#Ten zuiden van de grens

[commetombeunarbre]

Ik heb altijd het gevoel dat ik mijn hele leven al probeer een ander mens te worden. Alsof ik altijd probeerde nieuwe plekken te vinden, een nieuw leven te bemachtigen en me een andere persoonlijkheid eigen te maken. Steeds weer opnieuw. In zekere zin is dat groei, anderzijds heeft het iets van een persoonsverwisseling. Ik dacht dat ik los kon komen van wie ik was door iemand anders te worden. Daar verlangde ik oprecht naar en ik dacht dat het ooit zou lukken als ik maar mijn best deed. Maar het is nooit zo uitgepakt. Waar ik ook ging, ik nam mezelf mee. Het onvermogen dat ik in me droeg, bleef hetzelfde onvermogen. De omstandigheden mochten dan veranderen, maar ik bleef diezelfde onvolledige mens. Dat fatale gebrek droeg ik overal met me mee en het bezorgde me een onverzadigbare honger. Deze honger heeft me steeds gekweld, en zal me waarschijnlijk blijven kwellen. Want in zekere zin bepaalt dit gebrek wie ik ben. Dat zie ik nu in. Voor jou wil ik een nieuw iemand worden, misschien zal het me lukken. Het zal niet makkelijk zijn, maar ik doe mijn best en wie weet slaag ik erin een nieuw zelf te verwerven. Maar ik moet er eerlijk bij zeggen dat ik in dezelfde situatie misschien nog eens hetzelfde doe.

[fransopdefiets]

11-9 Witzart

Ik had gisteren eigenlijk geen zin meer om nog boodschappen te doen in dat noodweer, maar ik had nog minder zin in een zak gevriesdroogd eten. Dus ik hees mezelf weer in mijn regenpak en fietste naar de mini-supermarkt in het dorp. Ik vond er een zak gesneden groenten met bolognesesaus (dacht ik te lezen) in de diepvries en kocht wat fruit. In het hutje aangekomen, kookte ik de andere helft van de noedels en gooide daar de groenten doorheen. Maar van gehakt en tomaat geen spoor, waarschijnlijk stond er op de zak dat je dat er nog bij moest kopen, mijn Deens is duidelijk nog niet je dat. Van teevee kijken kwam trouwens niks meer, ik was veel te moe om me daarvoor te interesseren. Ik regelde wel alvast een appartement voor de volgende dag, iets ten zuiden van Hüsum.

Als ik opsta, is het nog droog. Ik rij over kleine binnenweggetjes richting de grens, een pikzwarte lucht tegemoet, maar die wijkt naar achteren en plot komt er een verblindende zon bovenuit. Aan de grens is er controle, maar die richt zich op auto’s die uit Duitsland komen. Ik snap eerst niet goed waarom, ik wil ook wel eens gecontroleerd worden. totdat ik pal over de grens die enorme drankenhallen ontwaar, die op de vroege ochtend al goede zaken doen. Overigens, als je ooit iets te smokkelen hebt, doe het dan op de fiets in een een paar knalrode fietstassen, geen beambte keurt je ooit een blik waardig.

Het wordt opnieuw een echte regendag, maar veel aangenamer dan gisteren. Er is nauwelijks wind en je ziet de buien hier van verre aankomen. Een keer, als het begint te onweren, schuil ik in een sprookjesbos, althans, er ligt een ietwat verregende editie van de sprookjes van Grimm op een picknicktafel. Een tweede keer kan ik bij een bakker in een winkelcentrum met koffie de bui uitzitten. Deze kant van Sleeswijk Holstein is wel veel interessanter dan de oostkant. Je hebt hier prachtige rietgedekte boerderijtjes (voorzover dat riet nog niet vervangen is door golfplaat) en je merkt aan alles sat het een oud landschap is.

Ik moet dus in Witzart iets onder Husum zijn en probeer via kleine binnenweggetjes mijn doel te bereiken, zodat ik rustig muziek kan luisteren afgewisseld met de podcast Hier hing een schilderij, een boeiend verhaal over de restitutie van een Kandinsky uit het bezit van het stedelijk in Amsterdam. Het laat prachtig zien hoe die hele claimcultuur werkt, wie er aan verdient en welke afwegingen er gemaakt worden.

In Hüsum doe ik boodschappen, het is een echte toeristenstad en de moeite van het bezoeken waard. Ik zet het op mijn lijstje van interessante steden. Die is in de loop der jaren aangegroeid tot een enorme lijst en nu ik met pensioen ben, wordt het tijd om die lijst eens wat te bekorten. Niet op de fiets, maar met de trein. Het blog fransindetrein.nl komt er overigens niet, dat heb ik bij deze alvast besloten.

Gefietste afstand: 82 km

Gefietste tijd: 6:30

[rotterdamvanalles]

Coolsingel nieuwe stijl gezien richting het Hofplein, april-juni 1976.

De naam Coolsingel is afkomstig van het ambacht Cool. Het ambacht Cool komt reeds voor omstreeks 1280. In 1596 kocht de stad de ambachtsheerlijkheid Cool, Blommersdijk en Beukelsdijk van Jonkheer Jacob van Almonde. Bij Koninklijk Besluit van 20 september 1809 werd het ambacht Beukelsdijk, Oost- en West-Blommersdijk, genaamd Cool, tot een zelfstandige gemeente verheven. In 1811 werd Cool door Rotterdam geannexeerd. Naast het ambacht had men ook nog de polder Cool. Deze lag tussen de Rotterdamse en Delfshavense Schie; deze werd in 1925 opgeheven. Een gedeelte van het grondgebied van Cool was reeds in 1358 bij de stad getrokken na de vergunning van hertog Albrecht van Beieren om grachten om de stad te graven en het stadsgebied te vergroten met Rodezand in het ambacht Cool. De Coolvest scheidde voortaan stad en ambacht en vormde de westelijke grens van de oude Stadsdriehoek, later naar het zuiden uitgebreid met de Schiedamse Vest.

In 1480 is er al sprake van een singel aan de ambachtszijde tegenover de vest achter Bulgersteyn; het zuidelijke deel kreeg na de grote stadsuitbreiding rond 1500 de naam Schiedamsesingel, het noordelijke Coolsingel. De Coolvest is in verband met de aanleg van een brede verkeersweg in de jaren 1913-1922 geheel gedempt en kreeg toen de naam Coolsingel. Enkele jaren later volgde de Schiedamse Vest tot aan de Witte de Withstraat, en ten slotte werd meest zuidelijke deel van de vest gedempt met puin van het bombardement.

De fotograaf is Ary Groeneveld en de foto komt uit het Stadsarchief Rotterdam. De informatie komt van Wikipedia.

[charleshaddonspurgeon]

Nabij De Zon | Niet verlaten Ik zal u niet verlaten. Hebreeën 13:5 Geen enkele belofte is alleen maar persoonlijk; wat de Heere aan één van Zijn heiligen heeft beloofd, belooft Hij aan allen. Als Hij voor een heilige een bron opent, mogen allen daaruit drinken. Als Hij de deur van de korenschuur opent om voedsel uit te delen, dan komt er misschien slechts één man, die bijna verhongerd is en voor wie de deur is geopend, maar alle heiligen mogen komen en eten. Of Hij het woord tot Abraham of tot Mozes gesproken heeft, doet er niet toe, gelovige; Hij heeft het gesproken tot u, die tot het geestelijk zaad van Abraham behoort. Geen enkele gegeven belofte is te verheven voor u. Sla uw ogen nu op naar het noorden, het zuiden, het oosten en het westen, want dit alles is u gegeven. Klim op de top van Pisga en zie de uiterste grens van de goddelijke belofte, want het hele land behoort u toe. Er is geen beek met levend water, waarvan u niet mag drinken. Als het land overvloeit van melk en honing, eet de honing en drink de melk, want ze behoren u beide toe. Geloof met vrijmoedigheid, ‘want Hij heeft gezegd: Ik zal u niet begeven, en Ik zal u niet verlaten.’ In deze belofte geeft God Zijn volk alles. Daarom zullen al Gods eigenschappen ons ten goede blijven komen. Is Hij machtig? Hij zal Zich ten aanzien van degenen die op Hem vertrouwen, de Sterke tonen. Is Hij liefde? Dan zal Hij hen in goedertierenheid genadig zijn. Welke eigenschap van God dan ook, zij alle zullen ons in volle zin ten goede komen. Om alles samen te vatten, er is niets waaraan u behoefte kunt hebben, er is niets wat u kunt vragen, er is niets wat u voor tijd en eeuwigheid nodig hebt, er is niets levends, niets doods, er is niets in deze wereld, er is niets nu, er is niets op de morgen der opstanding, niets in de hemel dat niet in deze tekst begrepen ligt - ‘Ik zal u niet begeven, en Ik zal u niet verlaten.’

[actuma]

Honderden doden en duizenden gewonden in Turkije en Syrië door aardbeving

Afgelopen nacht om 4.17 uur lokale tijd zijn Syrië en Turkije door een aardbeving met een kracht van 7.8 getroffen, waardoor er zeker honderden mensen om het leven zijn gekomen en duizenden gewonden zijn gevallen. Er liggen momenteel nog veel mensen onder het puin in beide landen. Een kwartier na de beving werd er door de Amerikaanse geologische dienst USGS nog een naschok met een kracht van 6.6 geregistreerd. Meer dan 1700 gebouwen verwoest De beving, waarvan het epicentrum 26 kilometer ten noordwesten van Gaziantep in Turkije ligt en niet ver van de Syrische grens, heeft voor enorme schade gezorgd. Hele wijken zijn ingestort en media in Turkije laten weten dat er zelfs meer dan 1700 gebouwen zijn ingestort. Ook is er een vliegveld in de provincie Hatay, 180 kilometer ten zuiden van het epicentrum, verwoest. In de stad Aleppo zijn volgens Syrische staatsmedia een aantal gebouwen ingestort door de beving. Read the full article

[havenpoort]

Limes Valkenburg

Als we vanuit Katwijk, waar vermoedelijk het castellum Lugdunum gestaan heeft,  oostwaarts trekken langs de Rijn. Of eigenlijk zuidoostwaarts, trekken we over de vermoedelijke route van de Limesweg.

Maar of je nu de hedendaagse loop van de Oude Rijn volgt of die uit de Romeinse tijd, vroeg of laat kom je vanuit Katwijk vanzelf terecht in Valkenburg. De naam Castellumplein zegt genoeg, maar ook kom je in het dorp genoeg aanwijzingen tegen dat er iets bijzonders gestaan heeft.

En dat klopt. Nergens in Nederland zijn er zulke uitgebreide opgravingen naar het Romeinse verleden gedaan als in Valkenburg, de vindplaats van het castellum Praetorium Agrippinae.

Praetorium Agrippinae was een Romeinse nederzetting in de provincie Neder-Germanië (Germania Inferior), gelegen in het hedendaagse Valkenburg (ZH). Praetorium Agrippinae was een grensfort (castellum) aan de Oude Rijn, destijds de hoofdtak van de Rijn, langs de noordgrens van het Romeinse Rijk, de zogenaamde Limes (Latijn voor "grens"). Praetorium Agrippinae staat vermeld op de Peutingerkaart (Tabula Peutingeriana) tussen Matilo (Leiden-Roomburg) en Lugdunum Batavorum (Katwijk).

Een Praetorium is een militair hoofdkwartier, en Praetorium Agrippinae is vernoemd naar Vipsania Agrippina, de in 33 na Chr. gestorven moeder van keizer Caligula. Het staat vrijwel vast dat Caligula in het jaar 39 of 40 na Chr. in Valkenburg verbleef, want een wijnvat uit zijn privé-wijngaard is ter plaatse gevonden.

Hoogstwaarschijnlijk was hij hier ter voorbereiding van een nooit uitgevoerde invasie van Brittannië, en werd het castellum naar aanleiding van deze operatie gebouwd. Vondsten van munten en terra sigillata aardewerk suggereren echter dat er mogelijk al eerder legereenheden aanwezig waren. Het fort lag op de plaats van het huidige centrum van Valkenburg. Aanvankelijk werd het omringd door een aarden wal met palissade en drie grachten.

et fort bood aanvankelijk plaats aan twee manipels legionairs en twee turmae (60 man) cavalerie van het Cohors III Gallorum Equitata. Praetorium Agrippinae werd net als de meeste andere Romeinse forten aan de Nederrijnse limes verwoest tijdens de Bataafse Opstand van 69-70, maar werd daarna weer herbouwd. In deze tijd werd hier het complete Cohors IV Thracum Equitata gestationeerd. Vanaf ca. 180 na Chr. werd het fort vergroot, en grotendeels in steen opgebouwd. In totaal zijn 7 bouwfasen onderscheiden.

