#κρυπτοχριστιανοί | Explore Tumblr posts and blogs

justforbooks · 3 years ago

Photo

Πόσα δεινά μπορεί να υποστεί ένας άνθρωπος και να αντέξει; Πόσες πληγές είναι δυνατόν να "ανοίξουν" στην ψυχή του κι εκείνος να κατορθώσει να διατηρήσει το μεγαλείο της αλώβητο; Πώς ένας «χάρτινος ήρωας» σαν τον Γαληνό Φιλονίδη μπορεί να μετουσιωθεί –μέσα από την απαράμιλλη πένα ενός χαρισματικού συγγραφέα–, σε έναν άνθρωπο οικείο μας, έναν πρόγονό μας του Ποντιακού Ελληνισμού, ακόμα κι αν δεν καταγόμαστε από τον Πόντο;

Οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα είναι: «άπειρα δεινά», «αμέτρητες πληγές» και «εύκολα», αν πρόκειται για έναν συγγραφέα του μεγέθους του Γιάννη Καλπούζου. Στο νέο αριστουργηματικό μυθιστόρημά του «Σέρρα - Η Ψυχή Του Πόντου», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός, ο συγγραφέας κατορθώνει για μία ακόμα φορά να ξεπεράσει τον εαυτό του και να μας χαρίσει ένα συγγραφικό έργο-μεγαθήριο –παρακαταθήκη για όλες τις τωρινές και μελλοντικές γενιές Ελλήνων ανά τον κόσμο–, οι οποίοι οφείλουν να μαθαίνουν την Ιστορία του απανταχού Ελληνισμού, είτε τους αφορά άμεσα είτε όχι.

Αποδεικνύει περίτρανα πως –όσο και αν τα γεγονότα, οι κακουχίες, οι δολοπλοκίες και τα αλλότρια συμφέροντα προσπαθούν να πολεμήσουν, να αλλοιώσουν και να εξαφανίσουν έναν ολόκληρο λαό με εξορίες, διωγμούς, φυλακίσεις, εκπατρισμούς και άδικες εκτοπίσεις–, εκείνος στέκεται υπερήφανος, αγέρωχος και ανθεκτικός και συνεχίζει να μάχεται, να επιβιώνει μέσα από τις αντιξοότητες και να μεγαλουργεί.

Ο πολυτάλαντος Γιάννης Καλπούζος μας προσφέρει ένα από εκείνα τα συγγραφικά πονήματα που αξίζουν να διαβαστούν αργά αργά ώστε αφενός ν’ αφομοιώσει ο αναγνώστης τις πάμπολλες πληροφορίες για το ιστορικό πλαίσιο της εποχής, στην οποία τοποθετείται ο κεντρικός ήρωάς του, και αφετέρου να απολαύσει χωρίς βιασύνη ένα αριστουργηματικό, καθηλωτικό μυθιστόρημα από εκείνα που μένουν ανεξίτηλα χαραγμένα στη μνήμη του και δεσπόζουν σε περίοπτη θέση στη βιβλιοθήκη του. Η ευρηματική μυθοπλασία –μαζί με την εξιστόρηση της ιστορικής πραγματικότητας της εποχής και τα κοσμογονικά γεγονότα που άλλαξαν διά παντός τις γεωπολιτικές συσχετίσεις στην περιοχή του Πόντου–, διαμορφώνουν ένα σαγηνευτικό συνονθύλευμα, μέσα στο οποίο ο αναγνώστης βυθίζεται. Η ταραχώδης και πολύπαθη ζωή του Γαληνού μάς ελκύει όπως ο μαγνήτης. Είναι ένας άνθρωπος χαρισματικός, με παιδεία και προτερήματα αξιοσημείωτα, με χαρακτήρα εκ φύσεως καλοπροαίρετο και γαλήνιο κι αυτοσυγκράτηση παροιμιώδη, που βρίσκεται σε μία περιοχή και σε μία εποχή όπου τίποτα δεν είναι σταθερό και δεδομένο. Μοιρασμένος ανάμεσα σε δύ�� γυναίκες που διεκδικούν την αγάπη του και προσπαθώντας να επιβιώσει μέσα στον «κυκλώνα» των αλλαγών που συμπαρασύρουν τους πάντες, προσπαθεί να διατηρήσει αλώβητες τις αρχές, τη ζωή και την ψυχή του.

