#orthodox katholiek

[polldermodel]

Poll idee! Geen idee of ie al gevraagd is... maar voor wie Christelijk is, of Christelijk is opgevoed, wat is je denominatie?

Katholiek

PKN

Gereformeerd

Hervormd

Evangelisch

Baptist

Nieuw Apostolisch/apostolisch genootschap

Orthodox (denk Oosters Orthodox, etc)

Jehova getuigen (ja ik voeg ze toe)

Huiskamerkerk/ bevindelijk protestant

Anglicaanse kerk

Ander (vertel..?)

Geen Christelijke achtergrond, zie resultaat

[thedreamlifeofbalsosnell]

Waarom we vandaag Simone Weil moeten lezen

Het werk van de Franse filosofe Simone Weil (1909-1943) maakt de laatste jaren een bescheiden opgang in ons taalgebied. Meer dan terecht, want haar denken is actueler dan ooit. Na de opwaardering van het werk van filosofes als Hannah Arendt en Susan Sontag is het de beurt aan Weil.

Een monografie en twee bundels met essays zijn de meest recente toevoegingen aan de Nederlandstalige Weil-bibliotheek. Bij uitgeverij Kelder verscheen eind 2021 De waarheid als roeping. Het leven van Simone Weil, een vertaling van Simone Weil, la vérité pour vocation (2020), waarin de Franse journaliste Ludivine Benard op een bevlogen en nauwgezette manier het leven en werk van Weil historisch kadert. Eerder bracht Kelder onder de titel Onderdrukking en vrijheid (2018)een aanbevelenswaardige bloemlezing uit van Weils filosofische en politieke geschriften. Met Waar strijden wij voor? (2021) en Wat is heilig in de mens? (2021) zijn nu ook twee knappe selecties beschikbaar met essays die Weil tijdens de Tweede Wereldoorlog schreef vanuit Londen, waar ze tot kort voor haar dood werkte voor De Gaulles verzetsbeweging la France libre en in  ongeveer vier maanden een tiental van haar roemruchtste teksten schreef. Opvallend (en kenmerkend) is hoe Weil in deze essays haar politieke visie weet te verzoenen met meer spirituele inzichten.

Inwendige noodzaak

De waarheid als roeping is meer dan een biografie en de perfecte introductie tot het werk van Weil. Benard put niet alleen uit het onvermijdelijke La vie de Simone Weil (1973) van Weils biografe en jeugdvriendin Simone Pétrement, maar ook uit meer recente academische en journalistieke publicaties (het boeiende hoofdstuk over Weils antikolonialisme is op dat vlak een uitschieter). In het laatste hoofdstuk neemt ze een standpunt in over de vraag of Weil zelfmoord pleegde door bewuste uithongering of niet. 

Wie er biografische schetsen over Weil op naslaat, zal snel tot de conclusie komen dat ze tevens een vat vol tegenstrijdigheden was: ze brak met het orthodoxe marxisme en was teleurgesteld in de Russische Revolutie, maar had zichzelf als tiener tot bolsjewiek uitgeroepen; ze was een mystica die agnostisch werd opgevoed, maar was van joodse afkomst en uitte felle kritiek op de katholieke kerk; ze was een hoogopgeleide doctor in de filosofie, maar ging in verschillende fabrieken als arbeider werken; ze was een pacifiste, maar stond aan het front bij de anarchistische Colonne van Durruti tijdens de Spaanse Burgeroorlog.

Bovendien bestaan er heel wat faits divers die de mythe rond Weil (‘de Rode Maagd’, de ‘Patroonheilige van de onderdrukten’) in de hand hebben gewerkt. Bijvoorbeeld dat ze zichzelf Sanskriet leerde om de Bhagavad Gita te kunnen lezen, hoogbegaafd en erg onhandig zou zijn geweest of dat ze er sjofel uitzag en vaak gekleed liep in mannenkleren. Benard haalt al deze hebbelijkheden aan, maar vermijdt anekdotiek of ophemeling en geeft voldoende duiding, waardoor haar monografie nooit verwordt tot een hagiografie.

In onze contreien staat Weil niet of nauwelijks op het programma van de hedendaagse filosofiestudent. Haar hang naar het spirituele zal daar deels voor iets tussen zitten, maar ook het feit dat haar werk fragmentarisch is overgeleverd en ze nooit een systeem of doctrine in zijn geheel heeft afgewerkt. Het is dan ook zo goed als onmogelijk haar onder te brengen in een school, traditie of stroming. Ze stierf op haar vierendertigste, in een sanatorium in het Engelse Ashford, ondervoed en uitgeput door tuberculose. Maar ondanks haar korte leven heeft ze onwaarschijnlijk veel geschreven. Bijzonder is dat zo goed als haar gehele oeuvre postuum is uitgegeven (Albert Camus was de grote instigator hiervoor). Weil zag met andere woorden bij haar leven geen enkele van haar boeken in druk.

Daarentegen publiceerde Weil artikels en essays in filosofiemagazines, vakbondsbladen of andere politieke media. Haar denken is in de kern hellenistisch — met Plato als haar grote mentor — maar ook de filosofieën van Karl Marx, René Descartes en Immanuel Kant (in het bijzonder diens categorische imperatief) zijn belangrijke hoekstenen. De filosoof Alain, haar geliefde leerkracht op het prestigieuze Lycée Henri IV, was eveneens een grote invloed. Die was antiklerikaal en een groot voorvechter van de vrije wil (‘denken betekent willen, willen betekent handelen’).

De persoon en het heilige

Wanneer Parijs op 11 juni 1940 tot ville ouverte uitgeroepen wordt, vluchten de Weils naar Marseille. Daar raakt Simone voor het eerst betrokken bij het verzet. In juli 1942 vlucht ze met haar inmiddels bejaarde ouders noodgedwongen naar New York om vervolging te voorkomen. Weil wil echter actief deelnemen aan het verzet, ‘met een parachute boven Frankrijk gedropt worden’, zoals ze in een brief schreef. Via bemiddeling van enkele vrienden krijgt ze tegen haar zin een kantoorbaantje als redactrice in het Algemeen Studiecomité van De Gaulles La France libre in Londen. Het was een van de commissies die adviezen moest uitwerken voor de politieke, sociale en economische reorganisatie van het bevrijde Frankrijk. Van half december 1942 tot midden april 1943 verblijft Weil in Londen. Achteraf blijkt het een zeer productieve periode, ze schrijft dag en nacht, ten koste van haar gezondheid. Het is in die periode dat Weil de essays schreef die zijn opgenomen in Waar strijden we voor? Over de noodzaak van anders denken en Wat is heilig in de mens?.

In Londen schrijft Weil een van haar mooiste en bekendste essays, de sleutel tot haar hele metafysica, zeg maar: ‘De persoon en het heilige’, terecht de opener van zowel Waar strijden we voor? als Wat is heilig in de mens?. Belangrijk is dat ze in dat essay, en bij uitbreiding de twee andere teksten in Waar strijden wij voor?, de krijtlijnen van haar theorie over ‘verworteling’ uitzet.

