#debuxo | Explore Tumblr posts and blogs

praza-catalunya · 1 year ago

Text

Els 4 Gats, referente da modernidade en Barcelona

O Museu del Modernisme de Barcelona presenta, nestes meses centrais do ano, a mostra Els 4 Gats Bressol del Modernisme,Lito Caramés unha fermosa antolóxica de obras de persoeiros que se moveron nos postrimeiros tempos do século XIX por aquela afamada taberna. Por outra banda, vén sendo unha homenaxe a Pablo Picasso, asiduo de Els 4 Gats, cando van 50 anos do seu pasamento. Sempre resulta pracenteiro comprobar que, con regularidade, a iniciativa privada supera os pulos das entidades públicas na oferta expositiva da arte. A arte, esa actividade que seica non serve para nada, pero que é tan esencial no decurso das comunidades humanas.

Lito Caramés

Graner. Personatge a la taverna, 1898

Els 4 Gats Bressol del Modernisme. Museu del Modernisme de Barcelona (MMBCN)

Sens dubte l’origen dels Quatre Gats a Barcelona va tenir la influència directa de Le Chat Noir de París. En totes dues ciutats, la capital francesa i la ciutat comtal, es van succeir una sèrie de fets històrics i geopolítics que van proporcionar el sorgiment d’una generació d’artistes i intel·lectuals que van marcar el nou rumb de l’avantguarda cultural. (...) Ells van marcar el punt de partida de la renovació cultural en les dues ciutats. (Gabriel Pinós, 2019).

Neste ano de 2023 o Museu del Modernisme de Barcelona (MMBCN) presenta unha gran exposición temporal cun título tamén bastante longo: Els 4 Gats Bressol del Modernisme. Casas, Rusiñol, Utrillo, Romeu ... i Picasso. Nas salas deste atractivo museo pódense contemplar unha duascentas obras de diversa confección: pinturas, debuxos, esculturas, carteis e mesmo mobles que brindan a oportunidade de deixarse mergullar nunha viaxe polo tempo e achegarse ao ano 1897, data na que abre as súas portas esa famosa taberna. A confección de tal actividade corre a cargo de Gabriel Pinós, coñecido activista cultural, comisario de arte e tamén o responsable da tan dinámica galería de arte Gothsland. O título vai dando pistas sobre a motivación da tal mostra artística: este ano celébranse os 50 anos do pasamento de Pablo Picasso, motivo para presentar o tobo modernista onde o artista malagueño ofreceu ao público as súas primeiras obras, a súa primeira exposición.

Picasso.Carta de Plats de la cerveceria Els 4 Gats. 1899

Els 4 Gats Bressol del Modernisme está ideado e presentado con todo un fato de simbolismos. Por exemplo Pinós decidiu incluír nesa mostra catro obras de moitos dos artistas aí representados (que son moitos). E precisamente de Picasso tamén se poden observar catro das súas pezas iniciais. Els 4 Gats, catro obras. A exposición é un luxo, é unha antolóxica digna do mellor centro museístico público da cidade.

É de agradecer que a familia Pinós faga estes esforzos para poder ofertar nesta vila exposición retrospectivas tan excelentes. E non é a primeira. Foi a primeira entidade (privada ou pública) que decidiu presentar unha antolóxica sobre a xenial pintora Luísa Vidal, coetánea de Ramon Casas ou Santiago Rusiñol. Vidal foi tan boa que en varias obras (que foron atribuídas a Rusiñol ou Casas) xa se puido comprobar que fora borrada a firma dela, e substituída pola dun destes dous pintores; moito máis valorados, evidentemente, por seren homes. Non dixeron os críticos -perante séculos- que as mulleres non pintan tan ben coma os homes? De ser así, como é que atribúen a pintores (homes) algunhas das telas que se sabe con precisión que foron elaboradas por mulleres artistas? A ver se vai resultar que as mulleres son tamén grandes artistas; cousa que contradiría (¿¿??) o indicado por Linda Nochlin no seu famoso artigo Why Have There Been No Great Women Artists? A mesma familia Pinós é a responsable de ter programado moitas outras exposicións memorables (moitas delas arredor das décadas nas que o Modernismo impuxo as súas estéticas por Europa e outros continentes) como se acredita no seu portal web. Baste como exemplo a magnífica antolóxica Ramon Casas. La mirada moderna.

Planella. La nena obrera, 1899

Els 4 Gats Bressol del Modernisme. Casas, Rusiñol, Utrillo, Romeu ... i Picasso

Els Quatre Gats s’inspirà en un local ben diferent, el cabaret Le Chat Noir. L’aparició gairebé simultània d’aquests dos espais ens serveix per entendre una realitat social tan complexa com la Barcelona del tombant del segle XIX al XX. Malgrat la seva aparent disparitat (...) ens trobem que aquí, com en altres indrets de la Barcelona d’aleshores, la població els convertí en punts de trobada i confluència (Juan Carlos Bejarano, 2019).

