#De Lage Landen

[thedreamlifeofbalsosnell]

‘Wildevrouw’ van Jeroen Olyslaegers: Dionysos aan de Schelde

Met zijn terecht meermaals bekroonde succesroman Wil (2016) demonstreerde Jeroen Olyslaegers dat hij een uitgehold genre als de historische roman volledig naar zijn hand kon zetten. Na meer dan vier jaar intense arbeid slingert hij met Wildevrouw zijn lezers nog verder terug in de tijd, meer bepaald naar het Antwerpen van voor, tijdens en na het bewogen onheilsjaar 1566. En hoe, want in zijn onnavolgbaar lyrisch en volks idioom weet hij als geen ander die woelige tijden tot leven te roepen in deze ongemeen rijke en overvloedige roman over vriendschap, verbondenheid, geloof en verraad.    

Het is 1577 wanneer de innemende herbergier Beer, dan een vijftiger, vanuit Amsterdam terugblikt op de gebeurtenissen die hem tien jaar eerder Antwerpen deden ontvluchten. In die tijd was de Scheldestad niet alleen een bruisende handelsdraaischijf en een explosieve smeltkroes van religies, maar ook het kloppende hart van de schilderkunst, de rederijkerskamers, de cartografie en de boekdrukkunst. Beer verloor drie vrouwen in het kraambed. Zijn derde echtgenote baart hem, alvorens te sterven, een zoon, Ward, die vanaf zijn geboorte abnormaal behaard is en eruitziet alsof zijn vrouw niet met Beer heeft ‘gepaard’ maar met ‘een wild dier’. In de harigheid van zijn zoon ziet Beer ‘een vingerwijzing van U daarboven’.

Beer is een ooggetuige, die vanop de eerste rij de onrust in Antwerpen ziet toenemen, met zijn drukbezochte herberg als uitkijkpost. Geregelde en graag geziene klanten zijn de cartograaf Abraham Ortelius, de drukker Willem Silvius en in hun kielzog, zelfs de schilder Pieter Bruegel, bijgenaamd ‘Pierre den Drol’, die in een handomdraai een indrukwekkende muurschildering maakt met een slapende Beer omringd door apen. Een mislukte handelsexpeditie langs de Noordpool om sneller naar ‘de Indiën’ te kunnen varen, keert terug met een wonderlijke buit: twee ‘skraelingen’, een Eskimovrouw met haar dochter, of ‘mensdieren’ zoals Beer ze noemt. Ortelius krijgt de ‘wildevrouw’ als geschenk, maar vertrouwt haar toe aan Beers goede zorgen. Hoewel ze niet met elkaar kunnen communiceren, raakt Beer meer en meer in de ban van de vierde vrouw in zijn leven.

Beer zit in een wildemansbond, samen met drie vrienden: de boekhandelaar Hugo, de blinde reiziger (én kok) Jeroom en de Schrale, een narrige mafketel die — dat doet de ronde — model stond voor Bruegels ‘Dulle Griet. Op Lichtmis gaat dit bonte kwartet de straat op; Beer in ‘berenpak’ gestoken, met een grote ‘valse baard van koord’ en ‘een kroon van klimop’, de andere drie verkleed als koning, jager en vrouw, die doen alsof ze de wildeman de stad uit jagen, ‘om zo de nakende lente en dooi te verwelkomen’. In het toenmalige Antwerpen, waar handel en de vooruitgangsidee de plak zwaaien, kijkt men neer op de verklede vrienden: ‘want in de ogen van de handelaars was zo’n dierlijke vent een lachwekkende herinnering aan lang vervlogen tijden.’ Voor Beer is het wildeman spelen ‘heilig’ en ‘de ware gedaante van ons allemaal, ons oeroude verleden dat ons met elkander verbond.’ De uitheemse vrouw die hem in de schoot wordt geworpen ziet hij dan ook als een goddelijk antwoord op zijn roep naar liefde: verenigd vormen ze onmiskenbaar een reflectie van het wilde koppel dat het Antwerps wapenschild flankeert.

Beers getuigenis is een biecht, net zoals die van Wilfried Wils in Wil, met dat verschil dat de herbergier niet terugblikt in dagboeknotities, maar met openhartige confessies rechtstreeks gericht aan God en de lezer. Achtervolgd door de dood voelt hij zich vervloekt en vergelijkt zichzelf meermaals met de Bijbelse Job. Vanuit Amsterdam wil hij in het reine komen met zijn verleden en die vloek tenietdoen. Zijn stem is een bezwerende voice-over, die de aandacht weet vast te houden, mede dankzij de plastische en energieke beschrijvingen. Olyslaegers is een ware meester in sfeerschepping en weet historische gebeurtenissen met enkele borstelstreken bijzonder geloofwaardig en levendig in beeld te brengen. Zijn beschrijvingen van de Beeldenstorm, het landjuweel van 1561 en de eerste hagenpreken bijvoorbeeld zijn grandioos, net als die van de toespraak van de Grote Geus Hendrik van Brederode of van Hugo die met zijn boekenstand op de bevroren Schelde staat tijdens de horrorwinter van 1564. 

In zijn herberg laat Beer oogluikend samenkomsten toe van de Familie der Liefde, een geheim genootschap dat voornamelijk bestaat uit ‘welgesteld volk’. Beer wordt echter nooit een volwaardig lid van deze maçonnieke bende, terwijl ze hem wel dwingen tot hand- en spandiensten voor belangrijke spelers zoals de magister John Dee, die als Beers gast een duivels boek schrijft, en de louche Hongaar Sambucus, die een bibliotheek met verboden boeken uitbouwt in Beers kelder. Onduidelijke afspraken met deze olijkerds komen de onfortuinlijke kroegbaas uiteindelijk duur te staan. Zijn vrienden zien hem als een verrader en in augustus 1567 ziet hij zich genoodzaakt, samen met de wildevrouw en haar dochter, te vluchten naar Amsterdam.

Door opnieuw te kiezen voor de historische roman schikt Olyslaegers zich uitdrukkelijk in een afgemeten traditie, maar niet zonder de beperkingen van het genre op scherp te stellen. Een gigantisch onderzoek ging vooraf aan het schrijfproces, grotendeels uitgevoerd door Olyslaegers’ ‘broeder van een andere moeder’ Stef Franck, en samengebracht op het soort website waarvoor het woord surfen is bedacht.  Bruegels ‘Dulle Griet’, — die overigens een paar keer door Wils hoofd spookt in Wil — was hoe dan ook een eerste katalysator, maar wanneer Franck op de proppen komt met een op Bruegel gebaseerde afbeelding van een wildeman en later met een anonieme gravure van een vrouwelijke versie mét kind, is dat uiteraard koren op Olyslaegers’ schrijversmolen.

