#cerkiew | Explore Tumblr Posts and Blogs

koval-nation · 10 months

Text

66) Aleuci, Aleuts, Алеу́ты, Alyeuty (w dialekcie atkan: унаӈан, унаӈас, Unangan lub Unangas) – ogólna nazwa nadana rdzennym mieszkańcom Archipelagu Aleutów, półwyspu Alaska, a także Wysp Komandorskich. Ludy te posługują się językami z rodziny eskimo-aleuckiej i są zaliczani do ludów mongoloidalnych. Badania antropologiczne XX wieku potwierdziły językowe i kulturowe pokrewieństwo tubylczych ludów tego regionu oraz jego odrębność w stosunku do tubylczych sąsiadów. Dominująca w antropologii tendencja do nazywania Aleutami jedynie mieszkańców Archipelagu Aleutów powoduje protesty grupy Sugpiat (zwanej też czasem Alutiiq), która mimo swej odrębności nigdy nie uważała się za Inuitów. Wielu Unangax i Sugpiat opowiada się też za pierwszeństwem nazw własnych w stosunku do narzuconej im z zewnątrz nazwy „Aleuci” (podobnie jak źle widziane obecnie nazwy „Indianie” i „Eskimosi”). Regionalne grupy Aleutów podzielone są na wioski, których nazwy kończą się na -miut (co oznacza ludzie, którzy żyją w danym miejscu).

Aleuci są blisko spokrewnieni z Inuitami z kanadyjskiej Arktyki i Grenlandii, Jupikami z zachodniej Alaski i wschodniej Syberii oraz Inupiatami, czyli Inuitami z alaskańskiej Arktyki. Zasiedlili wyspy Archipelagu Aleutów i sąsiednie wybrzeża Alaski mniej więcej 4 tysiące lat temu, w różnych okresach rywalizując ze sobą lub handlując. Utrzymywali się głównie z polowania na zwierzęta morskie, w tym wieloryby i inne duże ssaki morskie. Przed przybyciem Europejczyków (Rosjan) do zachodniej Alaski w XVIII wieku liczyli ok. 25 tysięcy osób, ale nieznane wcześniej choroby zakaźne przenoszone przez kolonizatorów (najpierw przez blisko sto lat przez Rosjan, a od 1867 przez Amerykanów, którzy kupili Alaskę od Rosji) zdziesiątkowały ich szybko i spis z 1910 roku wykazał zaledwie 1491 Aleutów. Od tamtej pory ich liczba powoli rośnie, mimo wysiedleń prowadzonych podczas II wojny światowej zarówno przez Japończyków, jak i Amerykanów. Okres kolonizacji rosyjskiej zmienił zasadniczo wcześniejszą myśliwsko-rybacką kulturę Aleutów, którzy przejęli zwyczaje Rosjan, a także ich religię. Do dziś wielu z nich to wyznawcy prawosławia, a cerkiew stanowi główny ośrodek życia społecznego wielu wiosek. Istotną zmianą w życiu współczesnych Aleutów i innych tubylczych ludów Alaski było uchwalenie w 1971 roku przez Kongres USA tzw. ustawy o zaspokojeniu roszczeń tubylców Alaski (Alaska Native Claims Settlement Act). Ustawa powołała do życia regionalne korporacje tubylcze, które stały się współwłaścicielami ziemi i bogactw tubylczych społeczności, w tym – dla grup Unangax i Sugpiat – Aleut Corporation, Koniag, Inc., Chugach Alaska Corporation i Bristol Bay Native Corporation. Każdy z odpowiadających im obszarów geograficznych ma też własną korporację zarządzającą lokalną służbą zdrowia, opieką społeczną, oświatą i obroną praw tubylczych. Ostatnią istotną próbą naprawienia części historycznych krzywd Aleutów była ustawa Kongresu USA z 1988 roku (tzw. Aleut Restitution Act) wspierająca rozwój lokalnej samorządności oraz starania grup Aleutów o zachowanie własnych języków i tradycji kulturowych. W XVIII wieku Aleuci liczyli ok. 25 tys. osób. Spis z 1910 roku wykazał zaledwie 1491 Aleutów. W roku 2001 liczebność Aleutów wynosiła ok. 15 tys. osób.