De noodzaak van anders denken

Weils metafysica is van een ongekende schoonheid. Het vergt wat inspanning om erin door te dringen, maar eenmaal je je laat meeslepen, krijg je een openbarende levensles van formaat. Iedere samenvatting doet onrecht aan de intensiteit van ‘De persoon en het heilige’, maar in een notendop gaat het als volgt. Weil onderscheidt drie waardenniveaus. Het hoogste niveau is het ethische, met als basis ‘het goede’ en als drijvende kracht, ‘de liefde’. Waarden als waarheid, rechtvaardigheid, medelijden en verplichting zijn voor mensen fundamenteel voor hun mens-zijn en kunnen bereikt worden via overgave, meditatie en gebed. Het tweede niveau is dat van de ‘persoon’ (‘lichaam en geest’) met als katalysators ‘kracht’ en ‘macht’. Hier bepalen waarden als recht, democratie, identiteit en legitimiteit ons moreel verantwoord functioneren in deze wereld. Het derde niveau is dat van het amoreel denken en handelen, met waarden als geld, ambitie en prestige.

Een van de projecten waar Weil aan meewerkte voor het Studiecomité was een nieuwe Verklaring van de Rechten van de Mens, zij het op basis van die van 1789 en 1793, een grondwet die na de overwinning op Duitsland moest ingevoerd worden en in 1942 in New York tijdens een conferentie, waar Weil aan deelnam, al deels was uitgewerkt. Weil vond deze verklaring echter niet radicaal genoeg en verwierp een van de fundamenten ervan, namelijk dat ‘de menselijke persoon’ een sacraal karakter heeft: ‘In ieder mens is iets heiligs. Dat zit niet in zijn persoon of persoonlijkheid, maar heel eenvoudig in zijn mens-zijn.’

Door zich te laten inspireren door het hoogste waardenniveau, kan de mens de ‘wortels’ ervan doen groeien in de natuurlijke wereld. Dat principe van ‘verworteling’, brengt ons naadloos bij Weils onvoltooid gebleven en postuum onder auspiciën van Camus uitgegeven hoofdwerk, L’enracinement, dat als Verworteling: Wat we de mens verplicht zijn voor het eerst in Nederlandse vertaling uitkomt in 2022, eveneens bij IJzer. De twee andere essays in Waar strijden wij voor? — ‘Studie voor een verklaring van de verplichtingen tegenover de mens’ en ‘Strijden wij voor rechtvaardigheid?’ — vormen welbeschouwd de opmaat voor L’enracinement, volgens Pétrement de enige poging van Weil om een ‘doctrine’ uit te werken.

Politiek en religie

Wat is heilig in de mens? is een tweede, iets ruimere selectie essays en korte teksten van Weil, bijna gelijktijdig verschenen als Waar strijden we voor? Het is het tweede deel in de nu al veelbelovende Filosofische Bibliotheek Diotima, een nieuwe reeks van uitgeverij Letterwerk met werk van vrouwelijke filosofen (eerder verscheen als eerste deel De soevereiniteit van het goede van Iris Murdoch, voor wie Weil onmiskenbaar een inspiratiebron was). Wat is heilig in de mens? bundelt tien essays en drie fragmenten van onafgewerkte teksten, allemaal geschreven in de periode waar Weil Parijs ontvluchtte om uiteindelijk in Londen terecht te komen. De eerste twee bijdragen zijn een andere, even lovenswaardige vertaling van de invloedrijke essays ‘De persoon en het heilige’ en ‘Strijden wij voor rechtvaardigheid?’, die de lezer al kent uit Waar strijden wij voor?.

De essays in Wat is heilig in de mens? maken duidelijk hoezeer Weil het politieke denken nooit heeft verlaten, hoewel haar metafysica in de jaren voor haar vlucht naar Londen er een belangrijke spirituele pijler bij kreeg. In het onvoltooide essay ‘Bestaat er een marxistische leer?’ bijvoorbeeld ontleedt ze de marxistische dogma’s en valt die stuk per stuk af omwille van een vermeend schrijnend gebrek aan onderlinge samenhang (zoals ze eerder al deed in ‘Over de contradicties van het marxisme’ in Onderdrukking en vrijheid), maar niet zonder een vurig pleidooi te houden voor Plato’s spiritualiteit en het goede in het bovennatuurlijke als mogelijk alternatief: ‘Het wezen van de mens is niets anders dan een voortdurend streven in de richting van een onbekend goed.’

In het radicale ‘Over de koloniale kwestie’ stelt Weil het nazisme op gelijke voet met kolonisatie, nog vóór Aimé Césaire en Hannah Arendt hetzelfde zouden doen begin de jaren 1950: ‘Het kwaad dat Duitsland ons tevergeefs probeerde aan te doen, hebben wij anderen aangedaan.’ Een gekoloniseerd land wordt ‘ontworteld’, waardoor de ‘spirituele schatten van het verleden’ verloren gaan: ‘De val in koloniale slavernij betekent het verlies van het verleden.’ Het hoofdstuk ‘Het rijk van het geweld’ in Benards boek biedt een indringende en hedendaagse analyse van het heftige antikolonialisme van Weil.

Denken en doen

Weils grondige afkeer voor de oorlog en de als pacifiste paradoxale noodzaak om zich in daden en acties te blijven verzetten, vertaalt ze in vlijmscherpe essays. Zo omschrijft ze in ‘Deze oorlog is een oorlog van religies’ de Tweede Wereldoorlog als ‘een uniek religieus drama dat de hele planeet als toneel heeft’ en als ‘een strijd tussen goed en kwaad’. Verafgoding of valse religie en een areligieuze houding zullen het bezette land alleen maar verder ‘ontwortelen’. Europa heeft genezing nodig en die kan enkel spiritueel, religieus van aard zijn: ‘Alleen een ware religie kan de onderworpen naties tegenover de overwinnaar stellen.’

Het politiek stelsel van het gaullisme zal niet volstaan om het ‘verpletterde’ Frankrijk na de oorlog opnieuw op te bouwen, stelt Weil. Vanuit Marseille tekent ze op: ‘De verzetslui uit de entourage van generaal De Gaulle genieten populariteit door hun werk als propagandisten of strijders, maar niet als potentiële politieke leiders.’ In ‘De legitimiteit van een voorlopige regering’ gaat ze nog een stap verder en verklaart ze Frankrijk zelfs morsdood, tegelijk waarschuwend voor de te grote macht die kleeft aan de persoon van De Gaulle. Het bekende essay ‘Notitie over de algemene afschaffing van de politieke partijen’ (ook opgenomen in Onderdrukking en vrijheid) fakkelt de eventuele oprichting van een gaullistische partij definitief neer: het louter bestaan van politieke partijen is ‘een bijna zuiver kwaad’, zeker als die opgericht zouden zijn rond één leidende figuur.

In Wat is heilig in de mens? zijn er eveneens twee religieus getinte essays opgenomen, die in de lijn liggen van de teksten die later gebundeld zijn als Wachten op God, wellicht haar bekendste werk en volgens Susan Sontag ‘zonder twijfel het hoogtepunt’ van alles wat ze heeft geschreven. ‘Theorie van de sacramenten’ is waarschijnlijk een van de laatste essays die Weil in Londen schreef. Hierin beschrijft ze hoe haar verblijf in een klooster in Solesmes in 1938 een ‘mystieke ervaring’ werd en verdedigt ze tussendoor de vrijheid van denken. ‘Geloofsbelijdenis’ hekelt op zijn beurt ‘de geestelijke tirannie van de kerk’ en bevestigt Weils positie ten aanzien van het geloof en de katholieke kerk: zij weigert resoluut het doopsel omwille van de ‘collectieve geloofsdwang’ van het volgens haar totalitaire kerkinstituut. Weils roeping vereist ‘absolute intellectuele eerlijkheid’: ‘Ik erken níet dat de kerk enig recht heeft om de werking van het intellect of de openbaringen van de liefde op het gebied van het denken te beperken.’