Vakkundig laat Olyslaegers feit en fictie in elkaar overvloeien, zonder het documentaire te laten overheersen en met een mooie balans tussen historische en fictieve personages. Nooit trapt hij in de val van het belerende, maar blijft — net als de wildemannen die ‘berserkerbloed’ drinken voor hun rondgang — een fervente volgeling van Dionysos en laat de verbeelding hoogtij vieren. Een grote natuurlijkheid, in zowel de dialogen als de vele personages van vlees en bloed, geeft Wildevrouw de grandeur van een hoofse kroniek. Het geregeld gebruik van obsolete woorden als ‘moosmeier’, ‘vliegmare’ of ‘zinkroer’ valt nergens uit de toon, en wanneer een stamgast — zoals het blijkbaar de gewoonte was — pist in de brandende open haard van Beers herberg, dan is dat vermakelijk én instructief.

Maar, geen Olyslaegers zonder een geëngageerd standpunt. Beer heeft wel degelijk een flink pak boter op het hoofd. Hij is medeplichtig en vlucht niet alleen voor de stormen die Antwerpen nog te wachten staan, maar ook uit schaamte voor zijn verraad, zowel aan zijn vrienden als aan de wildevrouw. Hij praat zijn schuld tijdens zijn biechten voortdurend goed, wat hem verlaagt tot een meester in zelfbedrog, een onversneden ‘tweezak’, om nog maar eens met Wils te spreken. Wanneer Ward aan Beer vraagt waarom de leden van de Familie hun geheimen niet willen delen, antwoordt hij dat verbondenheid ‘een schoon ding’ is, maar dat in de kern van de mens ‘een grote behoefte’ heerst om bedrogen te worden. Een van de motto’s, ‘Mundus vult decipi’ of ‘de wereld wil bedrogen worden’, een zinssnede toegeschreven aan de Duitse humanist Sebastian Franck, is in dat licht dan ook treffend gekozen. Later voegt Beer toe dat bedrog altijd zelfbedrog is en dat hij Antwerpen ontvluchtte omdat ‘de eenheid al was uitgekleed door de Antwerpenaren zelf, nog voor de Spanjaarden haar als wraakengelen hadden verkracht’, een niet mis te verstane verwijzing naar de huidige polarisering in onze maatschappij.

Had Olyslaegers met Wil zijn ‘Grote Vlaamse Roman’ reeds te pakken, dan is hij er nu met Wildevrouw meer dan glansrijk in geslaagd zichzelf te overtreffen én opnieuw uit te vinden.

Verschenen op: De Lage Landen (volledige tekst achter betaalmuur) 15 december 2020 en op papier in Ons Erfdeel, januari 2021

Wildevrouw van Jeroen Olyslaegers, De Bezige Bij 2020, ISBN 9789403113012, 416 pp.

www.wildevrouw.be

[literatuur-uit-de-lage-landen]

‘En wat er verder ook gebeurt, waar ik het verder ook zal zoeken - dit zal ik uiteindelijk altijd weer willen: met jou in een weiland liggen en geloven wat je me vertelt.’

- Opwaaiende zomerjurken | Oek de Jong

[twafordizzy]

Hollands welvaren

Abraham Brueghel (1631-1690) Abraham Bloemaert (1565-1651) Dirk van Baburen (1595-1624) Arjan van Helmond (1971)

[salixsociety]

Germanic Paganism Resource Masterlist

Notes: - Updates will be beyond infrequent. - Feel free to pop into my ask box requesting resource recommendations at any moment. - Resources do not reflect my personal beliefs or practice. I may include otherwise great resources that include theories and ideologies I do not support (such as the 'sign of the Hammer'), because I make extensive use of cross-referencing, reflection, etc to determine everything I incorporate into my craft. - I will never consciously add resources written by (Neo-)Nazis and the like. If you spot them, feel free to let me know. - You may notice there is a seemingly disproportionate amount of sources also or primarily talking about Scandinavia and Iceland, and even some primarily covering England. This is because continental Germanic paganism has only barely survived the ravages of time, and one can only learn about it if they supplement their knowledge with the more complete pictures of Anglo-Saxon paganism and Norse paganism.

Legend: [No language identifier means the source is English.] [D] - The resource is written (primarily) in Dutch. [G] - The resource is written (primarily) in German. [ON] - The resource is written (primarily) in Old Norse. [OD] - The resource is written (primarily) in Old Dutch. [OG] - The resource is written (primarily) in Old High German. [L] - The resource is written (primarily) in Latin. [F] - The resource is written (primarily) in French. * - I have not read the resource in its entirety. ** - Read with caution. !! - There is more of the resource available/this is one part of multiple.

Historic Texts and References

Tacitus' Agricola and Germania

Tacitus' Annals

The Prose Edda

The Poetic Edda

The First Nine Books of the Danish History of Saxo Grammaticus

Contemporary Books, Essays, Other Media

Myths and symbols in pagan Europe : early Scandinavian and Celtic religions - H.R. Ellis Davidson

Kleinere Altniederdeutsche Denkmälen - Heyne [G]*

Religion and Philosophy in Germany : a Fragment - Heine *

Deutsche Volkskunde - Adolf Bach [G]*

Teutonic Mythology - Grimm

Swedish Legends and Folk Tales - John Lindow

Scandinavian Mythology : an Annotated Bibliography - John Lindow *

Trolls : an Unnatural History - John Lindow

Myths of the Norsemen from the Eddas and Sagas - H.A. Guerber

Northern mythology : comprising the principal popular traditions and superstitions of Scandinavia, North Germany, and The Netherlands - Benjamin Thorpe | VOL 1, VOL 2, VOL 3

