#sverris saga | Explore Tumblr posts and blogs

kynvillingur · 3 years ago

Text

Egils Saga (chapters 41 to 50)

41. kafli

Björn hlaut annan bústað, góðan og virðilegan; gerðist hann ekki handgenginn konungi; því var hann kallaður Björn höldur; var hann maður vellauðugur og stórmenni mikið.

Þórólfur fór brátt á fund Bjarnar, þegar er hann kom af hafi, og fylgdi heim Ásgerði, dóttur hans; varð þar fagnafundur. Ásgerður var hin vænsta kona og hin gervilegasta, vitur kona og allvel kunnandi.

Þórólfur fór á fund Eiríks konungs; en er þeir hittust, bar Þórólfur Eiríki konungi kveðju Skalla-Gríms og sagði, að hann hafði þakksamlega tekið sending konungs; bar fram síðan langskipssegl gott, er hann sagði, að Skalla-Grímur hefði sent konungi. Eiríkur konungur tók vel við gjöf þeirri og bauð Þórólfi að vera með sér um veturinn.

Þórólfur þakkaði konungi boð sitt; -- "eg mun nú fyrst fara til Þóris; á eg við hann nauðsynja-erindi."

Síðan fór Þórólfur til Þóris, sem hann hafði sagt, og fékk þar allgóðar viðtökur; bauð Þórir honum að vera með sér.

Þórólfur sagði, að hann myndi það þekkjast, -- "og er sá maður með mér, að þar skal vist hafa, sem eg er; hann er bróðir minn, og hefur hann ekki fyrr heiman gengið, og þarf hann, að eg veiti honum umsjá."

Þórir sagði, að það var heimilt, þó að Þórólfur vildi fleiri menn hafa með sér þangað; "þykir oss," segir hann, "sveitarbót að bróður þínum, ef hann er nokkuð þér líkur."

Síðan fór Þórólfur til skips síns og lét það upp setja og um búa, en hann fór og Egill til Þóris hersis.

Þórir átti son, er hét Arinbjörn; hann var nokkuru eldri en Egill; Arinbjörn var þegar snemma skörulegur maður og hinn mesti íþróttamaður. Egill gerði sér títt við Arinbjörn og var honum fylgjusamur, en heldur var fátt með þeim bræðrum.

42. kafli

Þórólfur Skalla-Grímsson hóf ræðu þá við Þóri, hvernig hann myndi taka því máli, ef Þórólfur bæði Ásgerðar, frændkonu hans; Þórir tók því léttlega, sagði, að hann myndi flytjandi þess máls. Síðan fór Þórólfur norður í Sogn og hafði með sér gott föruneyti; Þórólfur kom til bús Bjarnar og fékk þar góðar viðtökur; bauð Björn honum að vera með sér, svo lengi sem hann vildi. Þórólfur bar brátt upp erindi sitt við Björn; hóf þá bónorð sitt og bað Ásgerðar, dóttur Bjarnar. Hann tók því máli vel, og var það auðsótt við hann, og réðst það af, að þar fóru festar fram og kveðið á brullaupsstefnu; skyldi veisla sú vera að Bjarnar þá um haustið. Síðan fór Þórólfur aftur til Þóris og sagði honum það, sem til tíðinda hafði gerst í för hans; Þórir lét vel yfir, er þau ráð skyldu takast.

En er að þeirri stefnu kom, er Þórólfur skyldi sækja til veislunnar, þá bauð hann mönnum til farar með sér, bauð fyrst Þóri og Arinbirni og húskörlum þeirra og ríkum búöndum, og var til þeirrar ferðar fjölmennt og góðmennt. En þá er mjög var komið að stefnudegi þeim, er Þórólfur skyldi heiman fara, og brúðmenn voru komnir, þá tók Egill sótt, svo að hann var eigi fær. Þeir Þórólfur höfðu langskip eitt mikið, alskipað, og fóru ferðar sinnar, svo sem ákveðið var.

43. kafli

Ölvir hét maður; hann var húskarl Þóris og var forstjóri og ráðamaður fyrir búi hans; hafði hann skuldaheimtur og var féhirðir; Ölvir var af æskualdri og þó maður hinn hressasti.

Svo bar til, að Ölvir átti heimanferð að heimta landskyldir Þóris, þær er eftir höfðu staðið um vorið; hafði hann róðrarferju, og voru þar á tólf húskarlar Þóris. Þá tók Egill að hressast, og reis hann þá upp; honum þótti þá gerast dauflegt heima, er alþýða manna var á brott farin; kom hann að máli við Ölvi og sagði, að hann vildi fara með honum. En Ölvi þótti eigi góðum liðsmanni ofaukið, því að skipkostur var ærinn; réðst Egill til ferðar þeirrar; Egill hafði vopn sín, sverð og kesju og buklara. Fara þeir ferðar sinnar, er þeir voru búnir, og fengu veðrabálk harðan, hvöss veður og óhagstæð, en þeir sóttu ferðina knálega, tóku róðrarleiði.

Svo bar til ferð þeirra, að þeir komu aftan dags til Atleyjar og lögðu þar að landi, en þar var í eyjunni skammt upp bú mikið, er átti Eiríkur konungur. En þar réð fyrir maður sá, er Bárður hét; hann var kallaður Atleyjar-Bárður og var sýslumaður mikill og starfsmaður góður; ekki var hann kynstór maður, en kær mjög Eiríki konungi og Gunnhildi drottningu.

