#mireille geus | Explore Tumblr posts and blogs

jurjenkvanderhoek · 1 year ago

Text

DOOR GEDICHTEN DE AANVAARDING VAN VERLIES EN GEMIS

Dood is nog ver wanneer je kind bent. Het staat een leven bij jou vandaan. Het is ongrijpbaar, onbegrijpelijk. Een kind is bezig het leven te ontdekken. Leert nog hoe leven geleefd worden moet. Dood is ver weg, een andere dimensie. Daar is het kind niet mee bezig. Dat hoeft ook niet. Een kind moet kind kunnen zijn. Uitbotten, opbloeien, naar het licht toe groeien. Ongerept en ongeschonden, nog. De toekomst zal het kind maar al te snel inhalen. Echter nu eerst genieten, als kind van het leven, in het leven. In verwondering over alles wat dat leven biedt. Nieuwe ontdekkingen, mogelijkheden. De wereld ligt open voor het kind. Nog. Want leven doe je maar even en dood dat zal je altijd zijn.

Wanneer dan echter de dood wel heel dichtbij komt. Nader dan het bed. Wanneer papa sterft, plotseling, dan wordt het abstracte opeens realiteit. De vader waar het kind tegen opkijkt, zijn of haar grootste vriend. Niet weg te denken uit het leven, maar toch gegaan. Hoe verwerk je dat als kind. Hoe ervaar je dat, maar bovenal hoe accepteer je dat. De grote held is zomaar verdwenen. Het bed is leeg, de stoel aan de tafel onbezet, papa’s plekje op de bank voelt koud aan. Een kind gaat daar op een kinderlijke manier mee om, uiteraard. In alle eenvoud neemt het dit feit dat dood heet op. Naïef en teder stapt het de verdwijning van de ouder tegemoet. Soms voelt het alsof papa er nog is. Hoort het kind zijn stem en de zware voetstap op de trap. In gedachten is vader er en blijft daar.

Schrijver Mireille Geus is in die gedachte van het kind gekropen. Heeft vanuit de zienswijze van het kind deze ingrijpende gebeurtenis kunnen beschrijven. Want als volwassene kun je door de ogen van het kind zien. Dat vergt inlevingsvermogen. Maar het kan, daar de volwassene ooit zelf kind was. Ervaringsdeskundige is, dus. In het boek "Papa, ik mis je" heeft Mireille Geus in dichtvorm de emotionele gedachten neergelegd. Van toen ze zelf kind was en iemand moest missen. Of is in kleine schoenen gaan staan, kind geworden voor de duur van 21 gedichten. En ik word door die vrije verzen ook weer even jonger, een kind nauwelijks ouder dan 10 jaar. Doe mijn rugzak met alle ervaringen en belevenissen af. Kijk de wereld in of ik er nog maar net gearriveerd ben. En voel de emotie van verlies, verdriet en liefde op kinderlijk niveau.

Door de woorden en de verbeelde bedenksels, die illustrator Evy van Guyse daaraan heeft toegevoegd, word ik zo de treurigheid ingetrokken. Of eigenlijk is het niet eens droefenis. Het kind blijkt namelijk weerbaar, bestand tegen lijden en rouw. Omdat de kracht van het leven te leven nog warm door de aderen stroomt, als een soort injectie om het leed af te wenden. Wel voelt de kind de pijn van het gemis. En wel is het eens zwak, maar richt zich dan fier weer op. Het kan een troost zijn voor de volwassen achterblijvers. Want het kind kan onbezorgd uit de hoek komen, waar de volwassene droevig aan de kant blijft zitten.

In het boek is het beeld bij het woord een samenspel dat het gevoel bij dat sterven, die dood, voor een jong mens zichtbaar maakt. Het kind spreekt zich nauwelijks uit, zweeft weg in gedachten, stil voor zich uit. Met Geus krijg ik inkijk in dat jonge brein, die naïeve gedachten. Om de schok te aanvaarden en de naschokken te doorleven. Eigenlijk zou de volwassene zo als dit beschreven kind het leven moeten beleven om beter met de dood te kunnen omgaan. “Papa, ik mis je” is geschreven als kinderboek, voor de leeftijd 9 jaar en ouder. Maar in feite is het een handleiding voor de ouder, de volwassene, om in eenvoud met het verdriet van gemis om te gaan. Voor het kind is het simpel. Het past niet bij het leven op jonge leeftijd, maar er is mee te leven. Hoe zwaar en onmogelijk dat ook lijkt.

