#nova poetika

[e-kultura]

Nova energija autorskog filma: 82 ostvarenja u 13 programskih celina na 29. Festivalu autorskog filma

Izveštaj sa konferencije za medije

29. Festival autorskog filma biće održan od 24. novembra do 1. decembra. Na konferenciji za medije održanoj u sredu, 15. novembra u mts Dvorani predstavljen je bogat program festivala i najavljeni mnogobrojni gosti.

Igor Stanković, direktor festivala je u uvodnom obraćaju rekao: “Kada smo se pre deset godina spremali za dvadeseto izdanje festivala imali smo velike planove, izdali smo monografiju Pohvala ludosti, a verujem da će pred sledeće, trideseto izdanje izaći nešto što će biti pohvala hrabrosti, entuzijazma i istrajnosti. Ove godine biće prikazano 82 filma koji su podeljeni u 13 programskih celina. Zahvaljujemo se pokroviteljima festivala: Kreativnoj Evropi, Ministarstvu kulture Republike Srbije, Gradu Beogradu, Filmskom centru Srbije, Asocijaciji filmskih festivala, Francuskom institutu u Beogradu, Media Desku Srbije i mnogim drugim prijateljima koji prepoznaju značaj najvećeg i najznačajnijeg festivala u Srbiji”.     

Srdan Golubović, predsednik Saveta i selektor je predstavio takmičarski program i kazao: “U takmičarskom programu selektovano je dvanaest filmova, što je pravilo koje smo uveli pre nekoliko godina. FAF se godinama i polako gradio i rastao je do obima koji sada ima. Festival i van granica Srbije ima svojevrsni autoritet i prepoznatljivost zbog kojih autori žele da dođu jer se na njemu gaji jedna vrsta posebnosti i autentičnosti. Nema mnogo ovakvih festivala koji su u takmičarskom programu beskompromisno hrabri da do kraja isteruju princip vrhunskog autorstva. U okviru ovog programa promovišemo nove glasove autorskog filma i najautentičnije autore evropskog i svetskog filma. Gledaćemo raznovrsne filmove sa skoro svih kontinenata. Ovaj program je veoma raznolik i pokriva različite poetike i autorske namere, od izrazito intimnih preko istraživačkih do političko provokativih impulsa autora”.

Dve glavne selekcije programa predstavio je i Srđan Vučinić, umetnički direktor i naglasio: “Ono što je veoma značajno za takmičarski program je to da su filmovi većinski prvo ili drugo ostvarenje autora. I to je nova energija autorskog filma. Filmovi koji čine srž ovog programa su iz trećeg sveta, iz Čilea, Vijetnama, Irana, Nepala koji nam otkrivaju nešto potpuno novo o svetu i govore nam o jednoj veoma važnoj temi danas, a to je tema puta koji stoji pred čovekom i koji čovek danas ne zna kako će da pređe. Filmovi u glavnom programu predstavljaju sumiranje poetika veoma poznatih i velikih autora (Louč, Venders, Belokio, Džejlan). I svi ovi autori nam šalju važne poruke. Istakao bih i film Jadna stvorenja Lantimosa, kao i film koji će otvoriti festival, Lost country, za nas jedan veoma važan film.” 

Maša Seničić, selektorka, predstavila je filmove iz selekcija Hrabri Balkan i Sirovo: “Hrabri Balkan je selekcija koju smo Stefan Ivančić i ja počeli da vodimo pre devet godina i ove godine nekoliko filmova dolaze iz Srbije i regiona. Očekuje nas premijera filmova Srce Gvozdena Ilića i Neka cvjeta rosno cvijeće Ivana Bakrača. Predstavićemo i dva filma koja se bave mestima Motel Filipa Mojzeša, kao i film Ivana Ramljak El Shatt - nacrt za utopiju. Prikazaćemo novi film Daneta Komljena Projekt, i pažnju skrenula na jedan važan film, a to je Šutnja razuma Kumjane Novakove koji govori o silovanjima u Foči. Posebno bih najavila i ostvarenje koje će otvoriti ovu selekciju Ne očekujte previše od kraja sveta Radua Žudea. Ovaj film sumira ono zbog čega smo i  pokrenuli ovu selekciju pre nekoliko godina, a to je eklektična, eksperimentalna i nesvodiva poetika. Što se tiče najmlađe selekcije Sirovo, mi smo ovu selekciju pokrenuli sa idejom da razbijemo predrasudu da su žanrovski i autorski film u nekom sukobu.”

Milena Debeljković Sekulić, operativna direktorka festivala je predstavila program Bande à part i Mreža festivala Jadranske regije i istakla: “Mrežu festivala organizujemo zajedno sa festivalima iz Sarajeva, Herceg Novog, Ljubljane i Zagreba. Biće prikazano pet ostvaranje za koje će publika moći da glasa, a nagrađeni film će biti distribuiran u regionu. U okviru programa Ecoscope (kao podrška ekološkom filmu) prikazaćemo film Pesme planete Zemlje Margret Olin. Još jedno važno ostvarenje koje ćemo imati u okviru ovog programa je i film Bate Čengića Slike iz života udarnika.”