Þeir Ölvir drógu upp skip sitt úr flæðarmáli, gengu síðan til bæjar og hittu Bárð úti og sögðu honum um ferð sína, svo það, að þeir vildu þar vera um nóttina. Bárður sá, að þeir voru votir mjög, og fylgdi hann þeim til eldahúss nokkurs; var það brott frá öðrum húsum; hann lét gera eld mikinn fyrir þeim, og voru þar þurrkuð klæði þeirra.

En er þeir höfðu tekið klæði sín, þá kom Bárður þar. "Nú munum vér," segir hann, "hér setja yður borð; eg veit, að yður mun vera títt að sofa; þér eruð menn móðir af vosi."

Ölvi líkaði það vel. Síðan var sett borð og gefinn þeim matur, brauð og smjör, og settir fram skyraskar stórir.

Bárður sagði: "Harmur er það nú mikill, er öl er ekki inni, það er eg megi yður fagna sem vildi; verðið þér nú að bjargast við slíkt, sem til er."

Þeir Ölvir voru þyrstir mjög og supu skyrið; síðan lét Bárður bera inn afur, og drukku þeir það.

"Fús myndi eg," kvað Bárður, "að gefa yður betra drykk, ef til væri."

Hálm skorti þar eigi inni; bað hann þar þá niður leggjast til svefns.

44. kafli

Eiríkur konungur og Gunnhildur komu það sama kveld í Atley, og hafði Bárður þar búið veislu móti honum, og skyldi þar vera dísablót, og var þar veisla hin besta og drykkja mikil inni í stofunni.

Konungur spurði, hvar Bárður væri, -- "er eg sé hann hvergi."

Maður segir: "Bárður er úti og greiðir fyrir gestum sínum."

"Hverjir eru gestir þeir," segir konungur, "er hann lætur sér það skyldara en vera inni hér hjá oss?"

Maðurinn sagði honum, að þar voru komnir húskarlar Þóris hersis.

Konungur mælti: "Gangið eftir þeim sem tíðast og kallið þá inn hingað." Og var svo gert, sagt að konungur vill hitta þá.

Síðan ganga þeir. Fagnar konungur vel Ölvi og bað hann sitja gagnvert sér í öndvegi og þar förunauta hans utar frá. Þeir gerðu svo; sat Egill næstur Ölvi.

Síðan var þeim borið öl að drekka. Fóru minni mörg, og skyldi horn drekka í minni hvert. En er á leið um kveldið, þá kom svo, að förunautar Ölvis gerðust margir ófærir, sumir spjóu þar inni í stofunni, en sumir komust út fyrir dyr; Bárður gekk þá að fast að bera þeim drykk.

Þá tók Egill við horni því, er Bárður hafði fengið Ölvi, og drakk af; Bárður sagði, að hann þyrsti mjög, og færði honum þegar hornið fullt og bað hann af drekka. Egill tók við horninu og kvað vísu:

Sögðuð sverri flagðasumbleklu ér, kumbla,því telk, brjótr, þars blétuð,bragðvísan þik, dísir;leynduð alls til illaókunna þér runna,illt hafið bragð of brugðit,Báröðr, hugar fári.

Bárður bað hann drekka og hætta flimtun þeirri. Egill drakk full hvert, er að honum kom, og svo fyrir Ölvi.

Þá gekk Bárður til drottningar og sagði henni, að þar var maður sá, er skömm færði að þeim og aldregi drakk svo, að eigi segði hann sig þyrsta. Drottning og Bárður blönduðu þá drykkinn ólyfjani og báru þá inn; signdi Bárður fullið, fékk síðan ölseljunni; færði hún Agli og bað hann drekka. Egill brá þá knífi sínum og stakk í lófa sér; hann tók við horninu og reist á rúnar og reið á blóðinu. Hann kvað:

Rístum rún á horni,rjóðum spjöll í dreyra,þau velk orð til eyrnaóðs dýrs viðar róta;drekkum veig sem viljumvel glýjaðra þýja,vitum, hvé oss of eiriöl, þats Báröðr signdi.

Hornið sprakk í sundur, en drykkurinn fór niður í hálm. Þá tók að líða að Ölvi; stóð þá Egill upp og leiddi Ölvi utar til dyranna og hélt á sverði sínu. En er þeir koma að dyrunum, þá kom Bárður eftir þeim og bað Ölvi drekka brautfararminni sitt. Egill tók við og drakk og kvað vísu:

Ölvar mik, þvít Ölviöl gervir nú fölvan,atgeira lætk ýrarýring of grön skýra;öllungis kannt illa,oddskýs, fyr þér nýsa,rigna getr at regni,regnbjóðr, Hávars þegna.

Egill kastar horninu, en greip sverðið og brá; myrkt var í forstofunni; hann lagði sverðinu á Bárði miðjum, svo að blóðrefillinn hljóp út um bakið; féll hann dauður niður, en blóð hljóp úr undinni. Þá féll Ölvir, og gaus spýja úr honum. Egill hljóp þá út úr stofunni; þá var niðamyrkur úti; tók Egill þegar rás af bænum.

