michellusthof

[michellusthof]

Hele gave afscheidspost van Gonny & Jean-Paul (mijn oud-werkgevers bij iCulture)! Jullie ook bedankt!

Op 1 september 2014 komt er helaas voor ons een einde aan het dienstverband van Michel Lusthof bij iCulture. Zoals je misschien al gemerkt had zijn er de afgelopen dagen al geen artikelen van Michel meer op de site verschenen. Dat komt omdat hij bezig was om van zijn nog resterende...

[michellusthof]

Een einde en een nieuw begin

Ondanks mijn eerdere voornemens is het toch weer niet gelukt om mijn blogje een beetje in leven te houden. Intussen heb ik wel nieuws dat ik via deze weg met iedereen wil delen. Daarvoor had ik aan 140 tekens helaas niet genoeg :-)

Het is jullie misschien opgevallen dat ik de afgelopen maand niets meer voor iCulture.nl heb geschreven. In goed overleg heb ik eind juli samen met Gonny en Jean-Paul besloten om te stoppen met mijn werkzaamheden voor de site. Sinds juni was ik bij iCulture nog hoofdzakelijk actief als avondredacteur, maar het gaf me niet genoeg voldoening. Ik werk graag samen met andere mensen en ook het sociale contact met collega’s vind ik erg belangrijk. Helaas ontbrak dit in mijn functie als avondredacteur en zagen we ook niet meteen mogelijkheden om de functie anders in te vullen. Daarom hebben we in gezamenlijk besloten om mijn contract - dat per 1 september 2014 afloopt - niet te verlengen. Ik had nog wat resterende vakantiedagen staan, die ik heb opgenomen. Dat is de reden waarom er afgelopen maand geen artikelen van mijn hand meer op de site zijn verschenen.

Ik vind het erg jammer dat ik stop met mijn werkzaamheden voor iCulture. Ik heb nu 4,5 jaar voor iCulture (toen nog iPhoneclub.nl en iPadclub.nl) gewerkt, dus het is een groot deel van mijn leven geworden. Eerst als freelancer tijdens mijn studie Communicatie, daarna fulltime en tot slot parttime. Zoals ik ook in mijn afscheid aan collega’s heb aangegeven, heb ik een ontzettend leuke tijd gehad. Ik heb veel geleerd over Apple, journalistiek, schrijven maar ook mezelf. Ook heb ik mooie mijlpalen meegemaakt. Bezoekersrecords die gebroken werden, de voorpremière van Jobs (de film), verschillende Apple-events en de iCulture Awards om maar eens wat te noemen. Ik had bij iPhoneclub zelfs mijn debuut op Radio 1 (over de signaalproblemen van de iPhone 4). Daarop kijk ik dan ook met een tevreden gevoel terug. En ik ben ook dankbaar dat ik al die kansen heb gehad.

Maandag begint voor mij een nieuwe uitdaging bij het Groningse bedrijf Crowdynews. Zij houden zich onder meer bezig met het cureren van sociale media voor online uitgevers in binnen- en buitenland. Ik ga hier aan de slag als een van de social media editors. Zij zijn verantwoordelijk voor de inrichting van het systeem dat weer door uitgevers op hun websites wordt ingezet. Ook zal ik mij gaan bezighouden met een aantal andere projecten, maar daarover kan (en mag) ik op dit moment nog niets zeggen. Iets totaal anders dus als wat ik tot nu toe heb gedaan, maar ik heb er wel heel veel zin in! Natuurlijk blijf ik ook gewoon actief op Twitter (@michellusthof) en andere sociale media, waar ik ook gewoon over Apple en technologie blijf schrijven.

Ook blijf ik betrokken bij iCulture. Alleen niet meer op vaste basis. Ik sluit zeker niet uit dat er in de toekomst nog artikelen van mijn hand op de site zullen verschijnen.

[michellusthof]

Vlinders, a set on Flickr.

[michellusthof]

Dit filmpje kwam vanochtend voorbij op de Twitters. Groningen als fietsstad van de wereld door de ogen van buitenstaanders. Met achtergronden en tal van interessante feitjes. Wist je bijvoorbeeld dat het fietsenaandeel in de Stad 50% bedraagt? En dat bij het hoofdstation 10.000 fietsen gestald kunnen worden? Ik niet. Leerzaam filmpje! Nou ja, filmpje. Duurt ruim 15 minuten. Maar is wel de moeite waard om te kijken.

[michellusthof]

Clear zette de toon met een kleurrijke en simpele interface voor een to-do app. De nieuwe iOS 7-app Tick van ontwikkelaar Taphive gaat nog een stap verder met meer kleuren, die je naar eigen smaak kunt aanpassen, én animaties. 

Ik heb Tick de afgelopen dagen mogen uitproberen. De app is prettig in gebruik en overzichtelijk. Het ontwerp past bovendien goed in iOS 7, niet onbelangrijk voor een app die er speciaal voor is gemaakt. Qua functionaliteit is de app enigszins beperkt, maar ik heb persoonlijk ook niet meer nodig. Een handige functie die de app wel heeft is de automatische dag- en nachtstand, die je ook handmatig kunt inschakelen. Overdag is de achtergrond wit; 's nachts zwart. Voor de prijs hoef je het ook niet te laten: €0,89.

Taphive begeeft zich wel in een app-categorie die al behoorlijk dichtbevolkt is. Maar de ontwikkelaars zijn er van overtuigd dat Tick zich onderscheidt van andere to-do applicaties, met name die specifiek voor iOS 7 zijn gemaakt. We zullen zien. Bij mij heeft ‘ie in ieder geval een plekje op het beginscherm verdiend.

Meer informatie: iPhoneclub

[michellusthof]

Dit is pas een vette rookmelder! Waarschuwing vooraf op je iPhone of iPad, loosalarmfunctie (even zwaaien) en concrete waarschuwingen door een stem in plaats van alleen een geluid. En het werkt ook nog als nachtlampje.

[michellusthof]

Kurrency. Simpele iOS 7-app voor het snel omrekenen van én naar andere valuta. Gratis.

[michellusthof]

Opnieuw betalen voor je favoriete app is prima

Zoals met elke grote update voor het iOS-besturingssysteem zie je in de aanloop er naartoe én erna weer de nodige updates voor apps verschijnen. Maar bij iOS 7, de grootste vernieuwing sinds de introductie van het mobiele besturingssysteem, is dat dit jaar nog een beetje anders. 

