#staatsmijn

[dirjoh-blog]

Holocaust in the 'Westelijke Mijnstreek'

Before I go into the main story I have to explain the geographical history of the Westelijke Mijnstreek (Western Mining area). It is situated in the province of Limburg, the most southern province of the Netherlands, in the South East of the country. It is also the nearest to Germany, in many cases literally a walking distance away from Germany. Why this is important will become clear later on.…

[davidhudson]

Dolf Kruger (September 20, 1923 – March 18, 2015), Staatsmijn Emma, Hoensbroek, 1955.

[architectureofdoom]

Water tower, Staatsmijn Hendrik, Brunssum, 1946

[beeldendbrunssum]

Tijdvenster Staatsmijn Emma(2008)

Door? Onbekend 

Waar? Wenckebachstraat

Via dit tijdvenster keert de oude Staatsmijn Emma terug op de plek waar nu de moderne woonwijk Emma ligt. De impressie toont haarfijn hoe vroeger de bescheiden mijnwerkerswoningen in Treebeek werden gedomineerd door een industrieel mijncomplex van schachten en koeltorens.

Het tijdvenster is er één in een reeks van drie. De andere twee tijdvensters zijn te vinden in het Vijverpark en bij de hoofdingang van de voormalige Staatsmijn Hendrik.

[jrbrubaker]

Staatsmijn Emma. Hoensbroek, NL 1913. (at Nederlands Mijnmuseum)

[rikmertens]

Emma, een ode aan de mensen achter de werkschoen

Vorig jaar zag ik ‘Ich bau dir ein Schloss’ van Toneelgroep Maastricht niet in mijn geliefde De Plu in Heerlen eind augustus tijdens Cultura Nova, maar op een iets latere datum in Maastricht. Wist ik veel dat voorstellingen tijdens Cultura Nova ook wel eens uitverkocht zijn…

‘Ich bau dir ein Schloss’ vond ik erg goed en daarom was ik er dit jaar snel bij voor ‘Emma’, de nieuwe voorstelling van Toneelgroep Maastricht. Dus mocht ik zondagavond wél naar een bijzondere locatie: Een nog niet zo lang geleden verlaten fabriek in Treebeek. Al moest ik zondagmiddag wel eerst nog even uitzoeken waar Treebeek precies ligt. Aan de andere kant van het spoor ben ik niet zo heel bekend en blijkbaar ligt Treebeek een heel eind aan de andere kant van het spoor, op de grens van Brunssum en Hoensbroek. Ken je Amstenrade? Nou, als je daar bent, dan ben je Treebeek net voorbij gereden. Toen ik dat zag was Heerlen voor mij in één klap een flink stuk groter geworden. Al bleek kort daarna dat Treebeek niet in Heerlen maar net aan de Brunssumse kant ligt. Maar dat is ook bijna Heerlen, toch?

Nu ik toch met de voorbereiding bezig was, snorde ik ook het mailtje met parkeerinstructies nog even op. Die instructies klonken als zodanig veel gedoe, dat de laatste optie om met het OV te gaan het meest interessant klonk. Dus besloot ik de bus te nemen en blijkbaar kan dat, voor onervaren busreizigers zoals ik, nog steeds zonder OV chipkaart. Om 19.26 uur zet de bus mij netjes om de hoek van de Horizonstraat af. Net daarvoor, even voorbij het busstation van Hoensbroek, zag ik vanuit de bus een monument dat herinnert aan de locatie van staatsmijn Emma. Waar gaat die voorstelling zometeen eigenlijk over? Een koningin, een mijn of toch iets anders?

Wil je weten waar het toneelstuk Emma over ging? Lees dan de hele impressie over de voorstelling Emma op Ik ben in Heerlen, WAT NU?!

[045onlinenl-blog]

Mijnramp Staatsmijn Hendrik herdacht

Mijnramp Staatsmijn Hendrik herdacht https://045online.nl/mijnramp-staatsmijn-hendrik-herdacht/

[bertvanmalde]

NL-BRUNSSUM-0086

“This sand is from Brunssum, my hometown. It comes from a sand drift at the Brunssumerheide, a protected nature preserve. It was deposited by mines Jaartsveld&Energie around the 1900's when they produced mined gravel, brown coal and stone coal. Locals refer to the sand as 'silver sand', saying it is ideal sand for producing clear glass. There are still several active 'silver' sandpits nearby. “  - Bert van Malde, to See a World in a Grain of Sand 

Zand van de zandverstuiving op de Brunssumerheide Brunssum heeft een lange geschiedenis als het gaat om de delving van grondstoffen. De romeinen haalden hier hun klei, van diezelfde klei maakte men in de middeleeuwen aardewerk en later steengoed.  In de 19e eeuw begint men met de delving van grondstoffen zoals bruinkool, waarbij ook zand, grind en klei gedolven werd. De delving betrof vooral dagbouw, waarbij de grondstoffen werden afgegraven aan de oppervlakte.