Rdzenni mieszkańcy Wysp Aleuckich, położonych pomiędzy północnym Pacyfikiem a Morzem Beringa. Zarówno lud Aleutów, jak i wyspy są politycznie podzielone pomiędzy amerykański stan Alaska i rosyjski podział administracyjny Kraju Kamczackiego. Grupa ta jest również znana jako Unangax̂ w języku Unangam Tunuu, aleuckim. W języku aleutów są one znane pod endonimami Unangan (dialekt wschodni) i Unangas (dialekt zachodni), które oznaczają „ludzie”. Rosyjski termin „Алеу́т” był ogólnym terminem używanym zarówno w odniesieniu do rdzennej populacji Aleutów, Wyspy Aleuckie i ich sąsiedzi na wschodzie w archipelagu Kodiak, których nazywano także „Eskimosami z Pacyfiku” lub Sugpiat/Alutiit. Aleuci mówią Unangam Tunuu, językiem aleutów, a także angielskim i rosyjskim odpowiednio w Stanach Zjednoczonych i Rosji. Szacuje się, że 150 osób w Stanach Zjednoczonych i pięć osób w Rosji mówi po aleucku. Język należy do rodziny języków eskimosko-aleuckich i obejmuje trzy dialekty:

wschodni aleucki, używany na wschodnich Aleutach, na wyspach Shumagin, Fox i Pribilof

Atkan, używany na wyspach Atka i Bering

obecnie wymarły dialekt attuański.

Wyspy Pribilof mają największą liczbę aktywnych głośników Unangam Tunuu. Większość rodzimych starszych mówi po aleucku, ale zwykli ludzie rzadko mówią płynnie tym językiem. Od 1829 roku Aleut pisano cyrylicą. Od 1870 r. język ten zapisywany jest alfabetem łacińskim. Opublikowano słownik i gramatykę aleucką, a fragmenty Biblii przetłumaczono na język aleucki.

Dialekty i plemiona Aleutów (Unangan):

1. Dialekt attuański i plemiona mówiące:

Sasignan (w dialekcie Attuan)/Sasxnan (w dialekcie wschodnim)/Sasxinas (w dialekcie zachodnim) lub Mieszkańcy Near Islands: na Near Islands (Attu, Agattu, Semichi)

Kasakam Unangangis (w języku Aleut, dosł. „Russian Aleut”) lub Copper Island Aleut: na Wyspach Komandorskich Federacji Rosyjskiej (Bering, Medny)

2. ? Qax̂un lub Mieszkańcy Rat Islands: na wyspie Buldir i Rat Islands (Kiska, Amchitka, Semisopochnoi)

3. Dialekt Atkan lub zachodni Aleut lub Aliguutax̂ (w języku Aleut) i plemiona mówiące:

Mieszkańcy wysp Naahmiĝus lub Delarof: na wyspach Delarof (Amatignak) i Andreanof (Tanaga)

Mieszkańcy wysp Niiĝuĝis lub Andreanof: na wyspach Andreanof (Kanaga, Adak, Atka, Amlia, Seguam)

4. Dialekt i plemiona mówiące wschodnich Aleutów:

Akuuĝun lub Uniiĝun, czyli Wyspiarze Czterech Gór: na Wyspach Czterech Gór (Amukta, Kagamil)

Qawalangin lub mieszkańcy Fox Islands: na Wyspach Fox (Umnak, Samalga, zachodnia część Unalaski)

Mieszkańcy wysp Qigiiĝun lub Krenitzen: na Wyspach Krenitzin (wschodnia część Unalaski, Akutan, Akun, Tigalda)

Qagaan Tayaĝungin lub mieszkańcy wysp Sanak: na wyspach Sanak (Unimak, Sanak)

Dialekt Taxtamam Tunuu języka Belkofskiego

Qaĝiiĝun lub mieszkańcy wysp Shumigan: na Wyspach Shumagin.