Waar veel ontwikkelaars hun apps van een simpel nieuw likje 'iOS 7-verf' voorzien, zijn er ook een aantal die nog een stap verder gaan en, net zoals Apple, hun app geheel opnieuw ontwerpen. En vervolgens opnieuw uitbrengen. Dat laatste houdt me de laatste tijd nogal bezig. Er is nogal een discussie ontstaan over het wel of niet opnieuw betalen voor apps.

Dat begon met de populaire RSS-lezer Reeder van ontwikkelaar Silvio Rizzi, die versie 2 van zijn app voor €4,49 opnieuw uitbracht. Daarbij ging het overigens wel om een universele app voor iPhone en iPad, waar hij eerder nog twee aparte versies voor beide apparaten aanbood. Al snel zwelde de kritiek aan. "Ik ga toch niet opnieuw betalen voor een app die ik eerder al heb gekocht" was het veelgehoorde argument van menigeen. Nou had Rizzi al het nodige krediet verspeeld door alleen de iPhone-versie van zijn app te updaten toen Google in juli de stekker uit Google Reader trok. 

Maar Reeder is niet de enige die deze weg bewandelt. Ontwikkelaar Realmac van de populaire to-do-applicatie Clear kondigde een aparte app voor iOS 7 aan mét ondersteuning voor de iPad die de oude app zou gaan vervangen. Een storm van kritiek deed het bedrijf een week later besluiten om de originele app terug te zetten in de App Store en alsnog te voorzien van een iOS 7-update. De nieuwe universele iOS 7-app werd omgedoopt naar Clear+.

Ook de Omni Group bracht voor iOS 7 een compleet vernieuwde versie van OmniFocus uit, die je nog eens 18 euro lichter maakt. Ontwikkelaar Flexibits komt eveneens met een nieuwe versie van zijn agenda-applicatie Fantastical, die iOS 7 vereist. Ook een nieuwe app waarvoor je opnieuw mag betalen. Dan is er nog mijn favoriete Twitter-client Tweetbot. Officieel hebben zij nog geen plannen aangekondigd, maar ontwerper Mark Jardine liet via Twitter al doorschemeren dat ook Tweetbot voor iOS 7 geheel opnieuw is ontworpen: 

@yaynative Most people just updated graphics. We redid the whole app. HUGE difference.

— Mark Jardine (@markjardine)

September 25, 2013

Tweetbot heeft tot nu toe altijd een aparte versie voor iPhone en iPad aangeboden en het lijkt erop dat dit ook voor Tweetbot 3 zal gelden, zo valt op te merken uit onderstaande tweet van Jardine:

Unless your app is free, universal apps almost always ends up screwing the developer sooner or later.

— Mark Jardine (@markjardine)

September 26, 2013

Natuurlijk. We zijn en blijven Nederlanders en zitten het liefst voor een dubbeltje op de eerste rij. Maar is het zo vreemd om voor een grote update van je favoriete app opnieuw te moeten betalen? Kennelijk wel, gezien alle kritiek. Ontwikkelaars moeten nou eenmaal ook leven. Mooi voorbeeld daarvan is de populaire e-mailapp Sparrow voor iPhone en Mac, die later door Google is ingelijfd. De ontwikkelaars lieten later los dat ze eigenlijk maar moeilijk konden rondkomen van de opbrengsten van hun apps. De keuze was dan ook snel gemaakt toen Google met een grote zak geld voor de deur stond. Wat is een investering van een paar euro voor een app die je misschien wel dagelijks gebruikt? De meeste ontwikkelaars hebben bovendien in de tussentijd netjes ondersteuning voor hun apps geboden. 

Het probleem zou eenvoudig opgelost kunnen worden als Apple gebruikers voor een lager bedrag kan laten upgraden naar de nieuwe versie van een app. Maar Apple heeft niet de intentie om dat mogelijk te gaan maken. Veel ontwikkelaars bieden daarom nu vaak hun nieuwe apps voor een tijdelijke introductieprijs aan.

Ik denk dat we een beetje verwend zijn door apps, waar vaak maanden werk in zit, voor een laag bedrag of voor nop te kunnen downloaden. Het is heel normaal om opnieuw voor een grote Windows- of OS X-update te betalen. Maar bij een app die slechts een fractie van de prijs van desktopsoftware heeft gekost, is men ineens verontwaardigd. Clear-ontwikkelaar RealMac boog voor de kritiek, maar ik betwijfel of andere ontwikkelaars dat zullen doen. Ik hoop het eigenlijk niet, want dan denken mensen dat het normaal is om voor €0,89 (destijds kostte Clear nog €0,79) lifetime support te krijgen. We zullen er aan moeten wennen dat we voor grote updates van onze favoriete apps opnieuw moeten betalen. En dat is prima. Wil je dat niet, dan kun je altijd nog op zoek naar een gratis alternatief. Met 950.000 apps in de App Store keus genoeg zou je zeggen.

[michellusthof]

Mijn Tumblr-profiel bestaat inmiddels 4 jaar. Toch een beetje een dubbel gevoel omdat ik al een tijdje niets meer heb gepubliceerd... 

[michellusthof]

Accuproblemen op de iPhone: een mogelijke oplossing

Voordat ik iOS 6.1.3 geïnstalleerd had, kon ik met gemak bijna een hele dag (uurtje of 18-20) op één acculading doen. Na iOS 6.1.3 mocht ik blij zijn dat ik 17:00 uur haalde. Bij firmwareproblemen helpt het vaak wel om de bestaande firmware even te herstellen. Misschien is er tijdens het updaten iets niet helemaal goed gegaan of zo. Zo gezegd zo gedaan. Hersteld en mijn back-up teruggezet. Maar dat verergerde het probleem alleen maar. Afgelopen zaterdag was de accu na een kleine 4 uur helemaal leeg.

Opvallend was ten eerste dat de gebruik- en stand-by-tijd gelijk opliepen (Instellingen > Algemeen > Gebruik) alsof het toestel de hele tijd iets aan het doen was. Ja, leuk. Maar wat dan? Bovendien werd-ie in stand-by-modus ook nog eens opvallend warm. Zo warm dat je je afvraagt of dat wel goed komt. Je kon er nog net geen ei op bakken. 

