#Fotobiyografi | Explore Tumblr posts and blogs

yurekbali · 11 months ago

Text

Gün aydı da, sen aydın mı arıyorsun Ahmet Abi? Arama! İşte buradalar, oturmuşlar ikisi bir masaya. Gülümseyen adam, Rıfat Ilgaz... Gözlüklü olan, Edip Cansever... Memleketin hâli gibiler Ahmet Abi! Gülen ayva, ağlayan nar gibiler. Tam tamına bizim gibiler, halkın ta kendisi gibiler. Ağlarken güler, gülerken ağlar gibiler. “Gülmek bir halk gülüyorsa gülmektir,” değil mi Ahmet Abi? Oturmuşlar ya, Rıfat Hoca masaya bir sarı yazma serecek birazdan, sonra koyacak Rukiye’nin saçından bir tutam, mum satan bir baba, birkaç hastane odası, bayrağını çekmiş bir vapur... Edip Cansever koyacak Funda Oteli’ni, bezik oynayan kadınları, yer çekimli karanfili masanın tam ortasına... Rıfat Hoca kalır mı aşağı, o da dökecek Hababam Sınıfı'nı masaya tek tek. Ama sanma ki bu kadar! Edip Cansever avucunda bir gül döndürecek ve koyacak masaya ilk yaz şikâyetçilerini... Dudaklarını bilen, öpülmeyi bilmeyen bir kadını... Gelinciğin ikinci tadına benzeyen bir sevdayı... Malatya kokan bir istasyonu... Antep’in kırmızı düzlüğünü... Rıfat Ilgaz, 70 yaşını bırakacak masaya; Cide sokaklarında elleri arkadan kelepçeli, gözleri bağlı, askerlerin arasında karakola götürüldüğü o korkunç günü, ki utancımdan anlatamam. Koyacak sonra masaya ocak katırı Alagöz’ü, tek kollu Aliş’i, sanatoryumdan bir odayı, Balıkpazarı’nda limon satan öğrencisini, ama en ağırı Ahmet Abi, en ağırı, koyacak namuslu ve aydın bir yurttaş olduğu için çıkarıldığı mahkemeleri... İşte o zaman Edip Cansever dayanamayıp diyecek ki, “Bu halk da halkmış ha! Bana mısın demedi bu kadar yüke...” Sonrasını biliyorsun Ahmet Abi, örtüdeki lekeler çıkar mı çıkmaz mı, sana kalmış; sonrası mendilinde kan sesleri... Temizlenir temizlenmesine de, önce adaleti getirmek gerek bu ülkeye, değil mi? Adalet olmadan gün de zor aydınlanıyor. Adalet, hak, hukuk ve eşitlik için mücadele edenlere de yeri gelmişken günaydın Ahmet Abi. - Akgün Akova, Günaydın Deme Sanatı (syf.180-181) - Fotoğraf: Edip Cansever ile Rıfat Ilgaz. Clup Fuaye’de. Edip Cansever anısına hazırlanan “Fotobiyografi” kitapçığından.

11 notes · View notes

gundemarsivi · 19 days ago

Text

Nâzım Hikmet’in 123. Doğum Gününe “Dört Güvercin”

✍🏻 Prof. Dr. Murat Türkeş

Nâzım Hikmet’in 123. Doğum Gününe “Dört Güvercin”

Murat Türkeş, Türkiye Yazarlar Sendikası Çanakkale Temsilciliği

Atilla Coşkun, “Nâzım Hikmet Davaları Üzerine Genel Bir Değerlendirme” adlı yazısında (1), Nâzım Hikmet ile ilgili saptayabildiği davaların sayısının 11 olduğunu belirtiyor. Nâzım, ilk kez 1925 yılında yargılanmış, daha sonra neredeyse iki yılda bir mahkeme önüne çıkmış. Bazı yıllarda ise iki, hatta üç kez yargılandığı olmuş. En son 1938 yılında yargılanmış. Bu yargılamalar kapsamında toplam 34 yıla yakın ağır hapis cezasına mahkûm edildiği öngörülüyor. Ancak, çeşitli tarihlerde çıkarılan af yasaları nedeniyle, bu cezaların yalnızca 16 yıla yakını infaz edilmiş.