(boven) Firma Jaartsveld, de groeve energie. bron: Mijnstreek  Het dekzand van de groeves Jaartsveld/Energie werd gestort in moerasige gebied van de Brunssumerheide, zo ontstond daar een reuzachtige zandvlakte. Dit zand, vaak door de lokale bevolking ‘zilverzand genoemd’ is dat feitelijk niet, omdat het hier gaat om Holoceen stuifzand van circa 10.000 of 20.000 jaar oud. Dit dekzand is het zand dat tijdens de laatste ijstijd grote delen van Nederland bedekte. Het zand van bijvoorbeeld rivierbeddingen werd door de wind verspreid over het landschap. Omdat het door de wind is aangevoerd, wordt het ook eolisch zand genoemd of stuifzand(driftzand).

Koffiepoel, waar de groeve energie lag, op de achtergrond Staatsmijn Hendrik. Bron: Baswaanders.com Er is in de omgeving wel degelijk winning van zilverzand en in eerste instantie is het verschil natuurlijk moeilijk te zien. Zilverzand wordt in Nederland gewonnen in Heerlen(o.a. in de Sibelco Groeve) en Brunssum. Het zand wordt gebruikt in de glasindustrie en is daar uiterst geschikt voor, het is uiterst zuiver zand met een laag ijzergehalte. Zou krijg je zuiver en helder (wit) glas. Zand met een hoger ijzergehalte zorgt en bij de glasproductie voor dat het glas een groene kleur krijgt.

Sample NL-BRUNSSUM-0086 komt van de zandvlakte op de Brunssumerheide en is dus stuifzand. Ik heb het tijdens de Dutch Design Week naar het Alchemy Lab van Atelier NL gebracht in Eindhoven. Het sample uit uiteindelijk gesmolten tot glas in een porselijnen kopje. 

Ik maak uit dit heldere witte glas uit dat het zand een zeer laag ijzergehalte heeft.

Glas uit sample NL-BRUNSSUM-0086. 

Gebruikte bronnen in de tekst Mijnstreek, Eifelnatur.de en joostdevree.nl

[beeldendbrunssum]

Staatsmijn Emma originele gevelstenen(2006 - jaar van herplaatsing)

Door? maker onbekend Waar? Plein verzorgingshuis Emmastaete, Akerstraat-Noord

De Staatsmijn Emma was in bedrijf van 1911 tot 1973. In deze 60 jaar werd hier meer dan 109 miljoen ton steenkool naar boven gehaald - de hoogste productie van alle mijnen in Nederland. Veel mensen uit Hoensbroek en omgeving werkten in deze mijn. Van het totale personeelsbestand van ca. 10.000 mensen werkten er 6.000 ondergronds.

De Staatsmijn Emma werd na de sluiting in zijn geheel gesloopt. Op het vrijgekomen terrein ligt nu de Emmaweg als verbinding tussen Brunssum en Hoensbroek met aan weerszijden de woonwijk 'Parkplan Emma'. De voormalige schacht van de mijn is afgedicht met een betonnen deksel en ligt onder het voorplein van verzorgingshuis Emmastaete. Op dit voorplein zijn in december 2006 de oorspronkelijke gevelstenen geplaatst die destijds op het hoofdgebouw van de mijn waren aangebracht.

[beeldendbrunssum]

Tijdvenster Staatsmijn Hendrik(2008)

Door? Onbekend Waar? Akerstraat, nabij hoek Prins Hendriklaan

Naast het schachtwiel, Akerstraat bij JFC Headquarters, NAVO-hoofdkwartier

Bij de voormalige Staatsmijn Hendrik staat dit tijdvenster. Het tijdvenster toont de contouren van de gebouwen van het oude mijncomplex. Veel historische structuren zijn bewaard gebleven omdat na het sluiten van de mijn in 1967, het complex werd overgenomen door de NAVO voor de vestiging van het AFCENT-hoofdkwartier. Hier is nog steeds een NAVO-hoofdkwartier gevestigd, inmiddels JFC Headquarters Brunssum genaamd.

Het tijdvenster toont de immense aanwezigheid van het oude mijncomplex dat de omliggende woonwijken domineerde met imposante industriële structuren.

