#προσπάθησε

[v1ckymult1fand0m]

Όταν ο Φώτης και η Αγγέλα πηγαίνουν για φαγητό προσποιούνται ότι ο Φώτης κάνει πρόταση γάμου στην Αγγέλα έτσι ώστε να τους κεράσει το μαγαζί, no i will not elaborate.

[sugaroto]

ΕΝΤΩΜΕΤΑΞΥ- όταν είχαμε μπει στο κείμενο με τον Συλλα στα λατινικά η τάξη μ για πλάκα και σαν inside joke τον φώναζε Σουλα (αφού γράφεται Sulla yknow)

Και λέγαμε στην Κυρία "όχι συλλα σουλα τον λενε" και απλά she rolled with it και αποδέχτηκε την μοίρα της ξέρω γω

Κ θυμάμαι μια φορά είχαμε ιστορία με την καινούρια (άλλη ηλιθια από δω) και αφού τελειώσαμε λέμε ωραία ξέρω γω μετά έχω λατινικά πάμε τώρα να κάνουμε για την σουλα αντίο Λευτερακι

Κ ήταν αυτή σε φαση "εμ Είναι ο Συλλας" ή κάτι τέτοιο Κ της λέω εγώ για πλάκα "καταβαθος ήταν Σουλα" χωρίς να υπονοώ κάτι, γιατί το μόνο που με νοιάζει είναι να προφέρω το όνομα του αρχαίου τύπου λάθος όπως κάνω σε κάθε μάθημα

Κ αυτή απαντάει κάτι among the lines "καλά δεν το ξέρουμε αυτο/ή/ και τι μας πειράζει εμάς"

Λάικ μάι μπραδερ ιν κράιστ- θέλω να βγω διάλειμμα Κ απλά λέω μια μπούρδα just to be the annoying student for 2 seconds και εσύ μ το παίζεις φιλική με το λγβτ αξεπτιον σου?

Καλά out of context δεν ακούγεται τόσο γουαο αλλά με έπιασε αδιάβαστη ξρ γω το ότι μ απάντησε ρεαλιστικα για το τι σεξουαλικες προτιμήσεις είχε ο σουλα(γτ φάνηκε από το ύφος της ότι σουλα= γκέι, όχι τρανς που it would make more sense)

[zizels-world]

Προσπάθησε να δεις τον κόσμο μέσα από την τέχνη, ξέρω ότι μπορείς ...

[loulouditouheimona]

Ηθικά διδάγματα των ημερών:

•Εδώ δεν είμαστε Σουηδία αλλά Βαλκάνια άρα βαράμε τις γυναίκες μας

•Αν δεν είχες να φας cheeseburger και humburger όσο σπούδαζες έχεις το δικαίωμα να είσαι σκατάνθρωπος

•Όταν κάποιος κάνει ένα έγκλημα που προσπάθησε να καλύψει, αν τον πιάσουν και το παραδεχτεί είναι άντρας

•Είστε όλοι ηλίθιοι

[fusikos]

Προσπάθησε να εκτιμάς όσα σου δίνουν και να μην ξεχνάς όσα θες εσύ να πάρεις. Μην αρκεστείς σε ο,τι έχουν να σου δώσουν γιατί θα ξεχάσεις τον στόχο σου.

[feggaroneira]

Κανενας ποτέ δεν προσπάθησε να παλέψει για εμενα να μείνω στην ζωή του.

Ενώ εγώ προσπάθησα για όλους όσους έχασα.

Γι’αυτο έχω τόσες ανασφαλειες πλέον.

Γι’αυτο έχω κουραστεί τόσο πολύ ψυχικά.

Γι’αυτό έχω χασει τελείως τον εαυτό μου.

Για αυτό δεν ξέρω πλέον ποια πραγματικά είμαι.

Γιατί εγώ πάλεψα για όλους.

Μέχρι την τελευταία στιγμή.

Και αν είχα και άλλες αντοχές, θα πάλευα κ�� άλλο.

Γιατι εγω πραγματικά αγάπησα.

Και όταν αγαπάς ποτέ δεν σταματάς

Δεν σταματάς ποτέ να παλεύεις.

Γιατί μέσα σου πιστεύεις πως αν σταματήσεις να προσπαθείς τότε δεν είναι αγαπη.

Και για αυτό για να τους δείξεις οτι η αγαπη σου είναι όντως αυτόφωτη, απόλυτη και αληθινή βάζεις κάθε δύναμη σου, κάθε ψυχικη σου αντοχή και παλεύεις.

Και αυτό είναι επίπονο.

Είναι τόσο επιπονο να παλεύεις από αγαπη για να σώσεις μια σχέση,

για να κρατήσεις στην ζωή σου εναν ανθρωπο

που σημαίνει τα πάντα για σένα

και αυτός να έχει ήδη λύσει το σκοινί και να βάζει τέλος χωρίς όμως να είναι ξεκάθαρος μαζί σου.

Και είναι τόσο επίπονο να παλεύεις για εναν ανθρωπο ο οποίος έχει βάλει ήδη τέλος στα συναισθήματα του για σένα.

Και αντί να στο πει στα ίσια,

σου δείχνει πως τάχα σε θέλει.

Αλλά μια σε θέλει.

Μια δεν σε θέλει.

Και αυτό σε κουράζει ψυχικά.

Και πάντα σε αφήνει με την ελπίδα πως κάποια μέρα θα είστε ξανά μαζί ευτυχισμένοι.

Αλλά αυτός κόβει σιωπηλά την πλέκτη γραμμή που σας ενώνει.

Και συ ακόμα παλεύεις.

Και παλεύεις.

Και παλεύεις.

Και μένεις με την ελπίδα.

Κι αυτό ποναει.

Γιατί η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία και συ έχεις κουραστεί.

Αλλά μέσα σου δεν θες να τα παρατήσεις.

Γιατί έχεις μάθει να αγωνίζεσαι για όσα αγαπάς μέχρι να μην υπάρχει καμία άλλη ευκαιρία

Και με τόσες ψεύτικες ελπίδες που έχεις μαζέψει, το μυαλό σου δεν μπορεί να πει στοπ

Και συνεχίζει και παλεύει.

Και αυτό γίνεται φαύλος κύκλος.

Νιώθεις πως κάποια μέρα θα είστε όπως πριν.

Ακόμα και αν νιώθεις πως για αυτόν πλέον δεν είσαι τίποτα πέρα από αναμνήσεις.

Αλλά όταν αγαπάς αληθινά ποτέ δεν σταματάς να παλεύεις μέσα σου.

Και αυτό ποναει περισσότερο από όλα.

[justforbooks]

Η ελληνικότητα του Χρήστου Γιανναρά

Κάποιες σκέψεις με αφορμή τον θάνατό του

ΕΙΜΑΣΤΕ, ΙΣΩΣ, ΑΝΑΡΜΟΔΙΟΙ να μιλήσουμε για έναν άνθρωπο στον οποίο η χριστιανική μαρτυρία ήταν αδιαχώριστη από τη σκέψη για την πολιτεία και την κοινωνία. Εννοώ εδώ όσοι και όσες δεν μετέχουμε σε αυτό που ο Γιανναράς ονόμαζε «ευχαριστιακή κοινότητα» και λογοδοτούμε σε πολύ διαφορετικές πηγές νοήματος και πολιτιστικά κοιτάσματα.