O establecemento hoteleiro Els Quatre Gats abre no ano 1897, na rúa Montsió (antes de Sant Josep), nunha das rúas do chamado Barri Gòtic. O tal Barri Gòtic semella ter bastante máis de Neogótico que propiamente de barrio baixomedieval. As probas están publicadas en extenso, con teses doutorais e todo polo medio. Esta taberna, froito da iniciativa de xente nova e artística como Santiago Rusiñol, Ramon Casas, Joaquim Mir, Miquel Utrillo (e a figura estelar e empresarial de Pere Romeu), pasou a ser a imaxe viva da bohemia barcelonesa. Els Quatre Gats (tal e como se pode ver na pintura-cartel de Ramon Casas que presidía o local: Ramon Casas i Pere Romeu en un tandem) estaba situada nos baixos da coñecida co nome de Casa Martí, tal era o apelido de quen a mandou construír. A tal casa Martí é o primeiro proxecto executado polo novo arquitecto Puig i Cadafalch, un dos grandes do modernismo catalán, no ano 1896. O seu estilo xa entra dentro do modernismo e, por suposto, do neogoticismo que xermolaba por toda Europa (Puig i Cadafalch era admirador da arte flamíxera das terras flamencas e xermánicas. Como anécdota dicir que Eugeni D’Ors –o que foi pope do Noucentisme (autoproclamado Genius), que logo nas súas erráticas derivas chegou a ser voceiro do franquismo– definiu o estilo da casa Martí como gótico-puigcadalquesco mozo de escuadra-catalán.

Opisso. A l'interior d'Els 4 Gats, 1898

Els Quatre Gats seguiu aberta ata o ano 1903. En total seis anos que deixaron pegada na vida desta cidade. Alí facíanse tertulias, exposicións, ceas, xuntanzas artísticas, así como espectáculos de sombras chinesas, que tanto agradaban daquela pola novidade. Polos seus locais pasaron con asiduidade músicos como Albéniz, Granados e Millet. Outro dos habituais foi Antoni Gaudí, xunto co artista polifacético Torres García, o pintor de xitanas Nonell ou o debuxante Ricard Opisso. Todo un luxo; a mestura de creatividade e bohemia. En 1899 Pablo Picasso, con 17 anos, presentou alí a súa primeira exposición de arte, na sala grande, e fixo o cartel que se empregou portada do menú de Els Quatre Gats. E aínda se publicou unha revista co mesmo nome da taberna, Els Quatre Gats.

Na mostra que agora se comenta Els 4 Gats Bressol del Modernisme é un modelo de bo e importante traballo realizado para non só presentar obras de excelente calidade, senón de argallar o necesario para que, quen visite estes meses o Museu del Modernisme, se sinta arroupado por muebles, carteis e outros elementos que axuden na viaxe a finais do século XIX, ao corazón dos tempos modernistas. A Barcelona que xa sentía a industria na súa estrutura urbana (e arredores), pódese afirmar que entra na modernidade coa celebración da Exposición Universal de 1888. Ese evento significou a presentación internacional da vila, a chegada de novas modas (o xaponismo), de novas propostas estéticas. A primeira exposición universal que se celebra en Barcelona foi unha iniciativa privada e arriscada do empresario ferrolán Eugenio Serrano de Casanova, un enxeñeiro entusiasta desas exposicións internacionais. Cando todo ía rodado na preparación da mostra, a urbanización de toda a zona da Ciutadella (as portas de entrada estaban instaladas no Arc de Triomf), o concello da cidade de Barcelona decide retirar a Serrano de Casanova da xestión e organización. Hogano son outros os que levan a fama de teren artellado semellante evento que concitou a presenza de máis de 5 millóns de persoas.

Torres García El gato negro, 1898

A valía de Els 4 Gats Bressol del Modernisme vaise vendo no seu percorrido. Hai carteis que nada teñen que envexar aos que, daquela, se facían en París ou noutras capitais. A obra que Picasso elabora para o menú da taberna é moi moderno: emprega uns volumes na indumentaria, as cores uniformes, planas, que xa daquela ían presentando Casas e moitos outros artistas barceloneses. Para dar idea dos traballos e os días da vila, está La nena obrera (de Planella) que obvia a explotación infantil e os perigos que representan esas máquinas ante as que traballaba moitas, moitas horas, unha rapaza (de 11 anos?). O risco de accidentes e a insalubridade dos locais eran pan de cada día. (Hogano non acaban de ser historia pasada estas explotación; hai pouco sóubose que McDonald’s emprega agora a nenos de 10 anos, en xornadas interminables). Non é o único, Rusiñol está representado co lenzo La fábrica, e Pellicer a unha muller pasando o ferro nun interior doméstico.

Tampouco poden faltar as referencias á vida bohemia. Un retrato de Rusiñol do músico Eric Satie, por exemplo, onde semella que a bohemia non ofrece a face máis amable, ou a fermosa tela de Graner que representa un home na taberna (sería a mesma de Els 4 Gats?). Graner, de certo sen querelo, pinta na parede do fodo a bandeira de Ucraína. Opisso, un dos asiduos ao local de Romeu está representado cun debuxo no que retrata a algúns dos habituais de Els 4 Gats; perfectamente identificables Romeu (esquerda) ou Picasso, ao fondo e de pé, con certo aire de enfant terrible.

Para rematar, a exposición Els 4 Gats Bressol del Modernisme. Casas, Rusiñol, Utrillo, Romeu ... i Picasso xustiza aos bos traballos de Gabriel Pinós e demais traballadores do Museu del Modernisme e tamén da galería de arte Gothsland. Unha visita desde calquera xeito que se queira mirar totalmente recomendable.

Lito Caramés

Casas. Entre llums, 1894

EXPOSICIÓN: Els 4 Gats Bressol del Modernisme

Museu del Modernisme

ata o 14 de xullo de 2023

2 notes · View notes