Aleutowie żyli w przeszłości na Wyspach Aleuckich, Wyspach Shumagin i w zachodniej części Półwyspu Alaska, a przed kontaktem z Europą ich populacja szacowana była na około 25 000. W latach dwudziestych XIX wieku kompania rosyjsko-amerykańska zarządzała dużą częścią północnego Pacyfiku podczas ekspansji handlu futrami pod przewodnictwem Rosji. Przesiedlili wiele rodzin Aleutów na Wyspy Komandorskie (w rejonie Aleuckiego Kraju Kamczackiego w Rosji) i na Wyspy Pribilof (na Alasce). W dalszym ciągu istnieją w nich społeczności składające się z większości Aleutów. Według spisu ludności z 2000 r. 11 941 osób zidentyfikowano jako Aleuci, a 17 000 jako mających częściowe pochodzenie Aleutów. Przed trwałymi kontaktami z Europą na archipelagu żyło około 25 000 Aleutów. Według Encyclopædia Britannica Online na początku XXI wieku ponad 15 000 ludzi ma Aleutów. W XIX i na początku XX wieku Aleuci ponieśli wiele ofiar śmiertelnych z powodu eurazjatyckich chorób zakaźnych, na które nie byli odporni. Ponadto ludność ucierpiała, ponieważ zakłócony został jej zwyczajowy tryb życia. Rosyjscy kupcy, a później Europejczycy żenili się z Aleutami i zakładali z nimi rodziny. Po przybyciu rosyjskich misjonarzy prawosławnych pod koniec XVIII wieku wielu Aleutów przeszło na chrześcijaństwo. Spośród licznych rosyjskich kongregacji prawosławnych na Alasce większość to rdzenni mieszkańcy Alaski. Jednym z pierwszych chrześcijańskich męczenników w Ameryce Północnej był św. Piotr Aleut. W XVIII wieku rosyjscy kupcy promyshlenniki założyli na wyspach osady. Było duże zapotrzebowanie na futra, które Aleuci dostarczali z polowań. W maju 1784 r. miejscowi Aleuci zbuntowali się na Amchitce przeciwko rosyjskim kupcom. (Rosjanie mieli tam małą placówkę handlową.) Według Aleutów, z relacji sporządzonej przez japońskich rozbitków i opublikowanej w 2004 roku, liczebność wydr z roku na rok malała. Rosjanie płacili Aleutom coraz mniej towarów w zamian za produkowane przez nich futra. Japończycy dowiedzieli się, że Aleuci uznali, że sytuacja znalazła się w kryzysie. Czołowi Aleuci negocjowali z Rosjanami, twierdząc, że nie dostarczyli wystarczających dostaw w zamian za futra. Niezimow, przywódca Rosjan, rozkazał dwóm swoim ludziom, Stephanovowi (ステッパノ Suteppano) i Kazhimowowi (カジモフ Kazimofu), zabić swoją kochankę Oniishin (オニイシン Oniishin), która była córką wodza Aleutów, ponieważ wątpił, czy Oniishin próbowała odwieść go od jej ojca i innych przywódców od naciskania na więcej towarów. Po zabiciu czterech przywódców Aleuci zaczęli przemieszczać się z Amchitki na sąsiednie wyspy. Niezimow, przywódca grupy rosyjskiej, został uwięziony po zgłoszeniu całego zdarzenia rosyjskim urzędnikom. (Według Hokusa bunryaku (jap. 北槎聞略), napisanego przez Katsuragawę Hoshū po wywiadzie z Daikokuyą Kōdayū).