Leticija Kilik (Laëtita Kulyk), regionalni Ataše za audiovizuelnu delatnost pri Francuskoj ambasadi u Srbiji je predstavila Francusko-srpske filmske susrete na FAF-u: “Ove godine biće održano osmo izdanje susreta u okviru kojih ćemo imati tri panela i masterklasa. Prvi panel će se baviti novim direktivama u audio-vizuelnoj delatnosti, drugi će za temu imati zvuk na filmu (audio inženjering), a jedan susret biće posvećen filmskoj kritici. Naše partnerstvo sa Acidom, udruženjem za promovisanje nezavisnog filma u Francuskoj predstaviće tri filma. Naglasila bih i to da nam je veliko zadovoljstvo što je film koji će otvoriti festival koprodukcija Francuske i Srbije.”

U okviru programa festival će predstaviti i “Omaž Srđanu Koljeviću”, a biće prikazane i dve počasne projekcije - Nostalgija Andreja Tarkovskog (restaurisana verzija) i Horoskop Bore Draškovića. Program Zaboravljeni biće posvećen vršnjačkom nasilju na filmu. Na zatvaranju će biti prikazan film Seljani (The Peasants). U nedostatku prostora za filmsku kritiku FAF od ove godine pokreće saradnju sa portalom Filmoskopija (nastao 2019. pod pokroviteljstvom Filmskog centra Srbije). U okviru festivala biće promovisana knjiga “Filmoskopija - odabrani tekstovi o savremenom srpskom filmu 2010-2023”.

Podsećamo Boro Drašković je ovogodišnji dobitnik nagrade za životno delo Pogled u svet: Vojislav Vučinić. Plakat 29. FAF-a, rešenje vizuelne umetnice Dragane Krtinić, inspirisan je filmom Horoskop.

Festival autorskog filma će u petak, 24. novembra u 19 časova u mts Dvorani otvoriti ostvarenje „Lost Country“ autora Vladimira Perišića. Glavna lokacija festivala biće mts Dvorana, dok će projekcije filmova biti održane i u Dvorani Kulturnog centra Beograda, Domu omladine Beograda, Jugoslovenskoj kinoteci i bioskopu Cine Grand BIG Rakovica. A novina je da će ove godine deo programa biti prikazan i u Nišu u bioskopu Cine Grand Delta Planet.

[kulturpunkt]

Abeceda nezavisne kulture_Studentski teatar Lero_2023 from Kulturpunkt on Vimeo.

Abeceda nezavisne kulture kontinuirani je i dugogodišnji projekt bilježenja, dokumentiranja i kontekstualiziranja sadržaja i praksi nezavisne kulturne scene.

U fokusu je nove faze istraživanja historijski presjek odgovora i reakcija nezavisnog kulturnog polja na različite krizne situacije i šira društveno-ekonomska previranja. Istraživanje obuhvaća kulturnu produkciju u odnosu na društveni kontekst njenog nastanka i u odnosu na kulturne politike koje su u pojedinim razdobljima bile na snazi: studentske intervencije u javnom prostoru 1970-ih i 80-ih, prostori za kulturu u 1990-im, kultura iz perspektive zajedničkih dobara u 2000-ima, iliberalne tendencije 2016. i njihov utjecaj na polje kulture te ono što je preostalo u razdoblju pandemije od 2020. godine.

Online arhiv Abeceda nezavisne kulture koji udruga Kurziv producira od 2009., u novom ciklusu osim novih tema obuhvaća i nove formate - kratke video isječke i audio vinjete te transkripte razgovora sa širokim krugom protagonista tih turbulentnih razdoblja.

Studentski teatar Lero osnovan je u Dubrovniku 1968. godine i od tada djeluje sustavno i neprekidno. Osnovan na inicijativu dubrovačkog pisca Feđe Šehovića, afirmirao se kao teatar koji svojim predstavama i izvedbama različitih poetika, povoda i zagovora otvara nove izazove i avanture udaljene od ustaljenih kulturnih percepcija sredine koja ga je iznjedrila. Lero je kroz godine postao općim mjestom hrvatske alternativne kazališne scene, one amaterske, ali i šire teatarske prakse koja se ne može ignorirati i koja traje. Okupljajući profesionalne umjetnike, amatere, studente, učenike i sve druge zainteresirane i posvećene, Lero je ostao trajnim i prepoznatljivim orisom umjetničke scene Dubrovnika ali i važna i nezaobilazna činjenica suvremenog hrvatskog glumišta. Kako ga je opisao Davor Mojaš, "Lerovac dugog staža od alata i zanata do arta" Mato Brnjić, logističar, glumac, recitator, voditelj tehnike, oblikovatelj scene, svjetla i tona, dugogodišnji član i predsjednik uprave Lera, govori o okolnostima u kojima je teatar nastao te atmosferi ranih dana ovog alternativnog kazališta.

