#schrama

[havenpoort]

Tuinbouw voor de 18e. eeuw

Dankzij het gematigde klimaat kent de streek al sinds de Middeleeuwen (vanaf de 5e. eeuw  tuinbouw. In eerste instantie teelde men grove groenten zoals rapen, wortelen en bonen.

Omstreeks halverwege de 14e. eeuw werd het land door inklinking te nat om graan te verbouwen. De boeren waren gedwongen om  gaandeweg over te schakelen van akkerbouw op veeteelt. De graanakkers op de hogere zandgronden hebben nog lange tijd behoorlijke oogsten opgeleverd.

Graanoogsten

Er werd daarnaast veelheid aan akkerbouwproducten verbouwd zoals: graan, rogge, haver, boekweit, vlas, hennep, koolzaad, lijnzaad en raapzaad. Lijn- en koolzaad waren de grondstoffen voor olie (voeding en verlichting), van het uitgeperste zaad werden veekoeken gemaakt.

In de 16e eeuw werd ook hop geteeld voor de bierbrouwerijen in Haarlem en Leiden. Belangrijke handelsgewassen waren in die tijd vlas, de grondstof voor de linnennijverheid en hennep voor de touwslagerijen en zeilmakerijen onder meer in Katwijk en Noordwijk.

Elke boerderij had zijn eigen kruidentuin en enkele dorpen hadden medicinale kruidentuinen voor de handel. Kruiden werden voor allerlei doeleinden gebruikt ‘’voor verdrijving van de wormen uit de buik, het ritsig (bronstig) of loops maken van viervoetig vee, het breken van den steen, het rijzen van het gravendeel (niergruis), zachte kamergang (betekent waarschijnlijk stoelgang in de kamer) en het verstrekken van veel melk aan zogende moeders’’.  

Kruiden werden ook ‘’gedolven’’ in de duinen. Vergunningen hiertoe werden verstrekt aan apothekers. Noordwijkse kruidenvrouwtjes kwamen in het voorjaar en in de zomer hun boezelaars vullen met kruiden voor een beroemde drogerij.

Kruidentuin collage

De landbouw heeft in de duinen nooit een grote vlucht genomen door de voortdurende strijd tegen de natuur, met name tegen het stuivende zand, de konijnen, de wateroverlast in de natte moerasachtige valleien en de ontoegankelijkheid van de duinen.

In de duinen bij de Zilk ligt er sinds de Middeleeuwen een oud stuk cultuurgrond, genaamd Schrama, het waseen deel van een langgerekt moeras tussen twee duinenrijen. Ook daar zal de landbouw nooit een grote vlucht genomen hebben.

‘’In de 17e eeuw konden de boeren in de kustprovincies niet concurreren met het goedkope graan uit het Oostzeegebied  en dat verbouwden ze dus ook weinig. In het algemeen produceerden ze nauwelijks voor de eigen bevolking. Exportproducten zoals vlees, boter en kaas, maar ook vlas, hennep en hop (grondstoffen voor respectievelijk linnen, touw en bier) leverden immers veel meer op.’’

‘’Sinds het einde van de 17e eeuw ging het relatief steeds minder met de economie. Er was minder vraag naar de traditionele exportgewassen en de graanimport uit het Oostzeegebied liep terug. Boeren in de kustprovincies produceerden steeds meer voor de binnenlandse consumptie zoals rogge en vooral het nieuwe product aardappel.’’

Vanaf de 17e eeuw ontwikkelde zich de teelt van fijne groenten zoals sla, andijvie, spinazie, doperwten, peultjes, snijbonen, bloemkool, komkommer, tomaten en asperges. Er waren Schrama’s en ook aangetrouwden die het beroep van tuinier uitoefenden.

Veeteelt 

In de Middeleeuwen (400 tot 1550) waren de meeste dieren veel kleiner dan tegenwoordig en de kleuren van rundvee en paarden vertoonde een bonte schakering. Runderen waren van belang voor de melk, de mest en als ‘’werkpaard’’ voor de ploeg. Schapen werden gehouden voor de wol, het vlees was van minder belang. Vetmesterij van kalveren en het houden van varkens gebeurde alleen voor eigen gebruik, sommige veehandelaren deden aan vetmesterij.

Koeien door de eeuwen heen

De boeren hielden paarden, rundvee, schapen, varkens en pluimvee. Ook de dorpsbewoners hadden  thuis een varken. De zuivelproducten werden met name op de Leidse markt verhandeld en de meeste boeren gingen elke week naar de markt voor in- en verkoop.

In de Middeleeuwen had een volwassen rund één hectare grasland nodig, nu zijn er 3 à 4 koeien per hectare. De melkgift per koe was circa 600 liter per jaar. Rond 1800 was het circa 2500 liter per dag en nu komt het boven de 10.000 liter. Omstreeks 1550 moest de boer belasting betalen over de geboorten van jong vee en zelfs van ganzen, de zogenaamde ‘’krijtende of bloedtienden’’. De betaling gebeurde in eerste instantie nog in natura, later in geld.

De boeren woonden nogal eens ver van het land waar zij de koeien molken, gras maaiden en hooiden. Een ‘’duinboer’’ had vaak grasland in de polders grenzend aan de westkant van de huidige Haarlemmermeer. Schrama’s waren nogal eens duinboeren en hadden land in de polders zoals blijkt uit notariële akten.

Plaggenhuisje

De kleinere boeren hadden geen eigen stier, maar er was een stier voor ‘’gezamenlijk gebruik’’. De grotere boeren hadden een of meerdere  stieren, er was één stier op 40 koeien.

Zieke koeien werden vroeger de duinen in gedreven. Zij kwamen na een poosje weer gezond terug dankzij de homeopathische kruidenwinkel die ze iedere dag mochten leeg snoepen.  In de weilanden ontstonden ‘’pestbosjes’’ of ‘’koebosjes’’ waar vee werd begraven dat was getroffen door de runderpest. Die plekken werden omgeven door een ringsloot waardoor gezond vee er niet kon komen en er bosjes konden groeien. 

Pestbosjes

In de achttiende eeuw telde elk dorp ongeveer tien buitenplaatsen, die veel werk boden aan tuinlieden, jachtopzieners, dienstmeiden, knechten en koetsiers. Na het verdwijnen van veel buitenplaatsen begonnen de tuinlieden in de overblijvende moestuinen van de buitenplaatsen voor zichzelf. Ze experimenteerden met het telen van bloembollen en het veredelen van nieuwe soorten planten en bloemen. (25-8-2024)

[dakikamagazin]

Talihsiz anlar! Gelinliğinin azizliğine uğrayan Karsu düğününde düştü

[automaticvr]

2023-10-01 Zettai met 3D - Atelier Egon Schrama

[intersexhealthcare]

Works Cited

Bhattarai, Prakash. 2020. "Discourse, Power and Truth: Foucauldian Perspective." International Journal of English Literature and Social Sciences 5(5):1427-1430.

Creighton, Sarah. 2001. "Surgery for Intersex." Journal of the Royal Society of Medicine. 94:218-220.

Carpenter, Morgan. 2016. "The human rights of intersex people." Sexual and Reproductive Health Matters 24(47):74-87.

Dreger, A.D., Chase, C., Sousa, A., Grupposo P.A., Frader, J. 2005. "Changing the nomenclature/taxonomy for intersex: a scientific and clinical rationale." Journal of Pediatric Endocrinology & Metabolism 18:729-733.

Tang, G. W. K. 1989. "Bio-psycho-social aspects of gonadal dysgenesis." Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology. 10(2): 113-119.

Harper, C. 2007. Intersex (1st ed.). England, UK: Routledge.

Katz, M. G., Fitzgerald, L., Bankier, A., Savulescu, J., & Cram, D. S. 2002. "Issues and concerns of couples presenting for preimplantation genetic diagnosis (PGD)." Prenatal Diagnosis: Published in Affiliation with the International Society for Prenatal Diagnosis 22(12): 1117-1122.

Slijper‚ F.M.E., Drop S.L.S.‚ Molenaar‚ J.C., and de Muinck Keizer Schrama. S.M.P.F.. 1998. "Long-term psychological evaluation of intersex children." Pp. 125-144 in Archives of sexual behavior. Vol. 27. Berlin: Springer.

Wilson, Bruce E. and Reiner, William G. 1998. “Management of Intersex: A Shifting Paradigm. The Journal of Clinical Ethics 9(4):360-369

[frisiamedia]

Koninklijke onderscheiding voor mevrouw en meneer Schrama

⁸ Naam (vereist)  E-mail (vereist)  Site  Bericht   Op vrijdag 24 maart ontvingen mevrouw Geertje Schrama-Zuidewind en de heer Harry Schrama een Koninklijke onderscheiding. Burgemeester Michiel Uitdehaag reikte de onderscheidingen uit in het hospice in Den Burg. Mevrouw Geertje Schrama-Zuidewind zet zich als vrijwilliger sinds 1979 in bij diverse organisaties, waaronder de…

[ravenkult]

Deserted room by Thomas Schrama https://www.artstation.com/artwork/68mNgW

[rainingmusic]

Shocking Blue - Love Machine

[gehoorwurm]

INTERVIEW/RECENSIE HET GLOREN - OVERVLOED

OVERVLOED

Onlangs bracht Floris Schrama, als artiest onder de naam Het Gloren (en wie voor zijn muzikanten/band voor tijdens de optredens en de opname van de plaat de toevoeging De Serviërs koos), Overvloed uit.

