#Guldensporenslag

[kronieken]

De Veurnenaars beloven 'beteringe'

En nu dwalen we terug naar het Veurne van 1300 waar ze het gelag betalen voor hun steun aan de graaf en hun voorrechten en eigendomstitels al opnieuw zijn kwijt gespeeld. De schepenen van de stad zijn immers samen met Gwijde van Dampierre als vijanden van de Filips de Schone aangehouden in Frankrijk. Er moeten grote smeekbeden bij de Franse koning te pas komen, om ten lange laatste deze…

[kleefkruid]

Samson ET Gert?? 'ET' ??!

Bracket 1 Round 1a

Samson:

[racefortheironthrone]

A Guildsman Goes Forth to War, World-Building Part II

Historical Departures:

As you might imagine, in a world that's experienced quite a significant change almost a thousand years previously, Europe circa 1500 AD in A Guildsman Goes Forth to War is not the same as the one from our timeline. Names and places are familiar but distinct, and the borders of entire countries have shifted because a battle that went one way in one timeline went the other in this.

For the purposes of this novel, I wish to draw your attention to two more significant historical departures that will be the most central to the main characters and the plot.

The first departure has to do with the outcome of the Franco-Flemish War at the beginning of the 14th century. As in our timeline, the war began as a conflict between Phillip the Fair (although in this world, he was King of Gallia, rather than of France) and the Count of Flanders, and turned into a Flemish revolt against the overlordship of France that enraged and terrified the French chivalry after the Guldensporenslag. Unlike our timeline, however, the Count of Flanders offered marriage of his younger daughter to Rudolf I of the Empire after Phillip blocked his marriage alliance to Edward of Anglia.

While sadly in this timeline the Flemish cause did not ultimately win victory either, the Imperial marriage meant that when French forces pushed the Flemings' backs to the wall at Zierikzee and Mons-en-Pévèle, they were met by an Imperial expeditionary force. Rudolf I was no partisan of the burghers, but neither was he about to have Phillip the Fair as a neighbor. And so instead, the Low Countries became a buffer zone between the Kingdom of Gallia and the Sacrum Imperium.

Major warfare between Gallia and the Empire was avoided. (After all, Phillip had his hands full with Edward and Rudolf desperately needed that bastard Pope to agree to his coronation.) As for the people who had fought so hard for their freedom, the militias were disbanded, the burghers were stripped of much of their former independence, all commoners were forbidden to carry arms, and the local nobility were carefully balanced between Gallician and Imperial lines to keep the peace. Everyone returned to the business of spinning thread into gold. But still the memory of the goedendag lingered...

The second, more recent event is the rise of the Lega di Mille Communi. At the height of the Wars of the Guelphs and Ghibellines, a number of Italian communes hatched a conspiracy "as to dwarf any previous such venture in the history of man." To end the constant fighting and free themselves from the ambitions of Pope and Emperor both, these communes pretended loyalty to both factions, offering loans and fighting men while working within the walls of their own cities to plant spies, provacateurs, and assassins among the leading families of the signorile.

This silent campaign built to its height at the Second Battle of Legnano, where the combined forces of Pope Boniface VIII and his Guelph allies and Emperor Louis IV and his Ghibellines met again at that place honored in song and memory as the place where Barbarossa was humbled. When the battle was fully joined, a pre-arranged signal was given and the condottieri on both sides turned on their own armies, making a daring charge for the command tents of Pope and Emperor alike. In the confusion and chaos, those great and noble persons were taken captive in the name of the newly revealed Lega di Mille Communi.

The shockwave echoed across all Europe. For six months, the greatest secular and religious authorities in Christendom lingered in golden fetters, while Kings and Cardinals from ultramontano threatened foreign intervention. Across northern and central Italy, a civil war raged in the streets and in the fields, but the Guelph and Ghibelline partisans found themselves leaderless and undirected, unwilling to combine with their hated enemies against the professional forces of the well-heeled Lega who toppled government after government from within and without. When the dust had settled, a "Treaty of Perpetual Liberty" was signed by the Empire and the Papal See alike. Under the terms of this pact, the Lega was recognized as independent of both, the sole legitimate sovereign of all territories south of the Alps.

Naturally, this document signed under heavy coercion was immediately repudiated the moment the principals were freed (albeit under heavy bond). Louis IV declared war the moment he set foot on German soil, and Boniface would have done the same in his own territories had he not dropped dead of a rage-induced stroke. For another ten years, the Lega fought to uphold the Treaty, and ultimately narrowly triumphed thanks to a crucial alliance with the Swiss Confederacy that bled the Emperor's legions white as they tried to fight their way south through the Alps, and thanks to a deadlocked Papal conclave (kept that way by heavy bribery and constant espionage) that allowed the Lega to fight on one front at a time.

But in the end, the Lega endured because of the simple principles of its constitution. Under the articles of federation and defensive alliance, each commune was largely free to govern itself within certain boundaries. No separate alliance or agreement with any foreign state was allowed. Limited wars between Communi were allowed after arbitration, but not to the point of outright conquest of one city-state over another. Contracts would be honored across the Lega, and exchange rates between local currencies would be fixed at yearly conferences. Violators would face the combined forces of every other Communi bound together in fraternal oath.

One Pope after the other was crippled with debt until they had to sell the Donation of Pepin city by city and valley by valley, culminating in a truly Croesian subvention from the Lega for the new Prince of the Vatican. The Kingdom of Naples tried again and again to fight its way up the boot, only to find itself mired in costly sieges ahead and suspiciously well-funded peasant rebellions behind, until eventually the House of Anjou declined into civil war. The Lega was not a peaceful country after independence, but the fighting kept their condottieri well-trained and well-paid, and a new cultural ethos emerged among the Communi that they would uphold as jealously as the virginity of their kinswomen: "I against my brother, my brother and I against my cousin, my cousins and I against a foreigner."

And so for the first time since the time of the Divine Julius, one of the major powers of Europe was a Republic(s). A specter had begun to haunt the crowned heads of Christendom...