In een nawoord bij Wat is heilig in de mens? somt filosofe Mariëtte Willemsen zeven redenen op om Weil te lezen. Ze noemt Weils filosofie origineel door haar verwerping van de klassieke opvattingen over de wil en vrijheid, haar mystieke kant en de invloed van oosterse filosofieën zoals het taoïsme en het hindoeïsme. Willemsen roemt verder ook de taal van Weil. Haar taalgebruik komt meer dan tachtig jaar later inderdaad nog altijd modern, ja zelfs hedendaags over. Dat is mede te danken aan het hoge literaire gehalte van haar teksten. Weil is door haar aforistische schrijfstijl dan ook hyperciteerbaar. Ze schrijft in heldere zinnen, die vaak de intensiteit hebben van een oneliner (in haar kritiek op Marx: ‘Je hoort nauwelijks iemand die zich afvraagt: had Marx wel een leer?’). Met enkele rake woorden grijpt ze de aandacht van de lezer (‘zij die het monopolie op de taal hebben, vormen een geprivilegieerde categorie’). Haar bewoording is precies, zonder opsmuk, haar beeldspraak krachtig en indringend. Weil wil duidelijk begrepen worden, ze heeft een boodschap over te brengen. Vaak maakt ze die ideeën concreet door voorbeelden uit het dagelijkse leven te geven of eigen ervaringen uit de doeken te doen.

Het belang van Weils taal komt ook naar boven in de voorliggende vertalingen. Neem het (titel)essay ‘De persoon en het heilige’. Het is een interessante oefening om beide te vergelijken. De vertaling van Crombez is naar mijn gevoel vrijer en geeft voorrang aan de leesbaarheid en het literaire karakter van Weils proza. De vertaling van Mulock Houwer is dan weer iets letterlijker, wellicht meer rigide, hoewel dat geen punt van kritiek zou mogen zijn: de helderheid van de taal primeert hier en dat ligt in de lijn van Weils filosofie. Beide vertalingen kunnen probleemloos naast elkaar bestaan. Welke nu de betere vertaling is, is hier een kwestie van persoonlijke smaak.

‘De mens heeft zo’n grote behoefte aan taal dat een gedachte die niet in woorden wordt uitgedrukt, vaak juist daardoor niet in daden wordt omgezet’, schrijft Weil in een van de toegevoegde schetsen in Wat is heilig in de mens? Hoe kunnen de teksten van Weil ons vandaag helpen? Wat maakt ze zo actueel? Camus noemde Weil ‘de enige grote geest van onze tijd’, wat haar wijsgerige reikwijdte in een slagzin goed samenvat. Weil onderzocht namelijk alle grote filosofische thema’s: identiteit, macht, de vrije wil, het individu, arbeid, vrijheid en religie. Het zijn veelal vragen die ons ook vandaag bezighouden. Weil waarschuwde voor de grenzeloze ‘wil tot macht’ die de wereld vandaag in zijn greep houdt en pleit voor een herwaardering van ‘het goede’. Of het nu gaat over ‘ontwortelde’ vluchtelingen, spirituele zingeving, precaire ecologie, duistere koloniale verledens of partijprogramma’s die steeds meer op elkaar lijken, Weils principes en idealen kunnen een leidraad vormen. Een simpele toepassing van haar denken op de praktijk vandaag is er niet, stelt Willemsen, maar Weil kan zeker een inspiratiebron zijn.

Marx beweerde dat het kapitalisme het laatste stadium van de onderdrukking was. Weil weerlegde dit onder meer door te stellen dat het geweld de universele factor van de onderdrukking is. Ook vandaag heeft er zich een ‘rijk van geweld’ gekristalliseerd in de gecentraliseerde staat, waar universele waarden afgevlakt worden en de cultus van de ontwikkeling van productiekrachten hoogtij viert. Iedereen lijkt zich moedeloos te onderwerpen, zonder zich te durven afvragen of er überhaupt nog gestreden moet worden. Vrijheid en macht zijn onophoudelijk met elkaar in conflict. Wanneer we niet meer weten waarvoor we strijden, verliezen we ons mens-zijn.

Verschenen op: rekto:verso, 14 januari 2022

– Waar strijden wij voor? Over de noodzaak van anders denken van Simone Weil, vertaald, ingeleid en van noten voorzien door Jan Mulock Houwer, IJzer 2021, paperback, ISBN 9789086842445, 108 pp.

– Wat is heilig in de mens? De laatste essays van Simone Weil, vertaald en samengesteld door Thomas Crombez (m.m.v. Jacques Graste), toelichting door Jacques Graste, nawoord door Mariëtte Willemsen, Letterwerk 2021, paperback, ISBN 9789464075236, 246 pp.

– De waarheid als roeping. Het leven van Simone Weil van Ludivine Benard, vertaald Johny Lenaerts, Kelder 2021, paperback, ISBN 9789079395521, 156 pp.

5-delige podcastreeks over Simone Weil op France Culture: Avoir raison avec Simone Weil

Website gewijd aan Simone Weil: www.simoneweil.net

N.B. In 2022 verschijnen nog twee andere publicaties met werk van Weil. De vertaling van Weils hoofdwerk L’enracinement als Verworteling staat op til bij IJzer en Kelder werkt aan een verzameling essays rond arbeid, een van de kernthema’s in Weils denken.

Update, juni 2022

Inmiddels verschenen bij Uitgeverij IJzer:

Verworteling: Weils hoofdwerk, waarin ze reflecteert op het belang van religieuze en politieke sociale structuren in het leven van het individu. Werd opgenomen in de DSL top 5 non-fictie.

Over Oorlog: een zeer actuele selectie van essays uit de periode 1933-1943 over de oorlog en de dreiging daarvan. In het leven van Simone Weil spelen de oorlog en de dreiging daarvan als uiting van het eeuwige conflict tussen onderdrukkers en onderdrukten een belangrijke rol.

[beelceem]