From Myth to Fiction : the Saga of Hadingus - Georges Dumézil *

The Stakes of the Warrior - Georges Dumézil **

Gods of the Ancient Norsemen - Georges Dumézil **

Zum Tamfana-Rätsel - Edmund Weber [G]*

De Tijdstippen van de Cultische Jaarfeesten - Boppo Grimmsma [D]**

Nederlansche Volksoverleveringen en Godenleer - Van den Bergh [D, OD]*

Tales and Legends of Tyrol *

Germanic Spirituality - Bil Linzie

Handwörterbuch des Deutschen Auberglaubens - Baechtold-Staubl, Hoffman-Krayer

Goden van de Lage Landen - Gunivortus Goos [D]**

Runic and Heroic Poems of the Old Teutonic Peoples - Dickins *

Gods and Myths of Northern Europe - H.R. Ellis Davidson

Old Norse - Icelandic Literature : a Critical Guide - John Lindow

Vikings : a Very Short Introduction - Richards *

Norse Mythology : a Guide to the Gods, Heroes, Rituals and Beliefs - John Lindow

Antwoord op de Vraag, door het Zeeuwse Genootschap de Wetenschappen - te Water [D]*

Verhandelingen over het Westland, ter opheldering der Loo-en, Woerden en Hoven, benevens de natuurdienst der Batavieren en Friezen - Buddingh [D]*

De Goden der Germanen - de Vries [D]*

Norse Revival: Transformations of Germanic Neopaganism - Stefanie von Schnurbein (in the series Studies in Critical Research on Religion which I highly recommend)

Digital Libraries, Dictionaries and the Like

Digitale Bibliotheek voor Nederlandse Letteren [D]*

Digitised Collection of Historic Sources of the WWU in Münster [G, D, OD, OG]*

Oudnederlands Woordenboek [D, OD]*

Ons volksleven : tijdschrift voor taal-, volks- en oudheidkunde. Jaargang 2-12 [D]*

Het Rad - Digitale Bibliotheek voor Germaans Heidendom, Runen, Seidr [D]*

Volkskunde (search results on Delpher) [D]*

Goden van Eigen Bodem - Digitale bibliotheek voor heidens erfgoed van de lage landen [D]*

Godinnen van Nederland en België [D]**!!

Forgotten Gods - Reginheim **

The Rune Poems *

Kronieken van de Westhoek (Flemish Folk History) [D]*

Brabantse Folklore, bulletin van de provinciale dienst voor geschiedkundige en folkloristische opzoekingen [D]*

Project Gutenberg has a wealth of resources about pre-christian Germanic religion*

Mimisbrunnr.info has a wealth of information including starter guides.

Author Recommendations

J.R.W. Sinninghe [D]

John Lindow

Benjamin Thorpe

H.R. Ellis Davidson

The Grimm Brothers

J. Haver [D]

To be continued.

[fernthewhimsical]

Sources on Dutch deities masterpost

I've been researching the Dutch pantheon (if you can call it that) for about 13 years now. I had dreams of writing a book, but I don't see that happening. So instead I am sharing the sources I have amassed with your all. I'll keep updating this when I have the spoons. If you have sources that I don't please get in touch!

[D] means that the source is in Dutch. *means that I know of its existence but have not gotten my hands on it yet.

General Books and Articles: Antwoord op de vraag, door het Zeeuwse Genootschap de Wetenschappen (book) – Jona Willem te Water [D] Over de beoefening der Nederlandse mythologie, naar aanleiding der jongste tot dat onderwerp betrekkelijke geschriften (book) – Johan van der Wal [D] Verhandelingen over het Westland (book) – Derk Buddingh [D] Nederlandsche volksoverleveringen en Godenleer (book) – L. Ph. C. van den Bergh [D] Goden van de Lage Landen (book) - Gardenstone/Gunivortus Goos [D]* de Goden der Germanen (book) - Jan de Vries [D]* Volksgeloof en Volksleven (book) – H.W. Heuvel [D]* Friese Volksgebruiken weerspiegeld in Europese Folklore (book) – Dr. J. van der Ven [D]* Folklore der Lage Landen (book) – TJ.W.R. de Haan [D]* Teutonic Mythology vol.1 to vol.4 (books) – Jacob Grimm Teutonic Religion (book) – KveldúlfR Gundarsson* Godinnen van eigen bodem (book) - Ineke Bergman [D]* < please verify everything

General Links: Reginheim - Forgotten Gods Het Rad [D] (also an extensive book list available) Goden van eigen bodem [D] < so good! Stam van de Vos [D] < please verify everything

Baduhenna: the Annals (book) - Tacitus Baduhenna, Godin van het Slagveld (PDF) [D]- W.A. Braakman De alde dyk (PDF) - Anneke Koers [D] Hoe de Godin verdween uit Oldholtpade (direct .doc) - W.A. Braakman [D] Taaldacht (webpage) - Baduhenna [D] War-goddesses, furies and scald crows: The use of the word badb in early Irish literature (webpage with link to PDF) - Kim Heijda The Valkyries and the Irish War-Goddesses (JSTOR) - Charles Donahue

Nehalennia: Deae Nehalenniae (booklet) - Kooijmans, L. & Stuart, P. e.a. [D] Nehalennia, AO Reeks 1340 (booklet) - P. Stuart [D] Nehalennia. Documenten in steen (book) - P. Stuart [D] Nieuw Licht op Nehalennia (book) - Annine v.d. Meer [D] De Drie Dames uit Duitsland (book) - Annine v.d. Meer [D] Wat is Nehalennia zonder schip (book) - Dimp Nelemans [D]* Nehalennia, godin van de zeekust (book) - Gunivortus Goos [D]* Nehalennia, het laatste offer (fiction) - Martinus de Kam [D] Nehalennia; De geheimen van de lichtkracht ontrafeld (book) - Demi H. Quins [D]* < please verify everything De Nehalennia reliëfs (article) - H. Hardenberg [D] Over de naam van de Godin Nehalennia (article) - J. E. Bogaers [D] Waar bleef de Nehalennia verering? (article) - H.J.M. Thiadens [D] Nehalennia, een Zeeuwse Venus (article) - Frank de Klerk [D] Nehalennia, taalkundige oplossing voor een Zeeuws raadsel (webpage) - P.A. Kerkhof Nogmaals Nehalennia (archive) - E. Thevenot, H. Hardenberg [D] Once More Nehalennia (JSTOR) - H. Wagenvoort Nameless or Nehalennia (archive) - Frank Jenkins F.S.A. The Journey of the Souls of the Dead to the Isles of the Blessed (JSTOR) - H. Wagenvoort Nehalennia and the Souls of the Dead (JSTOR) - H. Wagenvoort Livius.org (website)

[laurasimonsdaughter]

I'm Dutch and never learned about our local folklore but I'd love to know more in general. Especially since I want to write a fantasy inspired fanfiction at some point and want to fill the world with Dutch folklore inspired creatures. I can only really think of like the witte wieven sadly, got any good recommendations for creatures to research?