In de verwerking doorloopt de mens, het kind, diverse stappen. Dood is een vreemde die zich niet voorstelt en gewoon binnen sloop naar vaders kantoor. Dood kwam hem halen en nam hem mee. Met die dood kan het kind niets. Het rijmt op rood, groot en bloot. Er is de fase van ontkenning. En boosheid over het feit dat vader niet bij voetbal tussen de andere vaders staat te juichen, niet het streepje groter heeft gezien en dat de tanden recht staan nu. “Het wordt tijd dat je terugkomt, pap”. En vooral in de nacht is er de wanhoop: Papa, waar ben je? Om de dood te kunnen aanvaarden als kind zeggen de ouderen maar dat vader een ster is die vanaf de hemel neer kijkt. Maar het kind ziet nergens een ster die op papa lijkt. “Ook al ben je dood / laat me weten dat je me ziet / Als je een ster bent, knipper voor mij / knipper dan, knipper dan en maak me blij”.

Na ontkenning is er woede. Daarna volgt een fase van onderhandeling. Wanneer ik dit en dat doe, komt vader dan terug. Is het zo dat doordat ik niet luisterde en aan je kop zeurde dat je voorgoed bent weg gegaan. Wat kan ik doen en goedmaken zodat je er weer bent. Sorry pap. Want morgen ben ik jarig en ik wil graag dat je op mijn feestje komt. “Ik geef / mijn computer / mijn lievelingstrui / mijn zakgeld / nee, al mijn geld / oma als het moet / / Ik geef het / op / / als ik jou / terugkreeg”. Maar de ouder komt niet terug, het gemis wordt groter en groeit boven het hoofd. Er volgt een periode van neerslachtigheid, het kind dreigt te verzuipen. Een aanvaarden dat je niet wilt, maar moet omdat de dood onomkeerbaar is. Maar overal blijft papa aanwezig. Misschien zou je willen dat hij maar voorgoed vertrok, dat je niet steeds en voortdurend aan hem zou moeten denken. Maar die gedachte doet pijn. Papa blijft. In de jas, de stropdas, de sokken. In zijn trui heeft hij een verrassing achtergelaten, een cadeau. “Hij is zijn geur / vergeten mee te nemen”. Daarboven heeft hij er niets aan. “Hij mist hem niet / en ik hem wel”.

Aanvaarding is een laatste stadium. Dat moet wel, wil je kunnen omgaan met gemis. Hoewel vader verleden tijd is, blijft hij aanwezig in het heden. Ontmoet het kind op straat een veemde man die gedacht wordt vader te zijn. Maar hij is het niet. Het is wel fijn dat er mannen rondlopen die op vader lijken. En dan na schreeuwen tegen de wolken, dwaasheid en boosheid, tranen en onmacht is er opeens een ander besef dat het accepteren rechtvaardigt. Het laatste gedicht in de bundel maakt dat stellig duidelijk. Het rouwproces is gedaan, de herinnering is gemaakt. “Opeens is daar de dag / dat ik denk / ik heb nog niet aan je gedacht / (wat ik dan doe) / / Dan is daar de dag / dat ik hardop lach / om iets stoms / en ik me niet schuldig voel / (alleen vrolijk) / / Dan is daar de dag / dat ik naar je foto kijk / en niet verdrietig word / (maar trots) / / Ik ben zo trots / dat jij mijn vader / was / dat jij mijn vader / bent”.

In dat proces van rouwen om het verlies van een ouder neemt Mireille Geus mij in haar gedichten mee. Het is alsof ze me bij de hand pakt en het verdriet als kind van me overneemt. Door haar verzen zou ik dat gemis beter kunnen verwerken. Want kijk naar het kind, in al de onschuld en onwetendheid kan het mij de troost voorleven. Het boek mag dan hulp zijn in een rouwproces voor kinderen, het is zeker een steun in de periode van droefheid voor alle mensen. Dit is wat blijft: verlies, verdriet en liefde, deze drie, maar de grootste daarvan is de liefde.

Papa, ik mis je. Aangrijpende gedichten over liefde en gemis. Mireille Geus. Met illustraties van Evy van Guyse. Uitgave Lemniscaat, 2023.

#lemniscaat #mireille geus #evy van guyse #verlies #verdriet #liefde #gedichten #tekeningen #boekbespreking

0 notes