[roderidderhottakes]

De Rode Ridder - De Zwarte Wolvin

We nemen hier direct de eerste vier panelen van de strip mee want we worden direct in de actie gedropt.

We hebben geen jaartal meegekregen, en uit eerdere avonturen weten we ondertussen dat Johan "all over the place" zit zowel in tijd (na de Guldensporenslag van 1302 na een opmerking in Storm over Damme en toch plots vlak voor de invasie van de Mongolen in de ruime omgeving van Bagdad een kleine honderd jaar eerder in De Parel van Bagdad) als in ruimte (Noorwegen, West-Ierland, Japan, Bagdad, Cambodja,...). We hebben dus het raden naar deze "vreemde horden".

Goed, dan kijken we maar naar de tweede prent.

Daar zien we een slagveld. Een hoop ridders (en mooie wapenschilden) liggen her en der verspreid. Je ziet kapotte lansen, een helm, kapotte banieren en een pijl. Het is duidelijk dat het hier om een zware slag ging. Zoals de scenarist schrijft: een akelige blik.

Maar wat zien we in het derde paneel? Iemand die de Rode Ridder moet voorstellen! De veldslag heeft hem precies een heel pak ouder gemaakt. Zijn hoofd lijkt wat vierkanter en hij heeft weinig kin. Vergelijk dat even met de vierde prent en je bent niet zeker dat het over dezelfde persoon gaat.

[brookstonalmanac]

Events 7.11 (before 1920)

472 – After being besieged in Rome by his own generals, Western Roman Emperor Anthemius is captured in St. Peter's Basilica and put to death. 813 – Byzantine emperor Michael I, under threat by conspiracies, abdicates in favor of his general Leo the Armenian, and becomes a monk (under the name Athanasius). 911 – Signing of the Treaty of Saint-Clair-sur-Epte between Charles the Simple and Rollo of Normandy. 1174 – Baldwin IV, 13, becomes King of Jerusalem, with Raymond III, Count of Tripoli as regent and William of Tyre as chancellor. 1302 – Battle of the Golden Spurs (Guldensporenslag in Dutch): A coalition around the Flemish cities defeats the king of France's royal army. 1346 – Charles IV, Count of Luxembourg and King of Bohemia, is elected King of the Romans. 1405 – Ming admiral Zheng He sets sail to explore the world for the first time. 1410 – Ottoman Interregnum: Süleyman Çelebi defeats his brother Musa Çelebi outside the Ottoman capital, Edirne. 1476 – Giuliano della Rovere is appointed bishop of Coutances. 1576 – While exploring the North Atlantic Ocean in an attempt to find the Northwest Passage, Martin Frobisher sights Greenland, mistaking it for the hypothesized (but non-existent) island of "Frisland". 1616 – Samuel de Champlain returns to Quebec. 1735 – Mathematical calculations suggest that it is on this day that dwarf planet Pluto moved inside the orbit of Neptune for the last time before 1979. 1789 – Jacques Necker is dismissed as France's Finance Minister sparking the Storming of the Bastille. 1796 – The United States takes possession of Detroit from Great Britain under terms of the Jay Treaty. 1798 – The United States Marine Corps is re-established; they had been disbanded after the American Revolutionary War. 1801 – French astronomer Jean-Louis Pons makes his first comet discovery. In the next 27 years he discovers another 36 comets, more than any other person in history. 1804 – A duel occurs in which the Vice President of the United States Aaron Burr mortally wounds former Secretary of the Treasury Alexander Hamilton. 1833 – Noongar Australian aboriginal warrior Yagan, wanted for the murder of white colonists in Western Australia, is killed. 1836 – The Fly-fisher's Entomology is published by Alfred Ronalds. The book transformed the sport and went to many editions. 1848 – Waterloo railway station in London opens. 1864 – American Civil War: Battle of Fort Stevens; Confederate forces attempt to invade Washington, D.C. 1882 – The British Mediterranean Fleet begins the Bombardment of Alexandria in Egypt as part of the Anglo-Egyptian War. 1889 – Tijuana, Mexico, is founded. 1893 – The first cultured pearl is obtained by Kōkichi Mikimoto. 1893 – A revolution led by the liberal general and politician José Santos Zelaya takes over state power in Nicaragua. 1897 – Salomon August Andrée leaves Spitsbergen to attempt to reach the North Pole by balloon. 1899 – Fiat founded by Giovanni Agnelli in Turin, Italy. 1906 – Murder of Grace Brown by Chester Gillette in the United States, inspiration for Theodore Dreiser's An American Tragedy. 1914 – Babe Ruth makes his debut in Major League Baseball. 1914 – The US Navy launches the USS Nevada (BB-36) as its first standard-type battleship. 1919 – The eight-hour day and free Sunday become law for workers in the Netherlands.

[josephinesliteraireblog123]

Kijkdoos- De Leeuw van Vlaanderen

Beste Lezers,

Voor mijn tweede boekopdracht moet ik een kijkdoos maken over een boek naar keuze. Voor deze opdracht heb ik het boek: "De Leeuw van Vlaanderen" gekozen. Ik was altijd al benieuwd naar het boek, omdat het gaat over de geschiedenis van Belgie. Mijn vader had het boek aangeraden dus ik heb het hierdoor gekozen voor mijn boekopdracht!

Ik vond het boek zeer mooi om te lezen maar ook erg moeilijk. Het boek is geschreven door Hendrik Conscience. Door de Leeuw van Vlaanderen te schrijven wordt hij vaak genoemd als "de man die zijn volk leerde lezen". Hij bracht de vlaamse trots terug naar Vlaanderen en bracht het nederlands naar de literatuur. In 1838, wanneer het boek werd geschreven, was frans de taal waar men in schreef. Hij deed dat wel met zijn vorige boeken, maar met dit boek deed hij dat niet. Hij schreef het in het nederlands en door zijn succes gingen andere schrijvers dat ook doen.