Razgovarala: Matija Mrakovčić Montaža i postprodukcija: Kyril Rubinstein Tekst čitao: Tomislav Zorić Vizuali: LEROVNICA - Studentski teatar Lero 1968. – 2011. Dubrovnik, priredio i uredio Davor Mojaš, Dubrovnik, studeni 2011. Produkcija: Kurziv - Platforma za pitanja kulture, medija i društva, 2023. Abeceda nezavisne kulture realizira se uz potporu Zaklade Kultura nova, Ministarstva kulture i medija Republike Hrvatske, Grada Zagreba.

[zanimljivaekonomija]

Nova knjiga i pesma Srdjana Marjanovića „Nisam ti baš sve rekao“ - u izdanju „Nove poetike“

Nova pesma Srdjana Marjanovića najavljuje njegov novi treći roman pod nazivom „Nisam ti baš sve rekao“ - u izdanju „Nove poetike“ koja izlazi ovih dana iz štampe. Pesma je snimljena zajedno sa legendom džeza, saksofonistom Jovanom Maljikovićem, jer glavni junak knjige je upravo saksofonista.

Srdjan Marjanović, posle 15 albuma, više od 45. (nedavno je obeležio jubilej koncertom u Sava centru) godina bavljenja muzikom i novinarstvom („Itd”, „Reporter”, „Ćao”, „Večernje novosti”) I ako je teško preboleo kovid 19 I dalje ne miruje. Objavio je do sada dva romana „Žice” u izdanju Službenog glasnika i „Ok, presvući ću se” u izdanju Čarobne knjige.

Mnogi pamte Srđana Marjanovića kao bivšeg gitaristu beogradskih rok grupa i po sjajnim hitovima i urbanim tekstovima. Jugoslovenska rok muzika drugačije izgleda od pojave njegovih pesama: "Mi smo jedno drugom govorili vi", "Nije ti se htelo", "Idi", "Zaustavite muziku", "Bebo ne placi"… Jedan je od retkih umetnika, koji je izdržao više od 45. godina, baveći se kantautorskim radom. Njegove pesme se nalaze u mnogim antologijama Jugoslovenske rok poezije.

[fantasticnivodic]

Čitaonica, jun 2019

Hej, putnici…

Na pragu smo novog meseca. Bliži se leto i ta činjenica postojanje čini znatno lakšim…

Pošto je ponuda novih naslova vrlo mršava, predstaviću vam i knjige koje su domaći autori objalvjivali u vremenu koje je prošlo, ali nisu imali promociju u Čitaonici.

Počinjem sa novitetima.

Aleksandar Gubaš – Gajba

Gajba je stambena konstrukcija veličine milionskog grada, izgrađena u donjem toku…

[mentalnahigijena]

