. Je zou ze kunnen samenvatten met twee zinnetjes: Schrijven is geweldig. En: Schrijven is pijnlijk. Toch kun je dat pas goed zeggen, als je het boek uit hebt.

Jan Wolkers lijkt de traditie om een motto te gebruiken lekker belachelijk te maken als hij een dialoog uit De Avonturen van Kuifje - Vlucht 714 citeert:

RASTAPOPOULOS: Ik, naar? IK ben de grootste naarling in de hele wereld. Het is erg, maar toch echt waar!

CAREIDAS: O, nee, ik ben de grootste naarling van de wereld … En ik ben trouwens veel rijker!

RASTAPOPOULOS: Misschien, maar ik heb mijn drie broers en mijn twee zusters geruïneerd en mijn ouders uitgezogen… Nou, wat zegt u daarvan?

CAREIDAS: Dat is nog niks! Ik ben zo slecht geweest tegen mijn oudtante dat ze gestorven is van verdriet!

RASTAPOPOULOS: Nu heb ik er genoeg van! Vooruit, geef toe, dat ik slechter ben dan u!

CAREIDAS: Nooit! Hoort u dat? Ik sterf nog liever!

Turks Fruit, de roman die hierna pas begint, is bijna onmogelijk in verband te brengen met deze dialoog. Of je moet in de verleiding komen om de ik-figuur een naarling te vinden, omdat je vindt dat hij wel erg woest omspringt met elk meisje dat hij in zijn bed weet te krijgen.

Weet je wat schrijvers als Lanoye en Twain óók voor elkaar krijgen met hun ‘voorwoorden’? Ze zetten een toon; ze maken je meteen vertrouwd met de stijl van het verhaal. Welke woorden en uitdrukkingen, welke zinnen ga je hier tegenkomen? Bij de een: rijkversierd, verzorgd, met prachtige herhalingen en beeldspraak; bij de ander: kortaf, zakelijk, stoer. En stijl, daar kom ik nog uitgebreid over te spreken, is ongelooflijk belangrijk voor een verhaal; wat verteld wordt is misschien maar half zo belangrijk als hoe het wordt verteld. Het een kan niet zonder het ander.

Wat ze nog meer doen, die twee schrijvers? Ze verwijzen naar wat mensen al sinds mensenheugenis van een verhaal verwachten; dat het een begin, een midden en een einde heeft; dat er een samenhang is; dat er motieven inzitten, een plot en een moraal.

Van zulke dwingende wetten heeft de literatuur last, zeggen schrijvers als Lanoye en Twain. Zij zeggen eigenlijk:  “Wij volgen onze eigen weg, wees gewaarschuwd!”

De lezer wordt dus het verhaal binnengelokt, vertrouwd gemaakt met de stijl van vertellen en alvast een beetje serieus genomen als kenner van literatuur. De lezer wordt het verhaal ‘binnengevleid’ zou je kunnen zeggen.

     Sprakeloos                                                 Tom Lanoye                        2009

De helaasheid der dingen                           Dimitri Verhulst                   2005

Turks Fruit                                                  Jan Wolkers                        1969

The Adventures of Huckleberry Finn          Mark Twain                          1884

[henkjandekrijger]

via Twitter https://twitter.com/Yoorsonly