Het boek is zeker mooi geschreven en had een grote invloed op de maatschappij van die tijd, maar het is ook zeer veeleisend en lastig. Conscience maakt gebruik van een soort In Medias Res. Dit betekent dat het verhaal niet in het begin of op het einde begint, maar ergens in het midden. Conscience vraagt veel van zijn lezers, je moet de context al weten vooraf je aan het boek begint. Hij schetst het niet uit voor je, je moet je eigen research doen. Hierdoor moest ik eerst grondig lezen wat er zich afspeelde tijdens de 13-14de eeuw. Ik ben hierdoor te weten gekomen dat de fransen, belgie hadden bezit en dat de relatie tussen de fransen en vlamingen niet goed was. Ik moest ook weten hoe dat het Graafschap van Vlaanderen er in 1302 uitzag. Dit is anders dan hoe vlaanderen er nu uitziet:

Het verhaal is zeer gecompliceerd, als je de samenvatting ervan wilt weten kan je het altijd snel opzoeken. Ik zal het hebben over de scene van mijn kijkdoos:

Er zijn drie belangrijk personages in mijn kijkdoos waar ik belang naar toe wil brengen. De linkse ruiter in het grijs en zwart is Filips de Schone, koning van Frankrijk. Hij is niet de "slechte" antagonist, maar hij vecht wel tegen de twee andere personages in de Gulden Sporenslag in Kortrijk. (de echet antagonist is zijn vrouw, de koningin: Johanna van Navarra). De personage rechts achter in het wit is Pieter Deconinck. Hij werd voor de Guldensporenslag als ridder geslagen. Hij is moedig en verstandig en dat zien we doordat hij moedig tegen Filips achter het derde personage vecht. Het laatste personage uit de kijkdoos is Robert van Bethune, oftewel de Leeuw Van Vlaanderen. Hij is de zoon van Gwijde, de graaf en hij leidt dapper de aanval tegen de fransen in het boek en ook in mijn kijkdoos.

De reden waarom ik zeg dat hij dapper was, is omdat de fransen dubbel zo veel mensen had met veel betere harnassen en wapens dan de vlamingen. De valmingen hadden 32.000 man tijdens de Guldensporenslag, terwijl de fransen er 60.000 hadden. En toch zijn ze gewonnen.

De personage rechts met het kruis is eerder voor dramatisch effect in de plaats van iets accuraat uit het boek. Met andere woorden het zag er leuk uit om te doen, dus ik wou het implementeren in mijn werk. Je ziet ook enkele paarden en twee mannetjes van achteren. De mannetjes vertegenwoordigen leden van het franse leger. Het zwarte paard is van Filips (zwart=duister en vijandelijk) en het witte is van Robert(wit=goed,zuiver).

De tekst dat boven de personages hangt is zeer belangrijk: Bij de Brugse Metten op 18 mei 1302 werden enkele soldaten van het Franse garnizoen in Brugge vermoord door de inwoners tijdens een nachtelijke verrassingsaanval. Kort voor deze gebeurtenis, had Jacob van Châtillon, die de landvoogd was van de Franse koning en leenheer van het graafschap Vlaanderen, de stad ingenomen. Hij kon maar net ontsnappen die nacht. Dit gebeurde doordat Machteld door de fransen werd opgepakt nadat ze Brugge hadden binnengedrongen. Breydel ( Hij is het hoofd van de beenhouders uit Brugge. Breydel en Deconinck vormen samen een team) en De Coninck(het hoofd van de wolwevers uit Brugge, later geslagen als ridder) besluiten die avond hun woede te uiten door iedere Fransman in een café te vermoorden (die ze herkennen door het onvermogen om "Schild en Vriend" uit te spreken zonder accent).

Een ander detail uit de kijkdoos is de vlag(zelf getekend):

De leeuw is het symbool van Vlaanderen. Het representeert de trots, macht en overwinning van de vlamingen. Zo ziet het er echt uit ( in die tijd):

Proces van het maken van de kijkdoos:

Danku voor zover te komen!

Josephine :)

[lenteland5a]

Uitstap naar Kortrijk. Eerst het museum 1302 (Guldensporenslag) en in de namiddag een wandeling met stadsgids waarin we leerden over de stad in de middeleeuwen. We konden ook genieten van het zonnetje.

[maaarine]

“The people did not fight for the Flemish cause in the sense of modern nationalism.

It was primarily a social struggle. We, the craftsmen, against that small group of rich people who hold the power.

It is only afterwards that it was turned into a battle of the Flemish against the French.

And of course it was used in the 19th century as a symbol of Flemish independence from the French speakers, being the Walloons.”

Het verhaal van Vlaanderen 1x04: De Guldensporenslag

[merkwede]

De Guldensporenslag

Op 11 juli 1302 nam een Vlaams leger van gewone werklui het op tegen het Franse leger. De Vlamingen wonnen de slag, en namen geen gevangenen.

Meer over de guldensporenslag op historiek.net

Afbeelding: Nicaise de Keyser, De slag der gulden sporen. 1836

[basschel]

Inspired by the famous story “De Leeuw van Vlaanderen” (“The Lion of Flanders”) and the comic by Bob de Moor. A comic I read about a thousand times as a kid 😄😇 #procreate #flanders #vlaanderen #bobdemoor #leeuwvanvlaanderen #fanart #characterdesign #janbreydel #guldensporenslag #1302 (bij Boxtel) https://www.instagram.com/p/B5lAXUXgsuV/?igshid=1vo2l44xoyj3g

[historyfoundhere]