Trideset pet godina u nešto ozbiljnijim kulturama, normalnijim vremenima i uređenijim društvima i nije tako dug period. Ali u zemlji koja je od 1986. godine do danas promijenila četiri imena – SFRJ, SRJ, SiCG, Crna Gora – ideološko-političko uređenje, učestvovala u ratovima početkom devedesetih godina, preživjela rigidne međunarodne sankcije, bila dio pseudofederacije koja je ratovala s NATO, organizovala referendum za nezavisnost, i nakon četrnaest godina krhke stabilnosti u nezavisnoj državi  doživjela ponovnu fašizaciju društva, kalendarsko računanje vremena nije uvijek pouzdano. Jer, toliko tzv. istorije u nekoj, na primjer, skandinavskoj zemlji, nije se dogodilo u posljednjih sto pedeset godina. U sredinama s očiglednim kulturno-političkim diskontinuitetom, koje nijesu dovršile proces modernizacije, svaki neortodoksni pokušaj kritičkog preispitivanja uvriježenih stereotipa i inovativni kulturni pokret, svojevrsni su incidenti. Tako je i časopis za književnost, kulturu i društvena pitanja Ars, nastao  kao incident, i  po svemu sudeći i nestaće kao incident. Prvi broj Arsa pojavio se u avgustu 1986., u izdanju Književne opštine Cetinja (KOC). Glavni urednik je bio Mladen Lompar, a članovi redakcije Slavko Perović, Milorad Popović, Borislav Cimeša i Krsto Mijanović. Ars je svojim dizajnom, koncepcijom i sastavom saradnika bio novum u  produkciji književne i kulturne periodike u Crnoj Gori. Ambicije uredništva, koje je istovremeno bilo i u rukovodstvu KOC-a, dakako, bile su idealističke, pokazalo se i utopističke: vjerovali smo da se inteligentnijim i modernijim promišljanjem, i bez relevantnog ekonomskog i političkog zaleđa, u kratkom vremenu, mogu mijenjati naslijeđeni kulturni, politički i ideološki obrasci i sistem vrijednosti. Zbog toga su se u kulturnoj i političkoj javnosti Socijalističke Republike Crne Gore, od pojave prvih printanih izdanja KOC-a, počele javljati kontroverze: jedni su nas nazivali crnogorskim nacionalistima, drugi su zamjerali da smo pomodni, i da više forsiramo etablirane jugoslovenske autore u odnosu na domaće pisce, treći, koji su bili u  manjini, podržavali su rad grupe mladih ljudi što je unijela novi duh u kulturni život Cetinja. Ars je, zaista, od samog početka bio otvoren za pisce različitih poetika i ideoloških afiniteta. U prvoj seriji Arsa, između ostalih, objavljivali su,  Oskar Davičo, Vojislav Pekić, Tomaž Šalamun, Drago Jančar, Andrej Inkret, Aleš Debeljak, Velimir Visković, Raša Livada, David Albahari, Vlado Gotovac, Vesna Krmpotić, Bogomil Đuzel, Lilijan Dirjan, Vidosav Stevanović, Vojislav Despotov, Stevan Raičković. Paralalno s Arsom, KOC je objavljivao i  knjige iz  lijepe književnosti, te djela političke i istorijske provinijencije koja su kritički preispitivala kanone Saveza komunista o nacionalnom pitanju, kulturnoj tradiciji, etnogenezi. U to vrijeme,  u drugim jugoslovenskim republikama, prije svega u Srbiji i Sloveniji, javljaju se  snažna i masovna revizionistička stremljenja nacionalističkih i liberalnih intelektualaca, koje su djelovi odlazeće titoističke vlasti tolerisali, čak i podsticali. Crnogorski komunisti, pak, nijesu imali ideju kako preživjeti bez titoizma, i u panici su pravili vještački balans između prijetećeg velikosrpskog nacionalizma i pojedinačnih otpora tom hegemonizmu, koji se nijesu temeljili na đilasovskoj definiciji crnogorske nacije. Tako je režim s neviđenom konsternacijom pokrenuo hajku na Književnu opštinu Cetinja, izdavača   knjige Sava Brkovića, Etnogenezofobija, u kojoj stari komunistički revolucionar osporava teze Batrića Jovanovića, o srpskom porijeklu Crnogoraca.  Predsjedništvo Socijalističke Republike Crne Gore i Predsjedništvo Centralnog komiteta SR Crne Gore, organizovali su zajedničku sjednicu i „oštro osudili nesocijalistički, antinaučni pristup autora nacionalnom pitanju”, narodnog heroja socijalističke revolucije, i kako im nije bilo popularno tražiti Brkovićev partijski progon okomili su se na članove Partije u Književnoj opštini Cetinja. Pokrenuti su disciplinski postupci protiv članova SK iz KOC-a, Slavka Perovića – koji je bio član gradskog komiteta SK – Mladena Lompara, Miodraga Iličkovića i ostalih, pa je SSRN, koji je bio transimisija Saveza komunista, napravio čistku u tom udruženju građana i za urednike Arsa postavio  podobne partijske kadrove. Nova redakcija je, u drugačijem formatu i s drugačijom koncepcijom, objavila još samo jednu ili dvije sveske časopisa, i Ars se nije publikovao deset godina, od vremena Antibirokratske revolucije do početka 1999. godine. Prva serija Arsa, ipak, ostala je u pamćenju  saradnicima i suptilnijim čitaocima, kao jedan smjeli, nekonvencionalan kulturni projekat koji je ubrzo sasječen. Naročito su članovi redakcije bili emotivno vezani za Ars, pa sam nakon povratka u Crnu Goru, početkom 1998. s  Mladenom Lomparom počeo praviti planove o pokretanju nove serije časopisa. Na ruku nam je išla činjenica –  jednako koliko i promijenjena politička klima poslije odvajanja vladajuće frakcije na čelu s Milom Đukanovićem od velikosrpske politike Slobodana Miloševića – da je u međuvremenu stasala nova darovita generacija crnogorskih pisaca, koja se lektirom i senzibilitetom umnogome razlikovala od svojih prethodnika, koji su stvarali pod vidljivim uticajem Njegoša, srpskog