Technisch gesproken kan het, volgens de hotelmanager. Maar hij beveelt het niet aan, water drinken uit de kraan. Voor het eerst deze reis koop ik water uit een fles. Dat laatste valt nog niet meteen mee, op deze zondagochtend. De meeste winkels zijn gesloten tot later die dag. Ik fiets langs een kerk, de mensen staan tot buiten op straat. Świnoujście ligt aan weerszijden van de Swine. Op de veerboot probeer ik mijn Garmin te resetten, die weer kuren heeft. De overtocht herkent hij niet als pad. Inmiddels weet ik hoe ik dat goed kan krijgen. Mijn bagage leidt tot gesprek met een stel Poolse fietsers, met leuke toevalligheden. Hun dochter studeert in Maastricht, sinds een jaar. En we arriveerden op dezelfde dag op Rügen, ik verzopen door de regen, zij nog vrijwel kurkdroog. Zo lokaal waren die buien. Er is nog een fietser op de boot, die mengt zich niet in het gesprek. Maar eenmaal op de wal passeert hij mij met een groet. Even later kom ik hem in het bos tegen. Verkeerd gereden, zegt ie. Het is een jongen uit Berlijn, kom ik dan te weten. Ik vermoed dat onze wegen wel weer samen komen. Dat gebeurt even later ook. Uiteindelijk zal hij door zich te verrijden vier keer mijn pad kruisen, voordat hij in hoge snelheid voor me uitsnelt. Het is goed fietsen in Polen, aangenaam. Het weer is prachtig, warm met een licht frisse bries voor de verkoeling. Doorgaans rijd ik over uitstekende wegen en paden, zowel verhard als onverhard. De blauwe EU-bordjes staan ook hier weer overal. Ik trek door het Nationale Park Wolin, zeer heuvelachtig en bosrijk, met een minimuseum in een bunker. In Wolin sta ik bij een ijssalon. Een paar communiekantjes in witte jurken lopen er rond. Dan gaat een sirene, vanaf een vlakbij gelegen brandweerkazerne. Niemand lijkt zich te storen aan het alarm. Maar als het aanhoudt zie ik toch wat ongemakkelijk geschuif, mensen die de winkel in- en uitlopen. Onwillekeurig gaan mijn gedachten naar Oekraïne dat hier nog zo’n 1000 kilometer vandaan ligt. Hoe het is, als je het luchtalarm moet horen, omdat er raketten vallen. Het alarm eindigt en even later klinkt de sirene van een brandweerwagen. Een fik, ergens. De meeste heuvels liggen achter me. Een lang grindpad volgt, langs de randen van de lagune, de Zalew Szczecenskii wat weer prachtige vergezichten oproept, waar de lucht rijk is aan vogels, waar open woningen in wording staan, al is de functie daarvan me nog niet helemaal duidelijk. Kunstwerk of uitkijkplaats? Mijn nieuwe onderkomen is aan de rand van de lagune, in Stepnica. In een hotel met torentjes, iets bescheidener in hoogte dan de paleizen aan zee, maar in dezelfde bouwstijl. Mijn fiets mag overnachten in het restaurant. Ik kijk nog even tv en zie al zappend een katholieke kerkdienst. De mensen staan er allemaal, de inrichting van het gebouw doet orthodox aan, zonder banken en met een wand vol iconen. Alleen communiekantjes, die zijn er niet. Ik fietste 66 kilometer

[rotterdamvanalles]

Sint Luciastraat, expeditiehof op de plaats van het vroegere Rooms-Katholieke instituut Sint Lucia, 1955-1962.

Lucia van Syracuse (volgens traditie 283-304) is een christelijke martelares, die vereerd wordt als heilige door katholieke en orthodoxe christenen. Ze is de patroonheilige van de blinden. Ze is de enige katholieke heilige die ook vereerd wordt door de lutheranen in Scandinavië, in vieringen die veel voorchristelijke elementen van een joelfeest voor de zonnewende hebben behouden.

Volgens de legende leefde Sint Lucia in de tijd van de christenvervolgingen door keizer Diocletianus (regeerde 284-305). Ze was de dochter van een Romeins burger in Syracuse, die haar vader op jonge leeftijd had verloren. Haar moeder, Eutychia, leed al vier jaar aan dysenterie. Beide vrouwen brachten een nacht biddend bij de tombe van de christelijke heilige Sint Agatha door, de beschermheilige van Catania. Aan het einde van de nacht verscheen de heilige voor Lucia in een visioen. De heilige voorspelde Lucia daarin dat zij de glorie van Syracuse zou worden, zoals Agatha dat van Catania was. Ook was haar moeder terstond op wonderbaarlijke wijze genezen.

De bekendste versie van de legende van Sint Lucia is afkomstig uit de Legenda Aurea, een verzameling heiligenlevens van de 13e-eeuwse schrijver Jacobus de Voragine. De oudst bekende versie van de legende stamt echter uit de 5e eeuw, en er mag worden aangenomen dat de legende in de 6e eeuw al wijdverspreid was. Zo wordt ze genoemd in het sacramentarium van de 6e-eeuwse paus Gregorius I. In de daaropvolgende eeuwen is haar legende onder andere opgetekend door de Britse christelijke schrijvers Adelmus en Beda.

De heiligenlevens van Sint Lucia vertonen gelijkenissen met die van Sint Agatha en staan vol met aan haar toegeschreven wonderen. De mogelijkheid dat de heiligenlevens berusten op een historisch personage wordt groot geacht. Sint Lucia komt namelijk in vrijwel alle middeleeuwse verzamelingen van heiligenlevens voor. Ook is er in de catacomben van Syracuse een graftekst van rond het jaar 400 ontdekt, die waarschijnlijk werd aangebracht als herkenningspunt voor pelgrims. Rond het jaar 600 waren er al kloosters in Syracuse en Rome aan haar gewijd.

De foto is gemaakt door de Fototechnische Dienst Rotterdam en komt uit het Stadsarchief Rotterdam. De informatie komt van Wikipedia.

[indegazettevanindegazettepuntbe]

Kerk van de Katholieke beschermheilige van de Zeebrugse vissersgemeenschap wordt overgedragen aan Orthodoxe Parochie https://www.westnieuws.be/kerk-van-de-katholieke-beschermheilige-van-de-zeebrugse-vissersgemeenschap-wordt-overgedragen-aan-orthodoxe-parochie/?utm_source=dlvr.it&utm_medium=tumblr

[isrnws]

Forum van Joodse organisaties kan antisemitische uitspraken van Bisschop van Antwerpen 'allesbehalve appreciëren' ....

Dit is de persverklaring van het Forum van Joodse Organisaties. Zonder commentaar / ./ “Het is ergerlijk hoe sommige politieke en militaire leiders in Israël Bijbelse thema’s misbruiken om hun moordaardige optreden te legitimeren “. Aan het woord is de bisschop van Antwerpen Johan Bonny in een open brief van zijn hand die op 9 november werd gepubliceerd in De Standaard. Die brief lichtte de bisschop op11 november toe in een radio-interview met de VRT. Het valt op dat de bisschop verzwijgt hoe meer dan twee duizend jaar kerkelijke leiders (en dan met name van zijn kerk) moord en godsdienstoorlogen hebben gepropageerd. Kennelijk is het de bisschop niet bekend dat in vroeger eeuwen met name in het orthodox-katholieke en intens antisemitische Polen de pogroms op Joden doorgaans na de Katholieke kerkdienst plaatsvonden.Zijn geloofsgemeenschap is wel de laatste die de Joden en Israëli’s verwijten zou kunnen maken. Tenzij de bisschop van oordeel zou zijn dat Joden niet het recht op zelfverdediging toekomt. Bisschop Bonny richtte zich in zijn open brief primair tot zijn “joodse vrienden“. Hij wilde hen laten weten niet langer te kunnen zwijgen na alle onrecht dat dagelijks de Palestijnen in Gaza wordt aangedaan door die vermaledijde Israëli’s die daarvoor ter legitimatie Bijbelse thema’s zouden misbruiken.Helaas hebben we van de hand van de bisschop geen open brief gezien over de aanleiding tot de oorlog. Met geen woord rept hij in zijn brief over de sadistische pogrom op onschuldige Joodse burgers (onder hen baby’s, vrouwen, en zeer bejaarde mensen) die aan Israëls reactie voorafging. Om die afgrijselijke misdaad te wreken heeft Israël geen Bijbelse thema’s nodig. De bisschop verwijst naar zijn Joodse vrienden die hij wil laten weten diep geschokt te zijn over het naar zijn oordeel disproportionele geweld dat Israël de laatste weken heeft aangewend primair om de gijzeling van onschuldige burgers te doen beëindigen.De bisschop lijkt weinig op te hebben met de wet van de causaliteit. Hamas is de aanstichter van de oorlog en draagt verantwoordelijkheid voor de slachtoffers ook aan Gazaanse kant. Israël heeft een aantal keren laten weten bereid te zijn tot een staakt het vuren op voorwaarde dat de gegijzelden in vrijheid zouden worden gesteld. Bisschop Bonny tracht van Bibi (Benjamin) Netanyahu bijkans een eigentijdse Godfried van Bouillon te maken. Maar hij zit ernaast! Israël voert geen heilige oorlog en het heeft van een hoge vertegenwoordiger van een andere godsdienst geen vermaningen of onderricht over het internationaal humanitair oorlogsrecht nodig.Het zou ons verbazen als de joodse vrienden van de bisschop hem anders zouden hebben geantwoord, als zij tenminste nog tot zijn vrienden gerekend willen worden.Dat alles betekent niet dat wij niet open zouden staan voor kritiek en oprechte bezorgdheid over hetgeen zich al meer dan een maand afspeelt in Gaza. Sterker, we zijn er zeker van dat een geestelijke van de statuur van bisschop Bonny een positieve bijdrage zou kunnen leveren in het zetten van een stap naar vrede en beëindiging van het conflict. Maar dat bewerkstelligt hij niet met het schrijven van een volstrekt eenzijdige open brief naar de media. Gevreesd moet zelfs worden voor de reële mogelijkheid dat zijn interventie het (al dan niet sluimerend) antisemitisme in België onder zijn geloofsgenoten zal doen aanwakkeren, en hiermee het conflict uit het Midden-Oosten naar België wordt geïmporteerd. Het lijkt nauwelijks voorstelbaar dat zijn “ joodse vrienden “ hem dit in dank zullen afnemen. Wij doen dit zeer zeker niet!" Read the full article