MAGISTRAAL

De plaat is magistraal. Dat zeg ik niet omdat ik van Floris houd als mens. Dat doe ik namelijk. In mijn ogen is hij een voorbeeld van hoe mensen het liefste allemaal zouden zijn, zonder dat ik bang ben dat het dan saai zou worden. Floris als mens is zacht, eerlijk, grappig, behulpzaam, dankbaar en een ontzettend mooie kerel. Maar dat ik zeg dat de plaat magistraal is, zeg ik omdat ik de plaat magistraal vind. Dat kan, echt.

IN ÉÉN ADEM MET...

Een mens kennen achter de muziek is mooi meegenomen, maar Overvloed is wat mij betreft zo in één adem te noemen met wat er recent verder op Nederlandstalig gebied uitkwam (ik vergelijk niet meer, al vond ik Het Gloren - Glorie 123 wel erg Spinvis): Spinvis met Trein Vuur Dageraad, Eefje de Visser met Nachtlicht en Lucky Fonz III met In Je Nakie. Ik vergeet vast een boel, maar het hoeft ook niet te overvloedig te worden.

DE PLAAT DAN

Daar wil ik kort over zijn, want die moet je gewoon luisteren. Floris zingt 'zo prachtig over liefde, over de zon en over de zoute zee'. Maar hij zet hard in met opener Overvloed. Niet misselijk, tekstueel schuwt hij geen kots, geen bloed, geen stront, maar meteen is Moeder Aarde daar en die maakt veel schoon, goed en mooi. Dat kan Floris zo goed, die tegenstrijdigheid, die paradox, inzetten met een nummer waar je zowel door het volume als de tekst niet meteen weet of je de plaat wel wil luisteren - ik ben eerlijk -, met een mondharmonicasolo waar je je bijna aan ergert. Maar je laat het toch op staan, want het is godvergeten goed. De rest van de plaat ga ik niet nummer voor nummer aflopen. Laat me je plagen door te zeggen dat Volgt De Tijd meteen heel veel goed maakt en je oren alweer streelt zoals Floris dat ook kan. Hij stelt je gerust, maar verwart je ook. 'Het is zonde om te wachten op de tijd'. De rest is voor jullie om naar te luisteren.

FLORIS IN HET KLOOSTER

Ook erg mooi en ontroerend om dit te zien vind ik: dit!

INTERVIEW

Ik heb naast de grote eer Floris te mogen kennen, ook het genot gehad hem te mogen interviewen. Ik heb niet geëdit, want dat vind ik voor mensen zonder moraal.

1. Je plaat heet Overvloed, in zekere zin wordt het vaak gezien als zonde om in overvloed te leven. Hoe vind jij dat de teksten en de plaat als geheel zich verhouden tot het fenomeen overvloed?

We leven roekeloos, vinden verworvenheden, gemakken vanzelfsprekend die eigenlijk best absurd zijn. Die we onszelf hebben goedgepraat. Een woord als vooruitgang staat mij steeds minder aan. Er is een natuurlijke snelheid van leven die we lijken te negeren. Tegelijkertijd rommel ik met de gedachten dat ook mensen de natuur zijn en dat het niet per se erg of slecht is dat dingen verdwijnen of veranderen. Dingen gaan zoals ze gaan.

2. De tijd is een heel belangrijk thema in je nummers. Heb je lang nagedacht of onderzoek gedaan naar wat voor jou tijd betekent? En zo ja, wat betekent tijd voor jou nu echt?

Ja de tijd. De dood. Het leven. Wanneer ben je jong, wanneer ben je oud. Is het eigenlijk erg om dood te gaan. Daar loop ik ook wat mee te rommelen. Je zou kunnen zeggen dat mijn uitkomst is dat het mooi is hoe de natuur in elkaar zit en dat we ons daar veel meer in zouden moeten berusten. Of dat in ieder geval ik mij daar veel meer in zou willen kunnen berusten. Neem bijvoorbeeld laten we zeggen een bloem; hij komt op, bloeit, verwelkt. Vervolgens komt er weer een nieuwe bloem op. Dat is naar mijn idee volmaakte schoonheid.

3. Als je vindt dat je engagement in je plaat hebt gestoken, hoe zou je die dan naar binnen (dus jezelf, de mensen) en naar buiten (de wereld, de aarde) toe omschrijven?

Engagement. Poeh! In dit album zit wel een boodschap verstopt, ja, die ik graag wil uitdragen. Vaak ogenschijnlijk lichtvoetig, soms een beetje bozig. Ik wil eigenlijk de schoonheid van hoe alles al in elkaar zit laten zien. Zie ook eigenlijk mijn bovenstaande antwoorden.  