romantizma, ruskih proleterskih pisaca i jugoslovenskih bardova socijalnog realizma. Tako je formirana nova redakcija – iz prvog uredništva ostali smo Mladen Lompar i ja – u kojoj su se našli mladi pisci, Pavle Goranović, Aleksandar Bečanović, Balša Brković, Andrej Nikolaidis, Ognjen Spahić. Redakcija se u protekle dvadeset dvije godine mijenjala, i u njoj su bili pisci različitih generacija, od Ljiljane Duhrgran Boričić, Boža Koprivice i Ljubomira Đurkovića, do najmlađih, Dragane Tripković, Vaska Raičkovića, Milene Pejović, Ethema Mandića. Neki su odustajali, iz ovih ili onih razloga, ličnih ili političkih, tako da su od prvobitne redakcije iz obnovljene serije Arsa 1999. godine – pored mene –   ostali još Pavle Goranović, zamjenik glavnog urednika, i Andrej Nikolaidis. Jer, 2017. godine umro je Mladen Lompar, koji je bio više od glavnog urednika: dobri duh naše redakcije i šireg kulturnog kruga koji je u neku ruku izrastao iz Književne opštine Cetinja. Nije pretjerano reći da su Ars – i njegov izdavač OKF – imali noseću ulogu u afirmaciji recentne crnogorske književne scene dvijehiljaditih godina, u domaćem i međunarodnom kontekstu. Teško je i zamisliti savremeno crnogorsko izdavaštvo bez OKF, jer bezmalo svi mladi daroviti pisci objavili su svoje prve tekstove i knjige u Arsu i OKF, što im je bila referentna preporuka prema regionalnoj i međunarodnoj sceni. Nije naodmet pomenuti da su autori OKF-a dobili oko trideset državnih i desetak međunarodnih nagrada za književnost, i da je u to vrijeme publikovano nekoliko desetina prijevoda naših pisaca na strane jezike.  Ars je uspostavio i novu mrežu regionalnih saradnika koji su se pojavili u postjugoslovenskom vremenu: gotovo da nema relevantnog regionalnog pisca čiji radovi u potonje dvije decenije nijesu objavljeni u našem časopisu. Ars je, takođe stvorio i mrežu prevodilaca, iz Crne Gore i prostora štokavskih jezika, što je omogućilo našim  čitaocima  da se, makar u naznakama, informišu o novim autorima i tendencijama, prevashodno na važnim evropskim književnim jezicima. Ars je u međuvremenu bio i dio mreže srednjoevropskih književnih časopisa u projektu „Revija u reviji“, u kojoj su izabrani časopisi iz deset evropskih zemalja – od baltičkih država do Hrvatske –  dvosmjerno objavljivali temate  iz nacionalnih književnosti. Ars je na Međunarodnom sajmu knjiga u Sarajevu 2015. godine, proglašen najboljim časopisom u regionu. Druga, tamna strana, priče o Arsu: o neprestanim difamacijama, osporavanjima i pokušajima njegove likvidacije,  zanimljivija je kulturnim antropolozima, socijalnim psiholozima,   stručnjacima za nacionalno pitanje, nego piscima i ljubiteljima lijepe književnosti. Naime, priča o fenomenu Arsa, bez razumijevanja  ideološko-političkog konteksta, naslijeđenih pretpolitičkih podjela i provincijskog mentaliteta naših pisaca – čija je isključiva ambicija da budu „prvi u selu“, između Mehova krša i Debelog brijega – neće biti potpuno razvidna. Jer, difamacija časopisa, njegovog izdavača i urednika često je inicirana i iz samog književnog esnafa, čak i od bivših članova redakcije i  pisaca s kojima smo nominalno dijelili iste kulturne i političke koncepcije, u dobroj mjeri zbog toga što  nijesmo pristali da estetske kriterijume potčinimo nacionalno-političkom rezonu, i uređujemo još  jedan časopis-džuboks, koji će udovoljavati taštini i ukusu provincijalnih bardova i čaršijskih filistara. U toj specifičnoj montenegrinskoj patologiji, više i duže od drugih, isticao se Balša Brković, bivši član redakcije Arsa, koji je na tako nizak i besraman način, kakav se ne pamti od doba ranog staljinizma, demonizovao izdavača svoje jedine  knjige koja je imala kakvu-takvu recepciju književne kritike[1]. Naime, nakon svakog konkursa za izdavaštvo Ministarstva kulture –  u kojemu je OKF uvijek konkurisao s više naslova nego svi ostali izdavači zajedno! –  B.B. urednik kulturne rubrike dnevnog lista Vijesti, u maniru starih udbaških kerbera-difamatora, velikim naslovima je ispisivao cifre koje je OKF ukupno  dobio za izdavaštvo, prevodilaštvo, časopis, sajmove knjiga, sugerišući da je u pitanju privlegovanost i korupcija. Prema poznatom klišeu komunističke i fašističke crne propagande, B. B. nikad nije napravio komparativnu analizu sa drugim dotiranim subjektima iz domena književnosti, niti spomenuo da su neki drugi subjekti iz oblasti filma ili ljetnjih festivala na konkursima dobijali višestruko veću finansijsku potporu nego OKF. Dakle, niko se nije osvrnuo na značaj i domete naših  konkretnih projekata, jer cilj ovakve propagande nije da, u skladu s javnim interesom, kritički valorizuje, istraži izvjesne anomalije ili zloupotrebe, nego da osramoti i egzistencijalno uništi targetiranu žrtvu. Od samoga su početka, dakle, protiv Arsa  udružili se, s takvom nesnošljivošću, kao da smo umjesto knjiga i časopisa distribuirali oružje ili drogu –  zajedno s velikosrpskim nacionalistima –   diletanti, polutalenti, neostvareni kulturtregeri i vječiti „ministri kulture u sjenci“. Taj hibrid plemensko-palanačkog duha ne podnosi ništa što mu nije nalik, pogotovo ako pritom ima i neki uspjeh, i zato nijesu mogli oprostiti   OKF-u što je brižljivom selekcijom referentnih autora, domaćih, regionalnih i stranih,   publikovao oko 400 knjiga i  122 broja Arsa[2].  