En inni í forstofunni sáu menn, að þeir voru báðir fallnir, Bárður og Ölvir; kom þá konungur til og lét bera að ljós; sáu menn þá, hvað títt var, að Ölvir lá þar vitlaus, en Bárður var veginn, og flaut í blóði hans gólfið allt.

Þá spurði konungur, hvar sá væri hinn mikli maður, er þar hafði drukkið mest um kveldið, menn sögðu, að hann gekk út.

"Leitið að honum," segir konungur, "og látið hann koma til mín."

Var hans nú leita farið um bæinn, og fannst hann hvergi; en er þeir koma í eldahúsið, þá lágu þar margir menn Ölvis; konungsmenn spurðu, ef þar hefði nokkuð Egill komið.

Þeir segja, að hann hefði hlaupið þar inn og tekið vopn sín, -- "og gekk út eftir það."

Þá var það sagt konungi; konungur bað menn sína fara sem hvatast og taka skip öll, þau er voru í eyjunni; "en á morgun, er ljóst er, skulum vér rannsaka alla eyna og drepa þá manninn."

45. kafli

Egill fór nú um nóttina og leitaði þar til, er skipin voru, en hvar sem hann kom til strandar, þá var þar allt menn fyrir; hann fór nótt þá alla og fékk hvergi skip.

En er lýsa tók, var hann staddur á nesi nokkuru; hann sá þá ey eina, og var þar sund í milli og furðulega langt. Þá var það ráð hans, að hann tók hjálminn, sverð og spjót og braut það af skafti og skaut því á sæ út, en vopnin vafði hann í yfirhöfn sinni og gerði sér af bagga og batt á bak sér. Þá hljóp hann á sund og létti eigi fyrr en hann kom til eyjarinnar; hún hét Sauðey og er ekki mikil ey og hrísótt. Þar var í fénaður, naut og sauðir, og lá það til Atleyjar. En er hann kom til eyjarinnar, vatt hann klæði sín; þá var dagur ljós og sól farin.

Eiríkur konungur lét rannsaka eyna, þegar ljóst var; það var seint, er eyin var mikil, og fannst Egill eigi; var þá farið á skipi til annarra eyja að leita hans. Það var um kveldið, að tólf menn reru til Sauðeyjar að leita Egils, en þó voru margar eyjar nær. Hann sá skipið, er fór til eyjarinnar, en níu gengu upp og skiptu leitum. Egill hafði lagst niður í hrísið og falst, áður skipið kom að landi.

Nú gengu þrír í hverja leit, en þrír gættu skips; og er leiti bar í milli þeirra og skipsins, þá stóð Egill upp og gekk til skipsins. En þeir, er skipsins gættu, fundu eigi fyrr en Egill var kominn að þeim; hann hjó einn þegar banahögg, en annar tók á rás, og var þar að hlaupa á brekku nokkura; Egill hjó eftir honum og af fótinn; en einn hljóp á skipið og stakk við forkinum, en Egill dró að sér festina og hljóp út á skipið, og skiptust þeir eigi lengi höggum við, áður Egill drap hann og rak hann útbyrðis. Þá tók hann árar og reri á brott skipinu; fór hann þá nótt alla og daginn eftir og létti eigi fyrr en hann kom til Þóris hersis. En Ölvi og förunauta hans lét konungur fara í friði af þessum sökum.

En þeir menn, er í Sauðey voru, þá voru þeir þar margar nætur og drápu fé til matar sér, tóku eld og gerðu seyði; þeir gerðu svo mikið, að sjá mátti heim, lögðu þá eld í og gerðu vita; en er það var séð, þá var róið til þeirra. Konungur var þá í brott; fór hann þá til annarrar veislu.

Þeir Ölvir komu fyrr heim en Egill, og voru þeir Þórir og Þórólfur nýkomnir heim frá brullaupinu; Ölvir sagði tíðindi, dráp Bárðar og þá atburði, er þar höfðu orðið, en hann vissi ekki til ferða Egils, og var Þórólfur allókátur og svo Arinbjörn; þótti þeim sem hann myndi eigi aftur koma. En eftir um morguninn kom Egill heim; en er Þórólfur varð þess vís, þá stóð hann upp og gekk til fundar við Egil og spurði, með hverjum hætti hann hefði undan komist og hvað til tíðinda hefði orðið í för hans. Þá kvað Egill vísu:

Svá hefk leystsk ór Listaláðvarðaðar garði,né fágak dul drjúgan,dáðmildr ok Gunnhildar,at þrifreynis þjónarþrír nakkvarir Hlakkartil hásalar Heljarhelgengnir för dvelja.

Arinbjörn lét vel yfir þessum verkum, sagði föður sinn skyldan vera til að sætta hann við konung.

Þórir segir: "Það mun vera mál manna, að Bárður hefði verðleika til þess, er hann var drepinn, en þó er Agli of mjög ættgengt að sjást of lítt fyrir að verða fyrir reiði konungs, en það verður flestum mönnum þungbært; en þó mun eg koma þér í sætt við konung að sinni."

Þórir fór á fund konungs, en Arinbjörn var heima og kvað eitt skyldu yfir þá líða alla; en er Þórir kom á fund konungs, þá bauð hann boð fyrir Egil, bauð festu sína, en dóm konungs.