[peterpijls1965]

29-2 Vanochtend naar een Russisch-Orthodoxe dienst geweest, in de Kerkstraat. Toen ik weer wegging, om 13.30 uur, was de mis al drie uur aan de gang en nog steeds niet afgelopen, en ik meende dat ik pas een uur in de kerk was. Vreemd, hoe zo´n religieuze ceremonie je tijdsbesef kan verwarren. De deinende koorzang, de tijdloze iconen en de mistbanken van wierook zijn misschien een verklaring. Het geheel had weinig weg van de strak geleide katholieke missen die ik ken van vroeger.

Zo was niet helemaal duidelijk wanneer de dienst precies begon. Russen - en een enkele Nederlander - liepen in en uit, kusten elkaar en staken kaarsen aan bij iconen. Bijna iedereen stond, kinderen lachten en huilden zonder dat iemand er aanstoot aan nam. Op de balustrade aten twee meisjes met smaak een appel. De religieuze beleving van de aanwezigen leek me intens. Men bekruiste zich voortdurend, iedereen kuste bij binnenkomst eerbiedig een icoon van Maria. De vier voorgangers werden door gelovigen regelmatig apart genomen voor een kort, indringend onderhoud. Ook tijdens de consecratie sprak een man heftig fluisterend met een priester. Een biecht?

Naast me werd een huilend meisje getroost door twee vrouwen. Ze droegen lange rokken en hoofddoeken, ook de mannen waren zonder uitzondering onmodieus gekleed. Twee of drie oogden maffioos, maar misschien waren het wel diplomaten. Een bebaarde man met halflang haar fungeerde als een soort misdienaar. Een type uit Schuld en Boete; gekwelde gelaatsuitdrukking, diep liggende ogen, sterk wijkend voorhoofd. Soms leek hij in extase te raken. Twee of drie vrouwen oogden Centraal-Aziatisch. Een droeg een geestelijk gehandicapt dochtertje van 4 of 5. Het slap hangende kind kreunde als een oude man. Zouden katholieken het wagen hun gehandicapte kinderen mee te nemen naar de kerk? Waar ik vandaan kom gebeurde het niet.

Na het officiële deel van de dienst was er een toespraak over de betekenis van iconen - het was de dag van de icoon. Een Nederlander vertaalde het Russisch van de priester. Geen bijster boeiend verhaal: overwinning van de orthodoxie na eeuwen strijd, aanhoudend dispuut met de protestantse kerk over iconen, het icoon als toegangspoort tot de eeuwigheid, etc. Bijna alle 50 of 60 aanwezigen bleven belangstellend luisteren. Daarna wederom zang, hypnotiserend gebeier van een kleine klok, als in de muziek van Arvo Part.

Het grootste deel van de mis was helaas in het Nederlands of Engels. Om de week is de dienst in het Russisch. Dat lijkt me aantrekkelijker, want net als in de katholieke liturgie vond ik de teksten wee en betekenisloos. Geschreven in een tijd dat mensen ongeletterd, ontwetend en doodsbang waren voor alles en iedereen. De priesters leken me ijdel, competitief en aanmatigend, net als hun roomse collega´s. Het scheen me toe dat de Russisch-Orthodoxe rite door de tijd heen weinig is veranderd. Dat schijnbaar rommelige karakter van de dienst, de aanwezigen die dwars door elkaar heen stonden, de duistere rituelen van de priesters, het hads iets puurs en oerouds. Onvergelijkbaar met het routineuze, schematische halfuurtje van de katholieke missen, die in mijn herinnering veel langer duurden dan de eindeloze dienst van vandaag.

Ik ben het absoluut niet meer gewend zo lang te staan. Na een tijd kreeg ik flinke rugpijn, bijna niemand maakte gebruik van de stoelen achterin. Een stokoud vrouwtje in een Middeleeuws aandoend gewaad wel. Toch wierp zij zich enkele malen op de grond, het voorhoofd tegen de vloer. Ik betrad even een achtervertrek om op de hurken te zitten. Het bleek de onbewaakte garderobe, boordevol bontjassen, tasjes en rugzakken.

Ik voelde regelmatig schaamte, zoals altijd wanneer ik een religieuze ceremonie bezoek. En ik moest enkele keren mijn best doen om niet in de lach te schieten. Ook die reflex ken ik van mezelf. Dat is het wat-doe-ik-hier-effect, in combinatie met de neiging om hele aardse gedachten te hebben over de 2 of 3 leuke Slavische meisjes die ik vanuit mijn ooghoeken mocht ontwaren. Ik heb me trouwens ook afgevraagd welke iconen ik zou stelen, mocht ik ooit in de gelegenheid komen om daar in te breken.

[toosvanholstein]

Geen Rode Kruis maar het Ware Kruis

December, echt zo'n maand voor zeer fantasierijke verhalen: een kind in een kribbe, een oude man die op zijn schimmel over daken rijdt, en in TOOS&ART de Legende van het Ware Kruis. Wat dat Ware Kruis is? Lees mee met het fresco van Piero della Francesca

Arezzo, de aanleiding voor dit verhaal December is echt zo’n maand van de fantastische en onmogelijke verhalen. Want dat er een oude man in een lange rode mantel met een lange staf en een lange witte baard op een schimmel over daken kan rijden? Of dat er zo’n buikig Amerikaans joho-figuur als slapper dan slap aftreksel van onze eigen Sinterklaas op een slee met rendieren door de lucht suist? En…

[goth-metal-and-burtonfreak]

Anna Paulowna

Vandaag op 18 januari in het jaar 1795 werd Anna Paulowna geboren in Sint-Petersburg, Rusland. Ze was de grootvorstin van Rusland, dochter van tsaar Paul I en uiteindelijk koningin van Nederland door haar huwelijk met koning Willem II.

