#oosterbegraafplaats | Explore Tumblr posts and blogs

franavu · 1 year ago

Text

On today's episode of what the absolute fuck, turns out the Dutch security service spent literally decades spying on Dutch holocaust survivors and the Dutch Auschwitz Committee, a support and advocacy group for concentration camp survivors.

They were marked as an extremist organization and a possible threat to society with "communist" sympathies. And this happened until the 1980s; reading the article, it's worse than I expected after hearing about it, and absolutely disgraceful. Like, they reported on memorial services for the holocaust, and sent informers along on memorial trips to concentration camps. Because these were obviously severe threats to Dutch society /s.

Links to the story in English, it's a pretty good summary of the main article in Dutch:

In Dutch, from the national news service, and the investigative article that broke the story, it's paywalled, so I'll put the text under a cut:

Leden van het Nederlands Auschwitz Comité jarenlang gevolgd door de veiligheidsdienst: ‘Niemand heeft dit ooit geweten’

Teun Dominicus23 december 2023, 03:00

11–15 minuten

Joodse Amsterdammers die betrokken waren bij het Nederlands Auschwitz Comité, werden na hun terugkeer uit de kampen bespioneerd door de voorloper van de AIVD, blijkt uit onderzoek van Het Parool. Nabestaanden en het Auschwitz Comité zijn ontsteld. ‘Het feit dat je verslag doet van de mensen die stil kwamen staan bij hun familie die was afgeslacht, tart elk idee van beschaving.’

Berooid en beroofd: zo kwamen Joodse overlevenden van de vernietigingskampen in 1945 terug in Nederland. Familie en vrienden waren door de nazi’s vermoord. In hun huizen woonden vreemden die niet op hun terugkeer hadden gerekend. De gemeente Amsterdam presenteerde hun ook nog een erfpachtschuld voor de jaren die ze in de onderduik of kampen hadden gezeten. Kil en koud, was de ontvangst in het naoorlogse Nederland. Niemand had oog voor deze Holocaustslachtoffers.

Daar komt nu bij dat de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD), de voorloper van de AIVD, Joodse Amsterdammers na terugkeer decennia scherp in de gaten heeft gehouden, zo blijkt uit archiefonderzoek van Het Parool. Vele Holocaustoverlevenden werden tot in de jaren tachtig door de dienst gezien als ‘extremisten’ en als een potentieel gevaar voor de democratie. Teruggekeerdenuit het kamp kwamen terecht in de kaartenbak van de veiligheidsdienst.

Lange tijd deed de BVD verslag van Holocaustherdenkingen: of die nou in het Joods Cultureel Centrum in Buitenveldert waren, in kamp Westerbork of op de Nieuwe Oosterbegraafplaats. Genoteerd werd wie aanwezig waren.

Marechaussee

Zo vertrok met een dag vertraging op donderdag 8 april 1965 van Schiphol een vliegtuig met Auschwitzoverlevenden naar de Poolse hoofdstad Warschau, zo blijkt uit het verslag van een informant die mee was op de reis. De groep van twintig personen reisde door naar het voormalige vernietigingskamp om daar aanwezig te zijn bij de twintigste bevrijdingsdag van het kamp. Kampoverlevende Jacques Furth legde er namens het Nederlands Auschwitz Comité een krans.

Op 13 april ging de groep ‘per autobus naar Krakau, kamp Majdanek en Lublin. Daar werden zoutmijnen, kerken, kastelen enz., bezichtigd’, aldus het reisverslag dat door de BVD is opgesteld.

Niet alleen de BVD bespioneerde het reisgezelschap. Zodra ze de douane op Schiphol waren gepasseerd, gaf de marechaussee reisgegevens door, onder vermelding van ‘lijst met personen die hebben deelgenomen aan de herdenking van de bevrijding van het concentratiekamp Auschwitz’, waarna de geheime dienst notities maakte voor de individuele dossiers.

Verzetsmensen over de vloer

Bestuursleden Jos Slagter en Annetje Fels-Kupferschmidt zijn twee van de mensen die door de BVD werden gevolgd. Samen waren zij opeenvolgend vanaf 1958 tot 1994 voorzitter van het Nederlands Auschwitz Comité.

Niemand van de generatie van de oprichters van het Comité leeft nog, maar sommige van hun kinderen wel. Bijvoorbeeld Chaja Polak. Geboren in 1941 was Polak twee jaar oud toen haar moeder Annetje Fels-Kupferschmidt en haar vader Hans Polak in april 1944 door de nazi’s werden opgepakt. Haar vader stierf in Dachau, maar haar moeder overleefde Auschwitz. De jonge Chaja bleef op het nippertje uit handen van de nazi's.