Eiríkur konungur var hinn reiðasti, og var óhægt ráðum við hann að koma; konungur mælti og kvað það mundu sannast, er faðir hans hafði sagt, að seint myndi mega tryggja þá frændur, bað Þóri svo til haga, -- "þótt eg geri sætt nokkura, að Egill sé ekki langvistum í mínu ríki; en sakir þín, Þórir, mun eg fé taka fyrir menn þessa."

Gerði konungur fésekt slíka, sem honum sýndist, en Þórir galt allt; fór hann þá heim.

46. kafli

Þeir Þórólfur og Egill voru með Þóri í góðu yfirlæti, en þeir bjuggu um vorið langskip mikið og fengu menn til og fóru um sumarið í Austurveg og herjuðu og fengu of fjár og áttu margar orustur. Héldu þeir og út til Kúrlands og lögðu þar við land með hálfs mánaðar friði og kaupstefnu; en er því var lokið, þá tóku þeir að herja og lögðu að í ýmsum stöðum.

Einn dag lögðu þeir að við árós einn mikinn, enda var þar mörk mikil; þeir réðu þar til uppgöngu, og var skipt í sveitir, tólf mönnum saman. Þeir gengu á skóginn, og var þar ekki langt, áður byggðin tók við; þeir rændu þar og drápu menn, en liðið flýði undan, og fengu þeir enga viðurtöku. En er á leið daginn, lét Þórólfur blása liðinu til ofangöngu; sneru menn þá aftur á skóginn, þar sem þá voru staddir, en svo fremi mátti kanna liðið, er þeir komu til strandar; en er Þórólfur var ofan kominn, var Egill eigi kominn, en þá tók að myrkva af nótt, og þóttust þeir eigi mega leita hans.

Egill hafði gengið yfir skóginn og tólf menn með honum, og sáu þeir þá sléttur miklar og byggðir; bær einn stóð skammt frá þeim, og stefndu þeir þar til, og er þeir koma þar til, hlaupa þeir í húsin inn og urðu við enga menn varir, en tóku fé það, er laust var. Þar voru mörg hús, og dvaldist þeim þar lengi, en er þeir voru út komnir og frá bænum, þá var lið komið milli þeirra og skógarins, og sótti það að þeim.

Skíðgarður var hár ger millum þeirra og skógarins. Þá mælti Egill, að þeir skyldu fylgja honum, svo að eigi mætti öllum megin að þeim ganga; gekk Egill þá fyrst, en þá hver að öðrum svo nær, að ekki mátti milli þeirra komast; Kúrir sóttu að þeim fast og mest með lögum og skotum, en gengu ekki í höggorustu. Þeir Egill fundu eigi fyrr, er þeir ganga með görðunum, en garður gekk á aðra hönd þeim, og mátti eigi fram komast; Kúrir sóttu eftir þeim í kvína, en sumir sóttu utan að og lögðu spjótum og sverðum í gegnum garðana, en sumir báru klæði á vopn þeirra. Urðu þeir sárir og því næst handteknir og allir bundnir, leiddir svo heim til bæjarins.

Maður sá, er bæ þann átti, var ríkur og auðugur; hann átti son roskinn; síðan var um rætt, hvað við þá skyldi gera; sagði bóndi að honum þótti það ráð, að drepinn væri hver á fætur öðrum. Bóndason sagði, að þá gerði myrkt af nótt, og mætti þá enga skemmtun af hafa að kvelja þá; bað hann láta bíða morguns; var þeim þá skotið í hús eitt og bundnir rammlega; Egill var bundinn við staf einn, bæði hendur og fætur; síðan var húsið læst rammlega, en Kúrir gengu inn í stofu og mötuðust og voru allkátir og drukku. Egill færðist við og treysti stafinn, til þess er upp losnaði úr gólfinu; síðan féll stafurinn; smeygðist Egill þá af stafnum; síðan leysti hann hendur sínar með tönnum, en er hendur hans voru lausar, leysti hann bönd af fótum sér; síðan leysti hann félaga sína.

En er þeir voru allir lausir, leituðust þeir um í húsin, hvar líkast var út að komast; húsið var gert að veggjum af timburstokkum stórum, en í annan enda hússins var skjaldþili flatt; hljópu þeir þar að og brutu þilið. Var þar hús annað, er þeir komu í; voru þar og timburveggir um.

Þá heyrðu þeir mannamál undir fætur sér niður; leituðust þeir þá um og fundu hurð í gólfinu. Luku þeir þar upp; var þar undir gröf djúp; heyrðu þeir þangað manna mál. Síðan spurði Egill, hvað manna þar væri; sá nefndist Áki, er við hann mælti. Egill spurði, ef hann vildi upp úr gröfinni; Áki segir, að þeir vildu það gjarna. Síðan létu þeir Egill síga festi ofan í gröfina, þá er þeir voru bundnir með, og drógu þar upp þrjá menn.

Áki sagði, að það voru synir hans tveir og þeir voru menn danskir, höfðu þar orðið herteknir hið fyrra sumar. "Var eg," sagði hann, "vel haldinn í vetur; hafði eg mjög fjárvarðveislur búanda, en sveinarnir voru þjáðir og undu því illa. Í vor réðum vér til og hljópum á brott og urðum síðan fundnir, vorum vér þá hér settir í gröf þessa."