Vrijwel tegelijk met Praetorium Agrippinae werden er nog geen kilometer verderop, zo’n beetje ter hoogte van de Torenvlietslaan, in Valkenburg-Marktveld, enkele horrea oftewel graanpakhuizen gebouwd.

Het fort kent 7 bouwfasen en is dus meerdere keren herbouwd. Mogelijk moest dit al relatief snel voor het eerst gebeuren: het lijkt erop dat het in 46 of 47 na Chr. verwoest werd door de Chaukische en Friese piraten die destijds onder leiding van de Cananefaatse deserteur Gannascus de rivieren aan het plunderen waren. De aanvallen moeten dan ook opvallend driest zijn geweest.

De nieuwe bevelhebber van Germania Inferior, Gnaeus Domitius Corbulo, liet het er in elk geval niet bij zitten. De rivieren werden uitgekamd en er werd een veldtocht gehouden. Uitgebreid oorlogvoeren en Romeins bestuur instellen mocht Corbulo niet van keizer Claudius, maar in elk geval was de rust hersteld. De verdediging van de Oude Rijn en Kromme Rijn werd in elk geval flink uitgebreid. Er werden veel castella aan toegevoegd en wachttorens tussen de forten in gebouwd. Praetorium Agrippinae was dus ook weer in gebruik.

Praetorium Agrippinae moet gezien de zeer westelijke positie in het gebied van de Cananefaten hebben gelegen. Het staat vast dat Praetorium Agrippinae in augustus 69 aangevallen werd door de Cananefaten onder leiding van Brinno. Het resultaat was dat het fort werd platgebrand. De opstand van de Cananefaten was nog maar het begin: bij een treffen op de Betuwe liepen de Bataven over naar de zijde van de rebellen, wat geleidelijk aan uitmondde in een enorme opstand die het Romeinse gezag van de Noordzee tot de Alpen aan het wankelen bracht. Maar de Romeinen stuurden in het voorjaar van 70 grote versterkingen en de rebellen werden verslagen. De verdragen met de bevolking werden hersteld, evenals de Rijnforten. De Cohors III Gallorum equitata moet er het een groot deel van de tijd gelegerd zijn geweest.

De horrea die ten zuidoosten van Praetorium Agrippinae waren gebouwd, waren ook gesneuveld in de opstand. Op de plek in kwestie werd nu interessant genoeg een soort mini-castellum gebouwd, waarschijnlijk als extra bewaking van de opslag. In de praktijk bleef Valkenburg-Marktveld vooral een voorraadplaats, zodat de militaire functie van de plek op den duur verminderde.

Nog een monumentje dat naar het Romeinse verleden verwijst. Dit poortje staat aan de Voorschoterweg, niet ver van de vicus van Valkenburg-De Woerd.

Deze kleinere versterking werd rond het jaar 110 ontruimd en afgebroken. In plaats ervan kwamen er wat burgerwoningen te staan, als onderdeel van de vicus van Valkenburg-De Woerd.

De kern van deze vicus lag een kilometer ten zuiden van Praetorium Agrippinae, vlak langs de Limesweg. De huizen waren grotendeels van hout en leem. Interessant is dat zij netjes naast elkaar staan, als rijtjeshuizen, met hun lengterichting loodrecht op de Rijn gericht.

Hoewel de Rijn nu een opvallende bocht maakt bij Valkenburg, liep hij destijds waarschijnlijk een stuk dichter bij de Limesweg. De teruggevonden weg was ongeveer 4,5 meter breed en bedekt met schelpen en gruis, voor het eerst aangelegd rond het jaar 100 in opdracht van keizer Trajanus. In de vicus zelf zijn veel importgoederen gevonden. Niet ver ervandaan ligt ook een grafveld.

Op en om het Valkenburgse Castellumplein zijn de contouren van het castellum te zien in de tegels. Verderop in het Torenmuseum zijn lokale vondsten te bekijken.

Vanaf ca. 180 na Chr. werd er in het grote Praetorium Agrippinae voor het eerst steenbouw toegepast. Dit werden de laatste drie bouwfasen van het fort. Het castellum werd ergens na 270 n. Chr. verlaten, wat samenhangt met de herovering van het Gallische Keizerrijk door keizer Aurelianus, die vervolgens de grensverdediging flink verwaarloosde. Veel castella en bijbehorende nederzettingen liepen derhalve leeg en de Franken trokken het gebied binnen. Begin 4e eeuw kwam er herstel toen Constantius Chlorus de Rijndelta heroverde. Praetorium Agrippinae werd opnieuw versterkt en in gebruik genomen. Dat zou nog bijna een eeuw zo blijven.

Op het Castellumplein is in een drinkbak de loop van de Rijn verbeeldt, met symbolen van de Peutingerkaart erop.

Het fort werd ook vermeld op de 4e-eeuwse Romeinse kaart die in de middeleeuwen als de Peutingerkaart zou worden gekopieerd. Opvallend is dat het bouwwerkje waarmee de plaats is aangegeven elders op de kaart alleen bij burgerlijke nederzettingen wordt gebruikt. Een dergelijke nederzetting is nooit gevonden, terwijl de opgravingen in Valkenburg zo uitgebreid zijn dat deze nooit over het hoofd kan zijn gezien. Wellicht is er dus sprake van een fout op de kaart. Tegen de tijd dat het middeleeuwse kopie werd gemaakt was Praetorium Agrippinae allang verlaten en vervallen: dit moet rond het jaar 400 zijn gebeurd. De opgravingen vertellen ons echter nog genoeg. Het castellum werd tussen 1941 en 1953 blootgelegd, op een zodanige wijze dat het veel informatie over Romeinse castella in het algemeen heeft opgeleverd.

Zoals alle castella in Nederland werd ook Valkenburg verlaten na de val van de limes rond 275 na Chr. Valkenburg is echter één van de weinige forten waar bewijs voor bouwactiviteit in de Laat-Romeinse periode is aangetroffen. Tijdens de regering van keizer Constantius I Chlorus in 305 werd hier een graanopslag aangelegd. Dit graan was bestemd voor de provincie Brittannië (Engeland en Wales).

Ten zuidoosten van het fort strekte zich over een lengte van ca. 1 km een grote burgernederzetting (vicus) uit langs de limes-weg. Deze werd bewoond tussen ca. 70 en 240 na Chr. De vicus is gedeeltelijk opgegraven op de locaties 'Veldzicht', 'Marktveld' en 'De Woerd'. Naast woonhuizen zijn hier ook pakhuizen en graanopslagplaatsen en mogelijk een badgebouw (thermen) aangetroffen, alsmede een groot grafveld op het Marktveld met meer dan 700 graven uit de periode 50 tot 225 na Chr. Op het Marktveld stond tussen ca. 70 en 110 na Chr. ook een mini-castellum

Opgravingen

Het eerste serieuze onderzoek werd in 1875 door het Leidse Rijksmuseum van Oudheden uitgevoerd. Tussen 1941 en 1953 werden onder leiding van Albert van Giffen uitgebreide opgravingen in Valkenburg verricht, waarbij een grote hoeveelheid vondsten werd gedaan. Omdat de resten van het fort onder het grondwaterpeil lagen, zijn ze goed geconserveerd gebleven. Er werd veel organisch materiaal gevonden, waaronder voedselresten, botten, leren schoeisel en tuigage. Ook zijn gedeeltes van de houten soldatenbarakken bewaard gebleven. Deze vondsten maakten nauwkeurig onderzoek naar de Romeinse bouwtechnieken en eetgewoonten mogelijk.

In de jaren 70 en 80 zijn verdere opgravingen gedaan naar de vicus; pas onlangs is duidelijk geworden dat daar sprake is geweest van bebouwing in de vorm van rijtjeshuizen, die op strookvormige percelen langs de weg stonden.

Op en rond het Castellumplein zijn de contouren van het castellum met ronde bronzen doppen in de bestrating zichtbaar gemaakt. Van een van de poorten is het gereconstrueerde fundament te zien. Langs de N206 is bij Valkenburg een reconstructie te zien van de Romeinse limes-weg zoals die er in 124/125 uit moet hebben gezien.

Wil je meer zien bezoek dan het Torenmuseum in Valkenburg (ZH)

25-1-2021

[pedaalridder]

12-16 september

De ochtendzon die het golvende Toscaanse landschap met zijn robuuste behuizingen verwarmde en verkleurde, werd verwisseld door de Povlakte vanaf Bologna, en achter Verona door de Alpen. Door in noorderlijker contreien te komen nam het Duits op de borden de overhand. De huizen bestaande uit hout en witgepleisterd steen, met overal paarse bloemen begonnen op elkaar te lijken. Door ongelukken namen we nu de oude straat over de Brenner, voorbij een outletcenter, die ook overal ter wereld eender zijn, bereikten we Oostenrijk.

Tot Innsbrück nog via een stukje Autobahn, en daarna over een Bundesstrasse waar een billboard de chagrijnige boodschap deed overbrengen dat als je deze straat nog meer vervuilde dit de Tiroolse belastingbetaler ontzettend veel zou gaan kosten.

De grens over en Beieren binnenrijdend is dan wel prettig. Het landschap werd ook openlijker met mooie panorama's op de bergmeren rondom Kochel. De avond op deze zomerse zondag was aangebroken. Nog een paar uur reden we door het donker onder een sikkelmaantje en de contouren van de heuvels naar Reutlingen.

De laatste fase van deze vakantie was aangebroken. Terug in Duitsland. Het land waar oorspronkelijk deze reis gepland was. Al alleen daar te kunnen reizen zou een genoegen zijn na alle beperkingen van de langdurige lockdown. Gaandeweg bleek er zowaar meer mogelijk. En toen was er het verlangen Italië weer eens te bezoeken. Het land waar ik vanaf mijn zevende tot achttiende elk jaar kwam. Uiteraard is het land wat je toen zo gekend hebt niet meer hetzelfde, en toch ook wel weer wel. De strengste coronamaatregelingen gaan er binnenkort gelden, maar het zal bijvoorbeeld niemand verbazen dat er op maandag een strikte controle op de regels zal zijn, dat het op dinsdag al minder is en op donderdag helemaal niet meer. Je moet dat kunnen deze manier van leven. Het onmogelijke is er vaak mogelijk.

Qua hoogte van de heuvels die rond het ten zuiden van Stuttgart liggende Reutlingen is het wel vergelijkbaar met Toscane, maar qua verschil met dalingen en beklimmingen, lijkt het eerder op de Ardennen. Vooral gedurende een mooie fietstocht van 94 km over enkel rustige straten, schilderachtige dorpen, bossen en oevers van meren merkte ik het. Op een septemberdag met meer zomerse dan herfstelementen en die uiteindelijk deed belanden in een biertuin.

De dagen daarna was het landschap in mysterieuze nevel bedekt. Afwisselend door regen en droge perioden. Te voet ontdekten we oude burchten en kloosterkerken die veelal een Italiaanse sfeer uitdrukten. Een omstandigheid die het vuur weer deed aanwakkeren aan die tijd van toen in ‘de laars’ en het goede toeven nu in dat toch wel bijzondere land.

[marjanbrouwers]

Schrijven in retraite

Al jaren ga ik twee keer per jaar op schrijfretraite met een groep schrijvers. En elk jaar verheug ik me er weer geweldig op: niets aan mijn hoofd, collega-schrijvers om me heen en lekker tikken in een inspirerende omgeving. Tussendoor lekker eten en drinken, sparren met elkaar over rare plotwendingen en spanningsbogen. Of in conclaaf met schrijfcoach Inge de Bie.

In 2009 ging ik voor het eerst naar Frankrijk om drie dagen te schrijven met een groep mensen waarvan ik er maar een paar kende. De retraite was in Milonga, een groepsaccommodatie in Le Coq Banni op het Franse platteland, vlak over de grens met België. De retraite was voor mij een gouden greep. Los van thuis, de kinderen, mijn gewone werk en dagelijkse beslommeringen verloor ik mezelf in een andere wereld. Zo schreef ik de jaren erna grote delen van mijn nooit verschenen roman Middelwoud, de twee detectives die nog in mijn lade liggen, Ren, Janina, ren! (kwam uit in 2016) en natuurlijk Leegland.  