Well, it probably won't surprise you that the Netherlands hardly has any folklore that is just Dutch. You could say that of almost any European country, of course, but we're so small that there's bound to be overlap with all our neighbours.

Dutch stories tend to be a bit more matter-of-fact than whimsical, and we tend to be better at spooky stories than any other kind (in my experience), but if you're willing to sift through all our varied regional legends there are definitely some creatures worth exploring!

Abe van der Veen has done just that on his storytelling website, and he's made an effort to source them as well:

If you'd like a book recommendation, I'd try to get your hands on a second hand copy of Alle Sprookjes van de Lage Landen by Eelke de Jong & Hans Sleutelaar. It's not always a very smooth read, but the minimal editing they did makes it a great resource!

[levisgeekstuff]

De Transformers

Recent de verkoopcijfers van comics in de VS eens bekeken? Daar zie je bij de bestverkopende reeksen natuurlijk vaste waarden als Spiderman en de X-Men. Maar ook... de Transformers! Ja, de robots uit de jaren '80 zijn helemaal terug dankzij het nieuwe 'Energon Universe' bij uitgeverij Skybound (Image). In dit project van Walking Dead bedenker Robert Kirkman wordt de geschiedenis van de 'Robots in Disguise' opnieuw uit de doeken gedaan. Dit keer in een gedeeld universum met G.I.Joe. Een vertaling van deze (zéér goede) comics staat helaas nog nergens op het programma. Maar het is natuurlijk wél een goede aanleiding om eens terug te blikken op de oudere Transformers comics 👉

Japanse roots

De roots van de Transformers begon al in de jaren '70 met de Japanse speelgoedlijnen Microman en Diaclone. Microman bevatte mensachtige actiefiguren, terwijl Diaclone robots introduceerde die konden transformeren. Hasbro kocht de speelgoedlijnen op en startte een samenwerking met de Japanse fabrikant Takara.

Hasbro ging een samenwerking aan met Marvel. Zo werden Jim Shooter en Dennis O'Neil ingehuurd om een achtergrondverhaal te bedenken voor de speelgoedlijn. Bij Hasbro waren ze niet tevreden met het werk van O'Neil. Hij werd later vervangen door Bob Budiansky. Maar het was wél O'Neil die de naam Optimus Prime introduceerde.

Marvel

In 1984 verscheen de Transformers miniserie bij Marvel. Het succes was zo groot dat de reeks vrijwel onmiddellijk werd verdergezet als lopende reeks. Redelijk snel volgde ook al de vertaling bij Juniorpress. Die eerste verhalen speelden zich trouwens gewoon af binnen het Marvel universum. Zo zien we in nummer 2 bijvoorbeeld een gastoptreden van Spiderman.

Opvallend is dat in de eerste nummers Optimus Prime hier Jetfire wordt genoemd. Dat kwam omdat het speelgoed van Prime aanvankelijk niet beschikbaar was in Europa. In de marketing hier werd daarom Jetfire naar voor geschoven als leider van de Autobots.

Naast de 'gewone' stripverhalen over de Autobots en Decepticons verschenen in elk nummer ook profielpagina's van verschillende robots. Die kwamen uit 'The Transformers Universe'.

Tekenfilm

Zoals dat gebruikelijk was in de jaren '80 verscheen naast comics van de Transformers ook al snel een tekenfilmserie om het speelgoed mee te promoten. De reeks van Sunbow werd ook meteen een grote hit. Toch verschilde ze behoorlijk hard van de 'canon' uit de Marvel comics. Zo is Shockwave bijvoorbeeld trouw aan Megatron in de tekenfilms, terwijl hij in de comics probeerde de macht te grijpen bij de Decepticons.

De populaire animatiereeks leidde in 1986 tot 'Transformers: the movie'. Daarin maakten we kennis met de planeet-etende vijand Unicron. Maar de film werd vooral bekend door het sneuvelen van Optimus Prime. Dit tot grote ontsteltenis van veel jonge fans (mezelf inkluis 🙈). De filmspecial daarvan verscheen in de VS als aparte miniserie, maar werd door Juniorpress opgenomen in nummer 9 van de gewone reeks.

Woelige continuïteit

Rond die tijd werd de continuïteit in de comics van Juniorpress best complex. Zo stierf Optimus Prime niet enkel in de tekenfilm. Ook in de Marvel comics kwam hij om het leven. Omdat Juniorpress net de filmspecial had opgenomen in de gewone reeks leek het hen verwarrend voor lezers om Optimus nog een keer te laten sterven. De Amerikaanse nummers waarin dat gebeurt werden dus overgeslagen.

Niet veel later volgde nog een extra dik nummer 13. Daarin werd een extra Amerikaans nummer opgenomen. Bovendien werden er ook enkele nummers overgeslagen. Zo sloten de uitgaven van Juniorpress dichter aan bij de Amerikaanse uitgaven. Waarschijnlijk onder druk van Hasbro, om het meest recente speelgoed ook in de Lage Landen in de strips te zien.

Simon Furman

Naast de Amerikaanse comics verschenen er ook Transformers strips in het Verenigd Koninkrijk. Naast heruitgaven van het Marvel materiaal verscheen daar ook nieuw materiaal in. Dat was vaak trouwens van een veel betere kwaliteit dan de Amerikaanse verhalen. Schrijver Simon Furman zorgde ook voor een echte continuïteit die in lijn lag met 'Transformers: the movie'. Nadat schrijver Bob Budiansky wat uitgekeken was op de Transformers bij Marvel, nam Furman zijn taak over en ging ook de Amerikaanse comics schrijven. Daar zorgde hij voor een enorme kwaliteitsboost in de verhalen. Zo introduceerde hij met Thunderwing een nieuwe grote vijand en schreef hij Unicron en Galvatron ook in de gewone comics.

Promotiemateriaal

Naast de gewone comics verscheen in 1988 ook nog een extra nummer: 'Transformers: Headmasters'. Hierin werd de aparte miniserie van Marvel opgenomen.

Deze special werd gesponsord door Hasbro en gratis aangeboden in speelgoedwinkels. Alles om de zoveelste nieuwe lijn speelgoedrobots te promoten 😎.

Dat gebeurde trouwens ook in de reguliere reeks. Zo zaten er regelmatig speelgoedfolders van de Transformers mee tussen de comics.