Nâzım, verilen cezaların 13 yılını aralıksız olarak çekti. Emniyet müdürlüklerindeki ya da Harp Okulu ve Erkin Zırhlısı’ndaki gözaltı uygulamaları dışında, İstanbul, Ankara, Bursa (bkz. Bursa Cezaevi’nde arkadaşlarıyla birlikte çekildiği fotoğraf), Rize ve Çankırı illerindeki askeri ve sivil olmak üzere çeşitli tutukevi ve cezaevlerinde tutuldu (1).

Fotoğrafta, Nâzım Hikmet Bursa Cezaevi’ndeki ‘kader’ arkadaşlarıyla birlikte (1943-1946 yılları arasında olmalı) (Samiye Yaltırım Albümü) (2).

Nâzım Hikmet’in 123. doğum günü için mütevazı bir dokunuşu hedeflediğimiz bu makalede, Nâzım Hikmet’in 1938 yılında tutuklu kaldığı İstanbul Tevkifhanesi’nde yazdığı ve bir güvercin (doğa ve hayvan) sever ve yetiştiricisi olarak da beni çok etkileyen “Dört Güvercin” şiirini kısa hikâyesiyle birlikte paylaşmak istiyorum.

Sözcükler dergisi, şiiri ilk kez Nâzım Hikmet’in elinden çıktığı gibi, yukarıda görülen iki sayfalık el yazısında olduğu şekilde ‘aynısıyla’ yayımlamış. Nâzım Hikmet’in ilk kez yayımlanan “Dört Güvercin” adlı şiiri, Yeşim ve Kenan Bengü’de bulunan Piraye Koleksiyonu arasında bulunmuş (3). Nâzım Hikmet’in bu şiiri, 1938 yılında tutuklu kaldığı İstanbul Tevkifhanesi’nde yazdığı ve kopyasını almadan Piraye’ye yolladığı öngörülüyor.

Bana göre bu şiir, pek çok şiirinin yanı sıra, Nâzım Hikmet’in güçlü doğa sevgisi ve gözlem yeteneğini dünya görüşüyle birleştirerek, burada olduğu gibi dört güvercinin nezdinde insanın her koşulda esarete isyanını ve özgürlüğe özlemini açıklayan güçlü bir şiirsel hikâyeye dönüştürmesinin başarılı, belki de ilk örneklerinden biri.

DÖRT GÜVERCİN

Geldi dört güvercin

Suda yıkanmak için.

Su mahpusane yalağındaydı

Ve güneş

Güvercinlerin

Gözünde, kanadında, kırmızı ayağındaydı.

Girdi dört güvercin

Yıkanmak için

Suyun içine.

Ve kederli toprakta dört insan

Baktı dört güvercine.

Güvercinler hep beraber

Güneşi taşıyıp kırmızı ayaklarında uçabilirler.

Durdurmaz onları demir ve duvar.

Güvercinlerin yumuşak kanatları var.

Ve kanatlar

Şimdi burada, şimdi damın üzerinde.

İnsanların kanatları yok,

İnsanların kanatları yüreklerinde.

Dört güvercin

Güneşe varmak için

Yıkandı, uçtu sudan…

Kaynaklar:

Nâzım Hikmet – Tüm Eserleri, Cem Yayınevi

İnternet Kaynakları:

(1) https://www.nazimhikmet.org.tr/nazim-hikmet/davalari/

(2) https://www.nazimhikmet.org.tr/nazim-hikmet/fotobiyografi/

(3) https://bianet.org/haber/nazim-in-ilk-kez-yayinlanan-siiri-dort-guvercin-103836

#nazım hikmet #şiir #edebiyat #deneme #toplum

0 notes