Lekker Schrijven!

Na die eerste kennismaking was ik helemaal om. Zeker toen de retraites werden verlengd naar vijf en later zeven dagen. Twee keer per jaar reed ik vanuit Groningen naar Milonga, haalde onderweg andere deelnemers op of kreeg een lift van Inge de Bie, de schrijfcoach en organisator van de Lekker Schrijven-retraites. En elke keer als we ten zuiden van Charleroi de grens passeerden, voelde ik het. Dat bijzondere Milonga-gevoel, die neiging om onmiddellijk mijn notitieboeken uit te stallen, mijn laptop open te klappen en als een dolle te gaan tikken.

Meters maken zonder afleiding

Maar hoe werkt dat dan, schrijven in een gezelschap van een stuk of veertien anderen? Wat we bijna allemaal gemeen hebben is dat we tijdens zo’n week meters willen maken met ons eigen verhaal. Ik vind het zelf vaak lastig om thuis de tijd en de rust te vinden om ongestoord te schrijven. Altijd is er afleiding: werk, kinderen, Netflix, huisdieren, social media en vuile was! Tijdens zo’n schrijfweek hoef je helemaal niets. Je hebt een bedje, je krijgt op tijd je eten en je drinken en je mag gewoon helemaal opgaan in je eigen fictieve wereld. Niemand die je stoort, niemand die iets van je moet.

Je eigen schrijfplek

Een gemiddelde dag in retraite begint met koffie en ontbijt, waarna we allemaal onze favoriete schrijfplek opzoeken. Ik vind het bijvoorbeeld heerlijk om buiten te werken, ook als het koud is, maar anderen zoeken liever een behaaglijk warme schrijfplek bij de kachel. Eenmaal bezig vergeet ik dan alles om me heen. Dan verdwijn ik een paar uur in mijn eigen wereld om pas weer aanspreekbaar te zijn als het tijd is voor de lunch. Of voor een glas wijn. Een hele week schrijven betekent dat je verhaal gaat stromen. Je hoeft er niet steeds opnieuw in te komen, maar je kunt lekker doorgaan. Meestal droom ik er zelfs over. Als dat gebeurt, weet ik dat ik echt in de flow zit.

Vreemde gesprekken

Tijdens zo’n week voeren we de gekste gesprekken. Moet personage X nu wel of niet van een toren springen? Welke outfit is het meest geschikt voor een eerste date? Hoe schakel je twee mensen tegelijkertijd uit met één botte schaar? Hoe lang houdt een vampier het vol zonder bloed te drinken? Is ‘tof’ nu wel of niet een woord dat je in een jeugdroman kunt gebruiken? Welk gif is geschikt als je een garnizoen wilt uitmoorden? Ik noem maar een paar gespreksonderwerpen die zoal voorbij komen tijdens de koffie of de lunch. Voor een buitenstaander moeten dat vreemde gesprekken zijn, maar voor ons is het heel normaal om mee te denken dit soort kwesties.

Literaire avond bij het kampvuur

Hoogtepunten van de week zijn voor mij de avonden rondom het kampvuur als we elkaar voorlezen uit eigen werk. Mooi en kwetsbaar, want de stukjes die we voorlezen zijn vaak nog maar net geschreven, niet gepolijst of geperfectioneerd. Spannend om zelf te doen en fijn om te horen waar iedereen mee bezig is. Na zo’n literaire avond ben ik altijd nog meer gemotiveerd om verder te schrijven.

Lockdown

Dit jaar ben ik maar één keer naar een schrijfretraite geweest. Milonga ging in maart uiteraard niet door. Uiteindelijk konden we in augustus terecht in De Hof van Axen in Drenthe. Ook daar was de sfeer goed en heb ik heerlijk geschreven. En eigenlijk zou we in november weer gaan: vanaf 9 november schrijven in een herfstachtig bos, ik had er zoveel zin in. Corona besliste anders: geen novemberretraite helaas. Toch probeer ik dat samenschrijfgevoel terug te vinden door mee te doen met NaNoWrimo. Daarover binnenkort meer!

[zannekinbond]