Η πολυκύμαντη ιστορία του Γαληνού ξεκινάει με την εκδίωξη των Αρμενίων από την Τραπεζούντα το 1915 και την κατ’ ανάγκη γνωριμία του με τη νεαρή Αρμενοπούλα Ταλίν, στην οποία αποφασίζει να προσφέρει καταφύγιο χωρίς ταυτόχρονα να υποκύψει στη σαγήνη της σπάνιας ομορφιάς της. Ο ίδιος ετοιμάζεται να παντρευτεί με τη νεαρή Φιλάνθη από την Ορντού, με την οποία ελάχιστα γνωρίζεται. Οι μοίρες των τριών θα δεθούν με άρρηκτο και μοιραίο τρόπο, ενώ η «Οδύσσεια» του πολύπαθου Γαληνού μόλις ξεκινάει. Η αποτίναξη των παλιών καθεστώτων από τους Νεότουρκους και τους Ρώσους μπολσεβίκους, αλλά και η αμφισβητούμενη, αμφιταλαντευόμενη και –πάντα παρασυρόμενη από αλλότρια συμφέροντα–, επεκτατική ελληνική πολιτική δημιουργούν μια εκρηκτική δίνη μέσα στην οποία παρασύρονται και λαβώνονται, με απανωτά και ανελέητα χτυπήματα, οι ήρωες αυτού του επικού μυθιστορήματος. Ο συγγραφέας, με τη γνωστή μυθοπλαστική δεξιοτεχνία του, μας κάνει «κοινωνούς» σε μία από τις πιο ταραγμένες εποχές της Ιστορίας του Ελληνισμού, και δη του Ποντιακού με τους συνεχείς και άδικους διωγμούς, τις εκτοπίσεις, την κλοπή περιουσιών, ακινήτων, χρημάτων, αλλά και ανθρώπινων ζωών πολλών καθ’ όλα νομοταγών πολιτών, με μόνο κριτήριο την καταγωγή και το θρήσκευμά τους. Πολλοί οι κρυπτοχριστιανοί που επέλεξαν να συμμορφωθούν δημόσια με το γενικό ισχύον θρήσκευμα ώστε να περισώσουν και να διατηρήσουν τις περιουσίες, τις κατοικίες και τις ζωές τους ασπαζόμενοι το Ισλάμ και αλλάζοντας υπηκοότητα, ενώ κρυφά συνέχιζαν να είναι χριστιανοί και να διατηρούν τις ελληνικές παραδόσεις τους. Ποιος θα μπορούσε να τους κατηγορήσει γι’ αυτό, τη στιγμή που διακυβευόταν η ίδια τους η ύπαρξη; Κάποιοι, όμως, επέλεξαν τον δύσκολο, επίπονο και συχνά τραγικό δρόμο του εκπατρισμού, των διώξεων, της φυλάκισης –στις πιο άθλιες συνθήκες που μπορεί να βάλει ο ανθρώπινος νους– και της αντίστασης στο άδικο κατεστημένο, έστω κι αν αυτό σήμαινε εξορία, ξεριζωμό, εξαθλίωση και απώλεια, ακόμα και των πιο αγαπημένων προσώπων της ζωής τους.

Ο Γιάννης Καλπούζος για μία ακόμα φορά μεγαλούργησε δημιουργώντας ένα μυθιστόρημα-έπος, από εκείνα που ��α μείνουν στην ελληνική λογοτεχνία ως κλασσικά αριστουργήματα, παρακαταθήκη για το μέλλον, για όσους θέλουν να μάθουν την Ιστορία μας και, κυρίως, για όσους δε θέλουν να λησμονήσουν αυτά που αξίζει κανείς να θυμάται. Μέσα από τον ήρωά του Γαληνό Φιλονίδη, έναν αληθινό μαχητή της ζωής, από αυτούς που ακολούθησαν στην πράξη την παράδοση του Πυρρίχιου χορού –του «χορού της φωτιάς», που έχει τις ρίζες του στην αρχαία ελληνική πολεμική παράδοση–, ο συγγραφέας μάς συμπαρασύρει σε ένα «μεθυστικό» ταξίδι στο παρελθόν και την Ιστορία, σε μία από τις πιο αιματοβαμμένες και τραγικές εποχές της. Μας δείχνει το πείσμα του ανθρώπου, τη γενναιότητά του, την ικανότητα να προσαρμόζεται σε αυταρχικά και άδικα καθεστώτα χωρίς να χάνει την ευγένεια και την αλληλεγγύη του, να πολεμά με τη γη και τις πιο ακραίες και δύσκολες καιρικές συνθήκες και να διατηρεί την αισιοδοξία του, να υπομένει τις πιο επώδυνες ψυχικές και σωματικές καταστάσεις και να αναγεννιέται και, τέλος, να αντιμετωπίζει την υπέρτατη οδύνη που μπορεί να αντιμετωπίσει ο άνθρωπος και να καταφέρνει να διατηρήσει την ευγένεια της ψυχής και την ανθρωπιά του αλώβητη.

Το μυθιστόρημα «Σέρρα – Η Ψυχή Του Πόντου» είναι ένας Θησαυρός από αποστάγματα σοφίας, όπου και μόνο όσα γράφει ο συγγραφέας στην αρχή κάθε κεφαλαίου θα έφταναν για να αποτελέσουν ένα ξεχωριστό βιβλίο. Πολλά είναι τα αποσπάσματα στα οποία θα ήθελα να αναφερθώ, όμως θα αρκεστώ να σας αναφέρω το αγαπημένο απόφθεγμα του ήρωά του, του αλησμόνητου Γαληνού Φιλονίδη, το οποίο νομίζω ότι είναι και το πιο αντιπροσωπευτικό: «Άμον τον ήλον έρθες και τ’ ς’ αστραπής το θάμα, σον ουρανόν εκρέμετ’ και της ζωής μ’ το στάγμα».*

Για μία ακόμη φορά, πολλά και θερμά συγχαρητήρια στον Γιάννη Καλπούζο, ο οποίος δεν παύει να ανεβάζει ολοένα και ψηλότερα τον πήχη!