Elem, crna propaganda je imala određene učinke u dijelu javnosti, ali nije uticala na  saradnju OKF-a s  relevantnim izdavačima, piscima i prevodiocima. Naprotiv,  najugledniji crnogorski i južnoslovenski pisci i prevodioci svih ovih godina su nam, bez honorara ili za veoma skromnu nadoknadu, povjeravali svoje recentne rukopise. Ukupna atmosfera koja je podsticala frustracije i animozitet prema OKF-u, očekivano je kulminirala nakon promjene vlasti u  Crnoj Gori. Novoj  strukturi, koja je na vlast došla uz pomoć ideologa, komesara, diplomata, lobista i propagandista „rusko-srpskog sveta“, prioritet je bio kultura i prosvjeta, pa su objedinili ova dva resora, zajedno s naukom i sportom, i na njihovo čelo postavili  osobu koja doskoro nije imala crnogorsko državljanstvo(!) i eksplicitno ne priznaje crnogorsku naciju, kulturu i književnost. U kontekstu obezglavljivanja i uništenja nosioca savremene crnogorske kulture, jedna od prvih aktivnosti četvororesorne ministarke bilo  je  angažovanje penzionisanog profesora ruskog jezika D. K. – gogoljevskog lika, koji je bio ispomoć u progonu profesora na Beogradskom univerzitetu, u vrijeme kad je  njim upravljao kadar Vojislava  Šešelja – za, kako je rekla, „detektivske poslove“ u (pod)ministarstvu kulture!? Gotovo jedina dužnost penzionisanog namjesnika bila je, da između dvjestotinak organizacija koje su dobijale potporu Ministarstva kulture iz domena nove književnosti, prevodilaštva, časopisa, festivala, muzičkog i likovnog stvaralaštva, filma i tzv. kreativnih industrija,  pronađe neku zloupotrebu ili neispunjavanje obaveza kojima se ugovorno bio obavezao OKF. Paralelno sa „detektivskom“ istragom krenula je nezapamćena  hajka u režimskim medijima s  „originalnim“ optužbama:  zbrojili su koliko je OKF od Ministarstva kulture dobio novca za deset godina(!), za Ars, novu književnost, prevodilaštvo, sajmove, antologijsku ediciju Nova luča, program Kreativna Evropa, ne pominjući pritom jesu  li inkriminisani projekti  realizovani. Tako da su neuki čitaoci mogli pomisliti da je novac Ministarstva kulture, odnosno poreskih obveznika, direktor OKF dobio, na primjer, za reprezentaciju, svečane koktele, putovanja po egzotičnim turističkim destinacijama ili za rješavanje stambenog pitanja. K tome, nijednom difamatoru, cijelo ovo vrijeme nije bilo ni u primisli da se napravi kritička i komparativna analiza  estetskih i kreativnih dometa projekata OKF,  koji su od komisija Ministarstva bili ocijenjeni da su od posebnog interesa za kulturu Crne Gore. Pripremajući ovaj jubilarni, možda posljednji broj, dugo sam se premišljao  oko toga je li se primjereno osvrtati na ovakve bizarnosti – kakve nije moguće naći u dojučerašnjim afričkim kolonijama –   u uvodnom tekstu jubilarnog broja Arsa. Naposljetku sam odlučio da, u grubim crtama, prikažem pozadinu dugogodišnjih insinuacija, jer nas nema ko drugi braniti. Ali, i da bih ukazao na još jednu pogubnu, takoreći smrtonosnu činjenicu, o kojoj ćuti naša  bezvoljna, bezidejna, zaplašena kulturna javnost. Ulazimo u deveti mjesec 2021., i od kalendarskog početka godine nijedan  aktivni crnogorski pisac dosad nije bio u mogućnosti da publikuje svoje djelo, isto je s prevednim knjigama i periodičnim publikacijama!  Ovakav fenomen nije poznat ni u ratnim vremenima u potonjem stoljeću. OKF u svojoj redakciji ima više od trideset novih rukopisa domaćih, regionalnih autora i prijevoda, koje se bez državne potpore nije moguće publikovati. U zemlji od šesto hiljada stanovnika, sa slabim čitalačkim navikama, na komercijalnoj osnovi nije moguće publikovati ni trivijalne autobiografije starleta, fudbalera, ratnih zločinaca, kamoli modernu poeziju i prozu. No, uništenje crnogorske nacionalne kulture, tačnije produkcije recentne književnosti i umjetnosti, događa se u tišini, iako je blizu  dan kad će se  knjige u ovoj zemlji štampati jedino uz blagoslov mitropolita Joanikija, kod braće Uljarević, ili u samizdatu! Poslije svega nemamo više iluzija: niko  nije zainteresovan da opstane jedini crnogorski časopis koji je u potonjih sedamdeset godina imao širu jugoslovensku i regionalnu relevantnost. Klerofašistička vlast nas smatra neprijateljima pa su nam, po svemu sudeći, potpisali smrtnu presudu, a strukturama bivše vlasti koja još upravlja u više gradova – između ostalih u Podgorici i Cetinju –  manje je stalo do knjiga nego Ivanu Crnojeviću, savremeniku Gutemberga, koji je u 15. vijeku donio štampariju na Cetinje. I ovo rječito govori o tome koliko je  sadašnjoj talibanizaciji crnogorskog društva, pogotovo kulture, uzrokovalo  ignorantstvo i lakomislenost onih koji su se doskora, stvarno ili nominalno, suprostavljali ideologiji Justina Popovića, Nikolaja Velimirovića, Amfilohija Radovića. No, štogod da se desi,  siguran sam da će  prevratnička uloga Arsa u afirmaciji moderne crnogorske književnosti –  prije ili kasnije – biti inspiracija nekoj novoj, buntrovnijoj i kreativnijoj generaciji, koja će nastaviti ovu smjelu i neobičnu avanturu. Kad u to ne bismo vjerovali izgubilo bi smisao sve što smo dosad radili, o čemu smo maštali, i na čemu smo istrajavali. (Predgovor povodom publikacije jubilarnog broja časopisa Ars, koji će se narednih dana predstaviti čitaocima, u printanom i elektronskom izdanju). Napisao Milorad Popović