De linkse zaak tegen open grenzen

Voorwoord Het onderstaande artikel verscheen in 2018 in American Affairs (zie bronvermelding onderaan). Hoewel in eerste instantie gericht op een Amerikaans lezerspubliek en handelend over het Amerikaans beleid, is de situatie met betrekking tot het onderwerp immigratie in aanzienlijke mate gelijkaardig voor West-Europa. De opvattingen en visies van de nochtans in aanhang grotere maar steeds machtelozer wordende Europese linkerzijde, zijn ten aanzien van de migratieproblematiek grotendeels gelijkaardig. Angela Nagle werd bekritiseerd omwille van dit artikel, maar zelden of nooit dringt die kritiek door tot de kern van de zaak: open grenzen dienen in eerste instantie de belangen van het kapitaal en zeker niet de belangen van de arbeidersklasse. Woord en wederwoord met betrekking tot dit gevoelig onderwerp kan enkel maar een positief resultaat opleveren. De kritiek die Nagle voor dit artikel kreeg, berustte vooral op de stelling dat er eigenlijk geen open grenzen zijn en het kapitaal immigratie vooral wil verhinderen (bv. het optrekken van grensmuren, het versterken van grenspolitiediensten zoals ICE in de Verenigde Staten, Frontex in Europa). Met de Zannekinbond menen we dat de realiteit iets complexer is dan dat. We moeten durven stellen dat de machtselite in Europa en de VS in de eerste plaats probeert – maar daar niet altijd in slaagt – om migratiestromen te reguleren op maat van het kapitaal. Dit op twee domeinen: haar economisch vraag- en-aanbodmechanisme (bv. grootschalige inzet van illegale arbeiders in de tuinbouw en in knelpuntberoepen allerhande) alsook de aanhoudende zoektocht naar kostenreductie (Europese sociale zekerheidsstelsels zijn een verliespost voor het kapitaal, lagere sociale bijdragen in thuislanden, enz.). De toenemende vraag op de nationaal georganiseerde, dure sociale zekerheidssystemen brengen deze onder existentiële druk en vergemakkelijkt hun afbouw of privatisering. De hardnekkige mythe dat immigratie zal bijdragen aan de betaalbaarheid van pensioenen (door de vergrijzingsproblematiek) wordt nog steeds wijd verspreid. De Zannekinbond meent dan ook dat het discours en de argumentatie die Angela Nagle naar voren brengt, zinvol is en vooral ook voor de politieke linkerzijde in Europa een noodzakelijk deel vormt, om in de toekomst nog een politieke rol van betekenis te kunnen vervullen en de Europese werkende klasse niet verder te verliezen aan extreemrechts. Wij benadrukken (!) dat het geenszins de bedoeling kan of mag zijn om migranten of vreemdelingen te viseren op basis van het beargumenteerd afwijzen van grootschalige immigratie richting Europa of welke andere reden ook. Wat geviseerd moet worden, zijn de kapitalistische mechanismen en de beleidskeuzes vanwege burgerlijke partijen en politici, die geweld, corruptie, uitbuiting en andere uitwassen van imperialisme in het zuiden van de wereld uitlokken en de directe of indirecte oorzaak vormen van hedendaagse migratiestromen. “Als elke afwijzing van verdere centralisatie van de EU wordt verdacht van nationalisme, of als de opvatting dat de armen in deze wereld vooral ter plaatse moeten worden geholpen, in plaats van door het bevorderen van migratie, zelfs als "racistisch" wordt beschouwd, dan helpt dit uiteindelijk partijen als de AfD. Want als redelijke standpunten door velen als "rechts" worden beschouwd in het publieke debat, dan trekken veel mensen de conclusie dat hun mening enkel nog door een rechtse stem kan vertegenwoordigd worden.”    ~   Sahra Wagenknecht, Fokus, 14/07/2019 De linkse zaak tegen open grenzen (Angela Nagle) Voordat er "Bouw de muur" klonk, was er "Sloop deze muur!". In zijn beroemde toespraak uit 1987 eiste Ronald Reagan dat het "litteken" van de Berlijnse Muur werd verwijderd en drong erop aan dat de aanstootgevende beperking van de beweging die het vertegenwoordigde niets minder was dan een “kwestie van vrijheid voor de hele mensheid”. Hij zei verder dat degenen die “weigeren lid te worden van de gemeenschap van vrijheid achterhaald zouden geraken”, als gevolg van de onweerstaanbare kracht van de wereldmarkt. En dat deden ze ook. Ter viering regisseerde Leonard Bernstein een uitvoering van “Ode aan de vreugde" en Roger Waters voerde “The Wall" uit. Barrières voor arbeid en kapitaal kwamen over de hele wereld naar beneden; het einde van de geschiedenis werd uitgeroepen; en decennia van door de VS gedomineerde globalisering volgden. In zijn negenentwintigjarige bestaan stierven ongeveer 140 mensen die de Berlijnse Muur probeerden over te steken. In de beloofde wereld van wereldwijde economische vrijheid en welvaart stierven vorig jaar alleen al 412 mensen die de VS-Mexicaanse grens over wilden steken en stierven er meer dan drieduizend het jaar daarvoor in de Middellandse Zee. De popsongs en Hollywood-films over vrijheid zijn dan nergens te vinden. Wat ging er mis? Natuurlijk eindigde het Reagan-project niet met de val van de Sovjet-Unie. Reagan – en zijn opvolgers in alle partijen – gebruikten dezelfde triomfalistische retoriek om de uitholling van vakbonden, de deregulering van banken, de uitbreiding van outsourcing en de globalisering van markten verder te ontwikkelen, weg van het zogenaamde dode gewicht van nationale economische belangen. Centraal in dit project stond een neoliberale aanval op de nationale grenzen die de arbeids- en kapitaalstromen onder controle hielden. Thuis hield Reagan ook toezicht op één van de belangrijkste pro-migratie hervormingen in de Amerikaanse geschiedenis, de Reagan Amnesty uit 1986 die de arbeidsmarkt uitbreidde door miljoenen illegale migranten de wettelijke status te geven. Populaire bewegingen tegen verschillende elementen van deze visie na de Koude Oorlog kwamen aanvankelijk vanuit links in de vorm van de antiglobaliseringsbewegingen en later Occupy Wall Street. Maar zonder de onderhandelingsmacht om internationaal kapitaal uit te dagen, kwamen protestbewegingen nergens. Het geglobaliseerde en financiële systeem hield stand ondanks alle verwoestingen die het veroorzaakte, zelfs doorheen de financiële crisis van 2008. Tegenwoordig neemt veruit de meest zichtbare antiglobaliseringsbeweging de vorm aan van de anti-migrantenreactie onder leiding van Donald Trump en andere “populisten”. Links lijkt ondertussen geen andere optie te hebben dan terug te schrikken van Trumps “moslimverbod” en nieuwsverhalen over ICE (de Amerikaanse federale politiedienst m.b.t. immigratie en douane) die op migrantengezinnen jaagt; het kan alleen reageren tegen wat Trump doet. Als Trump voor immigratiecontrole is, dan zal links het tegenovergestelde eisen. En dus is er vandaag sprake van “open grenzen” in het reguliere liberale discours, daar waar het zich ooit beperkte tot radicale vrijemarktdenktanks en libertaire anarchistische kringen. Hoewel geen enkele serieuze politieke partij van links concrete voorstellen voor een werkelijk grenzeloze samenleving aanbiedt, heeft links zichzelf ingesloten door de morele argumenten van links met open grenzen en de economische argumenten van denktanks over de vrije markt te omarmen. Als “geen mens illegaal is!”, zoals het een protestlied luidt, aanvaardt links impliciet het morele argument voor helemaal geen grenzen of soevereine naties. Maar welke implicaties heeft onbeperkte migratie voor projecten zoals universele openbare gezondheidszorg en onderwijs, of een federale banengarantie? En hoe zullen progressieven deze doelen overtuigend aan het publiek uitleggen? Tijdens de primary-campagne van de Democraten in 2016, toen Vox-redacteur Ezra Klein aan Bernie Sanders een open-grenzenbeleid voorstelde, gaf de senator zijn ondertussen beroemd en generationeel gekleurd antwoord: “Open grenzen? Nee. Dat is een voorstel van de gebroeders Koch”.(1) Dit verwarde even het officiële verhaal en Sanders werd er al snel van beschuldigd te “klinken als Donald Trump”. Onder de generatieverschillen die in deze uitwisseling aan het licht zijn gekomen, is er echter een groter probleem. De vernietiging en het verlaten van de arbeidspolitiek betekent dat immigratiekwesties op dit moment alleen kunnen spelen in het kader van een cultuuroorlog, die volledig op morele gronden wordt gevochten. In de verhoogde emoties van het Amerikaanse publieke debat over migratie heerst een eenvoudige morele en politieke tweedeling. Het is “rechts” om “tegen immigratie” te zijn en “links” om “voor immigratie” te zijn. Maar de economie van migratie vertelt een ander verhaal. Nuttige idioten De transformatie van open grenzen naar een “linkse" positie is een heel nieuw fenomeen en druist fundamenteel in tegen de geschiedenis van de georganiseerde linkerzijde. Open grenzen zijn al lang een schreeuw van het bedrijfsleven en de vrije markt. Op basis van neoklassieke economen hebben deze groepen gepleit voor de liberalisering van migratie op basis van marktrationaliteit en economische vrijheid. Ze verzetten zich tegen beperkingen van migratie om dezelfde redenen dat ze zich verzetten tegen beperkingen van het kapitaalverkeer. Het door Koch gefinancierde Cato Institute, dat ook voorstander is van het opheffen van wettelijke beperkingen op kinderarbeid, heeft al decennia lang radicale open grenzen bepleit en beweert dat steun voor open grenzen een fundamenteel principe van libertarisme is, en “vergeet de muur al, het is tijd voor de VS om open grenzen te hebben”.(2) Het Adam Smith Institute heeft ongeveer hetzelfde gedaan door te stellen dat “immigratiebeperkingen ons armer maken”.(3) In navolging van Reagan en figuren als Milton Friedman, pleitte George W. Bush voor liberalisering van migratie vóór, tijdens en na zijn presidentschap. Grover Norquist, een ijverige pleitbezorger van de belastingverlagingen van Trump (en Bush en Reagan), heeft jarenlang geklaagd over het gebrek aan liberalisme van de vakbonden en herinnerde ons eraan: “ vijandigheid tegenover immigratie is van oudsher een oorzaak van de vakbond".(4) Hij is niet verkeerd. Van de eerste wet die immigratie in 1882 beperkte tot César Chávez en de beroemde multi-etnische United Farm Workers die in 1969 protesteerden tegen het gebruik en het aanmoedigen van illegale migratie door werkgevers, hebben vakbonden zich vaak verzet tegen massamigratie. Ze zagen de opzettelijke invoer van illegale, laagbetaalde werknemers als een verzwakking van de onderhandelingsmacht van de arbeid en als een vorm van uitbuiting. Het valt niet te ontkennen dat de macht van vakbonden per definitie afhankelijk is van hun vermogen om het aanbod van arbeid te beperken en in te trekken, wat onmogelijk wordt als een volledig personeelsbestand gemakkelijk en goedkoop kan worden vervangen. Open grenzen en massa-immigratie zijn een overwinning voor het patronaat. En de bazen ondersteunen het bijna universeel. De denktank en lobbyorganisatie van Mark Zuckerberg, Forward, die pleit voor de liberalisering van het migratiebeleid, maakt een lijst van zijn “oprichters en financiers": Eric Schmidt en Bill Gates, evenals CEO's en senior executives van YouTube, Dropbox, Airbnb, Netflix, Groupon, Walmart, Yahoo, Lyft, Instagram en vele anderen. De cumulatieve persoonlijke rijkdom die op deze lijst wordt weergegeven, is voldoende om de meeste regerende instellingen en parlementen zwaar te beïnvloeden, zo niet volledig om te kopen. Hoewel vaak gevierd door progressieven, zijn de motivaties van deze “liberale” miljardairs duidelijk. Hun vrijgevigheid jegens dogmatisch anti-arbeid Republikeinen, zoals Jeff Flake van de beroemde Gang of Eight Bill (een liberale hervorming van de immigratiewetgeving voorgesteld door acht Amerikaanse senatoren), zou geen verrassing moeten zijn. Toegegeven, de oppositie van de vakbond tegen massale migratie was in eerdere periodes soms vermengd met racisme (dat in de hele Amerikaanse samenleving aanwezig was). Wat wordt weggelaten in libertaire pogingen om vakbonden te besmeuren als “de echte racisten”, is echter dat ze in die hoogdagen van sterke vakbonden ook hun macht gebruikten om campagnes van internationale solidariteit met arbeidersbewegingen over de hele wereld op te zetten. Vakbonden verhoogden het loon van miljoenen niet-blanke leden, terwijl het inboeten van de vakbondsmacht vandaag de dag naar schatting zwarte Amerikaanse mannen gemiddeld 50 dollar per week kost.(5) Tijdens de neoliberale revolutie van Reagan werd de vakbondsmacht een klap toegebracht waarvan ze zich nooit heeft hersteld, en de lonen stagneren al tientallen jaren. Onder deze druk heeft links zelf een transformatie ondergaan. Bij afwezigheid van een krachtige arbeidersbeweging is het radicaal gebleven op het gebied van cultuur en individuele vrijheid, maar kan het weinig meer bieden dan tandeloze protesten en oproepen te voldoen aan wettelijke verplichtingen op het gebied van economie. Met obscene beelden van lageloonmigranten die door ICE als criminelen worden achtervolgd, anderen die in de Middellandse Zee verdrinken en de zorgwekkende groei van anti-immigrantensentiment over de hele wereld, is het gemakkelijk in te zien waarom links illegale migranten wil verdedigen als slachtoffers tegen zij die hen viseren. En terecht. Maar handelend op de juiste morele impuls om de menselijke waardigheid van migranten te verdedigen, heeft links uiteindelijk de frontlinie te ver naar achteren getrokken en effectief het uitbuitende systeem van migratie zelf verdedigd. De goedbedoelende activisten van vandaag zijn de nuttige idioten van grote bedrijven geworden. Met hun goedkeuring van open grenzen-belangenbehartiging – en een fel moreel absolutisme dat elke beperking aan migratie als een onuitsprekelijk kwaad beschouwt – wordt elke kritiek op het uitbuitende systeem van massamigratie feitelijk afgedaan als godslastering. Zelfs gevestigde linkse politici, zoals Bernie Sanders in de Verenigde Staten en Jeremy Corbyn in het Verenigd Koninkrijk, worden door critici beschuldigd van “nativisme” als ze de legitimiteit van grenzen of migratiebeperkingen op enig moment erkennen. Dit open grenzen-radicalisme komt uiteindelijk ten goede aan de elites in de machtigste landen ter wereld, ontkracht verder georganiseerde arbeid, berooft de ontwikkelingslanden van broodnodige professionals, en zet werknemers tegen elkaar op. Maar links hoeft mijn woord niet te geloven. Vraag het maar aan Karl Marx, wiens positie ten aanzien van immigratie hem vandaag een verbanning zou opleveren vanwege modern links. Hoewel migratie met de snelheid en schaal van vandaag ondenkbaar zou zijn geweest in de tijd van Marx, uitte hij een zeer kritische kijk op de effecten van de migratie die plaatsvond in de negentiende eeuw. In een brief aan twee van zijn Amerikaanse medereizigers beweerde Marx dat de import van laagbetaalde Ierse immigranten naar Engeland hen dwong tot vijandige concurrentie met Engelse arbeiders. Hij zag het als onderdeel van een uitbuitingssysteem, dat de arbeidersklasse verdeelde en dat een uitbreiding van het koloniale systeem vertegenwoordigde. Hij schreef: “Vanwege de voortdurend toenemende concentratie van erfpacht, stuurt Ierland voortdurend haar eigen overschot naar de Engelse arbeidsmarkt, waardoor de lonen worden verlaagd en de materiële en morele positie van de Engelse arbeidersklasse wordt verlaagd. En het allerbelangrijkste! Elk industrieel en commercieel centrum in Engeland bezit nu een arbeidersklasse verdeeld in twee vijandige kampen, Engelse proletariërs en Ierse proletariërs. De gewone Engelse arbeider haat de Ierse arbeider als een concurrent die zijn levensstandaard verlaagt. Met betrekking tot de Ierse arbeider beschouwt hij zichzelf als een lid van de heersende natie en bijgevolg wordt hij een hulpmiddel van de Engelse aristocraten en kapitalisten tegen Ierland, waardoor hun dominantie over zichzelf wordt versterkt. Hij koestert religieuze, sociale en nationale vooroordelen tegen de Ierse arbeider. Zijn houding tegenover hem is vrijwel dezelfde als die van de “arme blanken” ten opzichte van de negers in de voormalige slavenstaten van de VS. De Ier betaalt hem terug met rente in zijn eigen geld. Hij ziet in de Engelse arbeider zowel de handlanger als het stomme hulpmiddel van de Engelse heersers in Ierland. Dit antagonisme wordt kunstmatig levend gehouden en geïntensiveerd door de pers, de preekstoel, de stripbladen, kortom, met alle middelen die de heersende klassen ter beschikking staan. Deze tegenstelling is het geheim van de impotentie van de Engelse arbeidersklasse, ondanks haar organisatie. Het is het geheim waarmee de kapitalistische klasse haar macht behoudt. En die laatste is zich hiervan terdege bewust.”(6) Marx ging nog verder door te stellen dat de prioriteit voor arbeidsorganisatie in Engeland was om “ de Engelse arbeiders te laten beseffen dat voor hen de nationale emancipatie van Ierland geen kwestie is van abstracte gerechtigheid of humanitair sentiment, maar de eerste voorwaarde voor hun eigen sociale emancipatie". Hier wees Marx de weg naar een benadering die vandaag nauwelijks wordt gevonden. De invoer van laagbetaalde arbeid is een middel van onderdrukking dat werknemers verdeelt en de machthebbers ten goede komt. De juiste reactie is daarom niet abstract moralisme over het verwelkomen van alle migranten als een ingebeelde daad van liefdadigheid, maar eerder het aanpakken van de diepere oorzaken van migratie in de relatie tussen grote en krachtige economieën en de kleinere of ontwikkelende economieën waaruit mensen migreren. De menselijke kosten van globalisering Voorstanders van open grenzen zien vaak de kosten van massamigratie voor ontwikkelingslanden over het hoofd. Globalisering creëert inderdaad vaak een vicieuze cirkel: een geliberaliseerd handelsbeleid vernietigt de economie van een regio, wat op zijn beurt leidt tot massale emigratie uit dat gebied, waardoor het potentieel van het land van herkomst verder wordt uitgehold en de lonen voor de laagst betaalde werknemers in het land van bestemming worden gedrukt. Een van de belangrijkste oorzaken van de arbeidsmigratie vanuit Mexico naar de Verenigde Staten is de economische en sociale verwoesting veroorzaakt door de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst (NAFTA). NAFTA dwong Mexicaanse boeren om te concurreren met de Amerikaanse landbouw, met desastreuze gevolgen voor Mexico. De Mexicaanse import verdubbelde en Mexico verloor duizenden varkenshouderijen en maïstelers aan de Amerikaanse concurrentie. Toen de koffieprijzen onder de productiekosten daalden, verbood de NAFTA staatsinterventie om de telers overeind te houden. Bovendien mochten Amerikaanse bedrijven infrastructuur kopen in Mexico, waaronder bijvoorbeeld de belangrijkste noord-zuidspoorlijn van het land. De spoorweg stopte vervolgens met de passagiersdienst, wat resulteerde in de decimering van het spoorwegpersoneel nadat een wilde staking was verpletterd. Tegen 2002 was het Mexicaanse loon met 22 procent gedaald, hoewel de productiviteit van de werknemers met 45 procent was gestegen.(7) In regio's zoals Oaxaca verwoestte emigratie de lokale economieën en gemeenschappen, terwijl mannen emigreerden om te werken in de Amerikaanse slachthuizen of als landarbeiders, en daarbij vrouwen, kinderen en ouderen achterlieten. En hoe zit het met de aanzienlijke geschoolde en administratieve arbeidsmigranten? Ondanks de retoriek over “shithole-landen” of landen “die niet hun best doen”, is de tol van de hersenmigratie op ontwikkelingslanden enorm geweest. Volgens de cijfers van het Census Bureau voor 2017 heeft ongeveer 45 procent van de migranten die sinds 2010 in de Verenigde Staten zijn aangekomen een universitaire opleiding genoten.