* Όπως τον ήλιο ήρθες και της αστραπής το θαύμα, στον ουρανό σου κρέμεται και της ζωής μου η σταλαγματιά.

Daily inspiration. Discover more photos at http://justforbooks.tumblr.com

#JUST FOR BOOKS #Γιάννης Καλπούζος #Σέρρα – Η Ψυχή Του Πόντου #book review

2 notes · View notes

praktoreiomagazine-blog · 8 years ago

Photo

Τεύχος 66 | Πόντος

Υπάρχει πάντα αυτή η μοναδική μαγιά του Ελληνισμού

Ο καθηγητής Κωνσταντίνος Φωτιάδης, που έχει συμβάλει τα μέγιστα στην τεκμηρίωση της ιστορίας του Ποντιακού Ελληνισμού, μιλά για τη σχέση με την αρχαία Ελλάδα, την τεράστια συμβολή στο δημιούργημα της Αναγέννησης στη Δύση, τη διαφορά μεταξύ Γενοκτονίας και Εθνοκάθαρσης, τους “κρυπτοχριστιανούς” και “κρυπτορομηούς”, το ελληνικό χωριό του Ερντογάν, τις διώξεις επί Στάλιν, αλλά και για το “μεσογειακό αίμα”, το πιο δυναμικό

Του Ανδρέα Μακρίδη

Ο καθηγητής του πανεπιστημίου της Δυτικής Μακεδονίας, Κωνσταντίνος Φωτιάδης, έχει συμβάλει τα μέγιστα στην τεκμηρίωση της ιστορίας του Ποντιακού Ελληνισμού και της Γενοκτονίας του, με δεκάδες βιβλία και δημοσιεύσεις, αλλά και πάμπολλες διαλέξεις εντός και εκτός Ελλάδας, σε μέρη όπου ζουν Πόντιοι και νεοπρόσφυγες από την πρώην Σοβιετική Ένωση. Στα 2004, η Βουλή των Ελλήνων εξέδωσε έργο του με τίτλο “Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου”. Η αρχικά προγραμματισθείσα ωστόσο μετάφραση και έκδοσή του στα αγγλικά, δεν έχει πραγματοποιηθεί. - Ο ποντιακός Ελληνισμός είναι μία εναλλακτική, εξίσου έγκυρη εξέλιξη του αρχαίου Ελληνισμού, ή ένα φαινόμενο που εν πολλοίς διαμορφώθηκε κατά την βυζαντινή περίοδο, την περίοδο της Ρωμιοσύνης και της οθωμανικής κατάκτησης;

Δεν ανήκω στην ομάδα των αναθεωρητών που λένε πως δεν υπάρχει συνέχεια της Ιστορίας του Ελληνισμού. Υπάρχει η συνέχεια από την αρχαιότητα, από τα ομηρικά χρόνια, που αποκαλούσαμε τον ουρανό “ουρανό”, την γη “γη”, τον ήλιο “ήλιο”, ως τις μέρες μας. Αναφέρατε την βυζαντινή περίοδο. Μα τον 6 π.Χ. αιώνα, έχουμε 76 ελληνικούς οικισμούς στον Εύξεινο Πόντο. Η Ελλάδα με τις μεταναστεύσεις μέσω Μιλήτου, και μετά μέσω Σινώπης και Τραπεζούντας, έχει κυριεύσει όλο τον βόρειο Εύξεινο Πόντο - και μέχρι σήμερα, όλοι οι παράλιοι λαοί του Ευξείνου Πόντου, με σεβασμό δέχονται ότι τις πόλεις τους ίδρυσαν οι Έλληνες. Τι να πούμε; Για την Διοσκουριάδα, το σημερινό Σοχούμ; Αν θα π��ω πιο πάνω, δίπλα στην Ανάπα υπάρχει η αρχαία ελληνική Γοργιππία, όπου σώζεται το ελληνικό μουσείο και δεν έχει τίποτε άλλο παρά ευρήματα από την αρχαία ελληνική πόλη. Σώθηκε και το οικιστικό οικοδόμημα των αρχόντων της εποχής εκείνης και όποιος κάνει τον περίπλου του Ευξείνου Πόντου, μόνο θαυμασμό για την παρουσία και την δράση των Ελλήνων νοιώθει. Και μιλάμε για 76 πόλεις και οικισμούς στον 6ο αιώνα, όταν στην Ελλάδα δεν είχαμε πάνω από 15 πόλεις. Στο πέρασμα των αιώνων, έχουμε βεβαίως παρακμές, αλλά υπάρχει πάντα η μαγιά για την οποία μιλά ο Μακρυγιάννης. Η μαγιά αυτή φουντώνει, όπως το είδαμε το 1204: Όταν μεγάλο μέρος της διανόησής μας πήρε το δρόμο προς τη Δύση και έστησε ουσιαστικά το οικοδόμημα της Αναγέννησης στη Δύση, ένα άλλο κομμάτι πήρε το δρόμο για τον βόρειο Εύξεινο Πόντο στην περιοχή του Δούναβη. Μετά το 1461, μετά την άλωση της Τραπεζούντας, ο Ελληνισμός, όσες φορές διώκεται, παίρνει αναγκαστικά το δρόμο της αναγκαστικής φυγής και εξόδου προς τις ομόθρησκες περιοχές της Ρωσίας, της Γεωργίας και της Αρμενίας. Στα 1917, όπου έχουμε το μεγάλο συνέδριο στο Ταϊγάνιο της Ρωσίας, ξέρουμε πως πήραν μέρος 750 αντιπρόσωποι, που ο καθένας τους εκπροσωπούσε 1000 Έλληνες. Που σημαίνει πως το 1917, έχουμε στη Ρωσία 750.000 Έλληνες, τη στιγμή που το 1917 ο πληθυσμός της Ελλάδας δεν ξεπερνούσε τα 4 εκ.. Άρα είναι ένας μεγάλος αριθμός, μόνο ο Ελληνισμός της Ρωσίας. Το 1913, ο Ελληνισμός της Ελλάδας είχε 3,8 εκ. Έλληνες, όταν ο Ελληνισμός της Ανατολής (Μικρασία, Ρωσία, Βουλγαρία, Ρουμανία) είχε 4,3 εκ.. Η πλειοψηφία ζούσε σ' αυτήν την περιοχή - και γι' αυτό το κομμάτι δεν λέμε τίποτα στα σχολικά μας βιβλία. Και η ευθύνη βαραίνει πολλούς και κυρίως τις ελλαδικές κυβερνήσεις γιατί έχουν πολλά κρίματα γι' αυτόν τον γεωγραφικό χώρο και τους Έλληνες που τους παράτησαν.