Ze heeft nu voor het eerst inzage in het BVD-dossier van Fels-Kupferschmidt en kan moeilijk geloven dat de veiligheidsdienst haar moeder in de gaten hield. “Zij kwam vooral op voor nazislachtoffers en hielp waar het kon,” zegt de inmiddels 82-jarige Polak.

Aan het gezin waarin ze opgroeide heeft ze warme herinneringen. “Thuis was veilig,” zegt ze. “Daar waren mensen die in het verzet hadden gezeten. Mijn tweede vader was niet-Joods en had in het verzet gezeten. Er kwamen veel verzetsmensen en Joden van over de hele wereld over de vloer: familie en vrienden die de kampen hadden overleefd.”

Dossiers vermelden wat het Auschwitz Comité tijdens vergaderingen besprak. Van alledaagse regelzaken – wie schrijft een brochure? – tot aan het opzetten van politieke acties. Zoals de protesten tegen de vrijlating van Willy Lages, de nazi die verantwoordelijk was voor de deportatie van 70.000 Joden. Een vergadering daarover vond in september 1966plaats bij bestuurslid Eva Tas thuis, in haar woning op de Amsteldijk. ‘Allen vonden het een schande, want deze man had tot aan zijn dood in de gevangenis behoren te blijven,’ schetst een informant de stemming binnen het comité.

Voor Polak is het wrang dat haar moeder is bestempeld als extremist, maar dat oorlogsmisdadiger Lages géén BVD-dossier heeft: ‘Dat zie ik als een heel groot onrecht.’

Inlichtingen van lokale politiekorpsen

Een andere zaak waar het Nederlands Auschwitz Comité zich hard voor maakte, was financiële tegemoetkoming voor Joodse overlevenden van de oorlog en nabestaanden. Pas in 1973, 28 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog, kwamen zij in aanmerking voor een uitkering.

Met voorlichtingsbijeenkomsten lichtte het comité slachtoffers in over hun financiële positie. Op 25 april 1971 was er zo’n samenkomst in het Anne Frank Huis: een kleine vijftig mensen kwamen luisteren naar twee ambtenaren van de sociale dienst, aldus het BVD-verslag. Izak Stibbe, de penningmeester van het comité, vertelde daar dat hij ‘gedurende de oorlog in een aantal Duitse kampen was geweest’ en dat daardoor zijn gezondheid ‘geknakt’ was.

Voor zijn surveillancepraktijken kon de BVD ook rekenen op de politiekorpsen. Eva Furth, de secretaris van het Auschwitz Comité, zat op Bevrijdingsdag 1982 in een panel over ‘vrouwen in het verzet’, schrijft de inlichtingendienst van de Leidse politie aan de geheime dienst. De discussie was georganiseerd door het lokale 5 meicomité.

‘Dit is schandalig’

In het café naast het Namenmonument leest Jacques Grishaver voor het eerst hoe de BVD het Nederlands Auschwitz Comité heeft bespioneerd. Sinds 1998 is hij voorzitter van het Comité, op zijn revers zit de koninklijke onderscheiding die hij kreeg voor zijn inzet voor het Holocaust Namenmonument.

“Onder de aanwezigen veel Israëlieten,” leest hij zachtjes voor als hij de stukken onder ogen krijgt. Op tafel ligt het verslag van de Auschwitzherdenking in 1965 in de Haagse zaal Diligentia, met een lijst namen van Joodse aanwezigen. “Het is schandalig, eigenlijk.” Hij kijkt nog eens naar het blad. “Nee, het ís schandalig.”

“Niemand heeft dit ooit geweten,” vervolgt hij. “En als je het leest, is het eigenlijk om te huilen. Al die namen die je leest, dat zijn mensen die zo veel hebben meegemaakt. Ze hebben bijna allemaal hun familie verloren. En vervolgens werden ze als vijand van de staat in de gaten gehouden.”

“Ik denk dat dit aangeeft hoe men aankeek tegen Joden die waren teruggekomen. Ze hadden beter kunnen blijven en niet kunnen terugkomen. Dat is eigenlijk wat met deze dossiers wordt gezegd: vijfduizend Joden zijn teruggekomen en we hadden er eigenlijk niet op gerekend. Dat blijkt hier duidelijk uit.”

Communistische invloeden

De grote vraag is: waarom achtte de BVD het noodzakelijk het Nederlands Auschwitz Comité tientallen jaren te volgen? De AIVD laat desgevraagd schriftelijk weten niet in te gaan op vragen over individuele dossiers. De dienst wijst erop dat de BVD tijdens de Koude Oorlog onderzoek deed naar het communisme en dat ‘mogelijk onderzoek naar personen’ van het comité ‘in dat licht [kan] worden gezien’.

Blom en Slagter werden, als leden van de CPN, al voor de Tweede Wereldoorlog in de gaten gehouden door de Centrale Inlichtingendienst, de voorloper van de BVD. Beiden zaten tijdens de oorlog in het verzet, waren Joods, werden naar de kampen gedeporteerd en overleefden de Holocaust – Blom als enige van zijn familie, Slagters eerste vrouw werd in Auschwitz vermoord.