Nieuwe generatie

Ondanks al die promotie bleef de hype niet duren. Begin jaren '90 taande de populariteit van de Transformers. De comics eindigden met nummer 32 bij Juniorpress, met daarin de Amerikaanse nummers 74 en 75. In de VS ging de reeks nog even door tot nummer 80.

Toch zouden de robotgekte regelmatig terug opleven. In de zomer van 2001 verleende Hasbro de licentie voor de Transformers comics aan het Amerikaanse Dreamwave. Rond die tijd verscheen er ook de nieuwe animatieserie 'Transformers: Armada'. Uiteraard ging Dreamwave daar mee aan de slag en verscheen er naast 'gewone' Transformers comics ook een adaptie van deze tekenfilms. Die werden geschreven door Chris Sarracini en kregen positieve recensies. Ze schopten het zowaar tot een vertaling bij Big Balloon. Helaas duurde het feestje hier slechts 4 nummers.

Deze uitgaven betekenden het voorlopige einde van de Transformers in het Nederlands. Bij deze een warme oproep aan de uitgevers in Nederland en België om aan de slag te gaan met het nieuwe Energon Universe van Robert Kirkman 😉

[z428]

Dann: Räder auf nassen Steinen. Das wechseldichte stürmische Tropfen des frühen Morgens ist verebbt, in der Straße treiben Erinnerungen an Regen. Krähen umkreisen die Wipfel der Hofbäume, landen gelegentlich auf den Ästen, diskutieren die Lage, ziehen weiter, vermutlich unzufrieden, aber vielleicht liegt das nur an der Deutung verschlafener Beobachter. Unten trägt der Hausmeister seine Gerätschaften durch den dunklen Flur und raucht dabei. (Kristallkugel und Kaffee auf dem Schreibtisch: Tagesplanung, wieder. Prioritätenpoker. Immer genügend Unregelmäßigkeiten, die vom geraden Weg abbringen. Und ein paar Fixpunkte, immerhin. Legen eines roten Fadens als erste Aufgabe des jungen Tages. Habt es mild heute!)

#outerworld #the early city #home office hours

[maartenbuser]

Steeds meer kunstenaars en ontwerpers lijken schimmels en andere micro-organismen te ontdekken als inspiratiebron én als materiaal. Hoe verhoudt de praktijk van deze makers zich tot de 'officiële' wetenschap, en tot duurzaamheid? Ik schreef erover voor de lage landen, aan de hand van het werk van Isabel Fredeus, AnneMarie Maes, Wes Nijsen & Bram van Wichelen, Emma van der Leest, Arne Hendriks en Gordon Matta-Clarke. Ook is er een belangrijke rol weggelegd voor de onlangs veel te vroeg overleden Lizan Freijsen. Met terugwerkende kracht draag ik het essay aan haar op.

[shape]

>> Zum Glück hängt die Sicherheit Israels nicht von deutscher Unterstützung ab. Die Sache sieht nämlich so aus: Die Israelis erhalten unseren moralischen Beistand, die anderen unsere finanzielle Zuwendung. Das mag etwas überspitzt sein, aber eben nur etwas.

Es ist nicht ganz einfach, sich einen Überblick über die Hilfsgelder zu verschaffen, die bei den Palästinensern landen. Es gibt so viele Förderprogramme und Fördertöpfe, da verliert man schnell die Orientierung.

Die Zahlen, die als gesichert gelten können, sind aber auch so abenteuerlich: 700 Millionen fließen allein aus EU-Mitteln in die Palästinensergebiete. Dazu kommen die Gelder diverser NGOs, die es sich zur Aufgabe gemacht haben, das Leid der Bevölkerung zu lindern. Und dann sind da natürlich die Zuweisungen der Vereinten Nationen, über eine Milliarde Euro im Jahr.

Die UN unterhält sogar ein eigenes Flüchtlingswerk ausschließlich für die Palästinenser. Das ist einzigartig. Es gibt viele Gruppen auf der Welt, die es schwer haben. Aber keine Gruppe hat es so weit gebracht, dass die UN sich mit über 30000 Beschäftigten exklusiv nur um sie kümmert.

Und das Beste daran ist: Man muss nicht einmal selbst Vertriebener sein, um als anspruchsberechtigt zu gelten. Es reicht, dass man Großeltern hatte, die mal vertrieben wurden. So steht es in den Statuten des UNRWA. Als Flüchtlinge zählen alle, die aufgrund des arabisch-israelischen Krieges von 1948 ihre Lebensgrundlage verloren haben, sowie deren Kinder und Kindeskinder und Kindeskindeskinder. Von einer solchen Ewigkeitsgarantie hat Erika Steinbach immer geträumt: Vertriebener bis in die fünfte Generation.

Deutschland spielt als Finanzier eine zentrale Rolle. Die Bundesrepublik ist nicht nur der größte Nettozahler der EU. Ohne deutsche Gelder würde es auch bei den Vereinten Nationen sehr schnell sehr eng werden. Das Humanitäre steht im Auswärtigen Amt hoch im Kurs. Dagegen ist nichts zu sagen, man darf halt nicht so genau hinsehen.

Wer sich als Unkundiger für die Topografie von Gaza interessiert, der lernt zu seiner Überraschung, dass es nicht nur ein, sondern gleich zwei Gaza gibt: 

[...]

Die tschechische Verteidigungsministerin hat angekündigt, dafür eintreten zu wollen, dass Tschechien die Vereinten Nationen verlasse. Eine Organisation, in der Terroristen angefeuert würden, sei kein Platz für ein Land, das sich der Durchsetzung von Menschenrechten verpflichtet fühle. Zu so einem Schritt werden wir in Deutschland in hundert Jahren nicht in der Lage sein. Wir drücken uns lieber an den Rand und geben das dann als klare Linie aus.

Ab November übernimmt übrigens der Iran, also das Regime, das hinter dem Angriff vom 7. Oktober steht, das Frauen schlagen, vergewaltigen, foltern und ermorden lässt, weil sie einfachste Rechte verlangen, das gerade wieder geschworen hat, Israel vom Erdboden zu tilgen, den Vorsitz des „UN Human Rights Council Social Forum“. Hat man in Berlin ein Wort des Protests vernommen, ein Zeichen, dass man die Scharade nicht länger mitmachen will? <<

[belgiancampines]

Onze nieuwjaarsbrief is af, de volkstelling van 2022 is klaar, en het ziet er goed uit voor 2023.