Według danych Russian American Company (RAC) przetłumaczonych i opublikowanych w Journal of California and Great Basin Anthropology, w konflikt zaangażowany był 200-tonowy statek do polowań na wydry o nazwie Il'mena z załogą składającą się z różnych narodowości, w tym z większością kontyngentu Aleutów, co doprowadziło do masakry rdzennych mieszkańców wyspy San Nicolas. W 1811 roku, aby zdobyć więcej cennych pod względem handlowym skór wydr, grupa myśliwych aleutów udała się na przybrzeżną wyspę San Nicolas, w pobliżu granicy Alta California i Baja California. Lokalnie zamieszkujący naród Nicoleño zażądał od myśliwych Aleutów zapłaty za dużą liczbę wydr zabijanych na tym obszarze. Powstał spór, który stał się gwałtowny; w następnej bitwie Aleutowie zabili prawie wszystkich mężczyzn Nicoleño. Oprócz dużej liczby ofiar śmiertelnych z powodu chorób eurazjatyckich, Nicoleños tak bardzo ucierpieli z powodu utraty swoich ludzi, że do 1853 roku tylko jedna Nicoleñanka (Juana Maria, Samotna Kobieta z San Nicolas) pozostała przy życiu. W czerwcu 1942 roku, podczas II wojny światowej, siły japońskie zajęły wyspy Kiska i Attu na zachodnich Aleutach. Później przewieźli pojmanych mieszkańców wysp Attu na Hokkaidō, gdzie byli przetrzymywani jako jeńcy wojenni w trudnych warunkach. Obawiając się japońskiego ataku na inne Wyspy Aleuckie i kontynentalną Alaskę, rząd Stanów Zjednoczonych ewakuował setki kolejnych Aleutów z zachodniego łańcucha i Pribilofów, umieszczając ich w obozach dla internowanych na południowo-wschodniej Alasce, gdzie wielu zmarło na odrę, grypę i inne szybko rozprzestrzeniające się choroby zakaźne w przepełnionych akademikach. W sumie około 75 osób zginęło podczas amerykańskich internowań, a 19 w wyniku japońskiej okupacji. Ustawa o restytucji Aleutów z 1988 r. była próbą Kongresu zadośćuczynienia ocalałym. W dniu 17 czerwca 2017 r. rząd USA oficjalnie przeprosił za internowanie ludności Unangan i traktowanie jej w obozach Kampania Stanów Zjednoczonych podczas II wojny światowej mająca na celu odzyskanie Attu i Kiski była znaczącym elementem operacji na teatrach amerykańskich i na Pacyfiku. Przed głównymi wpływami z zewnątrz na archipelagu żyło około 25 000 Aleutów. Obce choroby, surowe traktowanie i zakłócenia rdzennego społeczeństwa wkrótce zmniejszyły populację do mniej niż jednej dziesiątej tej liczby. Spis powszechny z 1910 r. wykazał 1491 Aleutów. W spisie powszechnym z 2000 r. 11 941 osób zidentyfikowano jako Aleuci; prawie 17 000 stwierdziło, że Aleuci należeli do ich przodków.

Aleuci budowali częściowo podziemne domy zwane barabarą. Według Lillie McGarvey, XX-wiecznej przywódczyni Aleutów, barabary zapewniają „mieszkańcom suchość przed częstymi deszczami, ciągłe ciepło i przytulną osłonę przed silnymi wiatrami powszechnymi w okolicy”. Aleutowie przetrwali dzięki polowaniu i zbieractwu. Łowili łososia, kraby, skorupiaki i dorsze, a także polowali na ssaki morskie, takie jak foki, morsy i wieloryby. Przetwarzali ryby i ssaki morskie na różne sposoby: suszone, wędzone lub pieczone. Karibu, woły piżmowe, jelenie, łosie, wieloryby i inne rodzaje zwierzyny łownej jedzono w formie pieczonej lub konserwowanej do późniejszego wykorzystania. Suszyli jagody. Przetwarzano je również jako alutiqqutigaq, mieszankę jagód, tłuszczu i ryb. Gotowana skóra i tłuszcz wieloryba to przysmak, podobnie jak morsa. Obecnie wielu Aleutów nadal je zwyczajową żywność pochodzącą z lokalnych źródeł, ale kupuje też przetworzoną żywność od Outside, która jest droga na Alasce. Sporządzono pełną listę ich etnobotaniki, obejmującą 65 udokumentowanych zastosowań roślin.