"Þér mun hér kunnugt um húsaskipan," segir Egill; "hvar er oss vænst á brott að komast?"

Áki sagði, að þar var annað skjaldþili, -- "brjótið þér það upp; munuð þér þá koma fram í kornhlöðu, en þar má út ganga sem vill."

Þeir Egill gerðu svo, brutu upp þilið, gengu síðan í hlöðuna og þaðan út; niðamyrkur var á; þá mæltu þeir förunautar, að þeir skyldu skunda á skóginn.

Egill mælti við Áka: "Ef þér eru hér kunnug hýbýli, þá muntu vísa oss til féfanga nokkurra."

Áki segir, að eigi myndi þar skorta lausafé; "hér er loft mikið, er bóndi sefur í; þar skortir eigi vopn inni."

Egill bað þá þangað fara til loftsins, en er þeir komu upp í riðið, þá sáu þeir, að loftið var opið; var þar ljós inni og þjónustumenn og bjuggu rekkjur manna. Egill bað þá suma úti vera og gæta, að enginn kæmist út; Egill hljóp inn í loftið, greip þar vopn, því að þau skorti þar eigi inni; drápu þar menn alla, þá er þar voru inni; þeir tóku sér allir alvæpni. Áki gekk til, þar er hlemmur var í gólfþilinu, og lauk upp, mælti, að þeir skyldu þar ofan ganga í undirskemmuna. Þeir tóku sér ljós og gengu þangað, voru þar féhirslur bónda og gripir góðir og silfur mikið; tóku menn sér þar byrðar og báru út; Egill tók undir hönd sér mjöðdrekku eina vel mikla og bar undir hendi sér; fóru þeir þá til skógar.

En er þeir komu í skóginn, þá nam Egill stað og mælti: "Þessi ferð er allill og eigi hermannleg; vér höfum stolið fé bónda, svo að hann veit eigi til, skal oss aldregi þá skömm henda; förum nú aftur til bæjarins og látum þá vita, hvað títt er."

Allir mæltu því í mót; sögðu, að þeir vildu fara til skips. Egill setur niður mjöðdrekkuna; síðan hefur hann á rás og rann til bæjarins; en er hann kom heim til bæjarins, þá sá hann, að þjónustusveinar gengu frá eldaskála með skutildiska og báru inn í stofuna. Egill sá, að í eldahúsinu var eldur mikill og katlar yfir; gekk hann þangað til; þar höfðu verið stokkar stórir fluttir heim og svo eldar gerðir, sem þar er siðvenja til, að eldinn skal leggja í stokks endann, og brennur svo stokkurinn. Egill greip upp stokkinn og bar heim til stofunnar og skaut þeim endanum, er logaði, upp undir ufsina og svo upp í næfrina; eldurinn las skjótt tróðviðinn. En þeir, er við drykkjuna sátu, fundu eigi fyrr en loginn stóð inn um ræfrið; hljópu menn þá til dyranna, en þar var ekki greiðfært út, bæði fyrir viðunum, svo það, að Egill varði dyrnar. Felldi hann menn bæði í dyrunum og úti fyrir dyrunum; en það var s vipstund ein, áður stofan brann, svo að hún féll ofan. Týndist þar lið allt, er þar var inni, en Egill gekk aftur til skógarins, fann þar förunauta sína; fara þá allir saman til skips. Sagði Egill, að mjöðdrekku þá vill hann hafa að afnámsfé, er hann fór með, en hún var reyndar full af silfri.

Þeir Þórólfur urðu allfegnir, er Egill kom ofan; héldu þeir þegar frá landi, er morgnaði. Áki og þeir feðgar voru í sveit Egils; þeir sigldu um sumarið, er á leið, til Danmarkar og lágu þar enn fyrir kaupskipum og rændu þar, er þeir komust við.

47. kafli

Haraldur Gormsson hafði þá tekið við ríki í Danmörk, en Gormur, faðir hans, var þá dauður; landið var þá herskátt; lágu víkingar mjög úti fyrir Danmörku. Áka var kunnugt í Danmörku bæði á sjó og landi; spurði Egill hann mjög eftir, hvar þeir staðir væru, er stór féföng myndu fyrir liggja.

En er þeir komu í Eyrarsund, þá sagði Áki, að þar var á land upp kaupstaður mikill, er hét í Lundi, sagði, að þar var févon, en líklegt, að þar myndi vera viðtaka, er bæjarmenn væru. Það mál var upp borið fyrir liðsmenn, hvort þar skyldi ráða til uppgöngu eða eigi; menn tóku þar allmisjafnt á, fýstu sumir, en sumir löttu. Var því máli skotið til stýrimanna. Þórólfur fýsti heldur uppgöngu. Þá var rætt við Egil, hvað honum þótti ráð. Hann kvað vísu:

Upp skulum órum sverðum,ulfs tannlituðr, glitra,eigum dáð at drýgjaí dalmiskunn fiska;leiti upp til Lundarlýða hverr sem bráðastgerum þar fyr setr sólarseið ófagran vigra.