Slot Moermond is een slot gelegen in Zeeland. De eerste burcht werd in de 13e eeuw gebouwd door Costijn van Zierikzee en was de thuisbasis van de familie Van Renesse, met Jan II en Jan III als meest prominente leden. Het einde van de 13e eeuw was een turbulente tijd, waarbij Holland en Vlaanderen streden om invloed over Zeeland. Bovendien speelden ook de Fransen en Engelsen een politieke rol en speelden de Kruistochten. De familie van Renesse speelde het spel en een van de zetten in het spel zorgde voor de verwoesting van de burcht door Wolfert van Borsellen. Jan III zou in Vlaanderen uitgroeien tot een held vanwege zijn rol tijdens de Guldensporenslag tegen de Fransen in 1302. Nadat er ongeveer een eeuw een tweede kasteel op de plek gestaan heeft, werd rond 1513 de derde versie gebouwd. In de eeuwen die volgden werden diverse aanbouwen gerealiseerd. Een verdedigingsfunctie had het slot niet meer. In 1953 werd ook slot Moermond zwaar getroffen door de Watersnoodramp. Maandenlang stond er twee meter water in het kasteel. Dit betekende het einde van het private eigendom. Het kasteel werd verkocht, gerenoveerd en kreeg diverse bestemmingen. Momenteel is er een hotelketen in gevestigd. In de kasteeltuin vonden we dit geweldige kabouterpad. Zeker de moeite waard met kleine kinderen! #renesse #moermond #slotmoermond #kabouterpad #guldensporenslag #vlaanderen #zeeland #zeelandismooi #holland #florisv #wolfertvanborselen #burcht #kasteel #janvanrenesse #geschiedenisvannederland #nederlandsegeschiedenis #castlesofinstagram #jan #kasteleninnederland #kastelen #wandelenmetkinderen #eropuit #eropuitineigenland #nederland #bestofthenetherlands #bos #wandeleninhetbos #kabouter #historyfound (bij Slot Moermond) https://www.instagram.com/p/CRujPNpMjIP/?utm_medium=tumblr

[kronieken]

Duizenden blinkende sporen

De Vlamingen komen als duidelijke overwinnaars uit de veldslag. De Fransen verloren tijdens het gevecht 63 prinsen, hertogen en graven. En daarnaast nog 300 baanderheren, 3.000 edelen en 24.000 ruiters en voetknechten. Tot de meest gerenommeerde slachtoffers behoren Robrecht van Artesië, Jacques de Châtillon, Rudolf en Guido van Neslé, graaf Jean van Tancarville, Jean de Pontheu, de graven van…

[jmontaujoie]

James Ensor: (1860 -1949.) Lugt4060. ''La bataille des éperons d'or'' 1895. Seul exemplaire en couleur, sur Papier Japon léger ancien, authentifié à ce jour. Rehaussé à la gouache, aquarelle, crayons et pastels gras de couleur. Signée, datée, intitulée au crayon. En 1951, la Galerie Georges Giroux réunit 144 estampes en couleur sélectionnées pour leur qualité exceptionnelle et issues de la main d'Ensor. Un cachet sera dédié à cet événement unique et apposé au verso de chacune des 144 oeuvres. Début Janvier 2019, seules 2 sont identifiées et localisées, dont notre rare exemplaire sur papier Japon léger. Prix et renseignments sur rendez-vous. Expositions: Palais des Beaux Arts de Bruxelles du 19 Janvier 1929 au 17 Février 1929. Galerie Georges Giroux Brussels, Juin 1951. Vente Ensor, Bruxelles, Novembre 1951. Bibl: Catalogue d'inauguration Inauguration du Palais des Beaux Arts de Bruxelles,1929 Catalogue de l'inventaire Fritz Lugt, Fondation Custodia, Paris : Inv.''L.4060'' Catalogue Raisonné ''Tavernier'': #96. Pg.238-239. #jamesensorhuis #jamesensorexhibit #jamesensor #ensor #oostende #ostend #newyorkartgallery #londonart #londonartgallery #losangelesartgallery #parisartgallery #brafa #tefaf #masterpiece #masterpieces #guldensporenslag #fineart #finepainting #fineartgallery #modernartgallery #modernartmuseum #artmodern #londongallery #museumofmodernartnewyork https://www.instagram.com/p/Bsgc9lvnoyS/?utm_source=ig_tumblr_share&igshid=8ve55awq4wv7

[roderidderhottakes]

De Rode Ridder - Storm over Damme

Jaja, we gaan weer de geschiedenisles in duiken.

Johan verwijst hier naar de Guldensporenslag.

Tja, je vecht met een groepje Franse soldaten, dan kom je daar automatisch op uit. Enkel moet je het prentje voor de komende jaren onthouden want in nummer 109 "De Leeuw van Vlaanderen" zal Johan zich plots terug in de tijd begeven en deelnemen aan deze slag.

Of hij is meer dan 100 jaar oud. Als dat zo is, moet ik mijn commentaar op enkele prenten, genre "hij ziet er niet zo goed uit!", dringend herzien.

[brookstonalmanac]

Events 7.11 (before 1900)

472 – After being besieged in Rome by his own generals, Western Roman Emperor Anthemius is captured in St. Peter's Basilica and put to death. 813 – Byzantine emperor Michael I, under threat by conspiracies, abdicates in favor of his general Leo the Armenian, and becomes a monk (under the name Athanasius). 911 – Signing of the Treaty of Saint-Clair-sur-Epte between Charles the Simple and Rollo of Normandy. 1174 – Baldwin IV, 13, becomes King of Jerusalem, with Raymond III, Count of Tripoli as regent and William of Tyre as chancellor. 1302 – Battle of the Golden Spurs (Guldensporenslag in Dutch): A coalition around the Flemish cities defeats the king of France's royal army. 1346 – Charles IV, Count of Luxembourg and King of Bohemia, is elected King of the Romans. 1405 – Ming admiral Zheng He sets sail to explore the world for the first time. 1410 – Ottoman Interregnum: Süleyman Çelebi defeats his brother Musa Çelebi outside the Ottoman capital, Edirne. 1476 – Giuliano della Rovere is appointed bishop of Coutances. 1576 – While exploring the North Atlantic Ocean in an attempt to find the Northwest Passage, Martin Frobisher sights Greenland, mistaking it for the hypothesized (but non-existent) island of "Frisland". 1616 – Samuel de Champlain returns to Quebec. 1735 – Mathematical calculations suggest that it is on this day that dwarf planet Pluto moved inside the orbit of Neptune for the last time before 1979. 1789 – Jacques Necker is dismissed as France's Finance Minister sparking the Storming of the Bastille. 1796 – The United States takes possession of Detroit from Great Britain under terms of the Jay Treaty. 1798 – The United States Marine Corps is re-established; they had been disbanded after the American Revolutionary War. 1801 – French astronomer Jean-Louis Pons makes his first comet discovery. In the next 27 years he discovers another 36 comets, more than any other person in history. 1804 – A duel occurs in which the Vice President of the United States Aaron Burr mortally wounds former Secretary of the Treasury Alexander Hamilton. 1833 – Noongar Australian aboriginal warrior Yagan, wanted for the murder of white colonists in Western Australia, is killed. 1836 – The Fly-fisher's Entomology is published by Alfred Ronalds. The book transformed the sport and went to many editions. 1848 – Waterloo railway station in London opens. 1864 – American Civil War: Battle of Fort Stevens; Confederate forces attempt to invade Washington, D.C. 1882 – The British Mediterranean Fleet begins the Bombardment of Alexandria in Egypt as part of the Anglo-Egyptian War. 1889 – Tijuana, Mexico, is founded. 1893 – The first cultured pearl is obtained by Kōkichi Mikimoto. 1893 – A revolution led by the liberal general and politician José Santos Zelaya takes over state power in Nicaragua. 1897 – Salomon August Andrée leaves Spitsbergen to attempt to reach the North Pole by balloon. 1899 – Fiat founded by Giovanni Agnelli in Turin, Italy.