Voor we alle cijfers geven, nog een heel kort woordje uitleg waarom we jaarlijks de volkstelling houden. Zoals we zeggen, 'langs alle Kempische wegen, kom je Campines tegen', maar dat kan misleidend zijn. Erfgoedrassen als de Campine mogen dan geliefd zijn bij heel wat kwekers, dat wil nog niet zeggen dat ze met genoeg zijn om een gezonde en veerkrachtige populatie op te bouwen.

Het Centrum Genetische Bronnen Nederland (CGN) hanteert daarvoor deze criteria, in volgend handig rooster:

Wie goed kijkt, ziet dus dat je voor kippenrassen meer dan 2.000 hennen moet hebben om niet als 'kwetsbaar' of erger bestempeld te hebben. Zo meteen laten we weten hoeveel Kempische hennen er op dit moment rondlopen, maar het is belangrijk om te weten dat het CGN zich voor die aantallen baseert op het Domestic Animal Diversity Information System (DAD-IS) van het FAO Food. Die laatste is beter gekend als de Wereldvoedselorganisatie van de Verenigde Naties.

Via de data van DAD-IS kan je trouwens terugvinden hoe het bijvoorbeeld gesteld is met allerlei huisdierrassen over de hele wereld, zoals bijvoorbeeld ook de Campine in de USA, UK en Ierland, Zuid-Afrika, Australië, ... En het moet gezegd, wij doen het in verhouding op ons kleine stukje Kempen niet slecht. Maar! Er is ook nog heel veel werk en daar zetten we ons als Kempens Hoen vzw ook in 2023 weer volop voor in met de hulp van onze kwekers en ambassadeurs.

Genoeg getreuzeld, hier zijn de feiten!

57 Campinisten vulden het formulier van de volkstelling in

44 van hen zijn leden, 13 van hen worden dat hopelijk in 2023;)

42 van hebben een foktoom, 15 van hen houden enkel hennen

in totaal houden ze 421 hennen

met daarnaast in totaal 108 hanen

de gemiddelde Campinist houdt 7 hennen en 2 hanen

de 5 grootste tomen, zien er zo uit:

40 hennen + 6 hanen

18 hennen + 18 hanen

23 hennen + 3 hanen

21 hennen + 4 hanen

12 hennen + 9 hanen

Conclusie: we kunnen ons natuurlijk alleen baseren op wat we weten, maar deze cijfers betekenen dus dat de Campines in de Lage Landen nog steeds 'bedreigd' zijn. Werk aan de winkel dus.

Daarom plant Kempens Hoen vzw het komende jaar weer heel wat acties en communicatiecampagnes om in 2023 boven de 1.000 hennen uit te komen. Dan halen we de status ‘kwetsbaar’. Klinkt misschien niet top, maar het is een pak beter dan ‘bedreigd’, laat staan ‘kritiek’.

Onze rasvereniging hoopt in 2023 dus het allerbeste voor alle kwekers of hobbyisten, leden of niet-leden, fanatici of bewonderaars. En dat we eind 2023 niet alleen meer Campines mogen tellen, maar vooral nog veel meer Campinisten!

PS: in 2023 vieren we trouwens dat de Campines al 10 jaar terug zijn in de Lage Landen, en dat sinds het prille begin in 2013 met 3 kippen en 1 haan. We hopen op een hele grote kers op de taart :)

[weginsfreie]

(34) Herbstflüge in der Homezone

Ein kurzer Moment der Panik, die Ahnung einer Enttäuschung. Beim Druck auf den Anlasser tut sich: nichts. Der Faltpropeller des Carat flattert ein wenig, doch der Motor startet nicht. Alles umsonst. Bei nur 5 Grad Außentemperatur habe ich meinen Flieger voller Hoffnungen auf einen schönen Tag aufgebaut. Und nun das. Warmsignal von meinem Bordrechner: Akku leer. 

Zweites Warmsignal aus dem Umfeld. Ich sehe ich Gesichter meiner Fliegerkollegen, die herumstehen, kann ihre Gedanken lesen. Eine Mischung aus Mitleid und Schadenfreude, das wird sich nie ändern. Ein letzter Versuch. Der Motor springt an. Hinterher klingt das alles logisch. Doch in dem Moment war es pure Verzweiflung.

Vielleicht war das heute der letzte Flug des Jahres. Die Wetterkarte droht mit dem Herannahen eines atlantischen Tiefs. Heute herrschten 1030 mbar – unglaublich! In einem Moment ist Weihnachten. Drei Wochen war mein Carat in der Werkstatt – oder stand am Boden, weil Herbstnebel die Baar zuschütteten wie eine Lawine, die sich nach dem Abgang in der Ebene ausbreitet.

Doch der eine oder andere Flug war noch drin. Gibt es ein zweites Flugzeug neben dem Carat, das zu einem solchen Flugprofil in der Lage wäre? Noch schwingen die unglaublichen Thermikflüge des Sommers nach. Doch nun fliege ich souveräner denn je mit Motor.

Wieder so ein Hochdrucktag. Die Richtung steht schnell fest. Diesmal muss es die Zugspitze sein. Irgendwie langweilig und doch interessant. Jedenfalls aus der Vogelperspektive. Irgendwie inzwischen alles Homezone: Bodensee, TMA und Kontrollzone Friedrichshafen, der Grasplatz von Kempten an der Autobahn, dann die Berge, immerhin ein unglaublich schönes Panorama. 

Das Motörchen schnurrt, nach dem Ölwechsel und dem Einstellen des Ventilspiels fühlt sich der Sound wieder besser an. Ich denke über einen Autopiloten nach, nein, nur ein Scherz. Das Wetterfenster lässt kaum eine andere Flugroute zu, also noch schnell am Tegersee vorbei, in Erinnerung an schöne Tage in Tutzing. 

Zwischenlandung in Aalen-Elchingen, weil ich doch schon recht lange in der Luft war. Und – wir erinnern uns – das Einzige, das am Carat (konstruktionsbedingt) nicht funktionieren kann ist die Tankuhr. Alles mögliche kann passieren, nur eines darf nie und nimmer passieren: eine Außenlandung, weil ich keinen Sprit mehr habe. Ich tanke ein paar Spritzer für dem Rückflug nach Donaueschingen, aber sicherlich hätte es gereicht. Obwohl, heute gibt es 30 km/h Gegenwind. Vielleicht war die Zwischenlandung doch schlau?

