#maurice brenkman

[jurjenkvanderhoek]

SCHILDER MAURICE BRENKMAN ZET STERREN OP HET DOEK

De schilderijen, meest portretten, van Maurice Brenkman hebben een donkere toonzetting. Dat kan zich zo voordoen door zijn manier van schilderen, namelijk in de klassieke traditie – op een ouderwetse manier. Alsof de oudheid er kunstmatig in geslopen is, de jaren die tellen al in tijd vooruit zijn. De duistere kleuren lichten enkele keren op wanneer het beeld van een kind of de oude vrouw is gevangen.

Over het algemeen hebben de werken, zoals te zien in Museum Willem van Haren, een klein formaat. Dit verhoogt echter de intimiteit, omdat de kijker een extra stap naderbij doet om ieder detail goed te kunnen duiden. Meestal verdient een schilderij juist de afstand, maar het werk van Brenkman heeft meer schoonheid van dichtbij.

Cartoonesk clowneske benadering

De schilder is op dreef in het portret. Maar hij beeldt de geportretteerde niet in realiteit uit. Aan de afbeelding geeft Brenkman steeds een persoonlijke draai. Niet altijd even direct zichtbaar, op andere momenten juist weer wel. Enkele hebben een opgeheven hoofd met de neus in de wind en het kader hautain uitziend. Maar ook en profil of met opgeblazen wangen, een toegeknepen oog. Telkens het karakter van de geportretteerde met een kwinkslag neerzettend.

Het zelfportret is altijd omgeven met humor. De schilder neemt zichzelf niet al te serieus en laat dit maar al te graag zien. Het is een cartooneske benadering. Hij komt dan langs als clown, half afgeschminkt met de rode neus op het kale hoofd. Hij blaast zichzelf wel op als een kikker of trekt een lachend grimas over zijn gezicht.

Om een hoekje

Mensen van nabij, familie en vrienden. Personen verder weg, een kok of een wereldleider. Maar over het algemeen voor de bezoeker onbekend, maar door de schilder erg bemint. Brenkman werkt veelal aan de hand van dode foto’s en niet met een levend model. Aan zijn composities is dat niet af te zien, want hij doorziet de ruimte en kijkt – zoals het hoort – om een hoekje. De schilder bereikt volume, hoewel zijn voorbeeld plat en vlak is.

Vrijwel nergens zijn de hoofden in zichzelf gekeerd, telkens opent de blik zich en gaat in dialoog met de kijker. Een enkele keer mijmert de geportretteerde stil voor zich uit en kijkt langs de toeschouwer de einder in. Enkele wanden in de tentoonstelling zijn geënsceneerd, waarbij portretten zich completeren met bijzondere details. Zo gaan kinderen samen met een lege eierdop. Een jongeman toont zijn speelbal. De wereldleider is een aardappel met spruiten.

Papa’s flesje

Brenkman kan ieder gezicht aan, zo lijkt het wel. Op een aantrekkelijk levendige manier zet hij zijn portretten op en werkt ze met veel zwier uit. Kinderen in hun naïeve openheid, vrolijk en vol interesse de wereld beschouwend – een vrijwel onbeschreven blad. Ouderen, zoals de vrouw van 108 jaar, hebben alles gezien en blikken met belangstelling maar berustend – het leven getekend in diepe rimpels. Dat begin en dit einde hebben de oplichtende tint gemeen, want de oude vrouw heeft een aureool van grijs haar om het hoofd. De jeugd en de ouderdom zijn zonder blikken of blozen opgezet. Het leven ertussen is omgeven met een vervreemdende kijk en een duistere blik.

Niet alleen mensen halen het kader van Brenkman, ook dieren zijn penseelwaardig. Zo tekent de schilder in verf papegaaienkuikens uit. In de blote lijfjes zit smakelijk de mens verpersoonlijkt. Maar het portret van papa’s flesje is eigenlijk het meest interessant. Slechts het voorwerp, dat evengoed een schaakstuk of gewicht voor kan stellen, staat enkel bijzonder te zijn op de voor een deel afgebeelde tafel. Een simpel stilleven waar verder niets achter hoeft te worden gezocht. Een abstract gevoel in realiteit.

Sterren op het doek

Het optreden van Maurice Brenkman in het televisieprogramma “sterren op het doek” schijnt aanleiding te zijn voor deze tentoonstelling. In die uitzending portretteerde hij met andere kunstenaars cabaretier Seth Gaaikema, die door presentatrice Hanneke Groenteman ondertussen werd ondervraagd. Kort na de opname overleed Gaaikema. Dit portret is niet terug te vinden in het Willem van Haren, maar Brenkman heeft zeker zijn andere sterren met verve op het doek gezet.

Tentoonstelling "sterren op het doek", schilderijen van Maurice Brenkman bij Museum Willem van Haren, Minckelersstraat 11 in Heerenveen. Tot 22 december 2014.