(8) Ontwikkelingslanden worstelen met het behouden van hun geschoolde en professionele burgers, vaak opgeleid tegen hoge openbare kosten, omdat de grootste en de rijkste economieën die de wereldmarkt domineren, de rijkdom hebben om hen te veroveren. Tegenwoordig geldt Mexico ook als een van 's werelds grootste exporteurs van hoogopgeleide professionals, en de economie lijdt bijgevolg onder een aanhoudend "gekwalificeerd werkgelegenheidstekort". Dit ontwikkelingsrecht is zeker niet beperkt tot Mexico. Volgens het tijdschrift Foreign Policy “zijn er tegenwoordig meer Ethiopische artsen in Chicago dan in heel Ethiopië, een land van 80 miljoen inwoners”.(9) Het is niet moeilijk te begrijpen waarom de politieke en economische elites van de rijkste landen ter wereld “hun best doen”, ongeacht de gevolgen voor de rest van de wereld. Maar waarom biedt de moraliserende, pro-open grenzen linkerzijde een humanitair gezicht voor dit pure eigenbelang? Volgens de beste analyse van de kapitaalstromen en de wereldwijde rijkdom van vandaag, verrijkt globalisering de rijkste mensen in de rijkste landen ten koste van de armsten, niet andersom. Sommigen noemen het “hulp in omgekeerde richting”. Miljarden aan rentebetalingen gaan van Afrika naar de grote banken in Londen en New York. Enorme particuliere rijkdom wordt elk jaar in extractieve grondstoffenindustrieën en door arbeidsarbitrage gegenereerd en teruggestuurd naar de rijke landen waar de multinationale ondernemingen zijn gevestigd. Triljoenen dollars in kapitaalvlucht komen voor omdat internationale bedrijven profiteren van belastingparadijzen en geheimhoudingsgebieden, mogelijk gemaakt door de liberalisering van de “handelsinefficiënte” factureringsregels en ander beleid van de Wereldhandelsorganisatie.(10) Wereldwijde ongelijkheid in rijkdom is de belangrijkste drijfveer voor massamigratie en de globalisering van kapitaal kan hiervan niet worden gescheiden. Er is ook de aantrekkingsfactor van uitbuitende werkgevers in de Verenigde Staten die willen profiteren van niet-geüniformeerde, laagbetaalde werknemers in sectoren zoals de landbouw en door de invoer van een groot aantal bedienden die al in andere landen zijn opgeleid. Het nettoresultaat is een geschatte bevolking van elf miljoen mensen die illegaal in de Verenigde Staten wonen. Zakelijke belangen en morele chantage Open grenzen hebben geen openbaar mandaat, maar een immigratiebeleid dat de handhavingsdruk legt op werkgevers in plaats van op migranten, biedt overweldigende steun. Volgens een onderzoek van de Washington Post en ABC News is de steun voor het verplicht stellen van het gebruik van het federale werkgelegenheidsverificatiesysteem (E-Verify), dat zou voorkomen dat werkgevers illegale arbeid uitbuiten, bijna 80 procent, meer dan het dubbele van de steun voor het bouwen van een muur langs de Mexicaanse grens.(11) Dus waarom draaien presidentiële campagnes rond het bouwen van een enorme grensmuur? Waarom draaien de huidige migratiedebatten om controversiële ICE-tactieken om zich op migranten te richten – vooral wanneer de meer humane en populaire methode om werkgevers in de eerste plaats te belasten met het aannemen van legale arbeid het meest effectief is?(12) Het antwoord is, kort gezegd, dat zakelijke lobby's al tientallen jaren de inspanningen zoals E-Verify blokkeren en saboteren, terwijl links met het opengrenzendiscours elke serieuze discussie over deze kwesties heeft verlaten. Onlangs blokkeerden onder meer de Western Growers Association en de California Farm Bureau Federation een wetsvoorstel dat E-Verify verplicht zou hebben gesteld, ondanks verschillende concessies voor bedrijven.(13) Democraten leken totaal afwezig te zijn in dit debat. Dientengevolge zullen werknemers uit economieën die zijn verwoest door de Amerikaanse landbouw blijven worden uitgenodigd met de belofte van werk om goedkoop en illegaal te worden uitgebuit. Bij gebrek aan volledige wettelijke rechten zullen deze niet-staatsburgers onmogelijk te verenigen zijn en zullen ze voortdurend bang zijn gearresteerd en gecriminaliseerd te worden. Het is nu een gemeenschappelijke slogan geworden onder voorstanders van open grenzen - en veel reguliere commentatoren - dat “er geen migrantencrisis is." Maar of ze het nu leuk vinden of niet, radicaal transformatieve niveaus van massamigratie zijn niet populair in elk deel van de samenleving en overal in de wereld. En de mensen onder wie het niet populair is, de burgers, hebben het recht om te stemmen. Migratie vormt dus in toenemende mate een crisis die fundamenteel is voor de democratie. Elke politieke partij die wil regeren, moet ofwel de wil van het volk accepteren, of het zal het meningsverschil moeten onderdrukken om de opengrenzenagenda op te leggen. Velen aan de libertaire linkerkant behoren tot de meest agressieve voorstanders van deze laatste. En voor wat? Morele dekking bieden voor uitbuiting? Om ervoor te zorgen dat linkse partijen die één van deze kwesties op een dieper internationaal niveau zouden kunnen aanpakken, van de macht verstoken blijven? De immigratie-uitbreiders hebben twee belangrijke wapens. Eén daarvan is de bedrijfswereld en de financiële belangen die allemaal aan hun zijde werken, maar een even krachtig wapen – deskundiger gehanteerd door de links leunende pro-immigratiemensen – is morele chantage en publieke schaamte. Mensen hebben gelijk als ze de mishandeling van migranten als moreel verkeerd beschouwen. Veel mensen maken zich zorgen over de groei van racisme en ongevoeligheid voor minderheden die vaak gepaard gaat met anti-immigratiesentiment. Maar de opengrenzenpositie voldoet zelf niet aan haar eigen beleden morele code. Er zijn veel economische voor- en nadelen aan hoge immigratie, maar het is waarschijnlijker dat ze een negatieve invloed hebben op laaggeschoolde en laagbetaalde autochtone werknemers, terwijl ze profiteren van rijkere autochtone werknemers en het bedrijfsleven. Zoals George J. Borjas heeft betoogd, functioneert het als een soort opwaartse herverdeling van rijkdom.(14) Een studie van de National Academy of Sciences uit 2017 met de titel “De economische en fiscale gevolgen van immigratie” concludeerde dat het huidige immigratiebeleid heeft geleid tot onevenredig negatieve effecten op arme en tot minderheden behorende Amerikanen, een bevinding die niet als een verrassing zou zijn gekomen voor figuren als Marcus Garvey of Frederick Douglass. Ongetwijfeld zouden ook zij volgens de huidige normen, hiervoor waarschuwend, als “anti-immigrant" moeten worden beschouwd. In een openbare toespraak over immigratie zei Hillary Clinton: “Ik geloof dat wanneer we miljoenen hardwerkende immigranten hebben die bijdragen aan onze economie, het zelfvernietigend en inhumaan zou zijn om te proberen ze eruit te schoppen".(15) In een gelekte privérede afgeleverd aan Latijns-Amerikaanse bankiers, ging ze verder: “Mijn droom is een hemisferische gemeenschappelijke markt, met open handel en open grenzen, ergens in de toekomst met energie die zo groen en duurzaam is als we kunnen krijgen".(16) Hoewel ze later beweerde dat ze alleen maar grenzen bedoelde die openstaan voor energie. Deze uitspraken maakten de anti-immigratie aanhang in het Trump-kamp natuurlijk helemaal gek. Misschien nog onthullender is echter de convergentie tussen de opengrenzenlinkerzijde en het “fatsoenlijke” rechts dat zich pro-zakenwereld opstelt, zoals Clintons opmerkingen belichaamden. In een recent artikel in de National Review als reactie op het “nationalisme van Trump", schreef Jay Cost: “Om het bot te zeggen, we hoeven elkaar niet aardig te vinden, zolang we maar geld aan elkaar blijven verdienen. Dat is wat ons bij elkaar zal houden”. In dit monsterlijke sub-Thatcherisme klinken de Buckleyieten precies zoals de liberale kosmopolieten – maar dan zonder de glamour of flair voor moreel zelfbedrog. Als kind van migranten en iemand die het grootste deel van mijn leven in een land met een aanhoudend hoog niveau van emigratie heeft doorgebracht – Ierland – heb ik de migratievraag altijd anders bekeken dan mijn goedbedoelende vrienden aan de linkerkant in grote, werelddominerende economieën. Toen bezuinigingen en werkloosheid Ierland troffen – nadat miljarden aan overheidsgeld in 2008 werden gebruikt om de financiële sector te redden – zag ik mijn hele peer group vertrekken en nooit meer terugkeren. Dit is niet alleen een technische kwestie. Het raakt het hart en de ziel van een natie, net als een oorlog. Het betekent de constante bloeding van idealistische en energieke jonge generaties, die normaal een samenleving verjongen en opnieuw verbeelden. In Ierland zijn er, net als in elk land met een hoge emigratie, altijd anti-emigratiecampagnes en bewegingen geweest, geleid door links, die volledige werkgelegenheid eisten in tijden van recessie. Maar ze zijn zelden sterk genoeg om aan de krachten van de wereldmarkt te weerstaan. Ondertussen zijn de schuldige en nerveuze elites in functie tijdens een periode van volkswoede maar al te blij om een potentieel radicale generatie zich over de hele wereld te zien verspreiden. Ik ben altijd verbaasd over de arrogantie en de vreemde imperialistische mentaliteit van Britse en Amerikaanse pro-opengrenzen progressieven die geloven dat ze een daad van verlichte liefdadigheid verrichten wanneer ze hoogopgeleiden uit Oost-Europa of Midden-Amerika “verwelkomen", hen rondleiden en eten serveren. In de rijkste landen lijkt opengrensbeïnvloeding te fungeren als een fanatieke cultus onder ware gelovigen – een product van big business en vrije marktlobby wordt gedragen door een grotere groep van de stedelijke creatieve, tech-, media- en kenniseconomieklasse, die hun eigen objectieve klassenbelangen dienen door hun vluchtige levensstijl goedkoop te houden en hun carrière intact te houden terwijl ze de institutionele ideologie van hun bedrijfswereld in de weg staan. De waarheid is dat massamigratie een tragedie is en dat moralisatie in de hogere middenklasse een farce is. Misschien kunnen de ultrarijken zich veroorloven om te leven in de grenzeloze wereld waar ze agressief voor pleiten, maar de meeste mensen hebben – en willen – een coherent, soeverein politiek lichaam om hun rechten als burgers te verdedigen. Immigranten verdedigen, zich verzetten tegen systemische uitbuiting Als open grenzen “een voorstel van de broers Koch” zijn, hoe zou een authentieke linkse positie over immigratie dan eruitzien? In dit geval moet links, in plaats van Milton Friedman te kanaliseren, zijn eigen lange tradities laten bepalen. Progressieven moeten zich richten op het aanpakken van de systemische uitbuiting aan de basis van massamigratie in plaats van zich terug te trekken in een oppervlakkig moralisme dat deze uitbuitende krachten legitimeert. Dit betekent niet dat linksen onrechtvaardigheden tegen immigranten moeten negeren. Ze moeten migranten krachtig verdedigen tegen onmenselijke behandeling. Tegelijkertijd moet elke oprechte linksdenkende een harde lijn innemen tegen de zakelijke, financiële en andere actoren die de wanhopige omstandigheden creëren die ten grondslag liggen aan massamigratie (die op zijn beurt de populistische reactie daartegen veroorzaakt). Alleen een sterk nationaal links in de kleine en ontwikkelingslanden – in samenspraak met een links dat zich inzet voor het beëindigen van de financiële en wereldwijde arbeidsuitbuiting in de grotere economieën – kan enige hoop hebben om deze problemen aan te pakken. Om te beginnen moet links stoppen met het citeren van de nieuwste propaganda van het Cato Institute om de effecten van immigratie op nationale arbeid te negeren, vooral de werkende armen die waarschijnlijk onevenredig zullen lijden onder uitbreiding van de arbeidspool. Het immigratiebeleid moet zo worden ontworpen dat de onderhandelingsmacht van werknemers niet in gevaar wordt gebracht. Dit geldt met name in tijden van loonstagnatie, zwakke vakbonden en enorme ongelijkheid. Met betrekking tot illegale immigratie moet links de inspanningen ondersteunen om E-Verify verplicht te stellen en te streven naar zware straffen voor werkgevers die zich niet aan de regels houden. Werkgevers, niet immigranten, moeten de primaire focus vormen van handhavingsinspanningen. Deze werkgevers maken gebruik van immigranten die geen gewone wettelijke bescherming hebben om een race naar de bodem in lonen te bestendigen, terwijl ze ook de loonheffingen en andere voordelen ontlopen. Dergelijke prikkels moeten worden weggenomen als werknemers eerlijk moeten worden behandeld. Trump had zijn beruchte klaagzang over mensen die uit “shithole-landen”van de Derde Wereld kwamen en stelde Noren voor als een voorbeeld van ideale immigranten. Maar Noren kwamen ooit in grote getale naar Amerika – toen ze wanhopig en arm waren. Nu ze een welvarende en relatief egalitaire sociale democratie hebben, gebouwd op publiek eigendom van natuurlijke hulpbronnen, willen ze dat niet langer.(17) Uiteindelijk zal de motivatie voor massale migratie blijven bestaan zolang de onderliggende structurele problemen blijven bestaan. Het verminderen van de spanningen van massamigratie vereist dus het verbeteren van de vooruitzichten van de armen in de wereld. Massale migratie zelf zal dit niet bereiken: het creëert een race naar de bodem voor werknemers in rijke landen en een braindrain in arme landen. De enige echte oplossing is om de onevenwichtigheden in de wereldeconomie te corrigeren en een systeem van globalisering radicaal te herstructureren dat was ontworpen om de rijken ten koste van de armen te bevoordelen. Dit omvat om te beginnen structurele veranderingen in het handelsbeleid die noodzakelijke, door de staat geleide ontwikkeling in opkomende economieën voorkomen. Handelsakkoorden zoals NAFTA, die tegen de arbeidersklasse gericht zijn, moeten ook worden tegengewerkt. Het is evenzeer noodzakelijk om een financieel systeem aan te pakken dat kapitaal wegvoert van de ontwikkelingslanden en naar ongelijkheid verhogende activa-bubbels in rijke landen brengt. Hoewel het roekeloze buitenlandse beleid van de regering George W. Bush in diskrediet is gebracht, lijkt de verleiding om militaire kruistochten voort te zetten nog voort te leven. Dit moet worden tegengewerkt. Door de VS geleide buitenlandse invasies hebben miljoenen gedood in het Midden-Oosten, miljoenen vluchtelingen en migranten gecreëerd en de fundamentele infrastructuur verwoest. Marx’ argument dat de Engelse arbeidersklasse de Ierse natie als een potentieel compliment voor hun strijd moet zien, in plaats van als een bedreiging voor hun identiteit, zou vandaag moeten resoneren, aangezien we getuige zijn van de opkomst van verschillende identiteitsbewegingen over de hele wereld. De troostende waan dat immigranten hier komen omdat ze van Amerika houden, is ongelooflijk naïef – net zo naïef als suggererend dat de negentiende-eeuwse Ierse immigranten die Marx beschreef van Engeland hielden. De meeste migranten emigreren uit economische noodzaak, en de overgrote meerderheid heeft liever betere kansen thuis, onder hun eigen familie en vrienden. Maar dergelijke kansen zijn onmogelijk binnen de huidige vorm van globalisering. Net als de situatie die Marx in zijn tijd in Engeland beschreef, verzamelen politici zoals Trump hun basis door anti-immigratiesentiment aan te wakkeren, maar zelden of nooit pakken ze de structurele uitbuiting aan – zowel thuis als in het buitenland – terwijl dat de hoofdoorzaak van massamigratie is. Vaak maken ze deze problemen erger, vergroten ze de macht van werkgevers en kapitaal tegen arbeid, terwijl ze de woede van hun aanhangers – vaak de slachtoffers van deze machtigen – tegen andere slachtoffers, namelijk immigranten keren. Maar ondanks alle uitlatingen van Trump tegen immigratie, heeft zijn administratie vrijwel niets gedaan om de implementatie van E-Verify uit te breiden, in plaats daarvan wordt liever opgeschept over een grensmuur die zich nooit lijkt te realiseren.(18) Terwijl families gescheiden zijn aan de grens, heeft de administratie een oogje dichtgeknepen voor werkgevers die immigranten als pionnen gebruiken in een spel van arbeidsarbitrage. Ondertussen kunnen leden van de open-grenzenlinkerzijde proberen zichzelf ervan te overtuigen dat ze een radicale positie innemen. Maar in de praktijk vervangen ze gewoon het nastreven van economische gelijkheid door de politiek van grote bedrijven, vermomd als een deugdzaam progressief identitarisme. Amerika, nog steeds één van de rijkste landen ter wereld, moet in staat zijn om niet alleen volledige werkgelegenheid te bieden, maar ook een leefbaar loon voor al zijn mensen, inclusief in banen waarvan open-grenzenaanhangers zeggen dat Amerikanen ze niet willen doen. Werkgevers die migranten voor illegale goedkope arbeid inzetten – met een groot risico voor de migranten zelf – moeten de schuld krijgen, niet de migranten die gewoon doen wat mensen altijd hebben gedaan wanneer ze geconfronteerd worden met economische tegenspoed. Door onopzettelijk dekking te bieden voor de zakelijke belangen van de heersende elite, riskeert links een significante existentiële crisis, omdat meer en meer gewone mensen overlopen naar extreemrechtse partijen. Op dit moment van crisis is de inzet te hoog om het verkeerd te blijven doen. (Dit artikel verscheen oorspronkelijk in American Affairs Volume II, nummer 4 (winter 2018), blz. 17–30) Noten: 1. KLEIN, Ezra, “Bernie Sanders: The Vox Conversation”. In: Vox, 28 juli 2015. 2. MIRON, Jeffrey, “Forget the Wall Already, It’s Time for the U.S. to Have Open Borders”. In: USA Today, 31 juli 2018. 3. BOWMAN, Sam, “Immigration Restrictions Make Us Poorer”. In: Adam Smith Institute, 13 april 2011. 4. NORQUIST, Grover G., “Samuel Gompers versus Reagan”. In: American Spectator, 25 september 2013. 5. SUNKARA, Bhaskar, “What’s Your Solution to Fighting Sexism and Racism? Mine Is: Unions”. In: The Guardian, 1 september 2018. 6. WILSON, David L., “Marx on Immigration”. In: Monthly Review, 1 februari 2017. 7. BACON, David, “Globalization and NAFTA Caused Migration from Mexico”. In: People’s World, 15 oktober 2014. 8. LÓPEZ, Gustavo, BIALIK, Kristen en RADFORD, Jynnah, “Key Findings about U.S. Immigrants”. In: Pew Research Center, 14 september 2018. 9. TULENKO, Kate, “Countries without Doctors?”. In: Foreign Policy, 11 juni 2010. 10. HICKEL, Jason, “Aid in Reverse: How Poor Countries Develop Rich Countries”. In The Guardian, Jan. 14, 14 januari 2017. 11. “Immigration, DACA, Congress, and Compromise,”. In: Washington Post, 20 oktober 2017. 12. ORRENIUS, Pia M. en ZAVODNY, Madeline, “Do State Work Eligibility Verification Laws Reduce Unauthorized Immigration?”. In: IZA Journal of Migration 5, nummer 5, december 2016. 13. WHEAT, Dan, “AG Groups Split over Latest House Labor Bill”. In: Capital Press, 17 juli 2018. 14. BORJAS, George, “Yes, Immigration Hurts American Workers”. In: Politico, September-oktober 2016. 15. BORJAS, ibidem. 16. MATTHEWS, Chris, “What’s Important about the Clinton Campaign’s Leaked Emails on Free Trade”. In: Fortune, 11 oktober 2016. 17. CALAMUR, Krishnadev, “Why Norwegians Aren’t Moving to the U.S.”. In: Atlantic, 12 januari 2018. 18. JAN, Tracy, “Trump Isn’t Pushing Hard for This One Popular Way to Curb Illegal Immigration”. In: Washington Post, 22 mei 2018. Read the full article