Nach endlosem Warten auf eine weitere Gelegenheit bin ich dann drei Wochen später endlich wieder in der Luft. Vielleicht ist es der letzte Flug in diesem Jahr, das Wetter schlägt um, der Winter ist da. Der Tank ist diesmal randvoll. Ich habe keine Lust, irgendwo zwischenzulanden. Ich will Airliner-Feeling. Heute steigt der Carat gut wie nie. Ist es die kalte Luft? Oder die Wartung des Propellers? Dankbar nehme ich das gute Steigen entgegen.

Zielstrebig steige ich in den Himmel hinauf. Erst bei 8000 Fuß merke ich, wie kalt es ist. Sicherlich minus 15 oder gar 20 Grad im Cockpit. Und ich merke, dass ich meine Handschuhe vergessen habe. Kurz überlege ich, ob ich zurückfliegen und landen soll. Aber war wäre das denn, zurückfliegen? Landen? Ich bin sicher kein Held, habe aber keine Lust auf die Unterbrechung meines Fluges, Also bleibe ich in dieser Höhe und fliege weiter.

Das wohin ist eigentlich zweitrangig. Mir geht es heute um die Optik. Aufgelockert Quellwölkung – erst über dem Schwarzwald, dann über der Alb. Das Wetter kommt von Westen, damit steht die Reihenfolge der Umrundung meiner Homezone fest. Auf zum Feldberg, der schon mit Schnee bedeckt ist, Schluchsee und Titisee nehme ich im Vorbeifliegen war. Dann das Rheintal, bedeckt von einer Decke aus Wolken. Es gibt kein Hinunter und kein Hinauf. Bis vom VOR Karlsruhe folge ich den westlichen Konturen des Schwarzwaldes, dann drehe ich um und sehe vor mir das gleißende Licht. Es gibt kein Entkommen. So wie ich hergekommen bin, muss ich auch zurück. Und ertragen, dass ich fast nichts sehe, weil ich direkt in die Sonne fliege.

Oder doch nicht? Über Winzeln schwenke ich nach Osten, weiche der Sonne aus und fliege der anderen Homezone entgegen, der Schwäbischen Alb. Langsam entspanne ich mich, denn in diesem Flug begleiten mich schwerwiegende Gedanken. Schöne wie schreckliche. Wie immer bin ich Sklave meines Gehirns und ertrage es gelassen. Doch nach und nach löse ich mich auf, werde eins mit der Umgebung, fühle, wie die Luft mich trägt und erinnere mich daran, dass der Himmel meine Heimat war, ist und sein wird. Egal, was sonst passiert.

Es wäre schön, so weiterträumen zu können. Leider ist es bitterkalt im Cockpit. Meine Füße spüre ich kaum noch, das macht mir wenig. Aber die vergessenen Handschule fordern ihren Tribut. Ich versuche meine Hände durch Reibung aufzuwärmen, kann dann aber logischerweise nicht steuern. Trotzdem bleibe ich ehrgeizig, es ist einfach zu schön zu hier oben.

Werde ich dieses Jahr nochmals mit meinem Carat fliegen? Wie wird es nächstes Jahr weitergehen? in Schweden, denn das ist der Plan. Für heute brauche ich keine Antworten, nur Handschuhe. Nach der sanften Landung rolle ich vor meinen Anhänger, öffne die Cockpithaube und atme die Bodenluft ein. Ich steige aus und fühle mich wie in den Tropen. Wie wohlig sich doch 5 Grad plus anfühlen können.

[regioonlineofficial]

Met het weghalen van een door aardappelstempels bestempeld tafelkleed hebben kinderen van buitenschoolse opvang Partou Dopheide samen met wethouder Cultuur, Tyas Bijlholt, vanmiddag in Kattenbroek het kunstwerk 'Etenstijd' onthuld. Het kunstwerk dat naast de BSO op een 4 meter hoge groene heuvel staat, toont 9 bronzen aardappelen die voor het avondeten op blauwe tafels staan. Het kunstwerk, in 1995 gemaakt door beeldhouwer Gust Romijn, is na eerder vandalisme gerestaureerd, schoongemaakt en weer compleet. Het kunstwerk maakt onderdeel uit van de kunstroute in Kattenbroek in de Verborgen Zone.  Wethouder Cultuur Tyas Bijlholt: "Kunst in de openbare ruimte doet wat met je. Het is prachtig om te zien dat het kunstwerk zo wordt omarmd door de BSO en mensen uit de buurt. Zij noemen dit de aardappelberg. 'Etenstijd' staat midden in de wijk. Hiermee hebben we weer een kunstwerk in de openbare ruimte toegevoegd dat toegankelijk is voor iedereen." De onthulling, of eigenlijk heronthulling van 'Etenstijd' zorgde voor enthousiasme en fantasie bij de kinderen van de BSO. Naast een met aardappelstempel bestempeld tafelkleed waren de kinderen een levende tentoonstelling met zelf bestempelde t-shirts. Daarnaast hadden de kinderen schilderijen, aardappelpoppetjes en -beestjes gemaakt. Over het kunstwerk Etenstijd 'Etenstijd', de aardappels staan op tafel voor het avondeten, is in 1995 gemaakt door beeldhouwer Gust Romijn. Het kunstwerk is onderdeel van het project Kunst in Kattenbroek en geïnspireerd door het boek Hypnerotomachia Poliphili, 'De droom van Poliphilo' van Francesco Colonna uit 1499. Het verhaal gaat over de zoektocht van Poliphilo naar ware liefde en wijsheid via een wandeling door een tuin, waarin hij hindernissen moet overwinnen. Romijn heeft zelf een variatie op de droom van Poliphilo bedacht. In Romijn's droom wandelt Poliphilo door de Lage Landen, ontstaan uit water. Het water bracht vruchtbare grond voort met de aardappel als icoon voor de geschiedenis van Nederland. Poliphilo ziet verhogingen in het vlakke landschap; het geeft de mogelijkheid om ver over het vlakke land te turen. Daarom staat 'Etenstijd' op een hoge heuvel.  