Αν αναλογιστούμε όμως πως ο εκλιπών υπήρξε πολυσχιδής, τότε όχι μόνο επιτρέπονται αλλά κατά κάποιον τρόπο επιβάλλονται οι δημόσιες, κριτικές αποτιμήσεις. Αυτές οι δημόσιες αποτιμήσεις λογικά διαφέρουν από το εξειδικευμένο θεολογικό και φιλοσοφικό σχόλιο, καλό είναι όμως να μην ταυτίζονται και με μια ρηχή πολιτικολογούσα προσέγγιση. Πολλά ήδη ειπώθηκαν και γράφηκαν εν θερμώ, τόσο από ανθρώπους που τον είχαν περίπου ως μέντορα όσο και από τη σκοπιά της αμφισβήτησης και της κατάκρισης. Θέματα όπως η συμβολή του στις θεολογικές σπουδές ή ο τρόπος που διάβασε την ελληνική παράδοση είναι φυσικά σύνθετα και δεν μπορούν να συνοψιστούν σε ένα κείμενο χιλίων λέξεων.

Για μένα λοιπόν η σκέψη του Γιανναρά –και πάνω από όλα το πώς «εφάρμοσε» τις θεολογικές ή φιλοσοφικές του αναφορές σε μια ολική πολιτισμική και κοινωνική κριτική– αντιπροσωπεύει μια εθνορομαντική κριτική της νεωτερικότητας. Είναι μια από τις πιο χαρακτηριστικές ενσαρκώσεις ενός ρεύματος που επιδιώκει να δει την ελληνικότητα ως έναν πολιτισμό της πράξης, ικανό να δώσει απαντήσεις σε όλα τα ζητήματα της σύγχρονης ζωής. Οι πνευματικές πηγές αυτής της κριτικής είναι τόσο ελληνορθόδοξες όσο και αμιγώς δυτικοευρωπαϊκές, αφού ξέρουμε ότι κυρίως εντός Δύσης έχει αναδυθεί και ξετυλιχτεί η πιο ριζική κριτική της Δύσης. Για παράδειγμα, το μαστίγωμα του καρτεσιανού ατομικισμού, της ωφελιμιστικής ηθικής και του ορθολογιστικού πνεύματος είναι τόσο παλαιές υποθέσεις όσο ο γερμανικός ρομαντισμός του 1800, οι νιτσεϊκές γραφές αλλά και η πλούσια γραμματεία που βρίσκουμε σε συγγραφείς με καθολικές αναφορές. Στο φόντο υπάρχει επίσης μια δυτική φιλοσοφία του προσώπου (ο περσοναλισμός) που στη διάρκεια του Μεσοπολέμου έκανε διμέτωπο αγώνα κατά του «υλιστικού φιλελευθερισμού» και του «μαρξιστικού οικονομισμού» χάριν των ζωντανών προσώπων. Όλα τούτα και φυσικά τα υπαρξιακά και ερμηνευτικά ρεύματα της φιλοσοφίας (που κατατείνουν στην αποδόμηση της ιδέας ενός αυτάρκους ατόμου-μοναχικής συνείδησης) είναι πολιτισμικά προϊόντα της «Δύσης» και συνυπάρχουν μέσα στα γιανναρικά κείμενα, μαζί με τις γνωστές ρωσικές και πατρώες αναφορές του.

Κάτι προσωπικό: πρωτοδιάβασα τον Γιανναρά όταν το 1989 αποφάσιζα ως θέμα της διδακτορικής μου διατριβής την κριτική της τεχνολογίας και της νεωτερικότητας στον Μάρτιν Χάιντεγκερ. Υπήρξε μάλιστα και μια παρεξήγηση γιατί στο κείμενο που παρέδωσα δεν είχα συζητήσει το βιβλίο του για τη σχέση μεταξύ Χάιντεγκερ και Διονυσίου Αρεοπαγίτη. Από τότε είχα την αίσθηση πως πολλά από όσα συναντούσα στους Γάλλους χαϊντεγκεριανούς στοχαστές αλλά και σε άλλα φιλοσοφικά πνεύματα με θεολογική παιδεία είχαν συγγένεια τόνων και πνεύματος με τους συλλογισμούς του Γιανναρά. Και επειδή δεν διάβαζα μόνο νεομαρξιστές φιλόσοφους (αν και αριστερός), δυσκολευόμουν τότε να δω ως «σκάνδαλο» το να διδάσκει φιλοσοφία ένας άνθρωπος με θεολογικές αναφορές και συμμετοχή στο «εκκλησιαστικό γεγονός» (άλλη γνωστή του έκφραση). Φυσικά, ο κύκλος μέσα στον οποίο κινούμασταν τότε, με τη σημαντική μορφή του Κοσμά Ψυχοπαίδη, ήταν στην αιχμή αυτής της εναντίωσης στον Γιανναρά, στη βάση της θέσης ότι ένας θεολόγος δεν μπορεί να διδάσκει φιλοσοφία γιατί η φιλοσοφία, και ειδικά η νεωτερική, περιέχει πάντα μια ριζική κριτική της θρησκείας.

Από την άλλη, στο δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα υπήρξε ένα κλίμα ριζοσπαστικής κριτικής στη (δυτική) φιλοσοφία του υποκειμένου και στη μεταφυσική της βεβαιότητας. Αυτή η κριτική –διάσπαρτη σε πανεπιστήμια και χώρους της Ευρώπης και των ΗΠΑ– είχε πολλά παρακλάδια, γλωσσικές οικογένειες και διακριτές ευαισθησίες. Με κάποιον τρόπο, ο Γιανναράς προσπάθησε να συνομιλήσει με όλα αυτά τα ρεύματα κριτικής στον δυτικό ανθρωπισμό και ατομικισμό, μέσα όμως από πηγές του λεγόμενου ελληνικού βιώματος ή αυτού που ονόμαζε «ελληνικό τρόπο».

2 Από εδώ πιστεύω αρχίζουν τα σοβαρότερα προβλήματα και μια πορεία με πολλά αρνητικά (κατά τη γνώμη μου) γνωρίσματα. Πολιτικά, αυτό το οδοιπορικό είχε εξαρχής μια παραδοξότητα. Για παράδειγμα, ο Γιανναράς ισχυριζόταν πάντα ότι η σκέψη του είναι κοινωνιοκεντρική και με κάποιον τρόπο έθετε σε αμφισβήτηση την επικυριαρχία του αγοραίου οικονομισμού – την αφηρημένη κατασκευή μιας πολιτικής οικονομίας. Ωστόσο, οι πρακτικές του κρίσεις ήταν σχεδόν πάντα (με κάποιες εξαιρέσεις) πολύ εχθρικές προς την αριστερά, τόσο την αριστερά των δικαιωμάτων όσο και αυτή των ταξικών-υλικών διεκδικήσεων. Για τον Γιανναρά η αριστερά ήταν απλώς μια ακραία έκφανση του ίδιου του δυτικού ατομικισμού, μια μηδενιστική παρόξυνση του ίδιου του Homo occidentalis. Και ως προς αυτό, θύμιζε κριτικές σαν αυτές του Γάλλου Ζαν-Κλοντ Μισεά ή του Κρίστοφερ Λας, μοτίβα που είναι παρόντα στη Δύση εδώ και δεκαετίες. Τελικά, η μετάφραση της γιανναρικής σκέψης θα γείρει σε μια δυσφορική, αφοριστική κατεύθυνση, εκφρασμένη με μια γλώσσα ποιητικής ευφορίας. Για μένα ωστόσο το μεγαλύτερο πρόβλημα σε σχέση με τον δημόσιο στοχασμό του Γιανναρά δεν ήταν η απαισιόδοξη ανθρωπολογία του για τον σύγχρονο πολιτισμό και τις κλίσεις του. Στο κάτω-κάτω, ποικίλες εκδοχές κριτικής απαισιοδοξίας κυριαρχούν σε στοχαστές και δημόσιους διανοούμενους που δεν έχουν καμιά σχέση με ορθοδοξίες και κοινοτισμούς. Και από μια άποψη, μια σκεπτικιστική και κριτική στάση είναι προτιμότερη από την αφελή και ιδιοτελή ενίοτε αισιοδοξία των συναινετικών διανοούμενων.