Zwyczajowa sztuka Aleutów obejmuje wyrób broni, budowę baidarkas (specjalnych łodzi myśliwskich), tkactwo, figurki, odzież, rzeźbienie i tworzenie masek. Zarówno mężczyźni, jak i kobiety często rzeźbili z kości słoniowej i drewna. Dziewiętnastowieczni rzemieślnicy słynęli z ozdobnych drewnianych kapeluszy myśliwskich, które charakteryzują się wyszukanymi i kolorowymi wzorami i mogą być ozdobione wąsami lwów morskich, piórami i kością słoniową morsa. Andrew Gronholdt z Wysp Shumagin odegrał kluczową rolę we wskrzeszeniu starożytnej sztuki budowania chagudaxów, czyli wizjerów myśliwskich z giętego drewna. Aleuckie kobiety szyły drobno szyte, wodoodporne parki z foczych jelit i tkały drobne kosze z trawy morskiej (Elymus mollis). Niektóre kobiety Aleutów nadal tkają kosze z życicy. Sztuki Aleutów są praktykowane i nauczane w całym stanie Alaska. Ponieważ wielu Aleutów przeniosło się z wysp do innych części stanu, zabrali ze sobą wiedzę o swojej sztuce. Przyjęli także nowe materiały i metody w swojej sztuce, w tym serigrafię, sztukę wideo i sztukę instalacji. Rzeźby Aleutów, odmienne w każdym regionie, od wieków przyciągają handlarzy, w tym wczesnych Europejczyków i innych rdzennych mieszkańców Alaski. Historycznie rzecz biorąc, rzeźbienie było męską cechą artystyczną i przywódczą, podczas gdy obecnie zajmują się nią obie płcie. Najczęściej rzeźby z kości morsa i drewna wyrzuconego na brzeg powstały w ramach wyrobu broni myśliwskiej. Rzeźby przedstawiają lokalne zwierzęta, takie jak foki i wieloryby. Rzeźbiarze aleuccy rzeźbili także postacie ludzkie. Aleuci rzeźbią także kość morsa do innych celów, takich jak biżuteria i igły do szycia. Biżuteria wykonywana jest według wzorów specyficznych dla regionu danego narodu. Każdy klan miałby specyficzny styl oznaczający jego pochodzenie. Ozdoby jubilerskie wykonywano do przekłuwania warg (obrączki), nosa i uszu, a także do naszyjników. Każda kobieta miała własne igły do szycia, które sama robiła i które często miały szczegółowe końcówki w postaci zwierzęcych łbów. Główną metodą Aleutów w plecionkarstwie był fałszywy haft (nakładka). Na podstawową powierzchnię tkacką nałożono pasma traw lub trzciny, aby uzyskać efekt plastyczny. Koszykarstwo było sztuką zarezerwowaną dla kobiet. Wczesne kobiety aleuckie tworzyły kosze i tkane maty o wyjątkowej jakości technicznej, używając jako narzędzia jedynie paznokcia kciuka, wyhodowanego, a następnie zaostrzonego. Dziś tkacze aleuccy w dalszym ciągu wytwarzają tkane kawałki trawy o niezwykłej fakturze przypominającej tkaninę, dzieła sztuki nowoczesnej zakorzenione w starożytnej tradycji. Kora brzozy, pióra maskonurów i fiszbin są również powszechnie używane przez Aleutów w plecionkarstwie. Aleuckie określenie kosza na trawę to qiigam aygaaxsii. Jedną z przywódczyń Aleutów, uznaną przez stan Alaska za swoją pracę w nauczaniu i ożywianiu koszykarstwa aleuckiego, była Anfesia Shapsnikoff. Jej życie i osiągnięcia zostały przedstawione w książce Moments Rightly Placed (1998). Stworzono maski, aby przedstawiać postacie z ich mitów i historii mówionej. Atkowie wierzyli, że przed nimi na ich ziemi mieszkał inny lud. Przedstawiali takich starożytnych w swoich maskach, które przedstawiają antropomorficzne stworzenia nazwane w ich języku. Knut Bergsland twierdzi, że ich słowo oznacza „jak te znalezione w jaskiniach”. Maski były na ogół rzeźbione z drewna i dekorowane farbami wykonanymi z jagód lub innych produktów naturalnych. Pióra wkładano w wycięte otwory dla dodatkowej dekoracji. Maski te były używane podczas ceremonii, od tańców po pochwały, każda z własnym znaczeniem i celem.