[matkokezele]

74. godišnja izložba članova HDLU-a Rijeka

U riječkoj Galeriji Juraj Klović od 22. prosinca 2020. do 21. siječnja 2021. godine može se razgledati 74. godišnja izložba članova riječkog ogranka Hrvatskog društva likovnih umjetnika (HDLU-a), kojom se tradicionalno predstavlja njihovo recentno stvaralaštvo.

Godišnja izložba HDLU-a Rijeka i ove, 2020., godine slijedi svoj tradicionalni put. Iako kriza uzrokovana pandemijom koronavirusa onemogućava normalan rad, izložba je priređena, ali bez svečanosti otvorenja, okupljanja i druženja po kojem je ona uvijek bila prepoznatljiva. Teškoćama usprkos, za izložbu se prijavilo 48 vizualnih umjetnika sa svojim recentnim radovima, mnogima nastalima upravo u trenucima novonastalih okolnosti.

Složeni pluralizam osobnosti i nadalje je vidljiv, uglavnom su to već Rijeci poznati autori no javljaju se i neka nova imena, svježe i zanimljive osobnosti. Rezultat je heterogen, spoj raznolikosti, suprotnost stilova, tehnika i izraza koje je nemoguće, to jest, nepotrebno, pomiriti i objediniti. Svaki je rad djelo za sebe i kao takvo predstavlja umjetnika koji ga potpisuje, svjedočeći tako vrijednosti i nastavljajući svoju umjetničku praksu u cjelini. Rad na izložbi predstavlja samo naznaku, notu koja potiče znatiželju u sagledavanju kompleksnosti sveukupnog stvaralaštva predstavljenog umjetnika.

Ove godine selekciju, kao i sam postav izložbe napravili su članovi Umjetničkog savjeta:  Zdravko Milić, Dražen Filipović Pegla i Borislav Božić. Selekcija se odnosila na izbor radova  i nastojanja isticanja  autonomnosti individualnih identiteta, njihove tehnike, stilova i izričaja te je išla u korist kreativnosti i kvalitete. Nakon tako zacrtane selekcije, rezultat je zanimljiv, uspješan u svojoj zamisli da predstavi cjelinu, više ili manje međusobno ujednačenu. Jer, objedinjeni i prezentirani tu svi zajedno, umjetnici različitih koncepata, poetika, čak i generacija uspijevaju u predstavljanju duha vremena i mjesta. Zajedništvo različitosti, spoj suprotnosti i  energija svakog zasebnog tvori jedan specifičan i zanimljiv ritam te izložba pruža živost, donosi dinamiku i razumijevanje otkrivajući bit postojanja Udruge.

Na izložbi sudjeluju: Miranda Bačić, Domagoj Barić, Toni Belobrajdić, Borislav Božić, Barbara Cetina, Jelena Cetinja Vukelić, Lea Čeč, Karlo Dragan Došen, Alma Dujmović, Dražen Filipović Pegla, Gea Golović, Silvia Golja, Mirta Grandić, Ana Grubić, Igor Gržetić, Edi Gustin, Želimir Hladnik, Ana Hrćan Šojat, Egon Hreljanović, Dario Jurjević, Dubravka Kanjski, Boris Kačić, Vitomir Kelava, Matko Kezele, Branko Jani Kukurin, Dalibor Laginja, Branko Lenić, Emil Mandarić, Tatjana Masterl, Mirjana Marušić Gorska, Dora Mihaljević, Eda Mihovilić, Miomir Milošević, Ivica Nikolac, Ambroz Oroši, Tea Paškov, Željan Pavić, Tanja Pećanić, Zvonimir Pliskovac, Georgette Yvette Ponté, Luisa Ritoša, Boris Roce, Darija Stipanić, Miljenka Šepić, Alen Šimoković, Aleksandar Tomulić, Lena Ternovec i Istog Duško Žorž.

Izložba se može pogledati radnim danima od 10.00 do 13.00 i od 17.00 do 20.00 sati te subotom od 10.00 do 13.00 sati.

Katalog: 74. godišnja izložba članova HDLU-a Rijeka

[thedraganuzelac]

Paul Verlaine(1844.-1896.)

                 ,, Plavo nebo iznad krova

                  mirno poput ulja!

                  Jedno stablo iznad krova

                  svoju krunu ljulja.