[zielsvlucht]

Verhalen bouwen (4)

4: Realisme, geloofwaardigheid en immersie

[deel 3 (Hero’s Journey en sneeuwvlok methode)]

Wanneer we het over verhalen hebben, gebruiken we wel eens de term realisme.

De Christopher Nolan Batman films worden vaak geprezen omdat ze realistischer zijn dan eerdere Batman films.

De boeken en televisie serie van Game Of Thrones staan bekend voor erg realistische politiek en moordtaferelen.

De oorlog die gevoerd wordt in de kinderreeks Avatar vinden velen ook verassend realistisch.

Maar de term wordt hier eigenlijk verkeerd gebruikt. Game Of Thrones en Avatar zijn erg fantasierijke verhalen over magie, wezens en plaatsen die niet bestaan. Batman gaat over een man die zichzelf in een vleermuis verkleedt om zo de misdaad te bestrijden. Deze verhalen zijn zeker niet realistisch… Maar fans van deze werken hebben wel een punt. Wat deze verhalen ongewoon maakt is niet realisme, maar de geloofwaardigheid. Het is een subtiel verschil, maar als je het verschil begrijpt zal dat je meer inzicht geven bij het bouwen van nieuwe verhalen.

Realisme

Als de bovenstaande voorbeelden geen realisme zijn, wat is realisme dan eigenlijk wel? Realisme is een kunststroming, een filosofie die de echte wereld wilt tonen in kunst. Het bestaat in alle media en je kan het een beetje zien als een reactie op romantisisme, een andere kunststroming.

Romantische kunst hemelt alles op. Bijvoorbeeld in De leeuw van Vlaanderen is de guldensporenslag heel spannend en dramatisch. De Vlamingen waren heldhaftig en dapper en overwonnen van een bijna onverslaanbare vijand met niets meer dan hun moed en hun boerenverstand. Maar Hendrik Conscience laat in zijn boek ook een aantal historische details varen, om er een beter verhaal van te kunnen maken. Zo gaat dat wel vaker in fictie. De meeste verhalen verbloemen slechte gebeurtenissen, of laten ze juist dramatischer uitschijnen dan ze eigenlijk (zouden) zijn. Dit om de lezer te entertainen of om een punt te maken.

Dit heeft zijn nadelen. Het echte leven is veel ingewikkelder dan in verhalen. Er is geen plot, geen einde waar het leven naar toe gaat of het nu een goed of een slecht einde is. In verhalen lees je enkel over interessante personages en bijna nooit over saaie mensen zoals jij en ik en de saaie leventjes die we leiden. Dat wilt niemand lezen… Een gevolg hiervan kan zijn dat lezers beginnen te denken dat hun eigen leven abnormaal saai of triestig is. In de boeken en films wordt iedereen altijd verliefd en zijn ze gelukkig. Maar jij en ik, wij lijken wel dag in dag uit te sukkelen door het leven en er is precies geen schrijver die van plan is om een groot avontuur voor ons klaar te zetten in het volgende hoofdstuk. Dit kan een deprimerend effect hebben op mensen, of zelfs op een heel volk, waarbij iedereen denkt dat hun eigen leven niet interessant genoeg is.

Hierom werd het realisme bedacht. Honoré de Balzac had een super grappige naam, maar hij was ook een zeer goede schrijver. Vandaag wordt hij beschouwd als één van de pioniers van het literair realisme. Zijn motto was: décrire la société dans son entier, telle qu’elle est. De maatschappij beschrijven met alles er op en er aan. Gewoon zoals ze is. Geen detail verstoppen omdat het te triest, te flauw of te saai is. De verhalen die Balzac schreef waren dan ook bijzonder saai. Hij wou geen wilde avonturen vertellen. Hij wou enkel tonen hoe het leven van zijn tijdgenoten er uit zag. Hij schreef over het dagdagelijkse leven van mensen van alle standen, over hun werkdag, over hun wereld,… Dat is realisme; zo dicht mogelijk tegen de werkelijkheid.

Ik heb nog nooit van mijn leven echt realistische fictie gelezen en jij waarschijnlijk ook niet. Dat is normaal. Echt realisme is ongelooflijk saai. Niemand wilt het lezen en weinig mensen willen het schrijven. Waarom vertel ik dit dan? Omdat het heel belangrijk is om als schrijver te begrijpen hoe onrealistisch de meeste fictie is. En dan heb ik het niet per se over fantasieverhalen zoals Batman en Game of Thrones. Ook de saaiste, minst fantasierijke, hedendaagse fictie over een moeder die bevriend wordt met de buurvrouw (of weet ik veel) is onrealistisch. Alle fictie, zelfs het monnikenwerk van Balzac zelf, is fundamenteel onrealistisch. Bijvoorbeeld:

Hoe vaak heb jij al eens gelezen of gezien dat een fictief personage middenin het verhaal naar toilet moest? Hoe lang duurt zo’n avontuur gewoonlijk? Een personage kan de wereld redden op een jaar tijd en ondertussen wordt er nooit vermeld dat hij of zij naar toilet gaat, maar jij zelf doet het meerdere keren op een dag.