[janpeeters19fd]

Plopsaland: De Achtbaan van Beschuldigingen, Vrijspraak en Valse Stoelen - Plopsaland - Steve Van den Kerkhof

Ah, Plopsaland! Het Disneyland van de Lage Landen, maar dan zonder de magie en met iets meer Vlaamse volksaard. We kunnen opgelucht ademhalen, mensen! Er zijn géén bewijzen van toxisch leiderschap gevonden bij Plopsaland. Laten we even applaudisseren voor het arbeidsauditoraat dat hier zorgvuldig de waarheid aan het licht heeft gebracht, en dan kunnen we weer verder gaan met onze levens alsof er niets aan de hand was. Een hartelijke "hoera" voor voormalig topman Steve Van den Kerkhof, die deze achtbaan van beschuldigingen met een vreugdekreet heeft verlaten. Ja, hij reageert opgelucht, en wie kan het hem kwalijk nemen? Niets zegt "vrij van schuld" als een publieke lynchpartij en het daaropvolgende ontslag op staande voet.

Maar laten we eerlijk zijn, het was allemaal slechts een klein misverstand, toch? Een paar opstandige medewerkers, wat e-mails, wat WhatsApp-berichten—je weet wel, het dagelijkse gruis van het bedrijfsleven. Wie heeft er niet eens een boze emoji gestuurd of een passief-agressieve memo ontvangen? Dat is toch gewoon hoe dingen werken? Dat de politie 20 medewerkers ondervroeg, mails en berichten doorspitte, en de arbeidsinspectie zich een dagje op het park amuseerde, is toch gewoon een standaardprocedure? Ik bedoel, dit soort dingen gebeuren dagelijks bij bedrijven. Niks om je druk over te maken.

En dan hebben we dat hele rapport van advocate Christine Mussche. Oh, Christine, Christine, waar zouden we zijn zonder jouw glasheldere analyses? Het lijkt wel of ze een script voor een slechte thriller heeft geschreven. Een gegooide stoel hier, een opmerking over abortus daar, en natuurlijk de klassieke "je laptops worden in de gaten gehouden"-trope. Het klinkt als een aflevering van een misdaadserie die net iets te ver gezocht is om echt geloofwaardig te zijn. En toch, Studio 100, de meesterbreinen achter dit hele drama, dachten: "Ja, dit is precies de stok die we nodig hadden." Of beter gezegd, de stoel die we nodig hadden, want er zijn geruchten dat Van den Kerkhof misschien wel een kampioen stoelenwerpen was. Wie weet, misschien was dat zijn geheime talent, verborgen achter die façade van een succesvolle CEO.

Maar laten we eerlijk zijn, Steve Van den Kerkhof was misschien gewoon té goed. Wie had ooit kunnen denken dat hij zó succesvol zou zijn dat hij meer zou verdienen dan de grote bazen zelf, Gert Verhulst en Hans Bourlon? Dat moet toch een klap zijn geweest. Misschien hadden ze hem beter de Plopsa-mascotte kunnen laten spelen; had hij in ieder geval nog een contract gekregen zonder commissie op basis van winst. Wie wil er nou een CEO die erin slaagt miljoenen binnen te halen? Dat is toch gewoon gênant voor de bovenbazen. En dat contract, dat ze ooit met frisse tegenzin tekenden, werd nu hun grootste nachtmerrie. Een CEO die zo veel verdient… Tja, dat kunnen we natuurlijk niet hebben, dat is toch gewoon toxisch?

En dan is er nog de fascinerende figuur van advocate Christine Mussche. Haar reputatie als de moderne versie van Judge Dredd - "Ik ben de wet!" - is haar duidelijk niet ontgaan. Ze heeft al eerder mensen aan de schandpaal genageld, want laten we wel wezen, wat is er nu leuker dan dat? Misschien heeft ze een bijbaantje bij de plaatselijke rechtbank om wat stoom af te blazen, wie zal het zeggen? Maar hé, ze vond het blijkbaar nodig om de situatie een beetje op te fleuren, een beetje drama toe te voegen, een vleugje "He Said, She Said". En wie kan haar dat kwalijk nemen? Wie houdt er niet van een goed verhaal met een vleugje sarcasme en overdrijving, zelfs als dat je toekomst en je leven er volledig mee kapot gaat? Dat is toch gewoon de moderne manier van werken?

Dus laten we deze achtbaan van beschuldigingen en drama achter ons laten. Steve is vrijgesproken, het park is open, en we kunnen weer genieten van de draaimolens en de suikerspinnen. En voor degenen die nog steeds twijfelen aan de integriteit van Plopsaland en zijn voormalige CEO: misschien is het tijd om een ritje te maken in de Plopsa-sneltram van gerechtigheid, en wie weet, komen we er dan achter dat dit allemaal slechts een groot misverstand was. Want laten we eerlijk zijn, in de wondere wereld van Plopsaland is alles mogelijk, zelfs een ontslag zonder reden.

[bartwatching]

Gestart met “De wolf in de lage landen” uit de collectie @centreceramique Actueler dan ooit! Wandelende wolven door woonwijken, pootafdrukken in de polder, welpen op de Veluwe – voor de meeste mensen is het een beeld dat moet wennen. Toch is de wolf verre van een vreemde in de Lage Landen. Zo zwierven wolven al omstreeks 1230 door Drenthe, tonen premiebetalingen in Brugge de aanwezigheid in de Vlaamse kuststreek rond het jaar 1400, was er aan het einde van de zestiende eeuw in een brede door oorlog getroffen landstreek van Duinkerke tot Twente sprake van een ware wolvenplaag en vielen er aan het begin van de negentiende eeuw nog jonge slachtoffers in de omgeving van Roermond.

De geschiedenis van de wolf in de Lage Landen vertelt van periodes van vreedzaam samenleven met een intelligent en sociaal dier, maar ook van schade aan de veestapel en de vele inspanningen om de wolf te verdelgen. Van simpele strikken, wolfshonden en vallen tot grootscheepse drijfjachten waarvoor honderden inwoners werden opgetrommeld om dagen achtereen de bossen uit te kammen. Er werden premies uitgeloofd ter hoogte van een jaarsalaris en vergiftigde kadavers werden ingezet om het roofdier te lokken en uit te roeien.

De wolf in de Lage Landen. Een historisch overzicht is het resultaat van meer dan dertig jaar archiefonderzoek. Het vormt de eerste volledige geschiedenis van de wolf in Nederland en België op basis van oorspronkelijk bronnenmateriaal. Ooggetuigenverslagen tonen de wolf zoals deze vanaf de middeleeuwen al werd waargenomen en processtukken, jachtboeken en toponiemen maken het mogelijk het spoor van de wolf eeuwenlang te blijven volgen.

[sethabrikoos]

New #ZwareMetalen photo report online of #IntoTheGrave #festival

All photography by me : )

Check it out via: