#im learning sanskrit grammar

[egodb]

शोको नाशयते धैर्यं शोको नाशयते श्रुतम्।

शोको नाशयते सर्वं नास्ति शोकसमो रिपुः॥

Translation — Grief destroys steadfastness. Grief destroys knowledge. Grief destroys all. There is no enemy like grief.

अन्वयः — शोको धैर्यं नाशयते। शोकश्श्रुतं नाशयते। शोकस्सर्वं नाशयते। शोकसमो रिपुर्नास्ति।

म स ग ग​, म स ल ग। म स ग ग​, र स ल ग​॥

छन्दः — अनुष्टुप्

ऽऽऽ ।‍।‍ऽ ऽऽ ऽऽऽ ।‍।‍ऽ ।ऽ

ऽऽऽ ।‍।‍ऽ ऽऽ ऽ।ऽ ।‍।‍ऽ ।ऽ

Source: वाल्मीकिरामायणम् २.६२.१५

पदच्छेदः — शोकः (शुचँ शोके + घञ्, पुं.) grief; नाशयते (ण॒शँ अदर्शने + णिच् to destroy, लट्, प्र​.१); धैर्य (धीर + ष्यञ्, नपुं.) steadfastness; श्रुत (श्रु॒ श्रवणे + क्त​, नपुं.) that which is heard, i.e., knowledge; सर्व all; न negation; शोकसमः that which is equal to grief; रिपु enemy.

[regentbison]

i have come up with three possible names for the foundation and i need help choosing! (I’ll reblog this with a poll) 

The SCP foundation is known as Special Containment Procedures or Secure, Contain, Protect. which is also their motto.

taking inspiration from that i came up with two names: 

1. ABL Foundation, also known as Apprehending Baleful Lifeforms or Apprehend, Bottle, Learn

the pro for this option is that abl is an abbreviation for the word ablative. the word ablative has multiple definitions:

grammar

adj. designating, of, or in a case expressing removal, deprivation, direction away from, source, cause, or agency

noun. the ablative case: this case is expressed by inflection in languages such as Latin, Sanskrit, and Hungarian

astronomy 

that ablates, as the protective coating material on the nose cone of a space missile

he word "ablative" derives from the Latin ablatus, the perfect, passive participle of auferre "to carry away".

2. BEL Foundation, also known as Barricade Extraterrestrial Life or Box, Examine, Limit

this word also has multiple definitions!

in physics, bel is a unit used for measuring sound intensity, equal to 10 decibels. so 1B = 10dB

 the other meaning might be the coolest one yet

in Babylonian Mythology Bel is the the god of heaven and earth

Babylonia, ancient cultural region occupying southeastern Mesopotamia between the Tigris and Euphrates rivers (modern southern Iraq from around Baghdad to the Persian Gulf). the name “Babylon” is derived from the Akkadian word babilu meaning “gate of god,” it is an evident counterfeit of God's eternal city. The opposition to the rule of God by world powers or the exile of God's people from the land of blessing is conveyed properly through the metaphor of Babylon.  

the words origin is the Akkadian form of Baal

Akkadian is an extinct East Semitic language that was spoken in ancient Mesopotamia from the third millennium BC. native to Assyria and Babylon.

ok so i just did some more research into this and apparently it’s way more complicated than what ive written. so im going to finish with the polls and then do some more Olympic diving into rabbit holes and update you guys because im a nerd and i want to share what i find for the maybe one person who will actually read it

3. LSB Foundation, known as Limiting Supernatural Beings or Locate, Seize, Bind.

stands for Least-significant bit. the LSB is the least weighted bit in the number, meaning, the LSB holds the least value in a multi-bit binary number

[faunina]

5, 8, & 13!! :3

5. do you use your native language for studying other languages?yeah! i mean theres a good couple dictionaries and other word searchy things that i use in english, but most of my learning resources are in german8. what do you love about your target language(s)?my main target languages rn are latin, greek and sanskrit, and what i can say about all of them: WONDERFUL cultures/traditions, amazing myths and religious aspects, BEAUTIFUL literature and poetic works, just really damn pretty sounding languages in general (and i wish i could speak and recite them all fluently)(like if i ever get to hear someone passionately recite one of ciceros speeches in latin ill be able to die a happy woman)latin esp interests me with its political drama (think late republic here), greek has me ENTHRALLED with its wonderfully interlocking myths and legends and also just like really cool authors like aristophanes and sappho, and tbh im still fairly new to sanskrit but i SO want to learn more about That entire world of literature and myth and tradition, bc what ive seen so far sounds just amazingalso theres like, the aspect where all of these are indo-european langos which means that they share specific things and diverge in others and that gets me really excited, or specific grammar things they do or dont do but sdfdsgfgfdgdsfsadagds this is getting too long already13. what language is your phone in currently?just german

[night-dark-woods]

Question: how do you get started learning a dead language on your own? It honestly sounds super fun and interesting, but I'm a high school student busy learning French and don't have the time to take college classes on it

hey! great question that i dont have a great answer to. all the ancient languages i know i learned in school (latin in highschool, sanskrit and old english (just started) in college, i can kind of get by in greek if i have a dictionary and a lot of time). i tried to teach myself greek in highschool but had a really hard time with motivation and gave up- without the structure of formal classes it just didnt work for me (thanks executive dysfunction). that isnt to say it wont work for you though!i learned latin from the ecce romani books which are... a true experience. i havent used any others though so i dont have a good sense of comparison. perseus.tufts.edu is a great tool once you have the basics down, their latin word study tool is whats gotten me through all my latin classes tbh.if you just want a taste of old english, you can check out seamus heaney's translation of beowulf- on each spread it has the old english on one side and the translation on the other, and you can stumble through a lot of it by reading it out loud cause theres a lot of consistency with modern english (fun example, "willy nilly" is from OE "willon nillon" (nillon being a contraction of "ne willon") meaning "if he wants if he doesnt want"). this would probs be harder tho if english isnt your first language.as for sanskrit honestly i wouldnt try that on your own, i love it a lot but ive been taking it for 3 years and im still at about 30% comprehension for each translation i do (vs >90% for latin). i do highly recommend it though ESPECIALLY if you like grammar and linguistics- sanskrit grammar is (virtually) entirely descriptive (rather than prescriptive like english) and so there arent really irregulars because the rules account for all instances!!! its super cool. it also is one of the only languages ive studied that has extant grammars written at the same time as other texts!...none of this really answers your question but hopefully some of it is helpful? feel free to ask me more questions about languages i love them a lot. im posting this so other people can add on if they have useful info but if you dont want it public lmk!

[jeonghney]

oh i just got excited!! are you indian by any chance? i'm from around mysore (even tho i live in the us) but ahhH im learning sanskrit too and its a rly tough language if you dont know hindi rip. ;;

I’m sorry to dissappoint you, bb, but no I’m not Indian- I’m just really interested in culture and Indian culture is pretty amazing for me that’s why I am where I am… but I have to agree, sanskrit is tough, especially its grammar (I came through actual tragedy on my 1st year because I had to learn almost everything at once). But I’m learning Sanskrit from translator side I think- I mean I don’t think I’ll ever manage to speak (anyway my teacher is able to do that and I’m still impressed as heck), but I want to understand it without (so many) problems. I’m not in the worst position because I know that my language has many similiarities (Polish is really really difficult when it comes to grammar and tbh I acknowledged that when I started with Sanskrit) and it’s much tougher to learn for people who has English as their native. Anyway, that’s so nice to hear and! I have to say that Mysore palace is one of the most beautiful thing I’ve seen in my life.