Anna's jeugd verliep echter niet heel vredevol, ook al was ze een prinses van de Romanov familie. In 1801, toen Anna maar 6 jaar oud was, werd haar vader afgezet en vermoord. Na de dood van Paul I, kwam zijn oudste zoon aan de macht, Alexander I. Anna's broer Alexander vocht tegen Napoleon totdat beide mannen goede vrienden met elkaar werden en hun landen een verbond sloten. Rusland zou zich aan het continentale stelsel houden en alle handel met Engeland blokkeren.

Het was tijdens deze korte periode van vrede tussen Frankrijk en Rusland dat de toen 14-jarige Anna bijna werd uitgehuwelijkt aan Napoleon, die zich recent had gescheiden van Josephine in 1809. De huwelijk ging uiteindelijk niet door omdat beide Anna zelf en haar moeder tegen het hele idee waren van een vereniging met de Bonapartes. Na de val van Napoleon in 1814, werd er nog een poging gedaan om Anna uit te huwelijken, dit keer aan de Franse Bourbon prins, Karel, maar ook dit huwelijk ging niet door vanwege het verschil tussen haar geloof en het katholieke Frankrijk.

Ondanks het feit dat Napoleon en de oude Franse koninklijke familie werden afgewezen door de Romanov familie, hadden de Romanovs wel nog een goede relatie met de Oranjes. Rusland en Nederland zijn al goed bevriend met elkaar sinds Peter de Grote een tijdje in Nederland heeft gewoond, ik heb daar een post over geschreven als je geïnteresseerd bent. Tsaar Peter I vond ook dat de prins van Oranje zich heldhaftig had gedragen tijdens de veldslag van Waterloo.

Nadat in 1815 de Engelse prinses Charlotte haar verloving verbrak met prins Willem, stelde de Romanovs een huwelijk voor tussen de latere Willem II en Anna Paulowna. Prins Willem reisde met zijn vader, koning Willem I naar Sint-Petersburg in december 1815 om officieel Anna tot huwelijk te vragen. Dit aanzoek werd geaccepteerd en zij trouwden met elkaar in Sint-Petersburg onder voorwaarde dat Anna haar orthodoxe religie mocht behouden.

In augustus 1816 reisde Anna met haar nieuwe man naar Nederland. Nederland moest best wel een cultuurschok zijn geweest voor Anna aangezien Nederland voornamelijk protestants was en dus sober in religieuze rituelen. Ook het dagelijkse leven was sober in Nederland in vergelijking met het leven aan het Russische hof. Veder waren de relaties tussen verschillende standen in Nederland totaal anders. De Nederlandse koning praatte gewoon met zijn burgers en personeel terwijl dit soort gedrag echt uitgesloten was aan het Russische hof.

Ook al waren de verschillen groot, Anna paste zich goed aan en het huwelijk had vele politieke voordelen voor beide partijen. Het was niet alleen een politiek succesvolle huwelijk, de latere Willem II leek ook aanvankelijk echt om haar te geven en had zelfs in 1817 het keizerlijke Russisch ballet uitgenodigd in Nederland om haar verjaardag te vieren. Hier was zijn vader, koning Willem I niet blij mee. Willem I vond het maar onnodige geldverspilling en keerde zijn zoon zelfs de rug toe toen de latere Willem II een keer verscheen in een Russische uniform.

Al in 1817 kreeg Anna haar eerste kind, de latere koning Willem III. Beide Anna en Willem II wilde hun kind vaccineren tegen de pokken, het concept van vaccinatie was redelijk nieuw in 1817, Napoleon had al eerder tijdens zijn regeerperiode een vaccinatieprogramma aangewakkerd tegen de pokken. Wederom was Willem I niet eens met de beslissing van zijn zoon en schoondochter, hij vond de vaccinatie maar te riskant. Anna leerde langzaamaan de Nederlandse taal en moest ook leren om dichter bij haar volk te staan, in vergelijking met de afstandelijke houding van het Russische hof en haar bevolking.

Door al deze culturele verschillen, was het huwelijk tussen Anna en Willem II nooit helemaal een gelukkige huwelijk. Anna miste de pracht en praal van haar Russische hof en vertoefde zich dan ook graag in Brussel, wat meer pracht en praal uitstraalde dan Holland. Ook was de taalbarrière minder in Brussel aangezien het Russische hof vloeiend Frans sprak maar geen woord Nederlands.

Uiteindelijk moest Anna wel naar Holland verhuizen op 27 oktober 1830 nadat België in opstand kwam. Tien jaar later in 1840, deed haar schoonvader afstand van de troon en zo werd Anna op 7 oktober 1840 koningin van Nederland. Tijdens haar regeerperiode probeerde ze wat van de Russische pracht en praal naar Nederland te halen en haar hof was dan ook het meest fraaie hof dat Nederland ooit heeft gehad. Ze gedroeg zich erg beschaafd en majesteitelijk en kreeg uiteindelijk het respect van de Nederlandse bevolking.

Haar periode als koningin was kort. Al 9 jaar later stierf Willem II na een periode van ziekte. Ondanks dat hun huwelijk niet geheel gelukkig was, was Anna zeer geschokt door de dood van haar man en bleef dagenlang naast zijn lichaam zitten. Of het nou echt de schok was van zijn dood of het feit dat ze nu haar titel als koningin zou verliezen is niet geheel bekend, waarschijnlijk wel een combinatie van beide.

Na de dood van haar man, trok Anna zich terug uit het openbare leven en wisselde tussen twee paleizen in Den Haag, Soestdijk en Buitenrust. Een jaar voor de dood van haar man was in 1848 ook haar zoon Alexander gestorven en had ze een slechte relatie met haar schoondochter en latere koningin Sophie. Ook kreeg ze tijdens haar latere leven nog last van financiële problemen door de schulden die koning Willem II achterliet. In 1865 werd Anna ernstig ziek en op 1 maart 1865 stierf Anna op 70 jarige leeftijd in Den Haag. Anna is uiteindelijk bijgezet in de grafkelder van de Oranjes in Delft, haar begrafenis verliep volledig volgens Russisch-orthodoxe wijze.

Anna was tijdens haar regeerperiode een zorgelijke koningin, ze investeerde veel van haar tijd en geld om de minder fortuinlijke te helpen in Nederland. Ook stichtte ze een hospitaal op in Den Haag voor gewonde militairen tijdens de korte oorlog met België. Verder hielp ze ook arme vrouwen, een voorbeeld hiervan is de stichting van een werkschool in Scheveningen om vrouwen uit arme vissersgezinnen een ambacht aan te leren zoals het naaien van kleding. Ze was een zorgzame koningin die zich nooit helemaal kon aanpassen aan de Nederlandse cultuur maar ondanks dat toch haar hele hart en ziel inzette in haar taak als koningin.

Hier zijn afbeeldingen van: Anna Paulowna met Willem II in 1815 door Jan Willem Pieneman. Anna Paulowna met Willem II en kinderen rond 1826 door Jean Baptiste van der Hulst. Anna Paulowna in 1841 als koningin van Nederland door Jean Baptiste van der Hulst. De enige foto van Anna, gemaakt rond 1855 tijdens haar laatste reis naar Rusland.

[nilsakos]

Zesdaags paasweekend

"Zesdaags paasweekend": een blogbericht over het orthodoxe paasweekend in Griekenland. #Pasen #Athene #Griekenland #Verkiezingen

Griekenland maakt zich alweer op voor het orthodoxe paasweekend, een weekje na het katholieke paasweekend. Griekse werknemers krijgen zoals altijd Goede Vrijdag (dit jaar op 26 april) en Paasmaandag (29 april) vrijaf. Het feit dat het hele paasgebeuren dit jaar relatief laat in april plaatsvindt, heeft een bijkomend voordeel: op woensdag 1 mei wordt hier net zoals in de meeste andere landen de…

[elisha06]

Ze meent het van Metejoor

Nederlandse muziek: Ze meent het van Metejoor https://www.youtube.com/watch?v=2zYqB6HWxhs

Context van tijd: Het lied duurt 3 minuten en 3 seconde. Het is gemaakt op 23-10-2021. Context van plaats: het liedje is gemaakt in België of Nederland. In de videoclip is het liedje op verschillende plaatsen gemaakt: je ziet telkens 2 mensen die verliefd zijn en ze vinden zich plaats in het bos of in een huis. Je ziet Metejoor zingen in een warme rode kamer. Maatschappelijke context: het is een heel westers beeld de muziek, je ziet 2 personen die verliefd worden/ zijn op elkaar en dit wordt ook verwacht van ons, om een gezin te stichtte.. Maar soms loopt dat ook niet altijd goed af en daarover zingt Metejoor. Dan mis je een persoon en laten we verdriet zien en dat is eigenlijk ook “slecht in onze maatschappij, we moeten ons altijd sterk proberen houden, en niet laten zien als we een zwak moment hebben. Economische context in België: we worden hoog opgeleid. Iedereen heeft leerplicht tot 18 Jaar oud. We leren ook vreemde talen dat is goed voor met andere te kunnen onderhandelen. Onze economie is vrij goed dat komt ook door de centrale geografische ligging van België. Er is veel technologie gebruikt in dit lied want er zijn vele hedendaagse elektronische toestellen( bv een elektrische piano). Instrument die er worden gebruikt zijn: keyboard , gitaar, drum. Levensbeschouwing in België is heel divers: katholiek, orthodox, anglicaans, protestants-evangelisch, joods en islamitisch - en daarnaast de georganiseerde vrijzinnigheid.. Relatie tussen tekst en muziek. De tekst gaat over dat als je verliefd bent op iemand en je hebt ruzie met die persoon dan kan er wel is gezegd worden: “ het is goed geweest voor mij, ik ben er klaar mee, ik ben weg” Metejoor zegt dan van wat als die persoon het meent, wat dan? De dynamiek is in het begin van het lied zacht dan komen de personen samen, zijn ze verliefd maar vanaf dat er sprake is over uit elkaar gaan of ruzie dan gaat de dynamiek heel hard dat is op “ze meent het” Ook al gaat het goed dan denk ik nog dat zij niet blijft” en dan gaat de dynamiek weer zachten dan praat hij dat hij verdrietig is. De relatie tussen de tekst en de muziek past zeker samen. Je hoort nergens een vrolijke melodie want het gaat niet over iets vrolijks. Je hoort een lage toonhoogte en lange toonduur, zo laat hij zien dat hij verdrietig is. Het doel van de componist is dat je als je verliefd bent dat je niet veel ruzie moet maken, want dan kan het zijn dat de persoon waarvan je houdt weggaat. Ik vindt het liedje heel mooi want ik maak dit ook soms mee in mijn leven, ik begin dan ook te denken van wat als ze het menen, wat zou ik dan doen want ik hou zoveel van die persoon en je wilt die niet kwijt en dan wordt je verdrietig. Het liedje is kalmerend vind ik want het heeft een zachte melodie en dan bouwt het zich op naar een harde melodie met een luide dynamiek en dan bouwt het terug af naar de zachte kant dat vind ik er juist zo mooi aan.

[erkenbrand-nederland]

Studiegenootschap Erkenbrand heeft leden met een Gereformeerde, Katholieke, Orthodoxe en Germaans- Heidense achtergrond, onderling respect voor elkaars overtuigingen is vanzelfsprekend.

Jammer dat de Heer Hiddema de duizenden jaren oude tradities niet erkent als dusdanig.

Niet alles is te vangen in het kadertje 1933-1945.

https://www.ad.nl/politiek/kerstwens-jongerenclub-forum-wekt-wrevel-bij-fvd-prominent-hiddema-misselijkmakend~a3068ede/

[fotohenk]

Vandaag 2e kerstdag is van oudsher de dag van Stefanus. Stefanus wordt gezien als de 1e martelaar van het christendom. Op deze dag wordt nog altijd aandacht besteed door de Oosters-orthodoxe kerken, de RK kerk, de Oud Katholieke kerk , de Anglicaanse kerk en de Evangelische Lutherse kerk. Steeds meer PKN gemeenten nemen deze traditie over, wat denk ik goed is. De zondagspsalm is de geneefse psalm 119. Ik wens iedereen een goede dag van Stefanus/ 2e kerstdag. (Today Boxing Day is traditionally the day of Stephen. Stephen is considered the 1st martyr of Christianity. On this day, attention is still paid by the Eastern Orthodox Churches, the Roman Catholic Church, the Old Catholic Church, the Anglican Church and the Evangelical Lutheran Church. More and more Dutch Reformed Churches municipalities are adopting this tradition, which I think is good. The Sunday Psalm is the Genevan Psalm 119. I wish everyone a good Stephen's day / Boxing Day). #stephan #organplaying #sundayservice (bij Den Ham, Overijssel, Netherlands) https://www.instagram.com/p/CX8fzVtMcbi/?utm_medium=tumblr

[dodoens365-blog]

323. Van Kerst en het kindeke

Hoe vierde men Kerstmis in de 16e eeuw?

Een vast onderdeel van Kerst in gelovige middens is nog steeds de middernachtmis. Nergens in de bijbel staat hierover iets vermeld, vermits ook de viering van de geboorte geen bijbelse basis heeft. Sinds de 5e eeuw verspreidde het gebruik van die nachtelijke viering zich vanuit Italië over de rest van Europa. Zo sloop heel stilletjes de viering van de terugkeer van het onoverwinnelijke licht, met kaarsen en bijeenkomsten opnieuw  in het feest.

Franciscus van Assisi start rond 1200 met een andere gewoonte: de kerststal. Gebaseerd op het evangelie van Lucas stelt hij een tafereel samen van het gezin rond de kribbe, de aanbiddende herders en de drie koningen. In de loop van de middeleeuwen wordt die uitbeelding verder uitgebreid. De levende kerststal wordt uitgewerkt tot processies en kerstspelen, waarin het verhaal wordt nagespeeld. Muziek en kerstliederen vullen dit geheel aan.

Deze middeleeuwse traditie gaat in Mechelen overigens elk jaar nog trouw door! De levende kerststal stond dit jaar opnieuw op de binnenplaats van brouwerij het Anker! Misschien een ideetje voor volgend jaar?

Ook thuis had de 16e eeuwse katholiek een kerststal staan. Geen kerstboom, die had Karel de Grote in de 9e eeuw al verboden omdat al dat groen in huis een heidens gebruik was!

Bij protestantse gelovigen was dat niet helemaal hetzelfde. Protestanten en calvinisten grepen terug naar de oorspronkelijke bijbelteksten en kwamen tot de conclusie dat kerst vieren niet strookte met het Heilige Boek. Het was ongeoorloofde zondigheid. Het feest werd dus afgeschaft, inclusief de middernachtmis! Feesten afschaffen blijkt doorheen de geschiedenis bijna onmogelijk te zijn, en onder druk van de gelovigen moest de mis opnieuw worden ingevoerd. Naar de geest van de Beeldenstorm in 1566 kon een kerststal toch echt niet. Luther vond het perfect oké om de barbaarse kerstboom opnieuw in de huiskamer neer te zetten. En zo sloop die ook opnieuw in het christelijke feest. Heidense gebruiken kruipen waar ze niet gaan kunnen…

Overigens bestond tijdens de 16e eeuw onduidelijkheid omtrent de kalender, dus vierde in de 16e eeuw niet iedereen gelijk Kerst. Ook nu nog viert de orthodoxe kerk haar lithurgische feesten volgens de Juliaanse kalender. Hun Kerst valt pas op 7 januari!