- Θεωρείτε πως για την αποσιώπηση αυτή, έχει παίξει ρόλο το γεγονός ότι ο ποντακός Ελληνισμός εκπροσωπεί πολιτισμικά μια πιο ανατολική θέαση του κόσμου ή νοοτροπία, ενώ οι ελλαδικές κυβερνήσεις προσπαθούσαν να πετύχουν έναν εκδυτικισμό; Υπάρχει δηλαδή κάποια σύγκρουση ταυτοτήτων στο πλαίσιο που περιγράφουμε;

Δεν θα το έλεγα. Θα έλεγα μάλιστα πως ήταν ευλογία που ο μικρασιατικός και κυρίως ο ποντιακός πολιτισμός συνόρευε με την Ανατολή. Τον 8ο και 9ο αιώνα μ.Χ. η Τραπεζούντα ήταν το κέντρο της αστρονομίας και των μαθηματικών. Δεν ήταν η Κωνσταντινούπολη το κέντρο των μαθηματικών και της αστρονομίας, αλλά η Τραπεζούντα! Ειδικά ο ποντιακός Ελληνισμός δεν ήταν αποκομμένος από την Δύση: Όλο το διακομιστικό εμπόριο της Ευρώπης γινόταν μέσω του Δούναβη και τ�� πλοία απ' τον Δούναβη έφταναν στην Τραπεζούντα και από κει ακολουθούσαν τα καραβάνια για τις χώρες του μεταξιού. Άρα η Τραπεζούντα δεν ήταν μονάχα κέντρο διακομιστικό, αλλά κέντρο πολυπολιτισμικού χώρου, όπου αντιπρόσωποι πολλών χωρών διαβιούσαν για να μπορούν να διακινούν τα εμπορεύματα, και όταν οι λαοί έρχονται σε επαφή, δίνουν και παίρνουν. Μπορούμε να πούμε λοιπόν ότι έπαιζε καθοριστικό ρόλο – έως το 1860-61 που ανοίγει η διώρυγα του Σουέζ και ανατρέπεται πλέον το συναλλακτικό εμπόριο με την Ανατολή, γιατί είναι πολύ πιο οικονομική η κίνηση μέσω του Σουέζ απ' ό,τι με τα καραβάνια. Εκείνα βεβαίως συνεχίζουν, αλλά έχουν χάσει την εμπορική και πολιτισμική παρουσία τους.

- Η ταυτότητα των Ποντίων τι κουβαλάει από τα όσα έχετε περιγράψει και κατά πόσον ενδεχομένως επισκιάζεται από το γεγονός της Γενοκτονίας;

