lisozaurus

[lisozaurus]

Bibliothèque Municipale de Douai, MS 711, Folio 4r

Bibliothèque Nationale de France, fr. 1951, Folio 14r

Bodleian Library, MS. Bodley 764, Folio 10v

British Library, Royal MS 12 F. xiii, Folio 10v

Morgan Library, MS M.81, Folio 12v

http://bestiary.ca/beasts/beastgallery140.htm#

[lisozaurus]

Bogurodzica (formalnie to nie jest tytuł)

Transkrypcja: (z opracowania J.Wolczaka, E.Ostrowskiej, H.Feichta, Wrocław 1962)

Bogurodzica dziewica, Bogiem sławiena Maryja,

U twego Syna Gospodzina matko zwolena, Maryja!

Zyszczy nam, spu<ś>ci nam.

              Kyrieleison.

Twego dziela Krzciciela, bożycze,

Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze.

Słysz modlitwę, jąż nosimy,

A dać raczy, jegoż prosimy:

A na świecie zbożny pobyt,

Po żywocie ra<j>ski przebyt.

              Kyrieleison.

Melodia:

Ma wartość mnemoteczniczną – ma ułatwiać zapamiętywanie, w tym przypadku dogmatów religijnych

Bogurodzica jest aklamacją liturgiczną

Melodia prawdopodobnie wpłynęła na tekst i kształt

Bogurodzica od zawsze była pieśnią

To kontrafaktura (każdy nowy tekst napisany do starej melodii)

To pieśń koronacyjna Jagiellonów, nie pierwszy hymn

Melodia zagwarantowała, że układ tekstu jest pierwotny i kyrieleison nie odkleiło się

Jest tropem średniowiecznym

Aktualna melodia pochodzi z roku

Pierwotne brzmienie nie jest znane

Tekst:

Jest surowy, zawiera dogmaty religijne, bez ozdobników. Nie dowiemy się z nich jak wyglądała Maryja, zamiast tego, że była matką Boga, dziewicą itp. / Przez to zdaje się, ze to nie jest tekst przeznaczony dla zwykłego zjadacza chleba

Bogurodzica jest modlitwą -> zawiera wezwanie i prośbę

W XV w. Bogurodzicę zaczęto łączyć z innymi pieśniami (najwcześniej z tropem wielkanocnym), w rezultacie czego powstała niejednolita treściowo i wersyfikacyjnie pieśń.

Bogurodzica posiada 3 części: archaiczną (dwie pierwsze zwrotki), wielkanocną (3 -6) oraz pasyjną (7-15)

Jest traktatem teologicznym w formie wiersza

Symbolizm powszechny w średniowieczu - > kwadrat cnót świętych, liczba trzy jako święta liczba

Statyczność tekstu z ekspozycją rzeczowników

Jest tropem – gatunek liturgiczny

Literacka transpozycja deesis

Występuje w nim rym tautologiczny, pierwszy rym spółgłoskowy polski (Zyszczy nam / Spuści nam)

 To twór sztuki romańskiej, wizerunek madonny romańskiej bardzo przypomina wizerunek Maryi przedstawiony w Bogurodzicy. Postać matki Chrystusa określana jest dogmatami (przez rzeczowniki ), które mają funkcję wołacza. To właśnie styl romański charakteryzował się użycie rzeczowników (styl gotycki – czasowniki i przymiotniki)

Motyw deesis - >ludzie zwracają się z prośbami do Maryi i Jana Chrzciciela(czasem także innych świętych), którzy są ich pośrednikami w prośbach do Chrystusa. Dokładnie ta sytuacja występuje w Bogurodzicy, prośby o przychylność Jezusa, kierowane są do jego Matki.

Najwcześniejszy znany zapis Bogurodzicy pochodzi z roku 1408 (XV wiek). Występujące w tekście sformułowania(np. bożycze, dziela) świadczą o tym, że Bogurodzica powstała wcześniej niż kazania świętokrzyskie (SIC!). Pojawiają się w nim zjawiska tożsame dla poezji łacińskiej wieków XII i XIII. Co przesuwa powstanie pieśni na ten okres.

Podział bliższy pierwotnemu (trop o charakterze sekwencyjnym) + uwzględniony podział na sylaby:

I

Bo gu ro dzi ca (5)

Dzie wi ca (3)

Bo giem sła wie na (5)

Ma ry ja (3)

II

U Twe go sy na (5)

Gos po dzi na (4)[SIC!]*

Mat ko zwo le na (5)

Ma ry ja (3)

III

Zysz czy nam (3)

Spu ści nam (3)

Po pierwsze należy zwrócić uwagę na użycie formy mianownikowej w funkcji wołacza (zabieg tożsamy dla XII i XIII wieku, co świadczy o tym, że tekst nie może być późniejszy). Każdy z nich kończy się na tę samą samogłoskę –a (trzecia część powtarza „nam”). Świadczy to o kunszcie autora i znajomości trendów panujących w Europie w poezji łacińskiej. Jest to typowe zagranie dla jubilacji allelujatycznej (Sekwencja, która była powiązana z aklamacją alleluja, często śpiewana właśnie na tę melodię. Związek podkreślano poprzez zakończenia kolonów(najmniejsza cząstka) na –a, jak AllelujA).