[commetombeunarbre]

Ik dacht eraan dat jouw lichaam er misschien niet meer zou zijn geweest als het een beetje anders was gelopen. Ik raakte je schouders aan. Ze bestonden, warm en zacht. Ik kon je bestaan voelen met mijn handen. Maar niemand weet hoe lang deze dingen blijven voortbestaan.

[rotterdamvanalles]

Het Park ter hoogte van De Heuvel bij de Parkkade, 30 november 1975.

Het Park ligt aan de Maas ten zuiden van de Westzeedijk. Het Park ziet eruit als één geheel, maar eigenlijk bestaat het uit twee delen. Dat komt doordat het is aangelegd op de plek waar vroeger twee buitenplaatsen lagen. De oostelijke helft, waar nu Parkzicht ligt, was de buitenplaats van J. Valckenier en werd tussen 1852 en 1863 naar een ontwerp van de firma Zocher aangelegd. Het westelijke deel, waar buitenplaats de Heuvel lag, was tot 1866 eigendom van J.A. Nottebohm en werd rond 1886 met enige aanpassingen bij het Park gevoegd. De grens tussen beide buitenplaatsen liep waar nu de Rododendronallee ligt.

Ten behoeve van de raadsvergadering schrijft de gemeentesecretaris op 11 juli 1853 “dat het hem voorkomt dat, dewijl er reeds veel geld in het terrein der wandeling is gestoken en ook de burgerij in de voltooijng van het eenmaal aangevangen werk groot belang stelt, in dezen voor het Gemeentebestuur zoo zeer onaangenamen stand der zaak, nu wel het een of ander zal moeten gedaan worden, wil men ook niet bovendien welligt nog in moeijlijkheden met den aannemer der wandeling geraken”. In die vergadering geeft de raad aan B&W de opdracht de onderhandelingen over het uitkopen van de huurders te hervatten. Ook krijgt dan het nieuwe plantsoen de officiële naam “Park”

De fotograaf is Lex de Herder en de foto komt uit het Stadsarchief Rotterdam. De informatie komt van Wikipedia.

[pieterserrien]

Meer info over mijn boek over de V-bommenterreur vind je via deze link

Herdenken is belangrijk. Enkel door stil te staan over wat er in ons verleden is gebeurd, kunnen we vermijden dat we vergeten. Een week geleden herdachten we massaal de landing in Normandië, dit jaar 75 jaar geleden. Maar wat vandaag (bijna) geruisloos voorbij zal gaan was wat exact één week na D-Day gebeurde: de eerste Duitse V1-bom over het Kanaal richting Londen. Om toch wat lawaai te maken, deel ik een ietwat aangepast fragment uit mijn boek Elke dag angst.

Enkele uren na de landing in Normandië op 6 juni 1944 gaf het Duitse opperbevel groen licht voor een massale V1-offensief op Londen. Nog dezelfde avond begonnen de V1-troepen hun voorgefabriceerde lanceerhellingen in gereedheid te brengen. De geplande startdatum van 20 juni werd prompt met zeven dagen vervroegd. Een mysterie tijdens de verkorte voorbereidingsperiode is een gerapporteerde V1-inslag op 8 juni in het Oost-Vlaamse Kemzeke. Net als bij de andere incidenten slaagde de strenge Duitse censuur in haar opzet: we kunnen vandaag de dag alleen maar gissen dat het ging om een mislukte testlancering. Als deze inslag echt plaatsvond, was dit de eerste V1-inslag in België. Ook in Engeland was er zo’n vraagstuk: verschillende getuigen meldden een V1-inslag in het dorpje Sarisbury Green, nabij Fareham op 29 mei.

Max Wachtel.

Het was niet evident om de hele operatie nog langer geheim te houden. Op 10 juni signaleerde een Gentse weerstander het voorbijrijden van een treinstel met 33 wagons ‘die elk drie raketten vervoerden’, dat haastig verder daverde in de richting van Frankrijk. Hij had het duidelijk over V1’s. Er volgden twee hectische dagen, met alle hens aan dek om de wapens voorzichtig en in alle geheim van de treinwagons te laden en ze te vervoeren naar de lanceerinstallaties. In zijn hoofdkwartier in Amiens, ontving kolonel Max Wachtel (°1897) in de avond van 12 juni het finale bevel. De bevelvoerder van het Flak-Regiment 155 klonk vastberaden, maar ook bitter: ‘Gedenk steeds de vernietiging en het lijden dat de terreurbombardementen van de vijand veroorzaakten’, gaf hij zijn officieren mee. ‘Soldaten! De Führer en het Vaderland rekenen op ons, ze verwachten dat onze kruistocht een overdonderend succes zal worden.’ Eigenlijk was zijn Flak-Regiment er amper klaar voor. Amper 18 van de 64 basissen waren min of meer operationeel.