Veel heldinnen reizen onverwachts naar verre oorden tijdens hun avonturen, maar gelukkig lijken ze geen last te hebben van hun maandstonden tijdens het avontuur. Of hebben ze dat wel maar wordt er gewoon niet over verteld in het boek? Was het toevallig een handig moment van de maand toen het avontuur begon? Hadden ze genoeg voorraad op zak?

De detective komt aan in een dorp waar hij nog nooit geweest is, ver van huis, om daar een moord op te lossen. Het was vier uur rijden, wordt er verteld. Maar gelukkig is de schrijver zo vriendelijk geweest om die vier lange saaie uren niet te beschrijven. Daarna gaat de detective slapen in een hotel maar wij hoeven niet te lezen hoe hij zich in checkt, of hoe het lastig parkeren was.

In de sitcom zitten alle vrienden altijd gezellig samen rond te hangen in hetzelfde ruime appartement. De helft van hen is werkloos of heeft blijkbaar een ander excuus om overdag thuis te zitten en deel te zijn van de aflevering, maar ze hebben precies geen moeite met de huur te betalen.

Alle goede verhalen zijn to the point, of zelfs to the plot point. Als iets niet plotrelevant is dan vertellen schrijvers het niet. En goed ook! Je verhaal moet toch enigszins gestroomlijnd zijn. Je moet je lezer er bij houden. Er moet altijd spanning zijn. Maar het effect hiervan is natuurlijk dat je met veel boeken te lezen het gevoel begint te krijgen dat je toch wel vaak naar toilet moet op een dag. Dat je abnormale maandstonden hebt. Dat het zo lang duurt om elke dag naar je school of je werk te geraken. Dat je niet zo veel moeite hoort te hebben met de huur te betalen van je eerste appartementje…

Als jij door instagram scrolt zal je enkel interessante foto’s zien. Niemand neemt een foto van een saaie situatie dus nu lijkt je eigen leven saai terwijl de buitenwereld super lijkt. Je kan je gaan afvragen wat er eigenlijk mis met je is. Sociale media krijgt hier vandaag veel kritiek op maar we vergeten snel dat dit probleem eigenlijk bij boeken begonnen is. Een verhaal heeft geen draken nodig om onrealistisch te zijn. Gewoon wat toeval, wat onwaarschijnlijkheden en een aantal saaie maar normale dingen die uit de tijdlijn geknipt worden door de schrijver. Alles dat niet uit de tijdlijn geknipt wordt is daar voor een reden. De fictie schrijver wilt de echte wereld niet tonen zoals Balzac wou doen. En zo vergeten we; dat in het echt de twee knapste en/of rijkste jongens in je leven niet om je affectie gaan vechten. In het echt wordt het liefste meisje niet verliefd op jou gewoon omdat je een grappig mopje vertelt. In het echt gebeuren avonturen niet zomaar en als ze wel gebeuren, willen we niet dat ze gebeuren. We willen veilig zijn... Vandaar dat het realisme als een kunststroming ontstaan is. En daarom dat veel verhalen die realistisch genoemd worden helemaal niet realistisch zijn.

De Christopher Nolan Batman films zijn erg grimmig gemaakt om zich te onderscheiden van de vorige Batman films. Maar grimmig is niet realistisch. Het is juist spannend. Het is wat wij allemaal willen gaan zien in de bioscoop.

De Game of Thrones tv reeks gooit zoveel mogelijk seks en drama naar de kijker om hun aandacht er bij te houden, niet omdat het realistischer is. Is het realistisch dat saaie politieke taken zoals belastingen innen, ceremonies, discussies over beleid,… keer op keer worden overgeslagen zodat de kijker meteen de veldslagen, de gruwelijke moorden en de seks kan zien? Is het realistisch dat de hele reeks grotendeels over de heersers gaat en niet over de simpele boer die in Westeros leeft, voor wie de hele saga nauwelijks invloed heeft op zijn saaie leven? Als zijn koning wordt neergestoken en vervangen door iemand anders, betaald hij waarschijnlijk nog steeds belasting aan dezelfde leenheer!

In Avatar zijn er verschillende culturen en worden er onderwerpen behandeld zoals kolonies, rebellen, kindsoldaten, fanatisme, volksmanipulatie,… maar al deze dingen moeten ook simpel genoeg zijn voor kinderen om te begrijpen. Alle culturen zijn niet eens half zo ingewikkeld als een echte cultuur op planeet aarde en op het einde van bijna elke aflevering moet er een happy ending zijn. Uiteindelijk lost een twaalfjarig kind het hele conflict op in zijn eentje met behulp van magische krachten. Dat is het hele verhaal en dat is natuurlijk wat we willen zien, maar realistisch is niet het juiste woord hiervoor.

Als we dan al hebben toegegeven dat de meeste verhalen uit nature onrealistisch zijn, is er nog steeds veel muggenzifterij te toen. Bij fantasy verhalen wordt er zo vaak gelachen met llama’s en patatten. In Lord of The Rings bijvoorbeeld praten Frodo en Sam op een bepaald moment over patatten. Aardappelen komen natuurlijk oorspronkelijk van de Amerika’s. De middeleeuwers hadden nog geen aardappelen maar toch verschijnen ze in talloze fantasy settings die voor de rest heel hard op de middeleeuwen lijken. Amerika bestaat niet in de wereld van Tolkien. Dus hoe is dit mogelijk? De verklaring hiervoor komt nooit aan bod. Maar goed. Patatten zijn dan misschien niet erg realistisch in een fantasy setting, maar ze zijn misschien wel geloofwaardig. Laten we het daar eens over hebben.