Tatuaże i kolczyki Aleutów świadczyły o osiągnięciach i poglądach religijnych. Wierzyli, że ich sztuka ciała zadowoli duchy zwierząt i sprawi, że wszelkie zło zniknie. Uważano, że otwory ciała są drogami wejściowymi złych istot. Przekłuwając ich otwory: nos, usta i uszy, powstrzymywali złe istoty, koughkh, przed wejściem do ich ciał. Body art również poprawiło ich urodę, status społeczny i autorytet duchowy. Przed XIX wiekiem kolczyki i tatuaże były bardzo powszechne wśród Aleutów, zwłaszcza wśród kobiet. Piercing, taki jak kolczyk w nosie, był powszechny zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet i zwykle wykonywano go kilka dni po urodzeniu. Ozdobę wykonywano z różnych materiałów, kawałka kory, kości lub trzonka z pióra orła. Od czasu do czasu dorosłe kobiety ozdabiały szpilki do nosa, zawieszając na sznurkach kawałki bursztynu i koralowca; półszlachetne przedmioty zwisały im do brody. Powszechne było również przekłuwanie uszu. Aleuci przekłuwali dziury wokół krawędzi uszu muszlami dentystycznymi (skorupami zębów lub kłami), kością, piórami, suszonymi skrzydłami ptaków lub czaszkami i/lub bursztynem. Materiały kojarzone z ptakami były ważne, ponieważ uważano, że ptaki chronią zwierzęta w świecie duchów. Samiec nosił wąsy lwa morskiego w uszach jako trofeum swojej wiedzy myśliwskiej. Noszone ze względów dekoracyjnych, a czasami w celu podkreślenia pozycji społecznej, reputacji i wieku noszącego, Aleuty przekłuwały dolne wargi kością morsa i nosiły koraliki lub kości. Osoba z największą liczbą kolczyków cieszyła się najwyższym szacunkiem. Tatuowanie kobiet rozpoczęło się po osiągnięciu dojrzałości fizycznej, po menstruacji, w wieku około 20 lat. Historycznie rzecz biorąc, mężczyźni otrzymywali swój pierwszy tatuaż po zabiciu pierwszego zwierzęcia, co było ważnym rytuałem przejścia. Czasami tatuaże sygnalizowały klasę społeczną. Na przykład córka bogatego, sławnego przodka lub ojca ciężko pracowała nad swoimi tatuażami, aby pokazać osiągnięcia tego przodka lub ojca. Szyli lub nakłuwali różne wzory na brodzie, boku twarzy lub pod nosem. W Snow Crash, powieści science fiction amerykańskiego pisarza Neala Stephensona, główna postać o imieniu Raven jest przedstawiana jako Aleut o niesamowitej wytrzymałości i umiejętnościach łowieckich. Historia opowiada o zemście spowodowanej po części postrzeganym złym traktowaniem Aleutów.

Rdzenna populacja Wysp Aleuckich na Oceanie Spokojnym, Wysp Shumagin, a także zachodniego wybrzeża Alaski aż do rzeki Ugashik na północy. Większość żyje w USA (Alaska), mniejsza część w Rosji (Kamczatka). W 2010 roku w Stanach Zjednoczonych było 2300 Aleutów. W Federacji Rosyjskiej, Aleuci figurują na Jednolitej Liście Mniejszości Rdzennych Federacji Rosyjskiej; co więcej, ich liczba w Rosji w 2002 r. wyniosła 540 osób, w 2010 r. – 482, w 2021 r. – 397. Jako imię własne Aleuci używali zazwyczaj nazw „unangan” i „unangas”. Do czasu przybycia Rosjan, tj. w połowie XVIII w. Aleutowie liczyli od 8 do 10 tysięcy osób. Aleuci mówią językiem aleuckim, który zwykle dzieli się na cztery dialekty:

dialekt wschodni (większość Wysp Aleuckich)

dialekt zachodni (wyspa Atka na zachodnich Aleutach)

dialekt Beringa (Wyspa Beringa – Wyspy Komandorskie)

dialekt Miednowski (wcześniej zamieszkiwany na Wyspie Mednyjskiej – Wyspy Komandorskie, obecnie jego nieliczni użytkownicy mieszkają na Wyspie Beringa).

Typ antropologiczny (wg V. I. Niemirowicza-Danczenki, 1877): „Szeroka, płaska twarz z wydatnymi kośćmi policzkowymi i skośnymi oczami raczej sugeruje pokrewieństwo tego plemienia z Mongołem niż z rasą amerykańską”. Zauważył także, że kolor ciała i twarzy Aleutów jest biały, co odróżnia ich od ciemnoskórych Czukczów i Eskimosów. Przez długi czas istniały dwie hipotezy dotyczące ich pochodzenia. Według jednego Aleuci przybyli z północno-wschodniego wybrzeża Azji, według drugiego z Alaski. Historia badań Aleutów rozpoczyna się od odkrycia Wysp Aleuckich w 1741 r. przez wyprawę Wielkiej Północnej (Druga Kamczatka) (1733–1743). Rosyjscy marynarze, badacze i przemysłowcy gromadzili dane na temat kultury ludu. Aleuci przejęli wiele rosyjskich narzędzi i artykułów gospodarstwa domowego, zachowując w większości swój tradycyjny sposób życia. Od 1799 roku Wyspy Aleuckie i przyległa część Alaski były administrowane przez Kompanię Rosyjsko-Amerykańską (RAC). Aby zagospodarować niezamieszkane wcześniej Wyspy Komandorskie, w 1826 roku kompania zaczęła przesiedlać tam aleuckich rybaków (przodków obecnej populacji Wysp Komandorskich) z pobliskich Wysp Aleuckich. Głównym celem Kompanii Rosyjsko-Amerykańskiej było wykorzystanie Aleutów jako łowców fok i wydr morskich, których futra były niezawodnym i głównym źródłem zysku (przed odkryciem złota w Klondike).