Als bestuurslid van de communistische verzetsstrijdersorganisatie Verenigd Verzet probeerde Blom via Slagter inderdaad invloed uit te oefenen op het Nederlands Auschwitz Comité. Het zette echter weinig zoden aan de dijk: steeds weigerden de niet-partijleden zich voor het karretje van de CPN te laten spannen, wist ook de BVD.

Grishaver vindt het onterecht dat het Nederlands Auschwitz Comité als communistische mantelorganisatie werd weggezet. “Ja, sommigen waren lid van de CPN, maar anderen ook niet.”

Hij wijst erop dat er door die beschuldiging lang weinig aandacht was voor het leed van de kampoverlevenden. Ook van het argument dat het optreden van de BVD ‘in de tijd’ gezien moet worden, moet hij weinig hebben. “Het waren andere tijden, maar het feit dat je van Auschwitzherdenkingen een verslag gaat maken, van de mensen die ernaartoe kwamen om stil te staan bij hun familie die was afgeslacht, om daar de BVD op te zetten, tart elk idee van beschaving. Dat is niet goed te praten, ook niet met de tijd.”

Als twintigjarige in het dossier

Aan het einde van het gesprek moet Chaja Polak bijkomen. Zij las dat de BVD gesprekken in de winkel van Cor Fels, haar tweede vader, afluisterde. Dat de dienst in 1958 Joodse communistische verzetsgroepen uit de Tweede Wereldoorlog in kaart bracht: ‘Joodse antifa-groeperingen’ staat erboven, gevolgd door namen van familie en vrienden van haar ouders, enkelen in Sobibor vermoord. En ze hoorde dat de BVD een dossier over háár heeft aangelegd: ze was amper twintig jaar oud toen ze in Israël familie ging opzoeken, een reis waar de dienst verslag van deed.

Maar uiteindelijk gaat het Polak niet om haar, maar om al die leden van het Nederlands Auschwitz Comité. “Ik vind dat al deze mensen,” zegt ze, verwijzend naar de bestuursleden van het comité, “die zich zo hebben ingezet om Auschwitz op de kaart te zetten en de wereld te laten weten wat daar is gebeurd, die zich hebben ingezet om de overlevenden financieel te steunen omdat ze na de oorlog voor het overgrote deel in armoede leefden, dat hun namen gezuiverd moeten worden van deze blaam.”

#jumblr #antisemitism

11 notes · View notes

historyfoundhere · 3 years ago

Photo

Het Auschwitzmonument herinnert aan de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog en in het bijzonder de ongeveer 60.000 Nederlandse slachtoffers die via 68 transporten naar Auschwitz werden gedeporteerd. Het monument werd in 1977 onthuld op de Oosterbegraafplaats. In 1993 werd het verplaatst naar het Wertheimpark. In de nacht voor de onthulling op de nieuwe locatie werd het glazen monument vernield. In eerste instantie werd gedacht aan een actie van Neo-nazi’s. Later werd een verslaafde glazenier opgepakt. Hij beweerde de vernieling in opdracht te hebben gedaan van de glazenier die verantwoordelijk was voor de nieuwe constructie. Hier zou condens door ontstaan. Om dit gebrek te verbergen moest de vernieling worden uitgevoerd tegen een beloning van 2000 gulden per plaat. Het verantwoordelijke bedrijf heeft altijd ontkend hierbij betrokken te zijn geweest. Het door Jan Wolkers ontworpen monument is echter in de vernielde staat behouden als extra symbool tegen sluimerend anti-semitisme. ————— At the Wertheimpark in amsterdam you can find the Auschwitz memorial. It remembers the Dutch victims of Auschwitz-Birkenau. More than 60.000 victims were made at Auschwitz after being deported from The Netherlands with one of 68 transports. This memorial was placed at the Oosterbegraafplaats in 1977. In 1993 it was relocated to the Wertheimpark. There it was damaged during the night before it was to be revealed. Although Neo-nazi’s were the main suspects, an addicted glassworker was arrested. He stated he was hired by the company who made the new construction at a price of 2000 guilders per smashed panel. This was because the company made a fault which they wanted concealed by the damage. The company denied. The damage was never repaired as an extra reminder of anti-semitism still present today. #holocaust #auschwitz #auschwitzbirkenau #auschwitzmemorial #auschwitzmonument #janwolkers #wolkers #wertheimpark #oosterbegraafplaats #tweedewereldoorlog #amsterdam #worldwar2 #shoah #vandalisme #deportatie #deportations #westerbork #jew #judaism #glas #glass #historyfound (bij Auschwitzmonument) https://www.instagram.com/p/CTXaAa3Mah7/?utm_medium=tumblr

0 notes