Υπήρξε όμως, ιδίως μετά τη δεκαετία του '80, ένα διαιρετικό σχήμα που έκανε τη σκέψη του Γιανναρά πολύ ευάλωτη στον συντηρητικό δογματισμό. Η φιλοσοφία της αγαπητικής ελπίδας (ο ερωτικο-οντολογικός ορίζοντας της σκέψης του) διαπότιζε μια ερεβώδ�� πολιτισμική απαξίωση της νεοελληνικής κοινωνίας και του κράτους, από όπου δεν σωζόταν τίποτα ή σχεδόν τίποτα. Η περιβόητη περιφρόνηση για το «ελλαδικό κρατίδιο» έγινε γρήγορα μέθοδος κακοχαρακτηρισμού των πάντων, από τα πολιτικά κόμματα και τα συνδικάτα μέχρι συνολικά τη λεγόμενη «φραγκολεβαντίνικη» συνείδηση, ως διεστραμμένα εγωιστική σχέση με τον κόσμο.

Σε αυτήν τη μάχη του με το φάντασμα μιας ενιαίας, αρνητικής και πνευματικά ιμπεριαλιστικής Δύσης ο Γιανναράς θα θυσιάσει τους χυμούς της πρώιμης σκέψης του. Το σταθερό υπόστρωμα κάθε ρομαντικού συντηρητισμού στην Ευρώπη, τόσο στη Δύση όσο και στην ανατολική Ευρώπη και τη Ρωσία, είναι η αποθέωση της παλλόμενης λαϊκής κοινότητας και η δαιμονοποίηση όλων των «τεχνητών» πολιτικών κατασκευών (του μοντέρνου κράτους, των αντιπροσωπευτικών θεσμών). Το πλαίσιο αυτό πλακώνει διαρκώς τον λόγο του Γιανναρά με τρόπο που σταδιακά γίνεται πιο ασφυκτικός στην απολυτότητά του. Και ενώ η μια πτυχή του εγχειρήματος επιδίωκε να αποδομήσει τη δογματική και περίκλειστη ηθικολογία, η άλλη πλευρά του Γιανναρά θα γλιστρήσει σε μια πολεμική που δεν αφήνει και πολλά ανοιχτά παράθυρα.

3 Φυσικά κάποιοι (νέο)φιλελεύθεροι σχολιαστές που γράφουν τώρα αρνητικά για τον Γιανναρά φαίνεται να λησμονούν τα κοινά μεταξύ τους σημεία. Αν και ο εκλιπών απεχθανόταν φιλοσοφικά τη λογική των δικαιωμάτων, επί χρόνια έγραφε τα χειρότερα για τη δημοσιοϋπαλληλία και τον κρατισμό. Εκθείαζε, επίσης, την αριστεία, έβρισκε πάντα αντικοινωνικές τις απεργίες και μηδενιστική την όποια διαμαρτυρία ενδιαφερόταν για οικονομικά-μισθολογικά αιτήματα. Όπως και κάποιοι συντηρητικοφιλελεύθεροι δημοσιολόγοι και σχολιαστές, πίστευε πως ο «ιστορικός υλισμός» είναι η κυρίαρχη ιδεολογία και το πνεύμα της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, μιας Ελλάδας που για τον Γιανναρά ήταν πλέον τελειωμένη υπόθεση, εκτός αν την έσωζε το ήθος και η αρχοντιά «λίγων γενναίων».

Η κοινωνική-πολιτισμική κριτική του Γιανναρά επέστρεφε διαρκώς στην εξιδανικευμένη ιδέα μιας μαγιάς «εύψυχων Ελλήνων» που σώζουν τον πολιτισμό από τη βαρβαρότητα και το έθνος από την κατάρρευση του ίδιου του κράτους. Έχω συζητήσει αλλού (στο δοκίμιό μου «Κοινότοπη χώρα») τη στάση αυτή που βλέπει το «λίγο» της χώρας ως κρυμμένο πλούτο, τη φτώχεια ως αρχοντιά και την περιφερειακή θέση ως προνόμιο μιας αγαθής ελληνότροπης οικουμενικότητας απέναντι στην εγκληματική παγκοσμιότητα της Δύσης. Είναι, πράγματι, μια κριτική που δεν ενδιαφέρεται για θέματα ισότητας ή κοινωνικής δικαιοσύνης αλλά περισσότερο για την αρετή της αυθεντικότητας και ένα είδος πολιτικής της ψυχής. Παρ' όλα αυτά, ο Γιανναράς των πρώτων δεκαετιών υπερασπίστηκε έναν χριστιανισμό της σάρκας και μια φιλοσοφία του προσώπου που θα μπορούσε να μην προχωρήσει σε ισοπεδωτικά μονοπάτια. Θα μπορούσε να είναι ένας κριτικός συντηρητικός λόγος που θα απέφευγε τον στόμφο της αντιμοντέρνας ρητορείας. Έχω, δε, την εντύπωση (κάνω μια υπόθεση) ότι του στοίχισε πολύ η επίθεση που δέχτηκε –και ιδίως η αμφισβήτηση της επάρκειάς του ως δασκάλου φιλοσοφίας– από επιφανή πρόσωπα και φορείς της ανανεωτικής και ριζοσπαστικής αριστεράς στα πανεπιστήμια της εποχής. Η ίδια η δεκαετία του '80 βιώθηκε ευρ��τερα από πολλούς εθνορομαντικούς διανοούμενους και καλλιτέχνες ως πολιτισμικό τραύμα, με πηγή προέλευσης τόσο τον πασοκικό μαζικοδημοκρατικό «λαϊκισμό» όσο και μια νεοδιαφωτιστική αριστερά που θα τη θεωρήσουν εθνομηδενιστική δύναμη. Ο Γιανναράς είχε υποστεί στη νεότητά του το σοκ και τη συμβολική βία των παραεκκλησιαστικών οργανώσεων και αργότερα θεώρησε πως έγινε στόχος ενός άλλου φανατισμού (από φιλελεύθερους, αριστερούς και «δυτικόφρονες» εκσυγχρονιστές).