Wachtel had geen keuze en zette door. De eerste van in totaal tien V1’s vloog pas rond halfvier ’s morgens in de richting van Londen. Slechts vijf lanceerhellingen nabij Calais werden gebruikt. Als vlammende zwaarden doorkruisten de projectielen de hemel. Vijf V1’s stortten luttele seconden na de lancering neer, een zesde kwam terecht in zee. Vier vliegende bommen waren stabiel genoeg om het Kanaal over te ronken. Om 4.10 uur maakte een in het Kanaal patrouilerende boot van de Royal Navy melding van een mysterieuze lancering bij de Cap Blanc Nez: ‘Werd geobserveerd: een raketvormige vuurpijl, waarschijnlijk met twee kleine vleugels gelijkend op een vliegtuig; werd gehoord: steady rattling noise.’ Gezien de verwachtingen van een aanval in militaire kringen, werd de boodschap in ijltempo doorgegeven.

Op de Britse kustlijn stonden meer dan 1500 verkenners gereed om de verwachte nieuwe Duitse wapens te spotten. Arthur Geering stond aan het hoofd van het observatiekorps van het kustdorp Dymchurch: ‘Iets over vieren kwam mijn vrouw mij plotseling wekken. Ze hoorde een vliegtuig een eigenaardig geluid maken. Ik rende meteen naar het venster en zag een vliegtuig met zijn vlammende motor voorbijvliegen. Meteen lichtte ik mijn post in. Onze twee mannen van dienst hadden elk een prima Amerikaanse verrekijker tot hun beschikking en zij twijfelden geen seconde. Ze spraken meteen het codewoord, dat al weken in de geheime militaire orders stond: diver!’

#gallery-0-5 { margin: auto; } #gallery-0-5 .gallery-item { float: left; margin-top: 10px; text-align: center; width: 50%; } #gallery-0-5 img { border: 2px solid #cfcfcf; } #gallery-0-5 .gallery-caption { margin-left: 0; } /* see gallery_shortcode() in wp-includes/media.php */

De getroffen spoorwegbrug.

De eerste V1-inslag op Londen (Grove Road).

Om 4.13 uur stortte de eerste V1 neer, in een open veld in het plekje Swanscombe vlak bij Gravesend aan de Theems, een veertigtal kilometer ten oosten van Londen. Er waren geen slachtoffers (ook al beweert dit VRT-artikel het wel, maar dat gaat over een V1-inslag op 30 juli 1944). Om 4.20 uur kwam nummer twee neer op een veld in Chuckfield, meer dan zestig kilometer ten zuiden van het doelwit. Vijf minuten later trof de derde V1 als enige doel. Het gevaarte stortte neer op een spoorwegbrug aan de Grove Road op de grens van de Oost-Londense wijken Bethnal Green en Bow. Zes burgerslachtoffers overleefden het niet: een negentienjarige vrouw en haar baby’tje, een twaalfjarig meisje, een prille dertiger en twee vijftigers. Er waren een dertigtal gewonden en zo’n 200 mensen waren dakloos. De vijfenzestigjarige Alfred Mason ontsnapte nipt: ‘Ik hoorde de sirenes loeien, maar bleef koppig in bed liggen. Het was een vreemd, grappig geluid en eerst dacht ik dat het een vliegtuig was. Toen werd het stil en voor ik het wist, stortten mijn slaapkamermuren in. Urenlang lag ik begraven onder het puin, voordat ze eindelijk tot bij mij konden. Achteraf vond ik het nooit meer grappig om een van die verdraaide dingen over te horen vliegen!’

Sinds 1985 staat er een herdenkingsplaat. Acteur en sir Ian McKellen (Gandalf én Magneto) probeerde drie jaar geleden wat meer aandacht te vestigen op de eerste dodelijke inslag. Hij was in juni 1944 vijf jaar en woonde niet in Londen, maar vandaag passeert hij de herdenkingsplaat regelmatig omdat hij vlakbij woont.

De vierde V1 ten slotte kwam kort na vijf uur neer in Borough Green, 45 kilometer ten zuidoosten van Londen, zonder al te veel schade te maken. De aandacht in de pers was miniem. De Londense Evening Standard berichtte: ‘Afgelopen maandagnacht heeft een erg kleine groep Duitse vliegtuigen zich verspreid over East Anglia en zuid en zuid-oost Engeland. Mensen die in Londen en langs de Thames wonen hebben het luchtalarm twee maal gehoord in de ochtenduren. Enkele bommen die in de nacht vielen hebben enige schade toegebracht en een klein aantal slachtoffers geëist.’ Geen woord dus over de V1’s, maar daar zou snel verandering in komen…

Het opmerkelijk geluid dat de V1’s voortbrachten, gaf de Britten al snel de inspiratie voor allerlei bijnamen, zoals doodlebugs, buzz bombs en putt-putts. Andere namen zoals divers – de militaire codenaam – verwezen naar het stilvallen van de motor, waarna het gevaarte de diepte in dook. De zes slachtoffers van Bethnal Green waren de eerste van het officiële totaal van 6184 doden en bijna 18.000 gewonden die de V1’s in Engeland zouden maken.

Een V1, ook wel ‘vliegende bom’ of ‘doodlebug’ genoemd.

De eerste regen aan vliegende bommen in de nacht van 12 op 13 juni kon moeilijk een succes genoemd worden, eerder een geslaagde test. Zo stortte een verdwaalde V1 neer in de Hoogledesraat van het West-Vlaamse Kortemark. Waarschijnlijk was dat een afgedwaalde vliegende bom, die gelukkig geen slachtoffers maakte. Om 4.40 uur klonk vanuit Parijs het bevel om de lanceringen te onderbreken en zo snel mogelijk de basissen te camoufleren, totdat er verdere instructies volgden. Onder de hoge officieren heerste de vrees dat ze na dit fiasco de kogel zouden krijgen. Max Wachtel gaf later toe dat hij die nacht erg teleurgesteld was. Hij schreef in zijn rapport dat ‘de vijandelijke raids op de bevoorradingslijnen’ de oorzaak waren.

66 uur later ging het V1-offensief op Londen echt van start. In de nacht van 15 op 16 juni, tussen 23.18 en 4.50 uur, werden vanaf 55 lanceerbasissen in Noord-Frankrijk maar liefst 244 bommen afgevuurd. 45 bommen crashten nog voordat ze goed en wel op weg waren, wat aantoont dat er nog steeds een foutenmarge was van bijna 20 procent. Meestal functioneerde de motor niet goed en crashte het gevaarte kort na de lancering. Maar het bleven vliegende bommen, dus ook deze crashes konden slachtoffers maken. Het aantal doden bij de Franse bevolking en Duitse militairen is moeilijk te achterhalen. Die nacht kwamen minstens tien Fransen om bij een V1-inslag.

Tegen de avond van 16 juni moest de Britse overheid toegeven dat er een nieuwe blitzkrieg was aangebroken, ook al werd er niet verder gespecifieerd over de aard van de nieuwe Duitse wapens. De volgende dag bezocht de Führer in hoogsteigen persoon de Noord-Franse basissen om zijn troepen te feliciteren. Hij ging vlot mee in de overtuiging om de V1-productie aardig op te voeren. Zijn wens om elke dag 3000 vliegende bommen het Kanaal over te sturen bleek echter onhaalbaar.

De Londenaars leerden snel de harde realiteit van het leven met de V1’s kennen. De twee volgende nachten werden er 121 en 189 bommen gelanceerd. 15 lanceringen mislukten de eerste nacht, 37 de tweede. Toch vormde dat niet de grootste teleurstelling voor de Duitse officieren. Zij waren vooral bezorgd over de onmogelijkheid van de belofte die hun bevelhebber Max Wachtel in maart had gedaan. Die had berekend dat 672 vliegende bommen zich op Londen zouden storten in amper zes uur. Een batterij slaagde er amper in om een viertal bommen per dag te lanceren. In het weekend van 17 en 18 juni werd het aantal dagelijkse treffers op Londen verhoogd tot ongeveer 60. Er waren reeds meer dan 500 doden en 2000 zwaargewonden. De terreur was echt begonnen…

In een volgend stuk bundel ik getuigenissen over enkele van de dodelijkste V-inslagen in Londen en omgeving.

75 jaar geleden: begin van de V-bommenterreur (Londen 13 juni 1944) Meer info over mijn boek over de V-bommenterreur vind je via deze link Herdenken is belangrijk. Enkel door stil te staan over wat er in ons verleden is gebeurd, kunnen we vermijden dat we vergeten.

[actuma]

ANWB verwacht drukte op de wegen door begin kerstvakantie

ANWB Verkeersinformatie verwacht vandaag (donderdag 22 dec.) een hele drukke avondspits omdat voor veel mensen dan de kerstvakantie begint. Automobilisten moeten rekening houden met nóg langere files dan anders op donderdagmiddag. In het buitenland wordt het vooral zaterdag 24 december dringen op de wegen. "Donderdag is sowieso al een drukke dag", zegt een woordvoerder van de verkeersdienst. "Maar nu hebben de meeste mensen al vrij of gaan ze eerder naar huis." Forensen moeten volgens hem vanavond rekening houden met lange files. "Eerder de weg opgaan heeft geen zin. Het is misschien zelfs beter om je aan de 'gewone' avondspitsuren te houden." Nederland De meeste vertraging heeft het verkeer deze avondspits op de A2 en de A27 van Utrecht naar het zuiden. Ook op de wegen in Noord-Brabant en Gelderland wordt het erg druk. Zoals op de A1 tussen Amersfoort en Hengelo, de A12 tussen Utrecht en de Duitse grens en rond Arnhem en Nijmegen. Ook morgen, vrijdagmiddag 23 dec.,  wordt het druk door vakantie- en recreatieverkeer. Buitenland In het buitenland wordt het rond de start van de kerstvakantie vooral erg druk op de routes naar de wintersportgebieden.  Duitsland Zaterdag 24 december worden er lange files in het zuiden van Duitsland verwacht. Het wordt vooral druk op de wegen richting de Alpen, met files rond Frankfurt, Karlsruhe en München. Oostenrijk In Oostenrijk is zaterdag 24 december ook een populaire reisdag. In het westen is veel verkeer op de B179 Füssen - Nassereith. Verder staan er files op de A10 tussen Salzburg en Bischofshofen en op de A12 tussen Kufstein en Innsbruck. Aansluitend is er vertraging op de routes naar de wintersportplaatsen. Frankrijk In Frankrijk is vrijdag 23 december de drukste dag. Wintersporters hebben op de wegen ten zuiden van Lyon de grootste kans op files. Maar ook de laatste kilometers naar de populaire skioorden kosten veel tijd. 31 december Zaterdag 31 december is eveneens een drukke reisdag door zowel terugkerend als vertrekkend vakantieverkeer. De kerstvakantie eindigt in Nederland op zondag 8 januari. Bron: ANWB Read the full article

[havenpoort]

De Rijn Delta in de Duin- en Bollenstreek

Ik neem u in deze aflevering mee naar de Rijn, immers ook in ons woon- en leefgebied was deze rivier van grote betekenis

Het gebied van de Duin- en Bollenstreek behoorde in het verleden tot de Rijn delta. Met ontstaan van de duinen ontstond er in dit gebied een vorm van afwatering dit van Noord naar Zuid liep en uitmondde in wat nu de Oude Rijn noemen. Tot in de Vroege Middeleeuwen mondde de hoofdtak van het Rijnsysteem (de huidige Oude Rijn) bij Katwijk via een opening in de strandwallengordel hier in zee uit.

Waterlopen liepen langs de kust alle in noord-zuidrichting langs de flanken van de strandwallen. Zij voerde het overtollige regenwater uit de strandwallen af naar de Rijn, die zelf weer afwaterde op de Noordzee. De afwateringen die we nog uit die tijd kennen zijn de Maandagse, Dinsdagse, Woensdagse en Donderdagse Wetering.

Slechts enkele afwateringen liepen van West naar Oost. De bekendste die we nu nog kennen is de Hillegomse beek die nu uitmondt in de Ringvaart, maar vroeger uitmondde in het Haarlemmermeer.