                  Zvoni nebom u vidiku

                  blago, tiho zvono.

                  Ptica granjem u vidiku

                  tuži monotono.

                  Bože, bože, život tu je

                  spokojan, pun sklada.

                  Smiren žamor što se čuje

                  dolazi iz grada.

                  Šta učini, ti kom, eto,

                  sad se suze roje,

                  šta učini, reci, eto,

                  od mladosti svoje?“...                          

  Legendarni francuski pesnik, maestralni liričar čija je vanvremenska muzikalnost najbolje odražavala atmosferu i duh simbolizma kao modernističkog pesničkog pravca. Gradski prizori i predeli, kao simboli prigušenih, setnih raspoloženja, provejavaju kroz njegovu prvu pesničku zbirku – Saturnske pesme“(1866.), te ostaju odrednicama njegovog celokupnog stvaralaštva. Rasplinutim opažanjima odgovarala je neodlučnost Verlenova izraza koji je težio melodijskom skladu. Znamenita, ,, Jesenja pesma“, iz pomenute poetske zbirke rečit je primer...

               ,, Teške su tuge

                  jeseni duge-

                  cilik gusala

                  srce mi kida:

                  od boli rida

                  i neznanih zala-

                  nešto me guši,

                  bol mi u duši,

                  čuj, ura tuče!

                  Zar dani sreće

                  vratiti se neće?

                  Suze me muče...

                  Odlazim tako...

                  Vetar me lako,

                  letos ko lane,

                  baca posvuda,

                  ovud’ onuda-

                  suh list sa grane“...

,, Galantne svečanosti“(1869.) još su jedna Verlenova jedinstvena zbirka simbolističke poezije – njeni razigrani krajolici slika su duše koja se prepušta sanjarenju između radosti i tuge... ,, Romanse bez reči“(1874.) nastaju nakon sudbinskog susreta sa mladim i buntovnim pesnikom Remboom. Verlen potpada pod njegov snažan uticaj, odlazi avanturistički iz zemlje, razara porodicu i ugled, a onda, nakon svađe puca u Remboa i ranjava ga...Nakon incidenta, dve godine provodi u zatvoru... Stihom iz pomenute zbirke - ,, Muzika iznad svega drugog“, određena je svrha kojoj teži celokupna Verlenova poetika.

               ,, Muzika pre i iznad svega,

                  i stoga Nepar voleti više,

                  tamnije i tananije diše,

                  jer u njemu nema sprega i stega...

              ... Muzika još i uvek, nad svima!

                  Nek se oseti da stih ti uzleće

                  iz duše koja i sama kreće

                  k drugom nebu, drugim ljubavima.

                  Nek stih ti bude bura, avantura,

                  jutarnjim vetrom razvijena,

                  od koje cvatu metvica i nana...

                  A sve ostalo literatura“.

    Nakon tamnovanja, nastaje preokret u njegovom životu i nova, hrišćanski nadahnuta zbirka pesama - ,, Mudrost“(1874.)( u isto vreme kad i ključni stihovi Remboa). Verlenov verski zanos prikriva činjenicu sve dubljeg pesnikovog pada u alkoholizam i sumnjive ljubavne odnose. Nakon ljubavne, na red je došla i erotska poezija - ,, Uporedo“(1889.), a zatim i otvoreno pornografska lirika...

               ,, Pejzaž bez premca, to je vaša duša

                  gde idu ljudske maske, plešu krinke,

                  a svi, dok zvonka lauta se sluša,

                  ko da su tužni ispod čudne šminke.

                  Premda u pesmi setno im trepere

                  pobedna ljubav, život dnevnog sjaja,

                  u sreću kao da nemaju vere,

                  a pesma im se sa mesečinom spaja.

                  Sa mesečinom i tužnom i lepom

                  od koje ptice sanjaju u borju

                  i vodoskoci u zanosu slepom

                  jecaju, vitki u svome mramorju“.

   Smešten između krajnosti modernog i tradicionalnog, kao jedan od suštinskih začetnika simbolizma, Verlen je svojom setnom ,, jesenjom“ melodičnošću ,, oslobodio“ stih, stvorivši svojevrsni pesnički impresionizam unutar tanane muzičke atmosfere prigušenih simbola lirike...

 by Mici Zibi, sanjar između tuge i radosti, 2014-06-21.

 DRAGAN UZELAC, SERBIA, EUROPE ... your friend ... writer & blues man

[e-kultura]

Geo poetika ~ Nova knjia Helga Flatland : Ostani ako možeš , idi ako moraš.

[fantasticnivodic]

Polaris, poslednji grad - Snežana Kanački

Polaris, poslednji grad

NAZIV: Polaris – poslednji grad AUTOR: Snežana Kanački ŽANR: naučna fantastika, postapokalipsa, omladinski roman IZDAVAČ: Nova poetika GODINA: 2018. OCENA:

Ovih dana, nekako sveprisutan po društvenim mrežama je prvenac jedne mlade autorke. Dobra stvar je da se u književnosti gleda književna starost, pa neko sa 30-ak godina može sebe svrstati u mlade autore, pred kojim su tek pravi književni…