Από εκεί και πέρα, ο δημόσιος διανοούμενος που κατακτά μια ορισμένη δημοφιλία και μιλάει στο κοινό του θα επαναλαμβάνει μονότονα τον βασικό καμβά της σκέψης του με όλο και πιο σκληρούς χαρακτηρισμούς και θυμό. Φυσικά, κάθε κοινωνικός κριτικός λόγος έχει ένα μερίδιο εμπάθειας, γιατί δεν υπάρχει αμερόληπτη, ψύχραιμη και πάντοτε πολιτισμένη γραφή, ιδίως σε μια εποχή αλλεπάλληλων κρίσεων και μεγάλων ρηγμάτων. Δεν μπορούμε όμως να παραβλέψουμε πως ο τρόπος με τον οποίο ο Γιανναράς θα καταγγείλει διάφορα δεινά οδηγεί σε μια εθνορομαντική ουτοπία με αιχμή μια ανεύρετη, φασματική ελληνικότητα. Ακόμα και η κριτική του στον πολιτικό εθνικισμό και στη στενόμυαλη πατριδοκαπηλία της θεσμικής Εκκλησίας εντάσσεται σε μια αντίληψη περί ελληνικής οικουμενικότητας που παρουσιάζεται πάντα ως ο αυθεντικός τρόπος του βίου μας απέναντι σε μια παρακμιακή Δύση και μια δεσποτική Ασία. Η ιδέα μιας εναλλακτικής καθ’ ημάς Ανατολής που υποτίθεται ότι θα μας δωρίσει και πολιτική διέξοδο έγινε ένας αψύς δογματισμός, κατακεραυνώνοντας σχεδόν τους πάντες ως ολίγιστους και κρετίνους. Εδώ το πένθος για τη χαμένη ελληνικότητα έγινε ένα μελαγχολικό άγχος με το οποίο αδικείται οτιδήποτε έρχεται μετά τον Σεφέρη, τον Πικιώνη, τους «δασκάλους του γένους», τη λαϊκή αρχιτεκτονική κ.λπ.

Ο λόγος του Γιανναρά έγινε ένα τέχνασμα σύγκρισης μεταξύ μιας συνθήκης πνευματικού μεγαλείου και λαϊκής άνθισης (πριν από το ελληνικό κράτος και τους επείσακτους θεσμούς του) και μιας κατάστασης εκπεσμού και βαρβαρότητας. Οι αποχρώσεις μειώνονταν, οι τελεσίδικες αποφάνσεις πολλαπλασιάστηκαν και στο τέλος ακόμα και ο Δαρβίνος ταυτίστηκε με μια πιθηκόμορφη, παρακμιακή ανθρωπότητα.

4 O θάνατος του Χρήστου Γιανναρά δεν μπορεί πάντως να είναι μια αφορμή λεκτικών κατεδαφίσεων ή εγκωμιαστικών παιάνων. Χρειαζόμαστε περισσότερες κριτικές αποτιμήσεις και λιγότερες μονότονες καταδίκες ή κολακευτικά παχιά λόγια. Για τη δική μου αίσθηση των πραγμάτων, ο στοχασμός του Γιανναρά είχε πάρει έντονη κλίση προς μια αριστοκρατική και αντιδημοκρατική πολιτική φιλοσοφία, στηριγμένη, παραδόξως, σε μια ποιητική ενόραση του έρωτα και της σχέσης. Το ένα σκέλος δυνάμωσε υπερβολικά, ενώ το άλλο έμεινε στάσιμο, σαν ένα καλλιεπές σχόλιο πάνω στον καμβά της γενιάς του '30 περί ελληνικότητας. Ένας ιδιαίτερος ρομαντικός συντηρητισμός με αιχμηρούς τόνους και πνεύμα πολεμικής θα γεννήσει περισσότερες παρεξηγήσεις με τον καιρό.

Για ένα πράγμα δεν μπορεί να κατηγορήσει κανείς τον Γιανναρά: πως του έλειπε το πάθος. Από αυτή την άποψη, πράγματι, δεν ήταν ο τύπος του ακαδημαϊκού φιλοσόφου, του καθηγητή πανεπιστημίου που διδάσκει φιλοσοφία. Στάθηκε ανυποχώρητα πολεμικός παρά διπλωμάτης. Και η πραότητα (την οποία τονίζουν κάποιοι) ήταν ένας τόνος της φωνής και όχι η αντιμετώπιση των αντιπάλων και των εχθρών, που για τον Γιανναρά κόμιζαν όλα τα δεινά του κόσμου. Και αυτό το στοιχείο προσφέρει πολλές ευκαιρίες εκφραστικής δεινότητας, αλλά είναι και παγίδα στην οποία κάποιος επενδύει τον ναρκισσισμό του (ιδίως αν είναι συγγραφέας και ομιλητής χαρισματικός).

Απομένει εν τέλει στους θεολόγους ή στους φιλοσόφους της θρησκείας να κάνουν τις δικές τους αποτιμήσεις ενός έργου. Το βέβαιο είναι πως η σκέψη του Γιανναρά (αδιαχώριστη από το πρόσωπο και τη δημόσια παρουσία του) ανήκει στο πεδίο της ελληνικής ιδεολογίας και των μεταμορφώσεών της. Μια κριτική της ελληνικής ιδεολογίας θα είναι όμως πάντα κάτι διαφορετικό από το ξήλωμα της όποιας πνευματικής φυσιογνωμίας ή τους οπαδικούς διθυράμβους των social media.

Νικόλας Σεβαστάκης

✔ Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην έντυπη LiFO

Daily inspiration. Discover more photos at Just for Books…?

[lu-in-the-sky-w-diamonds]

Μπαίνουμε στο λεωφορείο για να πάμε στο πανεπιστήμιο. Ησυχία. Πρώτη φορά υπάρχει αυτή η ησυχία σε αυτό το δρομολόγιο, συνήθως όλοι μιλάμε. Περπατάω στο πανεπιστήμιο. Ησυχία. Περιμένω σε ένα παγκάκι έξω απ την αίθουσα την φίλη μου για να μπούμε και προσέχω ότι είναι πρωί και δεν βλέπω τόσα παιδιά στην σχολή. Ησυχία. Οι καθηγητές άρχισαν να ακυρώνουν τα μαθήματά τους ο ένας μετά τον άλλον, ο δικός μας μόλις μπήκε μας αντίκρισε και προσπάθησε να χαμογελάσε. Ησυχία. "Δεν μπορώ να το πιστέψω ότι μετά το τραγικό συμβάν στα Τέμπη ήρθαμε να ��άνουμε μάθημα. Με θύματα συμφοιτητές σας. Στην ηλικία σας ήταν. Σαν εσάς". Ησυχία. Άδειες οι θέσεις, άδειοι οι χώροι παντού, πώς να γεμίσουν?... δεν είμαστε όλοι εδώ... λείπουν 57. Ησυχία. Δεν ξέρω κανένα από τα παιδιά που σκοτώθηκαν, αλλά όλες αυτές τις μέρες νιώθω ότι έθαψα τους φίλους μου. Ησυχία.

[neyriasmenh]

Έχεις κάποια αδυναμία;

Με ρώτησαν και στο μυαλό μου ήρθε εκείνος.

Ναι έχω αδυναμία σε εκείνον...

Σε εκεινον που καθημερινά σκεφτόμουν άμα με θέλει η όχι.

Σε εκείνον που του είπα τα συναισθήματα μου και εκείνος μου είπε πως δεν είμαι ο τύπος του.