Síðan bjuggust menn til uppgöngu og fóru til kaupstaðarins. En er bæjarmenn urðu varir við ófrið, þá stefndu þeir í mót; var þar tréborg um staðinn, settu þeir þar menn til að verja; tókst þar bardagi. Egill gengur fyrstur inn um borgina; síðan flýðu bæjarmenn; varð þar mannfall mikið. Rændu þeir kaupstaðinn, en brenndu, áður þeir skildust við; fóru síðan ofan til skipa sinna.

48. kafli

Þórólfur hélt liði sínu norður fyrir Halland og lögðu þar til hafnar, er þeim bægði veður; rændu þar ekki. Þar var skammt á land upp jarl sá, er Arnfinnur er nefndur; en er hann spurði, að víkingar voru þar komnir við land, þá sendi hann menn sína á fund þeirra þess erindis að vita, hvort þeir vildu þar friðland hafa eða hernað.

En er sendimenn voru komnir á fund Þórólfs með sín erindi, þá sagði hann, að þeir myndu þar ekki herja, sagði, að þeim var engi nauðsyn til að herja þar og fara herskildi, sagði, að þar var land ekki auðugt.

Sendimenn fara aftur til jarlsins og sögðu honum erindislok sín; en er jarlinn varð þess var, að hann þurfti ekki liði að safna fyrir þá sök, þá reið hann ofan með ekki lið til fundar við víkinga. En er þeir fundust, þá fóru þar allt vel ræður með þeim; jarl bauð Þórólfi til veislu með sér og liði hans, því er hann vildi, Þórólfur hét ferðinni.

En þá er á var kveðið, lét jarlinn senda reiðskjóta ofan móti þeim; réðust þeir til ferðar bæði Þórólfur og Egill og höfðu með sér þrjá tigu manna. En er þeir komu til jarlsins, fagnaði hann þeim vel; var þeim fylgt inn í stofu. Var þar þegar inni mungát og gefið þeim að drekka; sátu þeir þar til kvelds.

En áður borð skyldi upp fara, þá sagði jarl, að þar skyldi sæti hluta, skyldi drekka saman karlmaður og kona, svo sem til ynnist, en þeir sér, er fleiri væru. Menn báru þá hluti sína í skaut, og tók jarlinn upp. Jarl átti dóttur allfríða og þá vel frumvaxta; svo sagði hlutur til, að Egill skyldi sitja hjá jarlsdóttur um kveldið; hún gekk um gólf og skemmti sér. Egill stóð upp og gekk til rúms þess, er dóttir jarlsins hafði setið um daginn. En er menn skipuðust í sæti sín, þá gekk jarlsdóttir að rúmi sínu; hún kvað:

Hvat skaltu, sveinn, í sess minn?þvít þú sjaldan hefr gefnarvargi varmar bráðir,vesa vilk ein of mína;sáttaðu hrafn í haustiof hræsolli gjalla,vastaðu at, þars eggjará skelþunnar runnusk.

Egill tók til hennar og setti hana niður hjá sér; hann kvað:

Farit hefk blóðgum brandi,svát mér benþiðurr fylgði,ok gjallanda geiri;gangr vas harðr af víkingum;gerðum reiðir róstu,rann eldr of sjöt manna,létum blóðga búkaí borghliðum sæfask

Þá drukku þau saman um kveldið og voru allkát. Var þar veisla hin besta og svo um daginn eftir; fóru þá víkingar til skipa sinna; skildust þeir jarl með vináttu og skiptust gjöfum við. Héldu þeir Þórólfur liðinu til Brenneyja; þar var í þann tíma víkingabæli mikið, því að þar sigldu kaupskip mjög í gegnum eyjarnar.

Áki fór heim til búa sinna og synir hans; hann var maður vellauðugur og átti mörg bú á Jótlandi; skildust þeir með kærleik og mæltu til vináttu mikillar milli sín.

En er haustaði, sigldu þeir Þórólfur norður fyrir Noreg og koma fram í Fjörðum, fara á fund Þóris hersis. Tók hann vel við þeim, en Arinbjörn, sonur hans, miklu betur; býður hann, að Egill skal þar vera um veturinn; Egill tók það með þökkum.

En er Þórir vissi boð Arinbjarnar, þá kallaði hann það heldur bráðmælt; "veit eg eigi," sagði hann, "hversu það líkar Eiríki konungi, því að hann mælti svo eftir aftöku Bárðar, að hann vildi ekki, að Egill væri hér í landi."

"Ráða máttu vel, faðir," segir Arinbjörn, "því við konung, að hann telji ekki að um vist Egils; þú munt bjóða Þórólfi, mági þínum, hér að vera, en við Egill munum hafa eitt veturgrið báðir."

En af þessi ræðu sá Þórir, að Arinbjörn myndi þessu ráða; buðu þeir feðgar þá Þórólfi þar veturgrið, en hann þekktist það; voru þeir þar við tólf menn um veturinn.

Bræður tveir eru nefndir Þorvaldur ofsi og Þorfinnur strangi; það voru náfrændur Bjarnar hölds og höfðu með honum fæðst; þeir voru menn miklir og sterkir, kappsmenn miklir og framgjarnir. Þeir fylgdu Birni, þá er hann var í víking, en síðan er hann settist um kyrrt, þá fóru þeir bræður til Þórólfs og voru með honum í hernaði; þeir voru í stafni á skipi hans, en þá er Egill tók skipstjórn, þá var Þorfinnur hans stafnbúi. Þeir bræður fylgdu Þórólfi jafnan, og mat hann þá mest skipverja sinna; þeir bræður voru þann vetur í hans sveit og sátu næst þeim bræðrum. Þórólfur sat í öndvegi og átti drykkju við Þóri, en Egill sat fyrir ádrykkju Arinbjarnar. Skyldi þar um gólf ganga að minnum öllum.