Na even op Twitter en verschillende fora gezocht te hebben, bleek al snel dat ik niet de enige met dit probleem was. Ook een oproepje op Twitter leidde al snel tot enkele lotgenoten. Aan de andere kant waren er ook mensen bij wie bestaande accuproblemen juist waren verholpen. Apart. @iboterham wees me er via Twitter op dat het wel eens een corrupte app zou kunnen zijn. Oké, klinkt op plausibel. Om dat te kunnen uitsluiten heb ik alle apps geforceerd gesloten en de iPhone een nachtje in stand-by laten liggen. Wat bleek: de volgende ochtend (uurtje of 7 later) zat de accu op 50%. Geen corrupte app dus.

Na de installatie van iOS 6.1 had ik destijds ook ineens onverklaarbare accuproblemen. Op het MacRumors Forum (topic kan ik helaas niet meer terugvinden) adviseerde men toen om eerst de netwerk-instellingen en vervolgens álle instellingen weg te gooien. Toen ik dat had gedaan waren de problemen inderdaad verholpen. Dit betekent overigens wel dat je het wachtwoord van je Wi-Fi-netwerk en ook andere instellingen opnieuw moet instellen.

Vanochtend heb ik dan maar opnieuw alle instellingen gereset in de hoop dat het ook nu mijn accuproblemen zou kunnen verhelpen. En dat lijkt inderdaad het geval. Na bijna 2 uur stand-by en 32 minuten gebruik is de accu nog steeds op nagenoeg volle sterkte (98%). Voorheen was ik dan al zeker 10% kwijt. Na een paar dagen zal ik met zekerheid kunnen zeggen of het probleem echt verholpen is, maar het heeft er vooralsnog alle schijn van.

[michellusthof]

Kennen jullie de 'rode knop' van de Amerikaanse dramazender TNT nog, waarmee de introductie in België werd ingeluid? Vanaf vandaag is de zender ook in Nederland beschikbaar. Met uiteraard een nieuwe video... Wederom een geweldige viral!

[michellusthof]

Een opmerkelijk verhaal gisteren in het EO-programma De Vijfde Dag. Een christelijke jongen uit het streng gelovige zuiden van Amerika, die zelf fel tegen homo's en homoseksualiteit is, gaat een jaar lang undercover als homo en schrijft een boek over zijn bevindingen. Hij raakt alles kwijt. Zijn 'beste' vrienden en zelfs zijn broer keren hem de rug toe. Maar het blijkt een eye-opener voor hem te zijn... 

Bekijk de video in andere formaten

[michellusthof]

Ik gebruik Internet Explorer al jaren niet meer, maar deze commercial voor IE 10 is gewoon heel erg gaaf! Puur jeugdsentiment. Goed gedaan door Microsoft. Er zit zelfs een hele campagne achter: the browser you loved to hate.

[michellusthof]

Wat de NS in Nederland niet kan, lukt ze in Noorwegen wel. Gaaf filmpje overigens!

Heel veel: treinrit door Noorwegen in vier verschillende seizoenen, samengevoegd tot één video.

[michellusthof]

Een weekje Brussel

Maandag 

Op maandag 7 januari trokken we met de hele klas en een klein groepje Strategische Communicatie-studenten vanuit Groningen naar Brussel. Eerst met de Intercity en in Rotterdam overstappen op de Fyra. De hogesnelheidstrein die in het beginstadium al zo geplaagd werd door problemen: treinen die uitvallen of spontaan stil gaan staan omdat de apparatuur aan boord het laat afweten. Er gaan zelfs al stemmen op om de Fyra, die gekscherend “Failra” genoemd wordt, maar weer af te schaffen. Terwijl ik dit schrijf in de trein naar huis komt NOS op 3 met een artikel dat de stoptrein naar Antwerpen overvol is vanwege de Fyra. Eerlijk gezegd hebben we niets van dat alles meegemaakt. De Fyra naar Brussel rijdt netjes op tijd zonder enige problemen. Althans, totdat we de Belgische grens oversteken... Toen leek het meer een stoptrein tussen Winschoten en Groningen. Maar ja, vanaf Rotterdam scheur je dan wel met 245 km/u door het Hollandse landschap. Ook weer een hele belevenis. Zo lang het duurt.

We overnachten die week in het Ibis-hotel op zo’n vijftig meter lopen vanaf het station. Een prima hotel. Fijne bedden, goede service en een aardig ontbijt. Geen lunches en diner. Daar moeten we zelf voor zorgen. Het officiële programma begint dinsdag pas. Met een aantal jongens trekken we naar het centrum van Brussel. Even “haute cuisine” bij de vrienden met de gele ‘M’ en vervolgens duiken we rond 18:00 uur de plaatselijke Irish Pub in voor een alcoholische versnapering. Wij zijn een van de weinigen natuurlijk. Wie zit er dan ook op maandagavond al om 18:00 uur in een kroeg? Maar goed, het wordt een gezellige mannenavond. Eentje waarop heel wat liters bier genuttigd worden. We verlaten de Irish Pub rond middernacht. Heel wat euro’s lichter, dat wel. Daarmee was de toon voor de rest van de week dan ook gezet. 

Dinsdag

Europese Commissie Op dinsdagochtend begint dan het officiële programma. Na de kaalslag van die avond ervoor voor de meeste mannen een zware bevalling. Gelukkig begint het programma niet al te vroeg. Rustig wakker worden en ontbijten dus. Na het ontbijt gaan we met de metro naar het stadsdeel ‘Troon’ waar onder meer de Europese Commissie is gevestigd. We zouden eigenlijk worden rondgeleid door de vrouwelijke Press & Media officer van de Europese Commissie, maar in plaats daarvan staat een klein Vlaams mannetje ons op te wachten, die als hij lacht verdacht veel op Mister Bean lijkt. Hij stelt voor om te beginnen met een groepsfoto voor het Berlaymont-gebouw. Na de gebruikelijke security check neemt hij ons mee naar een kleine persruimte waar bewindslieden na afloop van vergaderingen de pers te woord staan. Hij maakt van ons een groepsfoto voor de Europese vlag of, zoals hij het zelf voortdurend noemt, de plek waar de ‘handshakes’ plaatsvinden. Vervolgens neemt hij ons mee naar de grote persconferentie, waar we de dagelijkse briefing bijwonen gevolgd door een persconferentie van Eurocommissaris Andor over werkgelegenheid. Een behoorlijk technisch verhaal waar je weinig van begrijpt als je niet in de materie thuis bent.

Vervolgens gaan we naar een ander deel van het gebouw, naar een van de zalen waar vertegenwoordigers van de Eurolanden vergaderen. Daar krijgen we een korte presentatie van een van de woordvoerders van de Europese Commissie, die onder meer belast is met de eurocrisis, bankenunie/toezicht. Hij legt kort uit hoe de financiële crisis geresulteerd heeft in (overheids)schuldencrisis die zijn weerslag heeft op het economisch systeem. Ook noemt hij drie belangrijke redenen waarom communicatie vanuit Europa zo problematisch is. 

Ten eerste omdat Europa, in het bijzonder de Europese Commissie, zo traag werkt en niet goed begrepen wordt. Wetgeving is een langdurig proces, waardoor de journalistiek niet meteen op elk onderwerp duikt. Als ze er al over berichten dan is dat ook vaak eenmalig. Als het wetgevingsproces daadwerkelijk is afgerond, vinden ze het vaak al niet interessant meer.

Een tweede uitdaging die hij ziet is de omvang van de Europese Unie (27 lidstaten). Volgens hem is het niet altijd even helder waarom iets voor een bepaald lidstaat belangrijk is. Hoe maak je het nationaal bekend is dan ook een belangrijke vraag die men zich telkens stelt. Bovendien gaat het vaak om ingewikkelde onderwerpen waarvoor de kennis bij de media ontbreekt. 

Daar komt nog bij dat de communicatie, zo erkent hij, vaak heel technisch van aard is. Zoals ik eerder al aangaf, heb ik dat bij de persconferentie van Andor zelf ook gemerkt. Daar ziet hij dan ook een verantwoordelijkheid voor zowel de commissie als de media. Hij is van mening dat een Nederlands politicus het Europa-verhaal zou moeten communiceren, omdat dat veel dichter bij de mensen staat.

Na de presentatie nuttigen we een lunch, die we overigens zelf moeten betalen. Waar we in Den Haag koffie én een lunch aangeboden kregen, is dat bij de Europese instellingen helemaal niet het geval. Misschien heeft het met cultuur te maken, maar het getuigt naar mijn mening van weinig gastvrijheid.

Parlementarium De rest van de middag zijn we te gast in het Parlamentarium, het nieuwe bezoekerscentrum van het Europees Parlement dat volledig toegankelijk is in 23 talen. Het is een dynamische, interactieve multimediarondleiding over de Europese integratie en de impact daarvan op ons dagelijks leven. Je kunt de rondleiding helemaal zelfstandig volgen met behulp van een iPod touch in een behuizing die van NFC-technologie is voorzien. Als je het apparaatje voor bepaalde logo’s houdt krijg je specifieke content op het scherm te zien. Het is moeilijk uit te leggen hoe het precies werkt. Je moet het eigenlijk zelf zien en meemaken. Interessant was het in ieder geval wel.

Woensdag

Europees Parlement: Kees Bos, persvoorlichter CDA-fractie EP

Woensdag brengen we een bezoek aan het Europees Parlement. We worden ontvangen door Kees Bos, sinds enkele maanden persvoorlichter van de CDA-fractie van het Europees Parlement. Daarvoor was hij journalist bij het ANP.

Hij vertelt hoe media weinig aandacht hebben voor Brussel. Ze hebben de neiging om Brussel te vergeten. Mede doordat ook bij hen steeds meer bezuinigd wordt. In Brussel zijn nog slechts 15 à 20 correspondenten actief. Dat lijkt nog veel, maar als je nagaat dat 70-80% van de wetgeving in Europa in Brussel geïnitieerd wordt is dat betrekkelijk weinig. Politiek gezien richten de media in Nederland hun pijlen voornamelijk op Den Haag. Er zijn veel bevoegdheden overgedragen aan Brussel, maar de media zijn niet meegegaan. Bovendien zijn de meeste journalisten die Europa verslaan geen specialisten. Zij verslaan niet alles rondom Europa, maar ook de NAVO en geheel België. Bos erkent dat dit ook mede veroorzaakt wordt doordat Europese besluitvorming ingewikkeld is. 

Ook media bereiken is daardoor niet eenvoudiger geworden, vertelt hij. Voorheen was een persbericht uitsturen voldoende, maar vandaag de dag is dat meer een soort ‘noodgreep’. De CDA-fractie van het Europees Parlement heeft daarom de laatste twee jaar groot ingezet op sociale media, voornamelijk Twitter. Hij erkent wel dat het CDA niet op Facebook actief is en ook YouTube moet nog een plekje veroveren. Wel probeert men af en toe iets nieuws te proberen, zoals een Google Hangout-sessie met journalisten. Omdat niet elke journalist even goed thuis is in alle moderne middelen, ligt daar nog wel een uitdaging, meent Bos.

Hij grijpt nog even terug op de regelgeving van Europa. “Je merkt het niet, maar het wordt hier wel besloten”, stelt hij. “Politici doen in Nederland vaak alsof zij het allemaal bedacht hebben.” Hij noemt een voorbeeld van oud-minister van Justitie Ernst Hirsch Ballin. Toen hem gevraagd werd of hij iets zag in een systeem om burgers te informeren over vermiste kinderen, zei hij dat hij het maar niks vond. Vervolgens werd, naar aanleiding van de vermissing van de Britse Maddy McCann, een Europees systeem in stelling gebracht: Ambert Alert. Bij de Nederlandse presentatie van het systeem is het Hirsch Ballin die het hoogst van de toren blaast hoe geweldig het wel niet is. Pronken met andermans veren.

Esther de Lange, Europarlementariër voor het CDA

Esther de Lange is sinds 2007 Europarlementariër voor het CDA. Zij geeft haar visie op communicatie op Europees niveau. 

Volgens haar moeten burgers beter worden voorgelicht. De discussie moet niet gaan over die 80% aan regelgeving die uit Europa komt. Je moet concrete voorbeelden laten zien, bijvoorbeeld het feit dat ook zorg in het buitenland dankzij Europese regelgeving door je Nederlandse verzekeraar wordt terugbetaald. Een ander voorbeeld is de Nederlandse arts Jansen Steur, die ondanks zijn veroordeling in Nederland, in Duitsland gewoon aan het werk kon. Ze pleit ervoor om Europees te regelen dat de informatie automatisch naar autoriteiten van andere lidstaten gaat. Ze noemt het opvallend dat men veelal mordicus tegen Europa is, maar van Europa vervolgens wel verwacht dat dit geregeld wordt.

Haar idee over communicatie is dan ook helder. Het moet concreter en inhoudelijker. Je moet de verschillen met andere partijen laten zien en het bovendien persoonlijker maken. Dit betekent bijvoorbeeld dat je ook eens een interview met de Viva doet, zoals De Lange onlangs deed. 

Vanuit de zaal komt de vraag hoe het CDA omgaat de teloorgang van de partij. “Het electoraat lijkt sneller weg te smelten dan het ijs op de Noordpool.” Saillant detail is dat Esther de Lange onder andere milieu in haar portefeuille heeft. Ze erkent dat het standaardelectoraat weg is. CDA heeft behoefte aan een smoel, niet het “enerzijds anderzijds”-verhaal. Ze is van mening dat het CDA kan leren van partijen als de SP en Partij voor de Dieren, die dat duidelijke geluid wel uitdragen. Ze noemt het voorbeeld van de discussie over bonussen bij banken. Geen enerzijds anderzijds. “We moeten zeggen: staatssteun is geen bonus. Durf om in de hitte van het debat, wat overigens doodeng is (kan in het huidige medialandschap ook volledig verkeerd gaan), dingen scherp neer te zetten.”

Uiteraard volgt dan de vraag of Sybrand van Haersma-Buma dit nieuwe geluid kan vertolken. “Ik heb voor hem gestemd. Is hij het nieuwe gezicht? Nee, ik denk het niet” Een beter alternatief is er volgens haar ook niet omdat het tot nog meer discussie, strijd en storm zou leiden. “Sybrand zorgt voor rust in de tent, heeft een degelijk geluid. Dat is wat het CDA nu nodig heeft.” Wel vindt ze dat het best wat feller mag. Bijvoorbeeld zoals Camiel Eurlings. “Die was feller en gedrevener.” Een belangrijke oorzaak daarvan is dat hij uit Zuid-Nederland komt. Politiek werkt daar heel anders. Meer vergelijkbaar met dat in Vlaanderen.

Tot slot komt het verhaal op hoe de media werken. Ze vertelt dat Nederlandse actualiteitenprogramma’s halen een uitzondering is voor Europarlementariërs. Als voorbeeld noemt ze Pauw & Witteman, waar ze nu een paar keer heeft gezeten. “Het zijn toch 1,2 miljoen kijkers. Impact is groter dan de krant.” Maar, zo zegt ze: je kan ook gigantisch op je bek gaan. “Je vergeet alles wat je bij je communicatietraining hebt geleerd. De manier waarop je iets zegt en brengt is zo’n groot deel van je verhaal.”

Na afloop krijgen we nog wat campagnemateriaal mee: een puntenslijper in de vorm van een melkbus, een groen spaarvarkentje met opdruk CDA, een CDA-notitieblokje, een potloodje en een pen.

Daarna zijn we met de hele groep aanwezig bij de persconferentie van CDA-Europarlementariër Ria Oomens-Ruijten, die haar nieuwe rapport over de toetreding van Turkije tot de Europese Unie presenteert. 

VVD-Europarlementariër Jan Mulder

We sluiten ons bezoek aan het Europees Parlement af met een presentatie van Europarlementariër Jan Mulder.

Hij legt uit dat Europese wetgeving toch vooral een zaak van compromissen is. “Elke partij wil iets van zijn gading vinden” Omdat fracties uit meerdere partijen bestaan, is fractiediscipline veel minder aanwezig dan bijvoorbeeld in de Tweede Kamer. Bovendien is voor iedere wet in Europa een twee derde meerderheid nodig. “Er moet altijd water bij de wijn worden gedaan.”

Mulder haakt in op de perceptie van Europa. “Van buiten wordt Europa gezien als succes, maar erbinnen heeft men het idee dat een soort bureaucratisch monster is waar men grip meer op heeft.” Sinds de grondwetstemming zijn er ook meer anti-Europese partijen bijgekomen. Ongeveer één derde van de partijen, zoals de PVV, is principieel tegen Europa. Het Europees Parlement dringt niet echt door tot de buitenwereld. Alles hangt af van de televisie. Er wordt wel meer over bericht dan 10 jaar geleden, maar nog niet voldoende meent hij. 

Om wel tot die buitenwereld door te dringen, is het volgens Mulder noodzakelijk om ‘de boer op te gaan’. Meer met mensen praten en Europarlementariërs zouden meer aan het woord moeten komen in de media, vindt hij.

Over de mate van de democratie van Brussel heeft Jan Mulder ook wel een mening. In Europa vergadert de Raad van Ministers veelal achter gesloten deuren. “De Raad is niet-transparant orgaan. Dat zou moeten veranderen om de democratie van Europa te verbeteren.”

Human Rights Watch

De woensdag sluiten we af met een bezoek aan Human Rights Watch. Hier vertelt Jan Kooy, persvoorlichter over zijn werk voor de organisatie. Hoewel dit best interessant is, maakt het verhaal van een Britse onderzoekster toch de meeste indruk. Zij is in de provincies Southern Kordofan en Blue Nile geweest en heeft daar onderzoek gedaan naar misdaden tegen de mensheid door het regime en milities die daar aan de macht zijn. “De wereld ziet en hoort erg weinig. Ze zijn letterlijk van de wereld afgesneden. Het is moeilijk om journalisten in die gebieden te krijgen.”

Ze vertelt hoe Soedanese troepen de burgers met zelfgemaakt bommen bestoken. Dit zijn olievaten die gevuld worden met metaal, spijkers en ander materiaal dat veel schade aanricht. Die richten veel schade aan als ze uit kleine vliegtuigjes boven bewoond gebied worden gegooid. De mensen daar graven gaten in de grond om zichzelf tegen deze vaten te beschermen.

De taak van HRM is om uit te zoeken wie verantwoordelijk is voor dergelijke misdaden. Daarnaast worden overheden wereldwijd geïnformeerd en doet de organisatie aanbevelingen. “We hebben dezelfde rol als persbureaus. Na een rapport stellen we een persbericht op en voorzien de media van multimedia.”

Videomateriaal en foto’s zijn cruciaal om het verhaal goed voor het voetlicht te brengen, stelt ze. Daarin speelt de media een belangrijke rol. Men werkt nauw samen met verschillende journalisten. Naast het feit dat het mensen bewust maakt, worden mensen die besluiten kunnen nemen er ook door aangesproken. “Het maakt het eenvoudiger voor HRM om de juiste mensen te pakken te krijgen.���

De onderzoekster legt uit hoe Human Rights Watch uit verschillende onderdelen bestaat die zonder elkaar niet kunnen bestaan. Zij is als onderzoekster voornamelijk bezig met veldwerk om bewijzen te verzamelen. Daarbij worden gecalculeerde risico’s genomen. Men werkt samen met betrouwbare ‘locals’. Daarnaast vindt een ‘security assessment’ plaats om te kijken hoe veilig een bepaald gebied is. Stelregel is wel dat HRM zich nooit voor zal doen als iemand anders.