Geloofwaardigheid

Geloofwaardigheid is wat de meeste mensen bedoelen wanneer ze het over realisme hebben. Iets is geloofwaardig als de lezer het wel kan geloven. Als het een logisch gevolg lijkt uit alle andere informatie die de lezer uit het verhaal kent. Iets geloofwaardig is niet realistisch, maar het is wel vanzelfsprekend binnen een bepaalde wereld, of die nu realistisch of onrealistisch is. Alle verhalen die ik in deze post al vernoemd heb kunnen geprezen worden voor hun geloofwaardigheid.

Als Midden-Aarde een grote fantasie wereld met veel volkeren is, dan is het vanzelfsprekend dat die wereld ook veel geschiedenis heeft. Door die geschiedenis te vertellen toont Tolkien hoe logisch de wereld in elkaar zit, hoe oud ze is en hoe lang men er al in leeft. Het maakt de fictie geloofwaardiger.

De Nolan Batman films zijn niet realistisch, maar de personages in het verhaal hebben wel gegronde redenen gekregen voor waarom ze doen wat ze doen. In Batman Begins wordt de transformatie van Bruce Wayne tot de Batman bijna volledig logisch gemaakt door het scheppen van een geloofwaardige stad met unieke, maar overtuigende problemen. De film toont ook hoe veel werk en tijd er in sluipt in het maken van het kostuum, de batmobile, de gadgets, de grot,… terwijl dit in vorige films altijd vanzelfsprekend was.

Veel fantasieverhalen hebben koningen en koninginnen die over andere delen van de wereld regeren zonder dat daar veel vragen over gesteld worden. In Game of Thrones gedragen alle heersers zich zoals je van echte dictators in die wereld kan verwachten. Er is verraad, serieuze vetes en logische conflicten tussen verschillende politieke partijen. De onrealistische aspecten van het verhaal zoals de draken en bovennatuurlijke dreigingen worden mee opgenomen in de politieke spelletjes. Hoe gek het ook is, er wordt geloofwaardig op gereageerd.

Honderd jaar lijkt als een poëtisch lange duur voor een oorlog. Alsof het uit een sprookje komt. Maar in Avatar is de geschiedenis van honderd jaren oorlog duidelijk voelbaar in het hele verhaal. Er is grote vijandigheid tussen de verschillende volkeren. Er zijn kolonies van andere culturen op wat vroeger het land van hun vijand was. Er is geradicaliseerde jeugd die in de oorlog is opgegroeid. Er is propaganda. Er zijn deserteurs. Er zijn ouders die niet willen dat hun zonen worden weggenomen om soldaat te worden. Er is honger en armoede, maar tegelijk ook rijke families die precies niet veel last van de oorlog hebben. Oorlogsgeneraals houden zich soms meer bezig met eer, carrière maken en politieke spelletjes dan de oorlog te winnen. Er wordt gediscrimineerd en bepaalde volkeren worden weggevoerd naar gevangenissen of kampen. Sommige volkeren zijn al verdwenen in de voorbije eeuw. De oorlog in Avatar voelt heel geloofwaardig aan, want de mensen in de oorlog gedragen zich ook als echte mensen in een oorlog, ook al speelt het zich af in een andere wereld en wordt de oorlog gestreden met magische krachten. Er bestaan veel fictieve verhalen over oorlog die gemaakt zijn voor volwassenen, die een minder intelligent beeld van oorlog scheppen. Dat Avatar er in slaagt om zo veel aspecten van oorlog aan kinderen duidelijk te maken is geniaal.

En wat die patatten betreft; Natuurlijk hebben de hobbits geen aardappelen geïmporteerd uit Amerika, maar je kan je wel voorstellen dat de mensen (en hobbits) van Midden-aarde zelf van alles oogsten in hun eigen velden. Als Midden-aarde nu toevallig ook uit nature aardappelen had zoals Amerika, dan lijkt het wel aannemelijk dat ze die ook zelf zouden kunnen domesticeren, groeien en eten. Al vertelt het verhaal dit niet uitdrukkelijk, is het wel geloofwaardig genoeg. Zeker voor zo’n klein detail.

Dus nu weten we wat realisme is, wat geloofwaardigheid is en dat geloofwaardigheid veel verhalen beter maakt. Maar waarom? Hoe komt het dat geloofwaardigheid verhalen leuker maakt? Waarom moet Lord of the Rings überhaupt een geloofwaardige geschiedenis hebben? Is dan niet het hele punt dat het een fantasieboek is, en dat draken en elfen leuk zijn om over te lezen juist omdat ze niet echt zijn?

Immersie

Immersie is wanneer een lezer volledig ondergedompeld is in je verhaal. Dat wil zeggen dat je lezer tijdelijk vergeet dat hij of zij fictie aan het lezen is en mee leeft met het verhaal. Onderbewust weet de lezer wel dat het niet echt is, maar het voelt zo niet aan. Een andere term die men hier wel eens voor gebruikt is Suspension of disbelief. Wanneer er immersie is en de lezer dus helemaal in je verhaal zit, zal alles in je verhaal beter ervaren worden.

Als je personage in levensgevaar is wordt je lezer bang omdat er misschien iemand gaat sterven. Ze vergeten even dat dit een boek is waar het hoofdpersonage waarschijnlijk overleefd, of dat er nog een vervolg is waarin hetzelfde personage nog steeds leeft.

Als de twee geliefden dan toch durven te uiten dat ze van elkaar houden, is de lezer opgelucht. Wat een geluk dat ze elkaar dan toch nog toevallig tegenkwamen voor één van hen naar de maan vertrok. Ze vergeten wel even dat dit uiteraard een liefdesverhaal is en dat het verhaal bijna niet anders kan aflopen.

Wanneer het hoofdpersonage een toverspreuk gebruikt om uit een lastige situatie te ontsnappen, denkt de lezer dat het heel slim bedacht is van het hoofdpersonage. Ze vergeten natuurlijk dat tovenarij niet bestaat en dat dit in het echt dus geen oplossing zou zijn. Ze vergeten dat de schrijver gewoon alles kan bedenken.