Κοιτάξτε: Δεν μπορούμε να μιλάμε για ποντιακή ταυτότητα. Πρέπει να μιλάμε για ελληνική ταυτότητα. Γιατί αν αρχίσουμε να μιλάμε για ποντιακή ταυτότητα, θα πρέπει να μιλάμε για μωραΐτικη, κρητική, κυπριακή, θρακιώτικη, σαρακατσάνικη, ηπειρώτικη. Είμαστε ένα από τα πετράδια σε ένα ψηφιδωτό πανέμορφο, πολύχρωμο, που όταν τα συνθέτουμε, τότε κάνουμε το σύνολο που είναι το ψηφιδωτό του οικουμενικού Ελληνισμού. Όχι του Ελλαδισμού! Δυστυχώς, αν σήμερα μιλάνε κάποιοι – και επικίνδυνα - για ποντιακή ταυτότητα, είναι γιατί το τσιράθλιο αυτό ελλαδικό κράτος, ποτέ δεν σεβάστηκε την ιστορία των Ελλήνων της Ανατολής και γι' αυτό δεν σεβάστηκε το μεγάλο γεγονός που είναι η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. Δεν μπορεί ο Πρόεδρος της Γερμανικής Δημοκρατίας να αναγνωρίζει και να μιλά για την Γενοκτονία του Πόντου, ο συμπρόεδρος των Πρασίνων Τσεμ Εζντεμίρ να μιλά για την Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου και εμείς εδώ, πέρα από την βερμπαλιστική αναγνώριση που έγινε, να κρυβόμαστε στα λαγούμια. Όταν τους λέμε να 'ναι παρόντες σε εκδηλώσεις, δεν βρίσκονται. Πέρσι, έγινε ειδική συνεδρίαση στο γερμανικό Κοινοβούλιο για τις αναγνωρίσεις των γενοκτονιών στην Ανατολή, και εμφανίζονται οι Αρμένιοι με υπουργούς - και από μας δεν πήγε ούτε ένας κατώτερος υπάλληλος του προξενείου ή της πρεσβείας. Πήγαν μόνο ένα πούλμαν από ποντιακά σωματεία, σε αντίθεση με τους Αρμένιους που γέμισαν την αυλή του Κοινοβουλίου. Οι δικοί μας έχουν μια τουρκοφοβία. Κι αυτή δεν είναι τωρινή. Υπάρχει απ' το 1924.

- Πρόσφατα απασχόλησε την κοινή γνώμη η διαμάχη για το αν στον Πόντο συντελέσθηκε “εθνοκάθαρση” ή “γενοκτονία”. Πώς την αντιμετωπίζετε εσείς;

Για μένα δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην εθνοκάθαρση και στην γενοκτονία. Ο όρος “εθνοκάθαρση” δεν σημαίνει για μένα ότι δεν έχει μεγάλη βαρύτητα, ούτε σηματοδοτεί μια χλιαρή αντίληψη της βάρβαρης συμπεριφοράς της συγκεκριμένης ή οποιασδήποτε άλλης χώρας. Ποια είναι η διαφορά; Με το “εθνοκάθαρση”, η συγκεκριμένη χώρα δεν διώκεται ποινικά για το έγκλημα της γενοκτονίας: Στιγματίζεται ως βάρβαρη χώρα αλλά ως εκεί. Ενώ με τη λέξη “γενοκτονία”, υπάρχει αυτή η διαδικασία της ποινικής απόδοσης ευθυνών και καταδίκης. Αυτό που έγινε στον Πόντο, ήτανε γενοκτονία. Και θα έλεγα, πως σε αντίθεση με την “προοδευτική” Αριστερά της Ελλάδος, η μεγάλη πλειοψηφία της Αριστεράς της Τουρκίας, είναι υπέρ της αναγνώρισης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου. Σας παραπέμπω στο βιβλίο “Η 19η Μαΐου εκείθεν και εντεύθεν του Αιγαίου” που βασίζεται σε 300 τουρκικά βιβλία για το ποντιακό ζήτημα. Εκεί μέσα θα δείτε τις απόψεις της προοδευτικής τουρκικής Αριστεράς που μιλά για γενοκτονία. Εμείς δεν συντηρούμε την αντιπαλότητα. Αλλά θέλω να σας ενημερώσω, ότι έχουμε δικαίωμα και υποχρέωση απέναντι στην μνήμη. Διότι χωρίς την μνήμη πληρώσαμε πολλές φορές ακριβά αυτά τα γεγονότα. Η Συνθήκη της Λωζάνης υποτίθεται πως έδινε ένα τέλος στις διαφορές των δύο χωρών. Αμέσως μετά ήρθε το Ελληνοτουρκικό Σύμφωνο Φιλίας που ουσιαστικά ήταν η καταστροφή του Ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης: Απέμειναν εκεί 2500 Έλληνες. Οι Τούρκοι εκμεταλλεύτηκαν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και έφεραν τον νόμο Βαρλίκ Βεργκισί που ήταν η οικονομική γενοκτονία των Ελλήνων. Τι έγινε το 1955; Το 1964; Το 1974 στην Κύπρο;

- Ζούμε όμως σε μια εποχή όπου υπάρχει το διαδίκτυο, οι μετακινήσεις ανθρώπων, οι επιστημονικές ανταλλαγές. Κάποιος θα μπορούσε να σας πει πως αυτού του είδους η πολιτική, μπορεί να είναι συναισθηματικά και εθνικά δικαιολογημένη, αλλά δεν αποδίδει. Μήπως η καλλιέργεια ενός καλού κλίματος ανάμεσα στις δύο χώρες θα βοηθούσε ενδεχομένως πολύ περισσότερο να βγει στο φως η αλήθεια;