Σε εκείνον που αν και δεν του άρεσα εκείνος προσπάθησε να το πει οσο πιο καλά μπορούσε για να μην με στεναχωρήσει.

Σε εκείνον που για λίγο σταματήσαμε να μιλάμε αλλά μετά ξανά ξεκίνησε εκείνος να μου μιλάει.

Σε εκείνον που κάθε φόρα που τον χαζεύω βλέπω ένα ξεχωριστό αγόρι.

Σε εκείνον που δεν είμαι το κορίτσι της ιστορίας του.

Σε εκείνον που ακόμα και να μην με δει ποτέ με αυτό το τρόπο που θα ήθελα είναι ακόμα εκεί.

Σε εκείνον που αν και δεν είμαστε κάτι φοβάμαι να τον χάσω.

Ναι έχω αδυναμία σε εκείνον.

Θεέ μου...σε έχω ερωτευτεί.

[randoombitch]

Αν θέλεις ν'αλλάξεις τον κόσμο...

Αν θέλεις να γίνεις καλύτερος...

Τούτο προσπάθησε μονάχα.

Κοίτα μπροστά. Λύγισε. Κλάψε.

Μα σήκω. Πιο δυνατός αυτή τη φορά.

Ονειρέψου. Πολύ.

Μα μην αρκεστείς σ'αυτό.

Κάν'τα όλα πράξη.

Δεν είναι εύκολο. Πότε δε θα 'ναι.

Όμως τα δύσκολα είναι για τους δυνατούς.

Κι εσύ είσαι δυνατός.

Για να τ'ονειρεύτηκες, έχεις τη δύναμη να τα πραγματοποιήσεις.

Εσύ είσαι ο ήρωας σου.

Δε χρειάζεσαι μπέρτες και υπερδυνάμεις.

Η ψυχή είναι η δύναμή σου.

Δείξ' τους για το τι είσαι ικανός.

Όχι άλλα λόγια..

Πράξεις. Μόνο πράξεις...

Γκρεμίζουμε καθετί παλιό για να χτίσουμε κάτι καινούριο, καλύτερο!

[sugaroto]

Και συγγνώμη για το κάπως βιαστικό second ask, αλλά μήπως πιστεύεις πως εμείς οι Έλληνες αντιμετωπίζουμε διαφορετικά τους perverted χαρακτήρες; Ο Μιχαλάκης και ο Λάζαρος από το "Είσαι το ταίρι μου" είναι πολύ δημοφιλής και αγαπητοί με το κοινό, αλλά έχω την εντύπωση πως αν έπαιζαν σε ξένη σειρά, το κοινό θα τους μισούσε και για τον Μιχαλάκη ειδικότερα θα έλεγαν πως είναι κακό στερεότυπο για τους bi.

Σίγουρα τους αντιμετωπίζουμε διαφορετικά

Ειδικά τώρα τελευταία με το "cancel culture" και το πως όλοι οι χαρακτήρες πρπ να είναι "perfect" (πάρε παράδειγμα τον Σοκκα από το atla, από ότι εχω ακούσει η σειρά του νετφλιξ αφαίρεσε το γεγονός ότι ήταν μισογυνης και σεξιστης στην αρχη, ενώ οι φαν ήθελαν να τον δουν να μάθει να σέβεται τις γυναίκες όπως είχε γίνει στην σειρά του 2005)

Τους Έλληνες νομίζω δεν μας νοιάζουν τόσο αυτά?

Οι χαρακτήρες είναι αστείοι και για αυτό αρέσουν στο κοινό

Μάλλον είμαστε "τυφλοί" στα αρνητικά τους προσόντα ή δεν μας πειράζουν (αν δεν μας επηρεάζουν?)

Για τον Λάζαρο δεν είμαι 100% σίγουρη σε τι αναφέρεσαι ��τι θα μισούσε το κοινό, ξέρω σίγουρα ότι δεν μου άρεσαν ορισμένες σκηνές που ήταν creepy (τύπου είχε κρυφτεί μέσα στα άπλυτα για να δει την Βίκυ γυμνή) ίσως να αναφέρεσαι σε αυτο δεν ξέρω, επίσης δεν μου άρεσε το ending ότι κατέληξε με την Βίκυ, το βλέπω λίγο ως προδοσία προς τον Γρηγόρη και πολύ out of the blue αλλά δεν νομίζω ότι κολλάει τοσο με αυτό το θέμα

Αλλά ήταν κυρίως ένας αστείος χαρακτήρας πράγμα που σε κάνει να παραβλέψεις τις κριπι συμπεριφορες(?μαλλον)

Όσο για τον Μιχαλάκη, λοιπόν με το "bad bi representation" το πρώτο που μου έρχεται στο μυαλό είναι cheating, πράγμα που δεν νομίζω ότι θα απασχολούσε κανέναν σε μια σειρά που οι 2 main πρωταγωνιστές απατούν τους συζύγους τους

Αλλά ο Μιχαλάκης είναι άλλο είδος κακού στερεότυπου

Δεν είναι "bi"

Είναι "δεν έχω αποφασίσει ακομα, ψάχνομαι"

Πράγμα που φαίνεται να υποτιμάει τους bi ανθρώπους σαν να μην υπάρχουν και να "πρέπει να επιλέξουν"

ΕΠΙΣΗΣ θυμάμαι ένα επεισόδιο όπου ο Μιχαλάκης ονειρεύεται ότι το norm είναι οι τριαδικες σχεσεις, οπότε έχω ένα headcanon ότι είναι και polyamorous αλλά δεν το ξέρει and he lives in a society 😔 όπου "πρέπει να επιλέξει"

Νομίζω όμως κανένας δεν περίμενε κάτι καλύτερο από μια ελληνική σειρά του 1998

Ο Μιχαλάκης δεν είναι bi για να κάνει καλό representation τους Έλληνες bi, είναι bi γιατί είναι "περίεργο" και είναι το "βλαμμένο" ο υπάλληλος του Αλέκου

Κάτι άλλο που θα είχε κάνει την σειρά να φάει canceled είναι το γεγονός ότι είναι αυτοκτονικος, στο 1ο επεισόδιο προσπάθησε να σκοτωθεί με 4(?) διαφορετικούς τρόπους αλλά η ψυχική του υγεία δεν είναι κάτι που η σειρά παίρνει στα σοβαρά γιατί είναι ο comedic relief character

Και επίσης είναι μαύρη κωμωδία οπότε οκ, κάποια θέματα θα είναι έτσι λογικά, δεν είναι σαν το 13 Reasons Why που έχει προειδοποιήσεις σε κάθε επεισόδιο

Αλλά και από τους ίδιους τους χαρακτήρες φαίνεται να μην το παίρνουν στα σοβαρά

Η Σώσω είναι σε φάση "ποτέ θα ψοφήσει το βλαμμένο" και ο Αλέκος τον βάζει να τον πάρει τηλέφωνο και να πει ότι αυτοκτονεί για να βρει δικαιολογία να βγει από το σπίτι με την γκόμενα, ή και στο 1ο επεισόδιο που πάει σπίτι του και ρωτάει αν ενοχλεί ο Μιχαλάκης απατάει "Όχι να σκοτώθω πήγαινα" και it's not a big deal, like it's something that just happens on the regular and no one gives a shit