W 1867 roku Aleuty wraz z Alaską zostały sprzedane Stanom Zjednoczonym, po czym Aleuci w Rosji pozostali już tylko na Wyspach Komandorskich. Aleutowie i Kreole, którzy dostali się pod panowanie USA, zostali sklasyfikowani jako „plemiona niecywilizowane” i utrzymali ten status do 1915 roku. Zgodnie z ustawą Alaska Native Claims Settlement Act uchwaloną w grudniu 1971 r., Aleutian Corporation została utworzona w czerwcu 1972 r. w celu rozwiązywania problemów gruntów niegdyś wyobcowanych z rdzennej ludności, a także zawierania kontraktów rządowych, zarządzania nieruchomości i inwestycje w różne projekty na kontrolowanym przez siebie terytorium. „Ustawa” uznała także prawo Aleutów do „prowadzenia tradycyjnego trybu życia” i przewidywała wypłatę im odszkodowań za wyalienowane ziemie. W 1882 r. populacja Aleutów w Rosji (wraz z Kreolami) na Wyspach Komandorskich liczyła 500 osób. Aleutowie zajmowali się rybołówstwem, łowieniem ryb i ptaków, hodowlą psów zaprzęgowych i ogrodnictwem. Najwięcej populacji wysp odnotowano w 1899 r.: 354 osoby na Wyspie Beringa i 283 osoby na Wyspie Medny. W 1928 roku Wyspy Komandorskie zostały przyłączone do Aleuckiego Regionu Narodowego. Tradycyjne wierzenia charakteryzują się animizmem. Czczono duchy przodków, których wizerunki wykonane z kamienia, kości, drewna i ptasich skór były przekazywane jako osobiste amulety. Duchy patronów reprezentowane były przez drewniane maski, które noszono podczas tańców rytualnych. Szamanizm był powszechny wśród Aleutów, w których mitologii istniały idee o różnych światach. Strój szamana, podobnie jak niektórych ludów Syberii, symbolizował ptaka. Pod koniec XVIII w. Aleuci po silnej asymilacji ze strony rosyjskich przemysłowców i kupców przeszli na prawosławie. Stała obecność księży wśród Aleutów rozpoczęła się latem 1824 roku, kiedy na wyspę Unalaska przybył I. E. Veniaminov (św. Innocenty) i przebywał tu przez dziesięć lat. Już w połowie XVIII w. Aleuci doświadczyli zróżnicowania społecznego i majątkowego, zachowując przy tym podstawy ustroju plemiennego. V. I. Niemirowicz-Danczenko zauważył, że przed przybyciem Rosja, Aleutów podzielono na trzy klasy:

pierwsza obejmowała toen (przodkowie, starsi w klanie) i innych szlachetnych Aleutów

druga - wolni ludzie

trzecia - niewolnicy (kalgi, potomkowie jeńców wojennych).

Po przekazaniu kontroli nad Wyspami Aleuckimi RAC, niewolnictwo zostało zniesione, a zabawkarze zostali urzędnikami firmy.

Wschodni Aleuci wolą nazywać się Unangan, ale kiedy rosyjscy handlarze futrami spotkali ich po raz pierwszy w XVIII wieku, nazwali ich Aleutami. Kiedy Imperium Rosyjskie sprzedało Alaskę Stanom Zjednoczonym w 1867 r., ludność tubylcza żyła teraz po obu stronach międzynarodowej granicy, ponieważ ich łańcuch wysp Aleuckich rozciągał się pomiędzy obydwoma krajami. Tradycyjnie byli to myśliwi. Rosjanie traktowali ich w ten sam sposób, w jaki traktowali poddanych, z tą różnicą, że oczekiwano od nich, że będą dostarczać futra, a nie produkować dla swoich panów. Pod koniec XX wieku Aleuci mogli zacząć przywracać swoje tradycyjne zwyczaje. Obejmowało to ich gospodarkę polegającą na polowaniu na własne potrzeby i gromadzeniu żywności. Po raz kolejny zaczęli zajmować się rzemiosłem i mówić swoim starożytnym językiem. Tradycyjnie ci ludzie czcili różne siły duchowe, które według nich mogły im przynieść korzyść. Wzywali szamanów do kontaktu z duchami.

2 notes · View notes