Χωρίς την αναγνώριση της Γενοκτονίας, οι Έλληνες του Πόντου δεν έχουμε μέλλον γιατί δεν έχουμε Ιστορία. Θα πρέπει να σταθούμε κάποια στιγμή στο ύψος της Αντιγόνης και να μην ακολουθήσουμε τη λογική του Κρέοντα. Δικαίωση της μνήμης. Έχουμε υποχρέωση απέναντι στα 353.000 θύματά μας να αγωνιστούμε για την δικαίωσή τους και για να υπάρξει μια ηθική και ψυχική ανάπαυση αυτών. Αλλιώς γιατί κάνουμε τα μνημόσυνα; Το μνημόσυνο του πατέρα σου και του πατέρα μου και του παππού μου γιατί το κάνουμε; Είναι αυτό που νοιώθεις μέσα σου, την εσωτερική ανάγκη της ανάπαυσης της ψυχής. Και αυτές οι ψυχές των δικών μας, όσο δεν δικαιώνονται, αιωρούνται σύμφωνα με την παράδοση την αρχαιοελληνική. Επιβάλλεται, όχι για κανέναν άλλο λόγο, αλλά και για να μην συνεχίσει η Τουρκία την παράδοση της γενοκτονίας. Γιατί μετά από μας, συνεχίζει με τους Κούρδους, που είναι η αρχαιότερη γηγενής εθνότητα που ζούσε στον μικρασιατικό χώρο – οι Καρδούχοι του Ξενοφώντα.

- Υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην Τουρκία οι “κρυπτοχριστιανοί”, οι “κρυπτορωμηοί”;

Στα 1911-13, η Ελλάδα για πρώτη φορά θέλει να μάθει πόσοι είναι οι Έλληνες της Μικράς Ασίας και επειδή δεν μπορεί η ίδια να κάνει απογραφή, αυτή γίνεται μέσω του Πατριαρχείου. Έτσι αποκαλύπτεται πως το 1913-14, στην Μικρά Ασία υπάρχουν 697.000 Έλληνες, 190.000 Έλληνες μουσουλμάνοι ποντιόφωνοι με ελληνική συνείδηση και 43.000 ��ρυπτοχριστιανοί. Το 1913, η ανταλλαγή έγινε με βάση την θρησκεία. Αυτοί που επίσημα δήλωσαν Έλληνες μουσουλμάνοι, δεν μπόρεσαν ποτέ να 'ρθουν στην Ελλάδα. “Έναν αίμαν είμεστε μετ' εσάς” μου λέει μια γιαγιά όταν πήγα εγώ. “Τέρες πώς εμοιάζ τα κατσίαμ'ς - δες πώς μοιάζουν τα πρόσωπά μας!”. Και στο ερώτημα αν θα μου 'δινε την κόρη της, μου είπε, “σε σεν τη δίγα την”. “Σε σένα την δίνω, στον Τούρκο δεν την δίνω!”. Το κρυπτοχριστιανικό πρόβλημα υπάρχει και είναι επίκαιρο. Πάνω σ' αυτό έκανα την διδακτορική μου διατριβή. Σήμερα, η Ζεϊνέπ Τουρκιλμάζ, μία μουσουλμάνα κουρδικής καταγωγής, έκανε στο πανεπιστήμιο Πρίνστον διατριβή για τους κρυπτοχριστιανούς του Πόντου. Και υπάρχει κι ένας δεύτερος καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Κερασούντας, που γράφει ένα τρίτο βιβλίο για τους κρυπτοχριστιανούς μέσα απ' τα οθωμανικά έγγραφα. Καταλαβαίνετε πως το θέμα αυτό είναι επίσης επίκαιρο, που στις παράλογες απαιτήσεις του Ερντογάν και των γκρίζων λύκων της Μικράς Ασίας, θα έπρεπε οι ελληνικές κυβερνήσεις, αν είχαν λίγο τσαγανό, να βγουν με τέτοια ντοκουμέντα. Όχι για να ξύσουμε παλιές πληγές, αλλά μέσω της Ιστορίας να αποκαταστήσουμε τα πράγματα και να σταματήσουμε τις παράλογες απαιτήσεις. Η νεολαία η τουρκική, αντιμετωπίζει όντως διαφορετικά τα πράγματα, αλλά καθημερινά δεχόμαστε απειλές από το τουρκικό κράτος, λένε πως 18 νησιά είναι τουρκικά και παίζονται επικίνδυνα παιχνίδια στην περιοχή μας.

- Ερχόμαστε τώρα σε ένα άλλο θέμα, που είναι ο ποντιακός Ελληνισμός που έχει φύγει απ' την Τουρκία και έχει καταφύγει στην Σ. Ένωση και εκεί έχουμε την περίοδο των σταλινικών διώξεων. Κάποιοι θεωρούν πως είναι περίπου κάτι αντίστοιχο με εκείνο που έκανε ο Κεμάλ. Ποια είναι η δική σας άποψη επ' αυτού;