Αλλά again, μαύρη κωμωδία

Όσο γιατί δεν ��ον έχουν πει κακό στερεότυπο για τους bi φαντάζομαι είναι γιατί κανένας δεν περίμενε κάτι καλύτερο απο ελληνική σειρά του '98 και μόνο που υπάρχει ως "bi-curious" είναι wow και λογικά το φταίξιμο πάει περισσότερο στους σεναριογράφους πως δεν τον... έκαναν πιο σωστό? Ή το πως αν έβγαινε η σειρά σήμερα τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά

Οι ξένοι νομίζω θέλουν τα πράγματα να είναι πιο perfect και να μην γίνονται παρεξηγήσεις με τέτοιους χαρακτήρες

Πράγμα που τους είναι πιο εύκολο αφού οι σειρές και οι ταινίες είναι αμέτρητες

Αν έβλεπαν το "crimes" και ο Mike ήταν bad bi stereotype απλά θα έβαζαν "heartstopper" για να δουν τον Nick και δεν θα ξανά μιλούσαν ποτέ για το crimes πάρα μόνο για να το κάνουν canceled

Οι Έλληνες δεν έχουμε τόσες επιλογές

Ο Μιχαλάκης είναι ένας bi χαρακτήρας που δεν τον διαχειρίστηκαν σωστά οι σεναριογράφοι οπότε τον συγχωρούμε

Δεν έχουμε επιλογή να αλλάξουμε κανάλι και να βρούμε καλύτερο representation (και ειλικρινά αυτή τη στιγμή δεν μπορώ να σκεφτώ άλλον Έλληνα μπάι χαρακτήρα)

Επίσης, λόγω των αριθμημένων καλών σειρών οι Έλληνες τείνουμε να βλέπουμε παλιές σειρες (που μπορεί πολλές φορές να έχουν τέτοια λάθη)

Για να δει κάποιος ξένος σειρά του '98 θα πρέπει να είναι χρυσό διαμάντι

Σειρές που βγήκαν 5 χρόνια πριν θεωρούνται αρχαίες και ξεχασμένες ενώ οι Έλληνες θα δουν τακτικά μια σειρά του 2005 (στο παρά πέντε αναφέρομαι συγκεκριμένα)

Ελπίζω να μην βγήκα πολύ εκτός θέματος και να βγάζει νόημα αυτό που λεω😭

[the-galactic-catt]

Λοιπόν έρχομαι δυναμικά. Έχεις καμία πρόταση για το φικ με τον Άδη (γιατί god knows δε πρόκειται να δω τη σειρά για να τον γράψω);

οκ οκ οκ

δεν έχω δει umbrella academy οπότε δεν ξέρω τι γίνεται με τον πως-στο-διάολο-τον-λένε, αν πέθανε, τι έκανε κτλ, ΑΛΛΑ σκέφτηκα πως θα μπορούσε το fic σου να είναι direct continuation του πρώτου.

κάπως πέθανε ο πως-τον-λένε και, επειδή λογικά δεν είχε οβολό, μένει πίσω και περιμένει 200 χρόνια μέχρι να ξαναγεννηθεί (αυτό βέβαια θα είναι λίγο περίεργο γιατί στο kaos οι θεοί έχουν εμφανιστεί στους ανθρώπους οπότε όλοι πιστεύουν σε αυτούς, αλλά μπορείς να το φταίξεις στο ότι είναι crossover. crackfic είναι, δεν χρειάζεται να βγάζει νόημα). εκεί βρίσκει τον βενιζέλο, ο οποίος επίσης δεν είχε οβολό. μπορείς να τους κάνεις να έχουν tension εκεί, το έχεις με αυτά. με κάποιο τρόπο τους παίρνει το μάτι του ο άδης. εκεί ξέρεις ακριβώς τι γίνεται.

δεν έχω σκεφτεί κάτι άλλο για να μην σου φάω την δημιουργικότητα. αν θέλεις κι άλλες ιδέες μπορείς να μου κάνεις dm.

τώρα λίγα facts για να σε βοηθήσω. παρόλο που δεν μου άρεσε η σειρά, θα προσπαθήσω να είμαι όσο το δυνατόν πιο αντικειμενική μπορώ. spoilers για το kaos (obviously). λοιπόν, άκου–

ο άδης έχει πείρα, και εννοώ ΠΕΙΡΑ. παίρνει πολύ σοβαρά την δουλεία του και δεν είναι άνθρωπος θεός που θα τεμπελιάσει.

είναι λίγο doormat. δυσκολεύεται να υπερασπιστεί τον εαυτόν του (την τελευταία φορά που προσπάθησε του έριξε κεραυνό ο δίας κι έπρεπε να μείνει στο κρεβάτι για λίγο καιρό).

η περσεφόνη τον κάνει ό,τι θέλει. τον αγαπάει και δεν εκμεταλεύεται πολύ την δύναμη που έχει, αλλά αν πει κάτι αυτός κιχ δεν βγάζει (εκτός απ' το τέλος της σειράς που την παράκουσε αλλά ήταν για να σώσει τον κόσμο οπότε valid).

ξέχασα να το πω αυτό στο live reaction μου αλλά γυρίζει συνεχώς την περιοχή όπου βρίσκονται τα απομεινάργια των ψυχών (λέγεται το nowhere) γιατί νιώθει άσχημα. δηλαδή αν δεν είναι στο γραφείο του ή με την περσεφόνη, θα βρίσκεται εκεί κάτω.

ο ασφοδελός λειμώνας δεν είναι το afterlife των περισσότερων ψυχών, αλλά είναι εκεί που μένουν οι ψυχές που περιμένουν τα 200 χρόνια γιατί δεν είχαν οβολό. μένουν σε πολυκατοικίες, δουλεύουν κανονικές δουλειές, κάποιοι έχουν πιο σοβαρές δουλειές όπως το να κάνουν ispect τις ψυχές που βγαίνουν απ' τα πλοία και να εντοπίζουν ποιες δεν έχουν οβολό με την βοήθεια των σκυλιών κέρβερος (ράτσα).

για περισσότερες πληροφορίες σου προτείνω να διαβάσεις αυτό το fandom wiki για τον άδη. για πιο biased γνώμη μπορείς απλά να δεις τα posts που έχω κάνει για την σειρά. είναι κάτω από το tag #kaos netflix critical.

αυτά είχα να πω. σου εύχομαι καλή τύχ�� ♡

[epestrefe]

Μάνη,Πελοπόννησος

Η δομή των πύργων και των πυργόσπιτων της Μάνης επιβλήθηκε από την ανάγκη των κατοίκων να αμυνθούν απέναντι σε πειρατές και άλλους κατακτητές,Οι Δυτικοί περιηγητές σημείωναν τις αναλογίες τους με τους πύργους και τα κάστρα των φεουδαρχών της Μεσαιωνικής Ευρώπης, της Αγγλίας και της Σκωτίας.Ο Μιχαήλ Παλαιολόγος προσπάθησε το 1415 να περιορίσει το ύψος των πύργων και ο Βαυαρός αντιβασιλέας Μάουερ απαίτησε να γκρεμιστούν το 1834, αλλά και οι δύο απέτυχαν.Οι πύργοι της Μάνης αποτελούν ιδιότυπη και μοναδική στην Ελλάδα κατηγορία λαϊκών αρχιτεκτονικών έργων.Η ακριβής καταγωγή της μορφής τους δεν είναι βεβαιωμένη, αλλά η ομοιότητά τους προς αντίστοιχες μορφές που υπάρχουν στην Ιταλία, όπως στο Σαν Τζιμινιάνο, δικαιολογούν την πιθανότητα μιας τέτοιας επιρροής. Ως εξήγηση θα πρέπει να θεωρηθεί η μετάβαση Μανιατών εκεί και η παραμονή τους ως στρατιωτών, στο στρατό της Βενετίας ή άλλων Ιταλικών πόλεων.