Dankzij immersie hebben lezers dus een grotere empathie voor de personages, een grotere schrik van al het gevaar en een grotere interesse in het verhaal in het algemeen. Geloofwaardigheid bevordert de immersie. Als de geloofwaardigheid in een verhaal slecht zit, kan het moeilijk zijn voor de lezer om ondergedompeld te blijven.

Als je echt een grote geloofwaardigheidsfout maakt in je verhaal kan het wel eens zijn dat de immersie volledig vernietigd wordt, wat een negatieve inpakt heeft op de spanning van het verhaal en het genot van de lezer. Zeker in fantasie, sciencefiction of historische fictie kunnen anachronismen de immersie van een heel verhaal onderuit halen. Wie wilt Frodo nog zien een ring in een vulkaan gooien als het verhaal je constant er aan herinnert dat het eigenlijk maar verzonnen is, omdat Frodo constant naar zijn horloge kijkt of zijn sms’en checkt?

Niet alle lezers zijn even gevoelig voor geloofwaardigheidsfoutjes. Patatten in je middeleeuwse fantasieverhaal zijn bijvoorbeeld geen probleem voor de meeste lezers. Maar het hangt natuurlijk van de lezer af. Wat voor één lezer muggenzifterij is, is voor een ander een struikelblok. Aan schrijvers raad ik wel aan om er in alle gevallen op te letten. Het is niet erg als er iets ongeloofwaardig of anachronistisch in je verhaal sluipt, maar idealiter zou je daar zelf van op de hoogte moeten zijn. Probeer te vermijden dat een lezer een geloofswaardigheidsfoutje benoemt en dat jij uit de lucht valt. Zorg dat het jouw bewuste keuze is wanneer je een anachronisme in je verhaal stopt of wanneer je je verbeelding los laat.

Ikzelf ben al eens afgeknapt van een animatiereeks omdat in de eerste aflevering iemand een tekening aan het maken was met potlood en papier, in een fantasie setting die voor de rest middeleeuws overkwam. Voor sommigen is potlood en papier al iets dat hun immersie zou kelderen. Papier wordt vandaag in massa’s op industriële wijze geproduceerd. De middeleeuwers schreven op perkament, iets dat veel moeilijker te maken is, en ze deden dit met inkt. Maar goed, dat is voor mij geen probleem. Misschien is het niet zo ver gezocht. Misschien dat middeleeuwers toen ook al een soort van papier konden produceren, moest de geschiedenis ietsje anders zijn gelopen. Misschien is een potlood niet zo moeilijk te maken voor een middeleeuwer als ze wisten hoe. Maar mijn immersie zakte eigenlijk in omdat het personage met potlood en papier een marshmallowmannetje tekende. Het was bedoeld als een grapje natuurlijk; hier is een grappig tekeningetje van iets flauw. Maar de schrijvers hadden duidelijk niet nagedacht over het hoogtechnologische chemische proces dat nodig is om een marshmallow te maken. Hoe kan dit personage een marshmallowmannetje tekenen als zijn beschaving niet eens de technologie heeft om marshmallows te maken?

Voor velen is dat wat ver gezocht maar het is niet dat ik plots het programma pauzeer om diep na te denken over waar marshmallows vandaan komen wanneer er zoiets gebeurt. Immersie is iets dat onbewust gebeurt en ik kan er eenvoudigweg niet aan doen als het verhaal plots niet meer geloofwaardig voor me is. Ik wordt als het ware uit het verhaal geslingerd. Het anachronisme steekt uit het verhaal als een losse steen waarover ik struikel. Ik wordt er direct aan herinnerd dat het verhaal niet echt is, en dat het gemaakt is door hedendaagse schrijvers die blijkbaar niet genoeg verbeelding – of perfectionisme – hadden om verder te denken dan het snoep van hun eigen tijd. Ze hadden namelijk toch even makkelijk een andere grappige tekening kunnen tonen dat niets met marshmallows te maken had? Als ze gewoon gekozen hadden voor een flauw monstertje of een lelijke kat, dan zou een deel van de kijkers hun immersie langer behouden hebben. En dat is jammer. Het is jammer dat de schrijvers van die reeks dat hebben laten gebeuren. Het is erg subjectief en niet alle lezers zijn hier zo gevoelig aan als ik, maar het is in elk geval iets dat je wilt vermijden om je spanning sterk te houden en een goed, samenhangend verhaal te schrijven.

Andere zaken die de geloofwaardigheid kunnen schaden zijn onverwacht taalgebruik, vreemde codering van bepaalde personages of groepen,… maar dat wordt al snel te veel om allemaal te bespreken in deze post.

Af en toe wordt de immersie in een verhaal opzettelijk opgeofferd om de vierde muur te breken; de acteur knipoogt naar de camera. De stripfiguur klaagt over hoe hij nooit ouder wordt. Immersie verbreken is duidelijk dus niet altijd het einde van de wereld, maar let wel op: als jij opzettelijk een meta mopje maakt, kan het wel eens zijn dat de immersie nooit meer terug komt. Dit is waarom de meeste meta werken ook humoristisch zijn. Je hoeft niet te geloven dat iets echt aan het gebeuren is om er mee te lachen en het werkt dus perfect. Maar zowel meta mopjes als goede immersie in één werk is onmogelijk. Als je met de vierde muur speelt zal dat de emotionele belevenis van de rest van je verhaal altijd enigszins dempen.

Ten slotte kan immersie niet alleen verbroken worden door ongeloofwaardigheid, maar ook door foutjes in je verhaal. Een plothole of een plotse deus ex machina doet de lezer ook inzien dat ze maar een boek lezen. Geen wonder dat het zo’n veel voorkomende klachten zijn bij lezers. Daarover vertel ik graag meer in de volgende post wanneer ik het eindelijk heb over setup en pay off. Tot dan wens ik jullie veel schrijfplezier!

[Deel 5 (Setup, pay off en voorafschaduwing)]