Είναι σταλινικές διώξεις σκληρού τύπου. Δεν θα έλεγα όμως ότι είναι γενοκτονία. Η γενοκτονία είναι άλλο κεφάλαιο. Αλλά η σταλινική πολιτική απέναντι, όχι μόνο στους Έλληνες, αλλά σε όλες τις μικρές μειονότητες, είναι βαρβαρότητα. Στόχος εξόντωσης, στόχος “Άουσβιτς εν ροή” όπως είχε χαρακτηρίσει ο Ενεπεκίδης την Γενοκτονία στον Πόντο, δεν υπάρχει. Οι σταλινικές διώξεις όμως, είναι αδικαιολόγητες. Ξεκινούν το 1938, με εκτοπίσεις της πνευματικής ηγεσίας. Το '42 έχουμε τις διώξεις των Ελλήνων της Κριμαίας, το '44 όλης της περιοχής του Κρασνοντάρ. Το '49 που εξορίζονται οι Έλληνες του Βατούμ, του Σοχούμ και της Γεωργίας, είναι μετά την λήξη του πατριωτικού πολέμου, στον οποίον πήραν μέρος χιλιάδες Έλληνες και υπήρχαν Έλληνες με δέκα κιλά παράσημα. Και η απόφαση λέει “όλοι οι Έλληνες”! Οι σταλινικοί διωγμοί ποτέ δεν δικαιολογήθηκαν. Υπάρχει η αιτιολογία ότι οι Έλληνες εστάλησαν εκεί για να καλλιεργήσουν τις άγονες περιοχές ως γνήσιοι καλλιεργητές από αγροτικές περιοχές – και πήγαν και δημιουργήσανε καινούργιες πόλεις. Η Τασκένδη είναι ουσιαστικά δημιούργημα των Ελλήνων, εκείνοι την μεγάλωσαν ως πόλη. Μετά τον θάνατο του Στάλιν, ήδη από το '55 η ηγεσία του ΚΚΣΕ παραδέχεται πως ήταν λάθος ο εκτοπισμός όλων αυτών των πληθυσμών. Ποτέ όμως δεν είπαν την αλήθεια. Η αλήθεια θα βγει μετά το 20ο συνέδριο όταν καταγγέλθηκε επίσημα η σταλινική πολιτική από τον Χρουστσώφ, και μετά την Περεστρόικα επιτράπηκε στα εγγόνια των ανθρώπων αυτών, να ζητήσουν με αιτήσεις τους να μάθουν, πού φυλακίστηκαν, πού εξορίστηκαν, πού εκτελέστηκαν, που είναι οι τάφοι των παππούδων τους, ώστε να πάνε να ανάψουν ένα κερί. Και μετά το 1991, έχουμε άπειρες απαντήσεις της KGB, στις οποίες παραδέχεται πως άδικα έγιναν οι εκτελέσεις και προσπαθούσαν να τους πουν πως λόγω οικονομικής κρίσης, το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να τους δώσουν μια πολύ μικρή σύνταξη, και κάποιες διευκολύνσεις, όπως δωρεάν εισιτήρια για τα θέατρα και το μετρό. Είναι ένα τραγικό κεφάλαιο. Το επιχείρημα που πολλές φορές βγαίνει απ' τα στόματα μερικών ανιστόρητων και βέβηλων, ότι τάχα οι Έλληνες ήταν σύμμαχοι των Γερμανών και γι' αυτό και τους εξόρισε ο Στάλιν, είναι ό,τι πιο ανήθικο έχει λεχθεί.

- Αυτό βεβαίως το λένε και κάποιοι που ανήκουν στον χώρο της Άκρας Δεξιάς.

Αυτοί το λένε γιατί θέλουν να πουν ότι “εμείς, να βλέπετε; Με τη Γερμανία...”. Υπάρχει ένα βιβλίο του σοβιετικού ιστορικού Ανατόλι Πριστάφκιν, που ��έει πως “δεν υπήρχε ούτε ένας Έλληνας στην Κριμαία, όταν ήρθαν οι Γερμαν��ί, που να συνεργάστηκε μαζί τους και ήταν οι Έλληνες που μας τροφοδοτούσαν με νερό για να πιούμε”. Τώρα, αν σε κάποιο χωριό που είχαν καταλάβει οι Γερμανοί, τρεις, πέντε, δέκα συνεργάστηκαν, είτε επειδή χρηματίζονταν, είτε επειδή πιέστηκαν, αυτό έχει γίνει και στην Ελλάδα την εποχή της γερμανικής Κατοχής.

- Η Ελλάδα βρίσκεται αυτή τη στιγμή σαν το Βυζάντιο με δύο κεφάλια. Από τη μια προσπαθούμε με πάρα πολύ έντονο τρόπο να ακολουθήσουμε τη Δύση στα μοντέλα εκσυγχρονισμού που εκείνη ανοίγει, και απ' την άλλη προσπαθούμε ακόμα να ενσωματώσουμε τις παλαιότερες γενιές των Ποντίων, και αυτούς που έρχονται σήμερα και αποκαλούμε "Ρωσοπόντιους". Πώς βλέπετε το μέλλον αυτής της χώρας; Η ελληνική ταυτότητα είναι σε θέση να ενσωματώσει και τα δύο αυτά στοιχεία ταυτοχρόνως;