Þórir hersir fór um haustið á fund Eiríks konungs; tók konungur við honum forkunnar vel. En er þeir tóku ræður sínar, þá bað Þórir konung, að hann skyldi eigi fyrirkunna hann þess, er hann hafði Egil með sér um veturinn.

Konungur svarar því vel, sagði, að Þórir mátti þiggja af honum slíkt, er hann vildi, -- "en ekki myndi þetta svo fara, ef annar maður hefði við Agli tekið."

En er Gunnhildur heyrði, hvað þeir ræddu, þá mælti hún: "Það ætla eg, Eiríkur, að nú fari enn sem oftar, að þú sért mjög talhlýðinn, og manst það eigi lengi, er illa er gert til þín, enda muntu til þess draga fram sonu Skalla-Gríms, að þeir munu enn drepa niður nokkura náfrændur þína; en þótt þú látir þér engis þykja vert um dráp Bárðar, þá þykir mér eigi svo þó."

Konungur segir: "Meir frýr þú mér, Gunnhildur, grimmleiks en aðrir menn; en verið hefir kærra við Þórólf af þinni hendi en nú er; en ekki mun eg orð mín aftur taka við þá bræður."

"Vel var Þórólfur hér," sagði hún, "áður Egill spillti fyrir honum, en nú ætla eg engan mun."

Þórir fór heim, þá er hann var búinn, og sagði þeim bræðrum orð konungs og drottningar.

49. kafli

Eyvindur skreyja og Álfur askmaður hétu bræður Gunnhildar, synir Össurar tóta; þeir voru menn miklir og allsterkir og kappsmenn miklir; þeir höfðu þá mest yfirlát af Eiríki konungi og Gunnhildi; ekki voru þeir menn þokkasælir af alþýðu, voru þá á ungum aldri og þó fullkomnir að þroska.

Það var um vorið, að blót skyldi vera að sumri á Gaulum; það var ágæst höfuðhof; sótti þangað fjölmenni mikið úr Fjörðum og af Fjölum og úr Sogni og flest allt stórmenni; Eiríkur konungur fór þangað.

Þá mælti Gunnhildur við bræður sína: "Það vil eg, að þið hagið svo til í fjölmenni þessu, að þið fáið drepið annanhvorn þeirra sona Skalla-Gríms og best, að báðir væru."

Þeir sögðu, að svo skyldi vera.

Þórir hersir bjóst til ferðar þeirrar; hann kallaði Arinbjörn til máls við sig. "Nú mun eg," sagði hann, "fara til blótsins, en eg vil ekki, að Egill fari þangað; eg kann ræðum Gunnhildar, en kappsemd Egils, en ríki konungs, að þess mun eigi hægt að gæta alls saman; en Egill mun ekki letjast láta, nema þú sért eftir. En Þórólfur skal fara með mér," sagði hann, "og aðrir þeir förunautar; skal Þórólfur blóta og leita heilla þeim bræðrum."

Síðan sagði Arinbjörn Agli, að hann mun heima vera -- "og við báðir," sagði hann; Egill kvað svo vera skyldu.

En þeir Þórir fóru til blótsins, og var þar allmikið fjölmenni og drykkjur miklar; Þórólfur fór með Þóri, hvar sem hann fór, og skildust aldregi dag né nótt.

Eyvindur sagði Gunnhildi, að hann fékk ekki færi við Þórólf. Hún bað hann þá drepa einhvern manna hans -- "heldur en allt beri undan."

Það var eitt kveld, þá er konungur var til svefns genginn og svo þeir Þórir og Þórólfur, en þeir sátu eftir Þorfinnur og Þorvaldur, þá komu þeir bræður, Eyvindur og Álfur, og settust hjá þeim og voru allkátir; drukku fyrst sveitardrykkju. Þá kom þar, að horn skyldi drekka til hálfs; drukku þeir saman Eyvindur og Þorvaldur, en Álfur og Þorfinnur. En er á leið kveldið, þá var drukkið við sleitur og því næst orðahnippingar og þá stóryrði. Þá hljóp Eyvindur upp og brá saxi einu og lagði á Þorvaldi, svo að það var ærið banasár; síðan hljópu upp hvorirtveggju, konungsmenn og húskarlar Þóris, en menn voru allir vopnlausir inni, því að þar var hofshelgi, og gengu menn í milli og skildu þá, er óðastir voru; varð þá ekki fleira til tíðinda það kveld.

Eyvindur hafði vegið í véum, og var hann vargur orðinn, og varð hann þegar brott að fara. Konungur bauð bætur fyrir manninn, en Þórólfur og Þorfinnur sögðu, að þeir höfðu aldregi tekið mannbætur og þeir vildu ekki þær taka; skildust að svo búnu; fóru þeir Þórir heim.