[rotterdamvanalles]

Leerlingen van de kweekschool Sint-Lucia aan het korfballen op een parkeerterrein bij de Karel Doormanstraat, 5 maart 1951. Op de achtergrond het Stadhuis en de kweekschool Sint-Lucia aan de Hennekijnstraat (rechts).

Lucia van Syracuse (volgens traditie 283-304) is een christelijke martelares, die vereerd wordt als heilige door katholieke en orthodoxe christenen. Ze is de patroonheilige van de blinden. Ze is de enige katholieke heilige die ook vereerd wordt door de lutheranen in Scandinavië, in vieringen die veel voorchristelijke elementen van een joelfeest voor de zonnewende hebben behouden.

Het omvangrijke klooster- en scholencomplex had een L-vormige plattegrond en lag in het hart van Rotterdam. De hoge bouwvleugels waren afgewerkt met monumentale, expressionistisch vormgegeven bakstenen ornamenten. In het centrum lag de kapel die met de abcis op een kleine binnenplaats uitkwam. L.C. van der Vlugt, die destijds bij Buskens werkte, hielp mee bij het ontwerp.

In de jaren 60 van de laatste eeuw waren in het complex naast het internaat een kleuter-, een lagere school, een mulo, een 'klos' en een kweekschool gevestigd. 1972 werd het St. Lucia-complex gesloopt.

De foto is gemaakt door Openbare Werken en komt uit het Stadsarchief Rotterdam. De informatie komt van Wikipedia en Het Nieuw Instituut.

[boekenmeisje-blog]

De Medici, Matteo Strukul

Dit boek vertelt het verhaal van een machtige familie die eeuwenlang een aanzienlijke invloed heeft uitgeoefend op de loop van de geschiedenis zoals die nu in de schoolboeken staat beschreven: De Medici. Deze roman is in feite het eerste deel van een trilogie, maar de volgende twee boeken moeten nog verschijnen. Het verhaal van dit eerste boek zoomt in op de leefwereld van Cosimo de Oude, in het Florence van de 15de eeuw. De werken die nog gepubliceerd moeten worden, zullen aandacht besteden aan Lorenzo il Magnifico en Caterina de’ Medici, koningin van Frankrijk.

Strukul heeft geprobeerd om de droge feiten, zoals je ze voorgeschoteld krijgt in de geschiedenisles, weer te geven in de haast magische context van een historische roman. Door de gegevens in de vorm van een verhaal te gieten, ga je meeleven met de figuren die zich doorheen het 15de eeuwse Florence bewogen. Het geheel is zo veel vlotter leesbaar dan bij een zakelijke uiteenzetting van de stamboom van De Medici het geval zou zijn geweest. Bovendien moet worden opgemerkt dat de informatieve waarde van deze roman nauwelijks is afgenomen bij de transformatie van lijvige werkbundels vol historische feiten naar een begrijpelijker en ontspannend boek. Het is verwonderlijk dat de auteur zo heeft weten vast te houden aan de waarheid, de feiten, en er tegelijkertijd het aura van een fantasiewereld aan heeft kunnen verlenen.

Uiteraard werden de historische personages van Cosimo en Lorenzo de’ Medici uitgebreid toegelicht, maar er was daarnaast nog voldoende ruimte om het over een aantal andere belangrijke figuren te hebben. Zo kwam ook Filippo Brunelleschi, kunstenaar, architect, uitvinder, genie en gek, aan bod. Zijn werk aan de imposante koepel van de Santa Maria del Fiore werd ook onder de loep genomen. De kortdurende en hoopvolle periode waarin de katholieke Kerk van Rome en de orthodoxe Griekse Kerk herenigd werden, heeft de auteur ook opgenomen in zijn boek. Religie vervulde een fundamenteel en onmisbaar aspect van het persoonlijke en publieke leven. Het is dan ook logisch dat geloof deel uitmaakt van het verhaal. De roman wordt trouwens afgesloten met een droevige beschrijving van de inname van Byzantium door de Ottomanen. Verder wordt het boek ook gekenmerkt door een onophoudelijke drang naar vrede die - paradoxaal genoeg - alleen maar meer oorlog leek uit te lokken. En net zoals de meesten wel al lijken te beseffen dat begrippen als “heroïsme”, “moed”, “vechten voor het vaderland”... op het slagveld bijzonder snel vervliegen, werden de oorlogsscènes ook zo geschetst. De gevechten waren modderig en bloederig: scenario’s waar angst en pijn overheersten. Van moed of ideologie bleef niets meer over, maar de soldaten handelden volgens het motto “Kill or be killed”. De veldslagen werden voorgesteld met een bittere en waarheidsgetrouwe rauwheid.

Ik heb al heel wat informatie gegeven, maar heb nog geen antwoord gegeven op de vraag of dit nu een goed boek is. Wel, het grote nadeel waar de auteur mee worstelde, was dat hij in zijn roman een heleboel gebeurtenissen moest zien te verwerken en dat over een periode van meer dan 30 jaar. Daarom heeft Strukul gekozen voor een vertelling in scènes. Dat was volgens hem de enige manier waarop hij een ruime periode kon beslaan, zonder de continuïteit te verliezen. Door die werkwijze is de auteur er inderdaad in geslaagd de chronologie en de ordelijkheid te behouden. De grote sprongen in tijd en/of ruimte maakten het voor mij echter, gedurende de eerste 100 bladzijden van de roman, een uitdaging om mij bij alweer een nieuwe scène met nieuwe omstandigheden en personages wederom trachten in te leven. Ook mijn onbekendheid met Italiaanse eigen- en plaatsnamen, zorgden ervoor dat ik wel eens de draad kwijtraakte.

Gelukkig heeft Matteo Strukul de karakters en persoonlijkheden van zijn hoofdrolspelers meer dan oppervlakkig uitgewerkt waardoor de intimiteit die de lezer voelt met de personages de leegtes tussen de verschillende scènes op den duur kan opvullen. Eenmaal je je bovendien door het eerste deel van het boek hebt geworsteld, begin je trouwens het grotere geheel en de samenhang tussen alle politieke intriges te zien. Als je uiteindelijk zover in het verhaal bent gekomen, wil je de roman niet meer neerleggen, omdat je wil weten wat de volgende onverwachte zet zal zijn op het politieke, militaire, religieuze en culturele toneel van Florence. Je wil te weten komen of en hoe De Medici het naderende onheil terug uit de weg zullen kunnen ruimen. Om dan te beseffen dat wat jij aan het lezen bent als verhaal werkelijk heeft plaatsgevonden, maakt die ervaring op de een of andere manier bijzonder, magisch.

De figuranten van dit boek zullen in de 15de eeuw gewoon hun leven geleid hebben, zonder te vermoeden dat ze ooit deel zouden gaan uitmaken van een roman. Leef dus gewoon je leven en wie weet zal er later een auteur zijn inspiratie uit halen om er een kunstwerk van te maken.