Ο Μακρυγιάννης είπε πως πολλές φορές φτάσαμε στο χείλος του γκρεμού, αλλά υπάρχει η μαγιά. Και η μαγιά υπάρχει και είναι πλούσια. Και η καινούργια μαγιά έχει και ουσιαστική παιδεία, μόρφωση και δεν φοβάται, γιατί έχει όπλο τη γνώση. Κι ας είμαστε λίγοι. Πάντα ήμασταν λίγοι. Απλώς χρειάζεται διαφορετική εθνική στρατηγική - και δεν υπάρχει. Δεν υπάρχει, γιατί δεν είναι μόνον οι πιέσεις του ΔΝΤ που μας τρομοκρατούν με όλα αυτά τα μέτρα. Είναι κυρίως οι πιέσεις που δεχόμαστε μέσω της Αμερικής, από τη γειτονική χώρα. Για πρώτη φορά όμως, η Αμερική και οι συμμαχικές χώρες καταλάβανε με ποιον έχουνε να κάνουν. Κι αυτό είναι η μεγάλη νίκη – και η τραγική ειρωνεία: Ο Ερντογάν είναι από ένα ελληνικό χωριό, την Ποταμιά, και θεωρώ πως είναι από κείνους, που οι παππούδες τους αλλαξοπίστησαν. Όπως λέμε οι Πόντιοι, “απ' υστερνέας πι τουρκίζ, κι άλλ' αφορισμένος είναι”. Ο εκτουρκισμένος τελευταία είναι και ο χειρότερος, γιατί θα πρέπει να αποδείξει πως είναι αυτός που λέει. Και γνωρίζουμε πολύ καλά πως όταν στο χωριό του τον καλωσόρισαν “στην Ποταμιά” και όχι με το τούρκικο όνομα του χωριού, οι γκρίζοι λύκοι με τους οποίους τώρα συμμάχησε, τον κατηγορούσαν πως έχει “βρώμικο αίμα”. Θέλω να σας πω ότι δεν φοβάμαι. Για μένα ο Ελληνισμός της πρώην Σοβιετικής Ένωσης ήταν ευλογία. Τον αφήσαμε και καταστράφηκε. Αντί τα πρώτα χρόνια να δώσουμε λίγα χρήματα και να τους ενισχύσουμε να μείνουν εκεί και να έχουμε ένα ουσιαστικό λόμπυ – και τώρα έχουμε αλλά είναι μικρό – φέραμε στην Ελλάδα 400.000 Έλληνες νεοπρόσφυγες. Θα έπρεπε να ενταχθούν σε μοντέλο προστασίας και αποκατάστασης ως πρόσφυγες της συνέχειας της Συνθήκης της Λωζάνης, γιατί και στη Σοβιετική Ένωση εγκλωβίστηκαν στην προσπάθειά τους να έρθουν στην Ελλάδα. Εμείς τους φέραμε εδώ, τους γελοιοποιήσαμε, μερικούς τους στιγματίσαμε κι όλας, γιατί πράγματι, τα πρώτα χρόνια υπήρχε η παραβ��τικότητα, κι όταν πεθαίνει η οικογένειά σου και δεν έχεις να φας, θα πας να κλέψεις.

- Λέτε δηλαδή πως δεν φοβάστε, ελπίζοντας ότι η ελλαδική κοινωνία θα αποκτήσει ξανά μια συνείδηση καθολική;

Ούτε ευρωλιγούρηδες, ούτε “ανατολή ανατολών”! Είμαστε ένας ενδιάμεσος χώρος. Αυτό το μεσογειακό αίμα είναι το πιο δυναμικό. Διότι ούτε Γάλλοι είμαστε, ούτε Σουηδοί, ούτε Νορβηγοί. Αλλά είμαστε λίγο Ιταλοί, λίγο Γάλλοι, λίγο Ισπανοί, πολύ Μικρασιάτες. Γιατί μεταξύ μας: Αν εγώ κι εσύ ήμασταν μαζί με μια παρέα 2-3 άλλων στην Κωνσταντινούπολη και ρωτάγαμε ποιοί είναι οι Τούρκοι, θα έλεγαν εσένα και μένα.

- Υπάρχει κάτι που θα θέλατε να πείτε στους υπόλοιπους Ελλαδίτες;

Θα ήθελα να τους πω πως όλοι οι Έλληνες πρέπει να είμαστε Πόντιοι. Γιατί όλοι οι Έλληνες είμαστε και Μικρασιάτες και Θρακιώτες και Ηπειρώτες και Κρητικοί, και Πελοποννήσιοι και Βλάχοι και Σαρακατσάνοι και Κύπριοι. Γιατί είμαστε Έλληνες, είμαστε το ψηφιδωτό. Και όπως στον κυπριακό Αγώνα, όλοι μαζί ταχθήκαμε δίπλα στους αδελφούς μας Κυπρίους, όπως στον αλβανικό πόλεμο πήραμε μέρος όλοι, έτσι και στη διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας θα πρέπει να είμαστε όλοι.

#PraktoreioMagazine #τευχος66 #ποντος #ποντιοι #συνέντευξη #Κωνσταντίνος Φωτιάδης #ελληνισμός #ιστορία

2 notes · View notes