Αλλά οπωσδήποτε, η ύπαρξή τους στη Μάνη είναι φανερό πως δικαιολογείται και από τα πράγματα, δηλαδή από την ανάγκη της απόκρουσης, των πειρατών, των Τούρκων και των άλλων εισβολέων, που μάταια επεχείρησαν να την καταλάβουν και από το ίδιο το κοινωνικό σύστημα που επικρατούσε στην περιοχή, τη διάκριση σε πατριές και τους εξοντωτικούς μεταξύ τους αγώνες.

Η σημασία του πύργου και η αξία της οικογένειας που τον κατείχε εξαρτιόταν από το ύψος του. Πολλές φορές ισχυρές οικογένειες δεν επέτρεπαν σε άλλες, λιγότερο σημαντικές, την ανέγερση ψηλού πύργου και άλλοτε επέβαλλαν το χαμήλωμα ή την κατεδάφισή του.

Περισσότερα στο:http://www.mani.org.gr/arhitektoniki/pir/pirgoi.htm

[xaroumenoplasma]

Γενέθλια

Για εμένα είναι μια μέρα όπως οι υπόλοιπες η μόνη διαφορά είναι ότι λεω μερικά "ευχαριστώ" δείχνοντας χαρούμενη.. ποτέ δεν ήταν κάτι διαφορετικό, ποτέ κανείς δεν μου ήρθε με τούρτα για να μου κάνει έκπληξη , ποτέ δεν έχει χτυπήσει το τηλέφωνο μου 12 και 1 για να μου ευχηθεί κάποιος, ποτέ κανείς δεν προσπάθησε να μου κάνει την μερα ξεχωριστή ... και φέτος ήταν σαν να μην εχω γενέθλια ούτε ο κολλητός μου με θυμήθηκε

Χρόνια μου πολλά λοιπόν χαρούμενα 24 να εχω ..

4/8/2024

[o-monaxikos]

"....Ακόμα κι αν δεν με βλέπεις ζω,

δίπλα σου αγγίζω το χαμόγελο σου κι όταν πονάς,

αυτό το δάκρυ που πέφτει στο χέρι σου είναι δικό μου,

προσπάθησε να με δεις είμαι εκεί που το φως μπερδεύεται,

με την σκιά, κι αν δεν με βλέπεις μην απελπιζεσαι,

οι άγγελοι το έχουν συνηθίσει να τους αγαπάς σιωπηλά.!

( για τους αγγέλους 😢

[silezukuk]

—του Γιάννη Βούλγαρη, από το μακρινό 2019

[η εικονογράφηση δικιά μου, τα παχιά γράμματα επίσης] Ζούμε, καθώς φαίνεται, τις απαρχές ενός νέου πολιτικού κύκλου. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είναι σε αποδρομή και διαχειρίζεται το μέγεθος της ήττας της. Εκ πρώτης όψεως δεν υπάρχει κάτι ιδιαίτερο σε αυτό, συμβαίνει στις δημοκρατίες, ιδίως σε περιόδους κρίσεων. Εδώ όμως υπάρχει κάτι αξιοπρόσεκτο. Είναι το κενό πολιτικού λόγου, οράματος και προγράμματος που χαρακτηρίζει τον ΣΥΡΙΖΑ στην πτώση του. Συζητήθηκε πολύ αν υπέστη μια «στρατηγική ήττα». Ασφαλώς δεν μπορεί να μπλοκάρει πλέον θεσμικά τις εξελίξεις καθώς, από όσο φαίνεται, η ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη θα έχει τα χέρια ελεύθερα στον νέο πολιτικό κύκλο.

Και ο ΣΥΡΙΖΑ όμως αναδεικνύεται σε δεύτερο κόμμα εξουσίας για το ορατό τουλάχιστον μέλλον. Τα ποσοστά θα φανούν στις κάλπες. Αλλά το πρόβλημά του είναι άλλης τάξης. Η ασάφεια και η αντιφατικότητα της φυσιογνωμίας του εξηγούν την πολιτική και προγραμματική αφασία του. Κοντολογίς, βιώνει μια ήττα ταυτοτική.

Είναι σαφές πλέον ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν γέννημα της κρίσης, εξέφρασε τον αιφνιδιασμό που αισθάνθηκαν οι πολίτες με τη χρεοκοπία. Στάθηκε ικανός να εκμεταλλευτεί το κενό αντιπροσώπευσης, δεν κατάφερε όμως ούτε είχε τις προϋποθέσεις να μεταπλάσει τη διαμαρτυρία σε σχέδιο. Δεν είχε ούτε έχει τα ιδεολογικά και προγραμματικά εφόδια για να προσανατολίσει την Ελλάδα σε έναν μελλοντικό στρατηγικό εθνικό στόχο και να διευθύνει την πορεία σε αυτόν. Ηταν επίλογος και όχι πρόλογος.

Στο μέτρο αυτό υπήρξε το κατεξοχήν μνημονιακό κόμμα. Οχι γιατί «πρόδωσε» ή γιατί «υπερέβαλε», όπως τον κατηγορούν ο�� εξ αριστερών αντίπαλοί του. Απλούστατα το Μνημόνιο ήταν το μόνο πρόγραμμα που έδωσε κάποια συνοχή στην κυβερνητική του δράση. Αντιαναπτυξιακή, φορομπηχτική ή ό,τι άλλο, αλλά συνοχή και στοχοθεσία. Εκτός των όρων του Μνημονίου, ο απολογισμός είναι στασιμότητα, σπασμωδικότητα και αντιμεταρρύθμιση (βλέπε εκπαίδευση, υγεία, ΔΕΗ, Δημόσια Διοίκηση).

Ως προς δε τη θεσμική κουλτούρα της χώρας, οπισθοδρόμηση. Με εξαιρέσεις βεβαίως, όπως η επίλυση του Μακεδονικού και διάφορα μέτρα εκσυγχρονισμού των κοινωνικών ηθών. Από την άλλη, ο ΣΥΡΙΖΑ, μη έχοντας δικό του σχέδιο, αντιμετώπισε το Μνημόνιο με την απέχθεια του πρώην αντιμνημονιακού. Εφάρμοζε και αποκήρυσσε. Αποκήρυσσε και εφάρμοζε. Τι άλλο θα ήταν μια κραυγαλέα κρίση ταυτότητας;

Το εντυπωσιακό πάντως με τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ήταν η καθήλωσή της στο παρελθόν. Πορεύτηκε κοιτώντας πίσω. Ολες οι αναφορές, οι συμβολισμοί και τα «πρότυπα» που προσπάθησε να μιμηθεί ανήκαν στο παρελθόν. Και ήταν φυσικό γιατί αποτέλεσε την τελευταία εφεδρεία των μεταπολιτευτικών παθογενειών, των συμφερόντων και των νοοτροπιών που αντιστάθηκαν και αντιστέκονται στην προοπτική μιας εθνικής ανόρθωσης. Αποτέλεσε μια οριζόντια συμμαχία πασοκικής, νεοδημοκρατικής και αριστερής προέλευσης υπό την καθοδήγηση του ηγετικού κύκλου που σχηματίστηκε γύρω από τον Τσίπρα.