HRM haalt haar financiële middelen uit giften. Om neutraal te blijven, neemt men echter geen geld aan voor overheden. Ongeveer zeventig procent komt van gewone mensen. Daarnaast neemt men geld aan van stichtingen. De rest komt uit evenementen, dinertjes, veilingen enzovoorts. 

Vrije tijd

Woensdagavond vieren we de verjaardag van medestudente in de Irish pub in Brussel. Het wordt een gezellige avond. Aan het eind van de avond kom ik nog in gesprek met twee Amerikanen, die op doorreis zijn door Europa. De een is een Texaan van Aziatische afkomst. Ooit een Aziatisch uitziende jongen gezien die met een zwaar Texaans accent spreekt? Ik niet. Maar apart was het wel. De ander is een meisje een Tennessee. Met haar discussieer ik over het wapenbeleid in de VS. Ze legt me uit dat het zo verweven zit in de maatschappij. Ze is van mening dat haar moeder, die in een buurt met veel criminaliteit woont, zich zou moeten kunnen verdedigen. Wel begrijpt ze dat wij in Europa er heel anders over denken.

Donderdag

Donderdag brengen we allereerst een bezoek aan het Huis van de Nederlandse Provincies in Brussel. Zij vertegenwoordigt de belangen van de Nederlandse provincies in Europa. Het is overigens de eerste organisatie waar ons koffie wordt aangeboden. Dat zal wel komen doordat het zo’n typisch Nederlandse organisatie met Nederlandse werknemers is.

Anne van der Schoot: journalist voor het ANP in Brussel

We starten met een presentatie van Anne van der Schoot. Zij is, naast haar collega Robert Bloemen, een van de twee journalisten die voor het ANP in Brussel werkzaam is. De bezuinigingen bij het ANP worden hier meteen duidelijk. Zo’n 2,5 jaar geleden waren er nog 4 mensen actief in Brussel, legt ze uit. Samen met haar collega verslaat zij al het nieuws over Europese Instellingen, België en de NAVO, wiens hoofdkantoor in Brussel gevestigd is. Ongeveer 65% van het ANP-nieuws dat uit Brussel komt gaat over de Europese instellingen, 20-25% over België en het overige deel over de NAVO.

Ze vertelt dat ze weinig fysiek aanwezig is bij persconferenties en briefings. Die volgt ze meestal via de televisie op de ANP-redactie. Interessante momenten tijdens een werkdag zijn de dagelijkse briefing van de Europese Commissie om 12:00 uur en het eerste VRT Journaal om 13:00 uur. Daarnaast kijkt ze wat er op de agenda. De tijd die nog overblijft kan ze zelf invullen.

Omdat de afnemers van het ANP media zijn en veel kopij rechtstreeks wordt doorgeplaatst op andere websites, is het ANP wel anders gaan werken. Meer ‘’Jip-en-Janneke-taal’. Bovendien, zo vertelt Van der Schoot, moet het kort en krachtig. “Mensen zijn niet bereid om 5 a4’tjes te lezen.” Als voorbeeld noemt ze de Telegraaf, dat voor 90% door ANP kopij wordt gevoed. Als journalist in Brussel is het van belang om te weten waar je je informatie kunt halen. Er spelen grote belangen, maar uiteindelijk is het een kwestie van vertrouwen. Iets wat je door ervaring leert.

Als ANP-journalist in Brussel probeert zij het verband te leggen tussen wat in Brussel gebeurt en wat in Nederland leeft. De hoofdtaak is nieuws verzamelen. “Als persbureau wil je nieuws zo snel mogelijk brengen. Maar tijdsdruk is geen excuus om geen wederhoor te plegen. Omdat er weinig tijd is verplicht het je ook om scherp te kiezen. Je kunt niet alles doen. Soms moet je dingen loslaten. Het persbureau draait ook wel door als jij iets anders doet.”

Marloes van Nistelrooij, communicatie Huis van de Nederlandse Provincies

Marloes van Nistelrooij is als communicatiemedewerker werkzaam voor het Huis van de Nederlandse Provincies (HNP) in Brussel. Deze organisatie behartigt zoals gezegd de belangen van de 12 Nederlandse provincies in Brussel. “Naast het Rijk hebben ook de provincies hun eigen belang.”

Binnen HNP worden 12 provincies vertegenwoordigd door één tot drie mensen per provincie. Daarnaast zijn er 4 landsdelige bureaus, omdat niet alle provincies hetzelfde vinden. Soms is er echter wel sprake van volledige samenwerking, zo legt ze uit. “Nederland heeft veel regionale vertegenwoordigingen in Brussel. Naast HNP zijn ook VNG, G4 (de 4 grote gemeentes), Brabant Stad en allerlei andere organisaties actief.” 

De lobby in Brussel omschrijft ze als het ‘maken van pacten om je standpunten sterker te maken’. HNP vertegenwoordigt namens de provincies verschillende thema’s, zoals toekomst regionaal beleid, innovatie, digitale agenda, klimaat en energie, en biodiversiteit. Bij lobby is het verstandig om op tijd te zijn. Mede daarom vinden er ook veel eetafspraken plaats. “Je moet bijeenkomsten aflopen. Veel mensen ontmoeten.”

Een belangrijk verschil tussen de overheidslobby en de commerciële lobby is het feit dat de eerste veel makkelijker toegang tot het Europees Parlement heeft. “Doelstellingen staan dichter bij wat de instellingen willen. Brussel is een groot bolwerk van lobbyisten. Om de haverklap staat er iemand aan je deur te kloppen. Zonder lobbyisten zou de politiek ook niet kunnen functioneren”, meent Van Nistelrooij. 

Tot slot komt het budget ter sprake. Er wordt vaak gezegd dat er vanuit Nederland minder geld naar Brussel moet. Hoewel Nederland de grootste nettobetaler is, betaalt Nederland per saldo met 5,5 miljard euro aan de EU. En dat op een begroting van in totaal 225 miljard euro. De Europese begroting bedraagt 141,9 miljard, waarvan verreweg het grootste deel naar de ontwikkeling van regio’s gaat, gevolgd door landbouw.