Het tijdvenster is er één in een reeks van drie. De andere twee tijdvensters zijn te vinden in het Vijverpark en bij de hoofdingang van de voormalige Staatsmijn Emma. Maart 2017 Er is melding gemaakt dat dit werk onzettend vuil is en onder de algen zit. Ook het informatie bord naast dit tijdvenster mist de begeleidende tekst.  Tot op heden(augustus 2017), zijn beiden werken nog niet onderhouden.

[beeldendbrunssum]

Schachtwiel ‘Herinnering’(1970)

Door? Onbekend

Waar? Aan de Akerstraat, nabij de hoek met Prins Hendriklaan. 

Het beeld 'Herinnering'

In augustus 1910 werd Brunssum aangewezen als de derde mijnzetel van Nederland. De Staatsmijn Hendrik werd in 1915 in bedrijf genomen. De mijn produceerde vetkool die werd bewerkt tot cokes voor industrieel gebruik. Gedurende de bijna 50 jaar die de mijn in gebruik was, werd er ruim 61 miljoen ton vetkool gewonnen. De Hendrik kende de diepste mijnschacht van Nederland - de schacht reikte tot 1.058 meter.

Vlak voor de sluiting, in 1963, werd de Hendrik samengevoegd met de nabijgelegen staatsmijn Emma (gelegen in het toenmalige Hoensbroek). Eerder waren beide mijnen al ondergronds verbonden.

Na de mijnsluiting kreeg de Hendrik een andere bestemming: in 1967 nam de NAVO het terrein in gebruik als hoofdkwartier van de centrale strijdkrachten in Europa, de AFCENT. Het terrein wordt nu het Van Nassau-Oudekerken kamp genoemd en staat bekend als JFC Headquarters (Joint Force Command). Het terrein biedt onderdak aan voornamelijk administratieve diensten.

De communicatietoren van JFC is op nagenoeg dezelfde plek gebouwd waar vroeger de schacht van de Hendrik stond. Het schachtwiel werd als monument in het plantsoen voor de voormalige ingang geplaatst. Dit schachtwiel werd geplaatst als herinnering aan de Staatsmijn Hendrik, 1900-1970. Het initiatief werd genomen door de toenmalige wethouder Smeets, voormalig hoofdopzichter bij deze mijn. Het object is 5 meter hoog.

[architectureofdoom]

Shaft 1 at night, Staatsmijn Maurits, Geleen

[architectureofdoom]

Air shaft, Staatsmijn Hendrik, Brunssummerheide, 1937

[architectureofdoom]

Staatsmijn Maurits, Geleen

[dirjoh-blog]

Staatsmijn Maurits-Dutch State Coalmine

Staatsmijn Maurits-Dutch State Coalmine

[beeldendbrunssum]

Duurzaamheid(2008)

Door? Bert van Loo  Waar? Akerstraat-Emmaweg

Het kunstwerk 'Emmastaete' is geplaatst op de plek van de voormalige hoofdschacht(zie bovenstaande afbeelding) van de Staatsmijn Emma, op de hoek Akerstraat-Noord en Emmaweg. Deze schacht, 800 meter diep, werd na de sluiting van de mijn afgesloten met een vier meter dikke betonnen prop. Vanwege de historische betekenis van de plek draagt het kunstwerk het thema 'verleden-toekomst': het verleden is de mijnbouw, de toekomst de aanwending van nieuwe energiebronnen. De situering van het kunstwerk ten opzichte van twee doelgroepen benadrukt deze thematiek nog eens: enerzijds bestaat de doelgroep uit bewoners van het verzorgingshuis Emmastaete die de mijnhistorie aan den lijve hebben meegemaakt, anderzijds zijn het de 18.000 automobilisten die dagelijks deze plek passeren en in hun dynamiek en energieverbruik de nieuwe tijd markeren.

Het kunstwerk 'Emmastaete' is van de hand van de kunstenaar Bert van Loo, geboren in Gulpen, maar werkzaam in Amsterdam. Het ontwerp is opgebouwd rondom de as verleden-toekomst: de gebruikte materialen - glas, steen en staal - creëren een beeldtaal waarin natuur en cultuur, robuust en fijn een contrastrijk geheel vormen. In het kunstwerk is onder meer 300 vierkante meter glas verwerkt; het totale gewicht bedraagt circa 12.000 kilo. Het kunstwerk is geplaatst op een zeven meter hoge constructie die als het ware een voorzetting vormt van de ondergelegen schacht en het voorplein van de Emmastaete domineert.