Co dalej? Sylaby w Bogurodzicy są regularne. *Wcale nie! Mam cię! W „godpodzina” są cztery sylaby! Ha ha! No tak, prawda. Ale nie. Gospodzina to forma występującą od wieku XV, a jak wiadomo Bogurodzica pochodzi z wieków wcześniejszych, co za tym idzie w oryginale prawdopodobnie znajdowało się tam słowo „gospodna”, które miało 3 sylaby.

Niewątpliwie Bogurodzica jest popisem poetyckich możliwości artystycznych autora. Pojawia się w niej także symbolizm, mianowicie w postaci liczby 4. Czwórka była świętą liczbą średniowiecza (między innymi kwadrat cnót świętych), tutaj pojawia się pod postacią czterech osób świętych. Kolejny dowód kunsztu autora.

Druga część znanej powszechnie Bogurodzicy, nie posiada już tych elementów. Dlatego wielu badaczy wysuwa spekulacje odnośnie tego czy obie części zostały napisane przez jedną osobę. Kwestionowani są różni autorzy.

Żrodła:

Aleksander Brückner, Średniowieczna pieśń religijna polska, Kraków 1923

http://staropolska.pl/sredniowiecze/poezja_religijna/bogurodzica/bogurodzica.html

/ Raczej nikt tego na oczy nie zobaczy, ale może kiedyś się przyda XD

[lisozaurus]

Matura tips I język polski

Jak czytać - trudniej dostępną - literaturę online? 

https://polona.pl - > Strona z pierwodrukami i tekstami w oryginale, posiada olbrzymie zbiory

https://fbc.pionier.net.pl - >  Federacja Bibliotek Cyfrowych. Zbiory polskich instytucji kultury, całkiem spore zasoby.

https://www.bn.org.pl - > Strona Biblioteki Narodowej, przeważnie ma odnośniki do polony. Oprócz tego wyposażona jest w ogrom artykułów. Wiadomo, co w BN to najlepsze. 

https://literat.ug.edu.pl/books.htm - > Rzadsza literatura polska.

http://www.bazhum.muzhp.pl - > Wszelkiego rodzaju czasopisma, ogrom zasobów. 

https://ibl.waw.pl/pl/o-instytucie/biblioteka/katalog - > Instytut badań literackich. Dobre źródło informacji i tekstów literackich.

 https://rcin.org.pl/dlibra - > Pokaźne zbiory literatury, najczęściej pdf. 

~ Nikt tego nie przeczyta nawet, ale może komuś uratuje kiedyś życie. 

[lisozaurus]

Miniature from Anatomia of Guy de Vigeganot from 1345

[lisozaurus]

Biblia porta, France, 13th century.

[lisozaurus]

Błąd w pierwszym wersie, powinno być : “ Pytasz, co w moim życiu z wszystkich rzeczą główną”

~ z tomu Srebrne i czarne, 1924

Mimo tego, nieprzerwanie od dziewięćdziesięciu sześciu lat nadal zachwyca kunsztem, równowagą struktury i tajemnicą metafory.

Pytasz, co w moim życiu...

Pytasz, co w moim życiu z wszystkich rzecz główną, Powiem ci: śmierć i miłość - obydwie zarówno. Jednej oczu się czarnych, drugiej - modrych boję. Te dwie są me miłości i dwie śmierci moje.

Przez niebo rozgwieżdżone, wpośród nocy czarnej, To one pędzą wicher międzyplanetarny, Ten wicher, co dął w ziemię, aż ludzkość wydała, Na wieczny smutek duszy, wieczną rozkosz ciała.

Na żarnach dni się miele, dno życia się wierci, By prawdy się najgłębszej dokopać istnienia - I jedno wiemy tylko. I nic się nie zmienia. Śmierć chroni od miłości, a miłość od śmierci.

Jan Lechoń

[lisozaurus]

Miniature accompanying the text of the Vies des Saint Clement I, 14th century.

[lisozaurus]

I’m so lucky I found this art ^^ 

The Cutest!  

#newt #zouwu #fantasticbeasts

[lisozaurus]

Great! That art touches secret place in my soul. I want to sing Dobryj Weczer Tobi RIGHT NOW. I love it so much.

stop! he could have dropped his croissant!

[lisozaurus]

Colours and design of this art make me feel nostalgic. It also bring peace. Like the light that reflects on skin when sun goes down behind the horizon. Endless golden hour. I'm impressed.

Out of the doubt that fills my mind I somehow find You and I collide.