Permanente Vertegenwoordiging

Later die middag zijn we te gast bij de Permanente Vertegenwoordiging van Nederland in Europa, of kortweg PV. Door spreker Tim Stok ook wel ‘klein Den Haag’ genoemd. Zij vertegenwoordigt de Nederlandse belangen in Brussel en koppelt deze terug aan Den Haag.

Daar krijgen we onder meer een korte uitleg hoe de besluitvorming in Brussel precies in zijn werk gaat. Kort gezegd komt de Europese Commissie met een wetsvoorstel, waar door het Europees Parlement over gestemd wordt. Vervolgens kijkt de Europese Raad hierna en als zij instemmen wordt het een wet. De Raad zijn de regeringsleiders van de EU-landen die één keer in de twee maanden bij elkaar komen.

De Europese Commissie heeft het initiatiefrecht tot nieuwe regels en wetten. Zij is de hoeder van het verdrag. Eigenlijk de ‘regering’ van de EU. Alle lidstaten zijn vertegenwoordigd door een eigen Eurocommissaris. In het geval van Nederland is dat Neelie Kroes-Smit, die verantwoordelijk is voor de Digitale Agenda.

Het Europees Parlement is de andere wetgever en bestaat uit 754 Europarlementariërs. Evenals de Tweede Kamer in Nederland is zij direct gekozen. Daarnaast zijn er 22 vakcommissies die zich bezighouden met verschillende onderwerpen.

Nederland is het grootste land van de kleine landjes. “We doen er wel toe als Nederland.” In Brussel zijn 26 Nederlandse Europarlementariërs werkzaam, waaronder CDA, VVD en PvdA. De PVV is onafhankelijk ten opzichte van de andere partijen. Ze zijn nergens aan gebonden en spelen qua invloed een marginale rol, stelt Stok. Ze keren zich vooral tegen de Europese Unie.

De voornaamste taken van de Europees Parlement-afdeling van de PV zijn de relatie met Nederlandse Europarlementariërs; het Nederlands standpunt in het Europees Parlement verduidelijken en vergaderingen, commissies en plenair debat terugkoppelen aan PV & Den Haag. Daarnaast wordt er informatie uitgewisseld met de 26 collega EP-afdelingen.

Vrije tijd

We sluiten de laatste volledige dag in Brussel af met een gezellig etentje met de hele klas gevolgd door een bezoek aan Celtica, een andere Ierse pub in Brussel, met livemuziek en een dansvloer op de bovenverdieping.

Vrijdag

Voordat we weer richting Nederland gaan, brengen we nog één keer een bezoek aan het Europees Parlement. 

Engelise de Boer, persvoorlichter Europees Parlement

Onze laatste presentatie in Brussel krijgen we van Engelise de Boer. Van oorsprong politicoloog, maar nu een van de persvoorlichter van het Europees Parlement Directoraat-Generaal Communicatie.

Zij is werkzaam voor de persdienst, die besluiten en activiteiten van het Europees Parlement en de Europarlementariërs in Nederland kenbaar maakt. De persdienst vertegenwoordigt de gemeenschappelijkheid en zal daarom nooit politiek gebonden uitspraken doen, zo legt ze uit. Zij werkt in Brussel samen met correspondenten en in Den Haag is zij contactpersoon voor Nederlandse media in Nederland.

Het klimaat in Den Haag komt ter sprake, in het bijzonder de houding van Nederland ten opzichte van Europa. Ze heeft te maken met kritische media en volger. Europa is de laatste jaren heel beladen geworden, vertelt ze. De campagne ‘Europa. Best belangrijk’ en de referendum voor de Europese grondwet heeft daarin een rol gespeeld. “Keerpunt hoe we in Nederland denken over Europa.”

Voor veel partijen staat Europa-communicatie gelijk aan propaganda. Nederlandse overheid mag en kan nauwelijks meer communiceren over Europa. De persdienst tracht realistisch over Europa te communiceren, mede door debat en discussie. Volgens haar wordt eurokritisch en onwetend publiek gevoed door de politiek. De burger heeft vaak geen idee wat nou precies het verschil is tussen verschillende Europese instellingen.

Ze legt uit het DG-Communicatie nogal een hiërarchische instelling is. Veel nadruk op de klassieke manier van communiceren: louter zenden. Dit verandert heel langzaam, erkent ze. “Binnen DG Communicatie vindt men Twitter eng. Als de Nederlandse overheid drie stappen achterloopt, dan loopt Europa vijf stappen achter.

De Boer noemt een aantal dingen die de Nederlander ten aanzien van Europa belangrijk vindt. Met stip op nummer 1 staat geld. Wat kost het en wat levert het op. “Geven en nemen is heel ver te zoeken”, stelt ze. Ze omschrijft het als een ‘Europa à la carte’: mensen willen alleen dat wat voor hen van voordeel is. “De aanname is dat Brussel gelijk staat aan geldverspilling.” Een andere grote ergernis is de maandelijkse verhuizing naar Straatsburg. “Dit is ook wel een issue in andere landen. Maar geen groot item in de publieke opinie in andere landen zoals in Nederland.”

Ook hoog in het rijtje staat vrijheid van meningsuiting. Ze benoemt het voorbeeld van voorzitter Schulz, die nogal ongelukkig communiceerde in zijn persconferentie met oliesjeiks: “Ik veroordeeld het geweld in het Midden-Oosten, maar misschien moeten we ook maar wat vriendelijker zijn.” Opvallend: Nederland was het enige land dat daarover was gevallen. In andere landen speelde dat een veel minder grote rol.

Veiligheid en privacy. Hier gaat per saldo op Europees niveau relatief weinig geld naar toe. Volgens de Boer is dat voor een dergelijk onderwerp ook niet noodzakelijk. “Maar het zegt wel iets over de prioriteiten.” Bovendien herkent ze hetgeen al eerder werd genoemd: politici in Nederland pronken graag met andermans veren. Maar bij negatieve kwesties krijgt Brussel al snel de schuld. Nederland heeft weliswaar een pro-Europese minister, maar De Boer denkt niet dat het klimaat qua communicatie zal veranderen.

Een van de speerpunten van Europa is een socialer Europa. Cohesie. Werkgelegenheid promoten. “Onderwerpen die telkens terugkomen, maar vaak doodslaan in Nederland.” Hetzelfde geldt voor armoedebestrijding, stelt De Boer. “Nederland heeft daar een streep door getrokken. Cohesie vindt men rondpompen van geld. Werkgelegenheid ziet men geen rol voor in Europa.”