Eiríkur konungur og þau Gunnhildur sendu Eyvind suður til Danmerkur til Haralds konungs Gormssonar, því að hann mátti þá eigi vera í norrænum lögum; konungurinn tók vel við honum og föruneyti hans. Eyvindur hafði til Danmarkar langskip allmikið, síðan setti konungur Eyvind þar til landvarnar fyrir víkingum; Eytvindur var hermaður hinn mesti.

En er vor kom eftir vetur þann, þá búast þeir Þórólfur og Egill enn að fara í víking; en er þeir voru búnir, þá halda þeir enn í Austurveg. En er þeir koma í Víkina, þá sigla þeir suður fyrir Jótland og herja þar, og þá fara þeir til Fríslands og dveljast mjög lengi um sumarið, en þá halda þeir enn aftur til Danmerkur.

En er þeir koma til landamæris, þar er mætist Danmörk og Frísland, og lágu þá við land, þá var það eitt kveld, er menn bjuggust til svefns á skipum, að menn tveir komu á skip Egils og sögðu, að þeir áttu við hann erindi; var þeim fylgt til hans. Þeir segja, að Áki hinn auðgi hafði sent þá þangað með þeim erindum, að -- "Eyvindur skreyja liggur úti fyrir Jótlandssíðu og ætlar að sæta yður, þá er þér farið sunnan, og hefir hann lið mikið saman dregið, svo að þér hafið engi áhöld við, ef þér hittið lið hans allt; en hann sjálfur fer með léttiskipum tveimur og er nú hér skammt frá yður."

En er tíðindi þessi komu fyrir Egil, þá láta þeir þegar af sér tjöldin; bað þá fara hljóðlega; þeir gerðu svo. Þeir komu í dögun að þeim Eyvindi, þar er þeir lágu um akkeri, lögðu þegar að þeim, létu ganga bæði grjót og vopn; féll þar lið margt af Eyvindi, en hann sjálfur hljóp fyrir borð og komst með sundi til lands og svo allt það lið, er undan komst.

En þeir Egill tóku skipin og föt þeirra og vopn; fóru þá aftur um daginn til liðs síns, hittu þá Þórólf; spyr hann, hvert Egill hafði farið eða hvar hann hafði fengið skip þau, er þeir fara með. Egill segir, að Eyvindur skreyja hafði haft skipin og þeir höfðu af honum tekið; þá kvað Egill:

Gerðum helsti harðahríð fyr Jótlands síðu,barðisk vel, sás varði,víkingr, Dana ríki,áðr á sund fyr sandisnarfengr með lið drengjaaustr af unnar hestiEyvindr of hljóp skreyja.

Þórólfur segir: "Þetta ætla eg yður svo hafa gert, að oss mun ekki haustlangt ráð að fara til Noregs."

Egill sagði, að það var vel, þótt þeir leituðu þá í annan stað.

50. kafli

Elfráður hinn ríki réð fyrir Englandi; hann var fyrstur einvaldskonungur yfir Englandi sinna kynsmanna; það var á dögum Haralds hins hárfagra, Noregs konungs. Eftir hann var konungur í Englandi sonur hans, Játvarður; hann var faðir Aðalsteins hins sigursæla, fóstra Hákonar hins góða. Í þenna tíma tók Aðalsteinn konungdóm í Englandi eftir föður sinn; þeir voru fleiri bræður, synir Játvarðs.

En er Aðalsteinn hafði tekið konungdóm, þá hófust upp til ófriðar þeir höfðingjar, er áður höfðu látið ríki sín fyrir þeim langfeðgum, þótti nú sem dælst myndi til að kalla, er ungur konungur réð fyrir ríki; voru það bæði Bretar og Skotar og Írar. En Aðalsteinn konungur safnaði herliði að sér og gaf mála þeim mönnum öllum, er það vildu hafa til féfangs sér, bæði útlenskum og innlenskum.

Þeir bræður, Þórólfur og Egill, héldu suður fyrir Saxland og Flæmingjaland; þá spurðu þeir, að Englandskonungur þóttist liðs þurfa og þar var von féfangs mikils; gera þeir þá það ráð að halda þangað liði sínu. Fóru þeir þá um haustið, til þess er þeir komu á fund Aðalsteins konungs; tók hann vel við þeim og leist svo á, að liðsemd mikil myndi vera að fylgd þeirra. Verður það brátt í ræðum Englandskonungs, að hann býður þeim til sín að taka þar mála og gerast landvarnarmenn hans; semja þeir það sín í milli, að þeir gerast menn Aðalsteins.

England var kristið og hafði lengi verið, þá er þetta var tíðinda; Aðalsteinn konungur var vel kristinn; hann var kallaður Aðalsteinn hinn trúfasti. Konungur bað Þórólf og þá bræður, að þeir skyldu láta prímsignast, því að það var þá mikill siður, bæði með kaupmönnum og þeim mönnum, er á mála gengu með kristnum mönnum, því að þeir menn, er prímsignaðir voru, höfðu allt samneyti við kristna menn og svo heiðna, en höfðu það að átrúnaði, er þeim var skapfelldast. Þeir Þórólfur og Egill gerðu það eftir bæn konungs og létu prímsignast báðir. Þeir höfðu þar þrjú hundruð sinna manna, þeirra er mála tóku af konungi.

0 notes