4. Wil je met Overvloed iets zeggen wat je met Glorie 123 (nog) niet zei?

In Overvloed heb ik meer grip om mijn teksten. Glorie 123 was (nog) abstracter, wat ik ook mooi vind, maar soms wist ik zelf ook niet echt wat ik bedoelde. Glorie 123 was meer een gevoelsmatig album qua teksten, nu heb ik daar meer grip op. Overigens vind ik een zekere abstractie fijn om mee te werken. Niets is zwart/wit in mijn ogen, alles is perceptie. Ik vind het mooi om ruimte voor interpretatie over te laten. Overigens is het thema van ‘berusting' ook al wel in Glorie 123 aanwezig.

5. Je hebt heel veel nevengebeuren om je plaat heen zitten. De livevideo, de clip(s?), je release zal een festivalletje zijn, is dit omdat het voelt dat je er meer mee wil en/of kan doen dan alleen de muziek voor zichzelf laten spreken?

Ja. Ik weet dat ik voor de rest van mijn leven liedjes zal blijven maken. ik heb dit al vanaf toen ik heel klein was. Het lijkt me mooi om om de zoveel tijd een album uit te blijven geven. Met dat in mijn achterhoofd en het feit dat ik al van mijn creaties leef, wilde ik muziek en het maken van liedjes in het bijzonder, meer in mijn leven betrekken. Er meer voor uitkomen, etaleren. Dat deed ik voorheen niet. Met dit album probeer ik dat op mijn eigen manier wel te doen.

6. Hoe heeft je grafisch ontwerper-zijn bijgedragen aan het proces, het ontstaan, de uitvoering en het resultaat van de plaat?

Wat ik probeer, en wat ik heel mooi vind om te doen, is dat alles wat ik maak in dit project, of het nu een filmpje is, een poster, de hoes, de liedjes of straks de aankleding van de zaal, de beleving, hetzelfde verhaal vertelt. Of op mijn manier dan.

7. Waarop ben je het meest trots?

Uhmmm poeh! Dat weet ik nog niet. Ik vind het moeilijk om de liedjes zelf nog te beluisteren. het meest trots.. Nou, ik ben op zich trots dat ik dit nu eens op deze manier doe. Het was/is een grote stap om mezelf zo in de schijnwerper te zetten, dat heb ik nog nooit gedaan.

<3

http://www.florisschrama.nl/hetgloren/ https://open.spotify.com/album/3MWs3lGCEzPRJleG2SNveW https://hetgloren.bandcamp.com/ https://www.facebook.com/hetgloren/ https://www.instagram.com/hetgloren/

[zef-zef]

From the moment those two headstrong musical magicians entered the dim lit studio an atmosphere of high tension pervaded the air and as the tape started rolling and the incense burned, great sounds started coming from Jan, behind his double-barrelled guitar and switchboard, and Tony in his favorite Lotus position, dressed in black, humming and playing. Bass player Wim Essed and drummer Bruno Castellucci supplied a perfect smooth wall to wall carpet for the two genii to float on. [from liner notes]

[rayhaber]

Karsu Dönmez'den Hamilelik Müjdesi

Karsu Dönmez’den Müjdeli Haber! Sevilen şarkıcı Karsu Dönmez, uzun bir süredir birlikte olduğu Mike Schrama ile geçtiğimiz temmuz ayında hayatını birleştirmişti. Düğün hazırlıkları sürecinde büyük heyecan yaşayan Karsu, Las Vegas’ta unutulmaz bir bekarlığa veda partisi düzenlemişti. Bu özel anılarla dolu süreç, Karsu’nun hayranları tarafından da ilgiyle takip edildi. Temmuz ayında nikah masasına…

[mskristenmarie]

[havenpoort]

Beek van Schrama

In 1823 als beek gekarteerd door Gevers van Endegeest, uitmondend in de Woensdagse wetering. Voerde in 1900 nog overtollig water af uit het Schrama.

De droge bedding van die beek is goed te herkennen ten oosten van de Paardenkerkhofbrug, waar hij dwars over de weg gaat. Vervolgens loopt hij naar het Paardenkerkhof, vlak langs de 7 Hondjes, naar de Verlaat en verder zuidwaarts.

[dakikamagazin]

Hollandalı sevgilisiyle evlenmeye hazırlanan şarkıcı Karsu, kına gecesi yaptı

[paulrinzo]

Drijvende Tuinen

30 juni in de volle zon werden de drijvende tuinen verplaatst van Amsterdam Noord naar de Wittenburgervaart.

[sigaristen]

Smoke on the water