2013 heeft Europa uitgeroepen tot het jaar van de burger. “Dit is moeilijk tussen de oren te krijgen.” In Brussel wordt vaak gedacht dat zij wel weten wat goed voor de burger is. “Het gesprek met de burger wordt gezien als consultatierondes.” 

Volgens De Boer is Nederland een absolute dwarsligger bij veel onderwerpen en bovendien een slechte onderhandelaar. Ze noemt het voorbeeld van onderhandelingen over een Europees noodnummer. Een Nederlandse ambtenaar wordt naar Brussel gestuurd met de boodschap: geen 112, want dat willen we ergens anders voor gebruiken. Tijdens lunchtijd haalt de ambtenaar zijn boterhammen uit de tas, terwijl de andere collega’s samen een hapje gaan eten. Bij terugkomst blijkt het onderwerp tijdens de lunch al te zijn besproken en beklonken: 112 wordt het Europees noodnummer. “Nederlanders houden niet van informele onderhandelingen”, concludeert De Boer.

Tot slot

Dat besluit ons bezoek aan Brussel. Ik vond het in de eerste plaats een hele leuk week, waarin ik mijn studiegenoten op een andere manier heb leren kennen. Daarnaast was het een gevarieerd en interessant programma dat een goed beeld gaf van hoe een en ander in Brussel werkt. Ik kan wel zeggen dat het mijn kijk op Europa wel degelijk heeft veranderd. Niet dat ik meteen in alles pro-Europees ben, maar er zijn veel dingen die vanuit Europa geregeld zijn en waar wij als Nederlanders baat bij hebben. In combinatie met ons bezoek aan Den Haag geeft het een beter inzicht over het reilen en zeilen van deze twee centra van politiek en democratie. Omdat het al met al toch een druk programma was, heb ik van de rest van de stad niet zoveel gezien (mede ook omdat we veelal met de metro reisden). Wat mij betreft was het een onvergetelijke ervaring, die er als student van de specialisatie Politiek- en overheidscommunicatie gewoon bij hoort.

[michellusthof]

Zes miljoen euro voor de baby's

Zes miljoen euro. Dat is de tussenstand na vijf dagen Serious Request, die rond half negen gisteravond bekend werd gemaakt. Een gigantisch bedrag, zeker als je het vergelijkt met de tussenstand van de afgelopen editie. Toen leverde de inzamelingsactie na vijf dagen zo'n 3,6 miljoen euro op. Dit jaar is het jaarlijkse goede-doelen-circus neergestreken in Enschede en wordt geld ingezameld om de babysterfte terug te dringen.

Tegelijkertijd open het Acht Uur Journaal gisteravond met een item over de Voedselbanken in eigen land. Het item begint met beelden van een supermarkt in Emmen waar mensen vrolijk de laatste kerstinkopen doen. "Even een extraatje dit jaar. Het mag. Het kan", zegt een man alsof de crisis er nooit is geweest.

Zo anders gaat het bij de 137 voedselbanken die ons land telt. Die zagen ten opzichte van vorig jaar een gemiddelde stijging van 20% in de aanmeldingen. De woordvoerder sprak zelfs de verwachting uit dat volgend jaar een "nog rampzaliger" jaar zal worden. Ik kreeg er toch een beetje een dubbel gevoel bij dat we met z'n allen op de barricaden gaan staan voor de jaarlijkse 3FM-actie, terwijl ruim een miljoen mensen in eigen land moeilijk of niet kan rondkomen. Selectieve solidariteit?

Toen ik dit gisteravond, in iets andere bewoordingen, op Twitter plaatste, leverde dat natuurlijk de nodige reacties op. Een aantal heb ik hieronder geplaatst.

@michellusthof • Er is werk zat in NL. Alleen de gemiddelde NLer voelt zich al snel te goed voor bepaalde beroepen.

— Nicky van den Berg  (@nvandenberg86) December 23, 2012

@michellusthof Wat een rare praat van je, elk mens is een mens, ongeacht in welk land die geboren is geworden geweest.

— ReneSmurf (@ReneSmurf) December 23, 2012

@michellusthof en dan durf ik keihard te beweren dat dat hun eigen schuld is. #zalwelgezeikopleveren

— Jeroen Langenberg (@JLkiller) December 23, 2012

Begrijp me niet verkeerd. Goede doelen steunen is prima. En het een is zeker niet belangrijker dan het ander. Er kan mij niet genoeg geld naar het Rode Kruis gaan om babysterfte terug te dringen, al lijken anderen daar anders over te denken. Bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking zou je eigenlijk niet eens moeten overwegen. Maar als we met z'n allen zes miljoen — en dat is nog maar een tussenstand — kunnen doneren, waarom moeten mensen in Nederland — zo welvarend als we zijn — dan nog steeds in armoede leven?

Verschillende mensen stelden voor om Serious Request 2013 in het teken te stellen van armoede in eigen land. Misschien niet eens zo'n gek idee als de armoede zo blijft stijgen als het SCP verwacht. Toch ook een deel van de kerstgedachte: omkijken naar je naaste. En die crisis? Kunnen we daar nu over ophouden? Zolang we elk jaar meer uitgeven aan kerstinkopen en vuurwerk kun je toch niet van crisis spreken? Of wel soms? Of is het crisis als we onze dure leasebak moeten omruilen voor een kleiner model en per jaar één keer minder op vakantie kunnen... Crisis is het voor mensen wiens bedrijven failliet gaan, werknemers die van de ene op de andere dag op straat staan en gezinnen die van de bijstand moeten leven.

[michellusthof]

Tijdens ons bezoek aan De Ridderzaal in Den Haag van afgelopen week, werden ik en mijn klas opeens onderdeel van opnames voor het tv-programma Studio MAX Live. De cameraploeg volgde die dag Frieda van Rossem voor het onderdeel "Als ik het voor het zeggen had". Zij geeft al jaren lang rondleidingen in De Ridderzaal en is van mening dat alle kinderen een rondleiding moeten krijgen over het Binnenhof. "Want dat hoort bij hun opvoeding", zo zei ze.

Bijna mochten we bij hoge uitzondering ook nog in de zaal zelf kijken, omdat de cameraman daar ook opnames wilde maken. Maar de organisatie van de rondleidingen wilde dat liever niet omdat men bang was dat alle groepen dat dan willen. Begrijpelijk, maar wel jammer natuurlijk.