Ik neem u nu mee naar het gebied van Katwijk tot en met Leiden. De Rijn was in de vroege Middeleeuwen niet de stille stroom van nu, maar een natuurlijke, meanderende rivier die grote massa’s water naar zee afvoerde en die bij hevige stormvloeden ook grote hoeveelheden het land binnenliet.

De bedding van de Rijn kwam pas in de 12e. eeuw vast te liggen, met name wat betreft het gedeelte van Oegstgeest tot de kust.

De hoofdgeul volgde reeds in de vroege Middeleeuwen de huidige route langs het latere Leiden, de tegenwoordige Haagse Schouw en via Valkenburg richting het gebied tussen Noordwijk en Katwijk, het gebied wat nu bekend is als de Rijnsoever.

Een parallelle stroomgeul liep langs het verdwenen rivierdorp Nieuw-Rhijngeest. Deze Rijngeul verplaatste zich in de loop der tijd steeds verder naar het zuiden en verenigde zich tenslotte met de hoofdgeul.

De Rijngeul langs Nieuw-Rhijngeest liep dus veel noordelijker dan de huidige Oude Rijn. Die bevond zich, om de gedachten te bepalen, ter hoogte van wat nu de Einsteinweg heet.

Omdat de Rijn geleidelijk minder water ging voeren (de Waal en de Lek namen de afvoerfunctie over) verzandde de monding. Vanaf 1122 stagneerde de aanvoer van Rijnwater geheel doordat de Kromme Rijn in Wijk bij Duurstede werd afgedamd.

De in de Rijn uitkomende waterlopen waren getijdenkreken, waarin de getijdenwerking van de Noordzee merkbaar was.

Van west naar oost waren dat:

de Oude Vliet, nu nog herkenbaar las de grens tussen Oegstgeest en Voorhout,

De Pastoorswetering, die er met de Endegeesterwetering voor een groot deel nog ligt,

De Hofbroeker- of Hofdijksewetering, waaraan de brede sloot langs Hofbrouckerlaan herinnert,

De Mare, die alweer een paar eeuwen de Haarlemmer Trekvaart heet

Oost-west verbinding bestonden in de vroege middeleeuwen nog niet.

In de tweede helft van de 12e. eeuw raakte de Rijnmond bij Katwijk definitief verstopt. Waarschijnlijk is de storm van 21 december 1163 de genadeklap geweest.      

De kaart geeft de situatie aan van rond 1300, met de ligging van de strandwallen in het kleigebied. Op de kaart staan de kerken van Noordwijk en Rijnsburg, het Groene kerkje in Oegstgeest, de abdij van Rijnsburg en kasteel ’t Sandt.

Stormen maakten ook de afwatering naar het noorden mogelijk, door het ontstaan van de Zuiderzee en de groter wordende meren ten noorden van Leiden, de Leidse meer en de Haarlemmermeer. De verbinding van Oegstgeest werd gevormd door de Mare, overgaand in de Leede. De Oude Vliet bleef bij Rijnsburg als bescheiden sloot bestaan, maar de abdis van Rijnsburg liet de Nieuwe Vliet graven om de wateroverlast te voorkomen, deze liep van Rijnsburg zuidelijk langs de kerk van Kerkwerve naar de Poelen bij Warmond en vervolgens via de Leede naar De Kaag.

27 januari 2020

[montevirgenes]

SOMS VRAAGT EEN MENS ZICH AF

De voorbije twee weken heb ik erg weinig gepost op Facebook, Twitter en Tumblr. Daar zijn goede redenen voor. Eerst en vooral was er een technisch probleem met mijn Tumblr account. (Wie heeft een suggestie voor een betere blog-site?) Ten tweede was het internet niet altijd schitterend, en soms volledig afwezig. Bovenal is het in Mali oorlog. Daarom was een low-profoile nodig, teneinde mezelf en anderen niet nodeloos in gevaar  te brengen.

De volgende dagen zal ik nog uitgebreid berichten over mijn verblijf in Mali.

Elke dag waren er berichten over gewapende jihadisten die uit de moskee werden geplukt. Blijkbaar vindt de allerhoogste het best okee als je naar het gebedshuis gaat met een een Kalasjnikov onder de Kaftan.  Bijna elke dag waren er berichten over dodelijke gevechten in de streek van Macina. Daar heeft zich een nieuw front gevormd waar we de volgende maanden nog van zullen horen. Helaas. In het zuiden van het land, in Sikasso, werd een Columbiaanse non ontvoerd. Ook in het noorden waren ontvoeringen.

Een hoge magistraat uit Mopti waarschuwde dat niet Kidal, Timboektoe of Gao de gevaarlijkste plaatsen waren in West Afrika. Wel de weg van Bankass naar de grens bij Koro. Precies onze route om terug uit het land te geraken.

Allemaal voldoende reden om voorzichtig te zijn. De dagen voor ons vertrek werd het ons verboden onze route en vertrekdag te verklappen. De vijand luistert mee.

Met een sticker van het ministerie van defensie bluften we ons voorbij controleposten. Aan de grens in Koro reden we voorbij een politiepost die enige tijd geleden door jihadisten is overvallen. Alle politieagenten werden vermoord. De kogelgaten in het gebouw waren nog te zien. Sindsdien is de post onbemand. De wetteloosheid neemt stap voor stap het land over. Een uitreisstempel voor Mali was niet nodig. Die hadden we dank zij de voorzienigheid al twee weken in ons paspoort staan.

Bij de politiepost aan de Burkinese zijde van de grens schreef ik mijn naam in het register. Vier lijntjes hoger zag ik mijn eigen naam, zoals ik die twee weken eerder had ingeschreven bij de heenreis. Ondertussen waren slechts drie buitenlanders de grens overgestoken en geregistreerd. Een Canadees. Een Chinees. En een Zwitser. Ik vraag me af waarom ze hier zijn. Een gokje. De eerste is hier voor Uranium of Petroleum. De tweede voor alle grondstoffen, zelfs als ze te heet en te zwaar zijn. De maakt deel uit van de kolonie Zwitserse spionnen.

Zonder kleerscheuren raakten we over de grens. Een lekke band, dat was het ergste. Hulde en dank aan mijn medereizigers voor hun koelbloedigheid en schitterende mentaliteit.

Soms vraagt een mens zich af waarom hij dingen doet. Het antwoord is helder. Mensen in nood moeten geholpen worden. Het is niet omdat het oorlog is, dat dat plots niet meer nodig zou zijn.

© Fons Montevirgenes, Mali, Koro - Burkina Faso, Ouagadougou  25.2.2017

[pedaalridder]

Belevenissen

Maandag 23 maart

Misschien is het de afwisseling die de maandagse tocht naar Buurse o.a. zo aantrekkelijk maakt. Vanuit het werk door de drukte naar Haaksbergen...en dan als je op de Hessenweg, de oude handelsweg tussen Deventer en Münster, je een overweldigende rust ervaart.

Afgelopen maandag was de rust ook al verpletterend voor Haaksbergen.

Halverwege naar Buurse, als normaal gesproken bij die boerderij, de staldeur op een kier gaat en de boer en zijn dochter naar de aan de overkant gelegen wei lopen om de al aangerende paarden op te halen, was er van deze bedrijvigheid ook al niets te bespeuren. Éénmaal zelf in het dorp tegenover het oude protestante kerkje, ben ik altijd terug naar destijds. Het witte pand staat er nog, nu een b&b, in mijn kinderjaren een café met een speeltuin, waar je aan de zijkant aan het loket patat kon halen, daar waar ooit “Rivers of Babylon” van Boney M klonk uit de al lang zwijgende jukebox. Daarna net buiten het dorp, vlak voor Duitsland begint het mooiste gedeelte van de rit, een on-Nederlandse omgeving waar je heerlijk wegdromend door het golvende landschap kunt fietsen. Het mocht een wonder heten deze dagen dat ik zowaar de grens kon passeren. En hier leek het nog stiller. Vlak voor de Haarmühle ging nou net de zon spectactulair onder. Een hoogtepunt op een opnieuw wezenloze dag.

https://open.spotify.com/track/78His8pbKjbDQF7aX5asgv?si=v4SeWYu2TQiM7LTniS6URQ

Dinsdag 24 maart

De allereerste ‘afschaaldag’, nog nooit eerder in de meer dan een kwart eeuw dat ik werk, zoiets meegemaakt. Maar vanzelfsprekend is het wel. Ik hou gewoon hetzelfde ritme aan. Dus gewoon vrij vroeg opstaan, ontbijten, en op de pedalen. Even een rondje naar De Lutte dit keer. Er op weg er naar toe word ik overvallen door binnenpret. Nu vanaf vandaag de kappers ook dicht moeten komen ongetwijfeld de langharigen het straatbeeld weer bevolken, en dat zal zeker tot afgrijzen van mijn vader zijn...”langharige teckels”...ik hoor het hem al zeggen 😉.

Harry moet je trouwens nu ook niet heten, want dan kun je zingen:

“Harry, wat heb je met je haar gedaan

Harry, 't zit niet meer zo goed

Ik vond altijd dat korte haar zo keurig staan

Je moet toch es een keertje naar de kapper gaan

't Is niet zoals 't wezen moet

Sorry Harry, sorry Harry

't Staat een beetje raar

Doe iets aan je haar

Je haar, je haar, je haar”.

https://open.spotify.com/track/66gD3GWl7TkqanMnabBwny?si=nEJ7CqjyRHmczBkWjDeX5Q

Woensdag 25 maart

Vandaag weer naar het werk. Vooral ‘s morgenvroeg is het zeer sporadisch een andere fietser tegen te komen, via Weerselo en Albergen op weg naar Almelo, tel ik er vier. Op de terugweg beleef ik wel een heel bijzondere spits...de wandelspits.

Thuis kijk ik naar de Vlaamse tv. Het zeven uur journaal duurt nu maar liefst een uur, daarna begint één van mijn lievelingsprogramma’s ‘Iedereen beroemd’, een soort ‘man bijt hond’. Het credo ook hier is: “blijf in uw kot!”

https://www.een.be/iedereen-beroemd/de-creche-doet-aan-telewerk

Donderdag 26 maart

Behalve dat de man geweldig kan zingen, zijn zijn teksten dat ook...die van

Herman van Veen. Neem bijvoorbeeld “De bom valt nooit" uit 1983 ook een crisistijd, maar van een heel andere order. Toen moest je voortdurend bang zijn voor een kernoorlog. Ach zoals elk jaar gingen we met de fiets op schoolreisje, en dat jaar in de bossen van Hezingen ten noorden van Ootmarsum deelde ik de tent met een klasgenoot uit VVD huize, terwijl wij keken naar een lager gelegen opgebouwde tent waar de tweelingbroers uit onze klas door een heftige bui zowat de tent uitdreven en de appels in het water zwemden, kon ik hem zowaar overhalen tegen kruisraketten te zijn. Een week later weer terug van schoolreis bleek hij door zijn ouders flink bijgepraat, en probeerde hij mij met allerlei argurmenten toch vooral voor kruisraketten te zijn...,

wellicht dat het lied van Herman van Veen ons behoorlijk enigzins gemaakt had:

“Mijn leven is totaal ontwricht:

Ik voel me overboord gegooid

Vandaag las ik dit nieuwsbericht:

"De bom valt nooit"

Maar zal de bom dan echt

Niet vallen?

Wat moeten we dan

Met z'n allen?”

https://open.spotify.com/track/5cAUssDzya6FQBJXWhssGa?si=zXuC9yVORCawJyDwoMA0DA

Vrijdag 27 maart

Wat een mooie weg, die tussen Denekamp en Lattrop, en ik ben er nog nooit geweest. Naar het lijkt wel honderd koeien die mij nieuwsgierig aan keken nadat ze eerst hebben gedanst hadden en ik fleurige narcissen bij de sloten gezien heb. De tocht gaat voort over Uelsen en terug in Nederland waar ik via Langeveen zuidafwaarts naar Zuna fiets. Na de Apenberg ten zuiden van Rijssen genomen te hebben geraak ik door Markelo, waarna ik vlak voor Diepenheim een ontdekking doe. Het Nijenhuis, Westerflier en Warmelo ken ik, maar dat er nog een kasteel is wist ik niet...Huize Diepenheim. Al met al een aardig optrekje. Na het stadje verlaten te hebben neem ik het aardige kronkelweggetje naar Hengevelde...daar fiets een oude man midden op straat, dat wordt een uitdaging om ‘social distancing’ toe te passen, aan de rechter kant is de meeste ruimte, dan maar aan de verkeerde kant inhalen.