Ο αριστερός ΣΥΡΙΖΑ ενσωμάτωσε τον παρακρατικό μηχανισμό της Δεξιάς στη Δικαιοσύνη, συμμάχησε με τον ακροδεξιό Καμμένο και προσεταιρίστηκε πελατειακά δίκτυα του χειρότερου ΠΑΣΟΚ. Μόνο από θαύμα το συνονθύλευμα αυτό θα παρήγε μια νέα ταυτότητα, και μάλιστα αριστερή. Θαύματα όμως δεν γίνονται κάθε μέρα.

Απόδειξη ότι η πολιτική κυριαρχία του ΣΥΡΙΖΑ δεν μπόρεσε να ριζώσει στις το��ικές κοινωνίες, στα συνδικάτα και στις μαζικές οργανώσεις. Εμεινε και μένει ως ευρεία εκλογική βάση επικοινωνιακά συγκροτούμενη «από τα πάνω». Ηταν θέμα χρόνου; Θα χρειαζόταν άλλη μία τετραετία για να γίνει παράταξη; Πιστεύω ότι το πρόβλημα θα είναι πιο σύνθετο.

Τι ευθύνη έχει η Αριστερά για αυτόν τον κυβερνητικό απολογισμό του ΣΥΡΙΖΑ; Στο ερώτημα δόθηκαν δύο αντιδιαμετρικές απαντήσεις. Οχι, η Αριστερά δεν ευθύνεται γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι αριστερός. Ναι, αυτό ήταν το πραγματικό πρόσωπο της Αριστεράς και είναι καιρός να την απομυθοποιήσουμε αναδρομικά. Και οι δύο είναι, κατά τη γνώμη μου, άστοχες προσεγγίσεις. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο ΣΥΡΙΖΑ εκφράζει μια εκδοχή Αριστεράς, μάλλον πλησιέστερη στη νεοκομμουνιστική εκδοχή παρά στην ανανεωτική.

Οπως συμβαίνει διεθνώς και κατά μείζονα λόγο στην Ελλάδα, η προγραμματική και ιδεολογική καθυστέρηση αυτού του χώρου ερμηνεύει κατά πολύ την αδυναμία του να κατανοήσει και να διαχειριστεί τη συνθετότητα μιας ανεπτυγμένης κοινωνίας και οικονομίας. Από την άλλη, είναι ανιστόρητη μια αναδρομική και συνοπτική αξιολόγηση της μεταπολιτευτικής Αριστεράς με γνώμονα τη διακυβέρνηση Τσίπρα. Οπως δεν μπορούμε να γράψουμε την ιστορία του ΠΑΣΟΚ με επίκεντρο τον Γιώργο Παπανδρέου ή της ΝΔ με τον Αντώνη Σαμαρά. Ασε που στην Αριστερά οι διαδρομές ήταν δαιδαλώδεις και οι ασυνέχειες εντυπωσιακές.

Η πιο σημαδιακή ασυνέχεια ήταν, πιστεύω, η ίδια η «γενιά Τσίπρα». Εννοώ τις γενιές που εντάχθηκαν στην Αριστερά μετά την πτώση του κομμουνισμού, στο κλίμα των κινημάτων της «εναλλακτικής παγκοσμιοποίησης». Γενιές που ωρίμασαν στις συνθήκες της ευημερίας και της δημοκρατικής ομαλότητας κατά την προχωρημένη Μεταπολίτευση. Γενιές που έμαθαν να επικοινωνούν στη γλώσσα του Ιντερνετ και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Σε αυτό το πλαίσιο κυριάρχησε η «καταγγελία» ως βασική μορφή πολιτικού λόγου. Οχι ότι η ιστορική Αριστερά υπήρξε φειδωλή στην «καταγγελία» του συστήματος ή των αντιπάλων της. Συνδυαζόταν όμως εξ αντικειμένου με μια προγραμματική βάση που είχε ως αναφορά είτε τον υπαρκτό κομμουνισμό είτε τον σοσιαλισμό. Στη μετακομμουνιστική Αριστερά η «καταγγελία» ουσιαστικά αυτονομήθηκε από το προγραμματικό της υπόβαθρο.

Ετσι και η «ομάδα Τσίπρα», παρά τα αναμφισβήτητα ταλέντα της, παγιδεύτηκε τελικά στον ίδιο τον καταγγελτικό της λόγο. Μέσα από αυτόν διάβασε την ελληνική πραγματικότητα παραμορφώνοντάς την. Παρήγαγε μια φανταστική εικόνα της μεταπολιτευτικής Ελλάδας και του «παλαιού πολιτικού συστήματος» ισοπεδώνοντας τα θετικά και οικειοποιούμενη τα αρνητικά. Ακόμα χειρότερα, πίστεψε ότι η «επικοινωνία» και ο έλεγχος των παλαιών και νέων μέσων ενημέρωσης μπορούν να χειραγωγήσουν «από τα πάνω» την κοινωνία και να «κατασκευάσουν» την πραγματικότητα. Ετσι το σύνθημα «ένας άλλος Κόσμος είναι δυνατός» από το Πόρτο Αλέγκρε κατέληξε στην εξωφρενική σκηνοθετημένη συνεδρίαση το βράδυ της πυρκαγιάς στο Μάτι που, κατά τη γνώμη μου, βαθμιαία και σιωπηλά στοίχισε την απομυθοποίηση του Τσίπρα. Γιατί ούτε ο Κόσμος αλλάζει έτσι ούτε χειραγωγείται έτσι. Η πολιτική είναι επικοινωνία, αλλά είναι και πρόγραμμα και ιδέες και ταυτότητα. Ευτυχώς.

Με αυτές τις πραγματικότητες θα έπρεπε να λογαριαστούν ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Τσίπρας ως αντιπολίτευση την επομένη των εκλογών. Με τις καθυστερήσεις της Αριστεράς και την ανάγκη να κατανοήσουν καλύτερα τη μεταπολιτευτική Ελλάδα.

Θα έχουν άλλωστε την άνεση του χρόνου αλλά και των ποσοστών. Πόσω μάλλον που δίπλα τους ένας άλλος χώρος, το Κίνημα Αλλαγής, θα μπει στις δικές του ζυμώσεις, οι οποίες μετά την αποπομπή του Ευάγγελου Βενιζέλου προβλέπονται έντονες. Και πώς να μην είναι; Ώς τώρα το Κέντρο εξέφραζε τον πολυσυλλεκτισμό του με αμφίπλευρες διευρύνσεις. Από τη μια ο Γλέζος, από την άλλη ο Γεώργιoς Μαύρος. Η αναζήτηση φυσιογνωμίας μέσω του αυτοακρωτηριασμού είναι καινούργια κατάσταση.

Ο Γιάννης Βούλγαρης είναι ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου