#lezeresdesvaderlands

[wintertuin]

Pé Hawinkels Prijs: het juryrapport

Tijdens het Wintertuinfestival werd de Pé Hawinkels Prijs uitgereikt, een nieuwe prijs voor makers en instanties die met creatieve initiatieven de grenzen van de literatuur oprekken. Het publiek mocht zelf genomineerden aandragen, waarna een vakjury, bestaande uit boekverkoper Edith Vroon, writer in residence Nina Polak en redacteur bij Lebowski Jasper Henderson, een winnaar koos. Het interview met Jurgen Maas, de prijswinnaar leest u hier. Hieronder leest u het juryrapport, tijdens het Wintertuinfestival uitgesproken door juryvoorzitter Edith Vroon. Edith is boekverkoper bij Linnaeus en persklaarmaker. Foto’s zijn van Schulte Schultze Fotografie.

Juryrapport Pé Hawinkels Prijs 2017

Voor de eerste editie van de Pé Hawinkels Prijs kwamen een kleine dertig inzendingen binnen. Bij het doornemen van de inzendingen viel ons, de jury, een sterke tweedeling op. Grofweg kon de lijst onderverdeeld worden in: vormvernieuwing en engagement. Dat de inzenders hun genomineerden allemaal herkenden in het profiel van de Pé Hawinkels Prijs geeft eens te meer aan hoe uniek en veelzijdig de naamgever was. Onder de inzendingen waren relatief veel initiatieven die zich richten op de performance-kant van literatuur. Eerlijk gezegd viel het ons – Nina Polak, Jasper Henderson en ondergetekende – een beetje tegen hoe vernieuwend de inzendingen waren. Ergens vonden we dat ook geruststellend: het gaat veel makers toch nog steeds vooral om de inhoud, een concept om het concept is niet voldoende.

Na het doornemen van de longlist kwamen we al snel tot twee kanshebbers en één eervolle vermelding, namelijk: Dennis Gaens en zijn onvolprezen literaire podcast ondercast. Waar Amerika grossiert in literaire podcasts, heeft Nederland ondercast. Er zijn meer literaire podcasts in ons land, maar Dennis Gaens was een van de eerste en zijn niet aflatende toewijding verdient alle lof. In ondercast biedt Gaens literair talent een platform en toont de literatuur in al haar vormen. Het literaire tijdschrift heeft het moeilijk, de podcast heeft de toekomst. Laat Dennis Gaens een voorbeeld zijn.  

En dan de twee namen op de lijst die direct volledige instemming van de jury kregen.

Allereerst Uitgeverij Jurgen Maas. Voor wie Uitgeverij Jurgen Maas niet kent: deze uitgeverij richt zich sinds 2013 op literatuur uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika en op werk van migranten uit dat gebied. Met zijn werk raakt Jurgen Maas aan iets heel belangrijks. Hij geeft mensen een stem, die hier te weinig een stem krijgen. Jurgen Maas pakt op wat grotere uitgeverijen laten liggen. Hij is overal en weet precies waar hij het over heeft. En het lukt hem. Hij heeft iets van de grond af opgebouwd en bereikt veel mensen in alle lagen van de maatschappij. Zijn manier van uitgeven is niet vernieuwend, inhoudelijk gezien is het dat wel. Hij includeert en rekt niet zozeer de grenzen van de literatuur op, als wel de grenzen van de literaire wereld en maakt deze rijker.

De tweede naam op de longlist waarbij de voltallige jury opveerde is de Lezeres des Vaderlands. Nog even voor wie het niet meer weet: In januari 2016 begon de anonieme en zelfverklaarde ‘Lezeres des Vaderlands’ het project #lekkertellen. Ze hield bij welke boeken door welke recensenten werden besproken in de boekenbijlagen en lette hierbij op geslacht van zowel recensent als schrijver. Wat leek te beginnen als een grap, groeide uit tot een onderzoeksjournalistiek project waarbij statistiek, maatschappijkritiek en humor op onnavolgbare wijze samenkwamen. Wat wij zo waarderen in de Lezeres des Vaderlands is dat ze iets heeft blootgelegd en dat belangeloos deed. Het had natuurlijk iets beperkts, alleen maar ‘lekker tellen’, maar het ging om de bewustwording en door haar consequente aanpak bereikte ze haar doel. Door goed gebruik van social media wist ze haar boodschap op een intelligente manier te verpakken en bereikte ze veel mensen.

Wat Jurgen Maas en de Lezeres des Vaderlands gemeen hebben is dat ze mensen anders laten kijken naar hoe de literaire wereld in elkaar zit. Het zijn twee initiatieven die onderkennen dat de status quo wankelt, zoals het hoort in een moderne samenleving. Initiatieven die ervan uitgaan dat de maatschappij altijd in beweging is en dat tradities niet in beton gegoten zijn omdat de maatschappij die tradities zelf vormgeeft. Literatuur weerspiegelt als het goed is die bewegingen. Er zullen telkens nieuwe invloeden van buitenaf inwerken op een samenleving en die samenleving dus opnieuw vormgeven. Die invloeden zullen op hun beurt weer opduiken in de literatuur van die samenleving. Dat onderkennen en tot een focus maken van je werk, is wat wij verstaan onder het oprekken van de grenzen van literatuur. Maar waar de Lezeres alleen maar constateert, voegt uitgeverij Jurgen Maas ook echt iets toe aan ons literaire blikveld. En daarom heeft de jury besloten de eerste Pé Hawinkels Prijs toe te kennen aan uitgeverij Jurgen Maas.

Edith Vroon