[egodb]

कश्चित् आम्रवणं छित्त्वा पलाशांश्च निषिञ्चति। पुष्पं दृष्ट्वा फले गृध्नुः सः शोचति फलागमे॥२.६३.८॥

Translation:—After clearing a mango grove, one waters the palash trees. Seeing the flowers, he, desirous of fruits, laments in the harvest season.

Palash flowers and tree ↓↓

Mango trees produce a buttload of mangoes. Our one (1) mango tree gave over 17 dozen (> 180) mangoes last season.

अन्वयः—आम्रवणं छित्त्वा कश्चित् पलाशान् निषिञ्चति। फलागमे च पुष्पं दृष्ट्वा फले गृध्नुः सः शोचति॥

छन्दः—अनुष्टुप्। श्लोकः। ऽ।ऽ ।।ऽ ऽऽ ।ऽऽ ।।ऽ ।। ऽऽऽ ऽ।ऽ ऽऽ ऽऽ। ।।ऽ ।ऽ र स ग ग​, य स ल ल​। म र ग ग​, त स ल ग​॥

पदच्छेदः—कश्चित् १.१ anyone; आम्रवणम् २.१ ((अमँ गत्यादिषु + रक्) + (वनँ शब्दे + घ​)) to-mango-grove; छित्त्वा ०.० (छिदिँर् द्वैधीकरणे + क्त्वा) having-cut; पलाशान् २.३ (पलाशानि पर्णानि सन्त्यस्य। अष्टा॰५.२.१२७) to-palash-trees; च ०.० (अव्यय​) and; निषिञ्चति प्र​.१ (नि + षि॒चँ॑ क्षरणे, लँट्) waters। पुष्पम् २.१ (पुष्पँ विकसने + अच्) to-flower; दृष्ट्वा ०.० (दृ॒शिँर् प्रेक्षणे + क्त्वा) having-seen; फले ७.१ (ञिफलाँ विशरणे + अच्) on-fruit; गृध्नुः १.१ (गृघुँ अभिकाङ्क्षायाम् + क्नुः) desirous; सः १.१ (तत्, पुँ) he; शोचति प्र​.१ (शुचँ शोके, लँट्) laments; फलागमे ७.१ ((ञिफलाँ विशरणे + अच्) + ((आङ् + ग॒मॢँ गतौ) + अच्)) in-arrival-of-fruit॥

Source: वाल्मीकिरामायणम् २.६३.८।

[egodb]

घृष्टं घृष्टं पुनरपि पुनश्चन्दनं चारुगन्धम् छिन्नं छिन्नं पुनरपि पुनः स्वादु चैवेक्षुकाण्डम् । दग्धं दग्धं पुनरपि पुनः काञ्चनं कान्तवर्णम् प्राणान्तेऽपि हि प्रकृतिविकृतिर्जायते नोत्तमानाम् ॥ २०॥

अन्वयः —  पुनःपुनः घृष्टं चन्दनं चारुगन्धम् इव, पुनःपुनः छिन्नं ईक्षुकाण्डं स्वादु इव ​, पुनःपुनः दग्धं काञ्चनं कान्तवर्णम् इव, प्राणान्ते उत्तमानां प्रकृतिविकृतिः न जायते।

Translation — Like repeatedly levigated sandalwood is fragrant, repeatedly chopped sugarcane is sweet and repeatedly scorched gold is golden, at the end of life, the nature of the best [people] does not change.

पदच्छेदः — (घृषुँ सङ्घर्षे + णमुल्) घृष्टम् घृष्टम् ०.०, पुनः ०.०, अपि ०.०, पुनः ०.०, (चन्दन​, अ.पुं) चन्दनम् २.१, (चारुगन्ध​, अ.पुं.) चारुगन्धम् २.१, (छि॒दिँ॑र् द्वैधीकरणे + णमुल्) छिन्नम् छिन्नम् ०.०, पुनः ०.०, अपि ०.०, पुनः ०.०, (स्वादु, उ.नपुं.) स्वादु २.१, च ०.०, इव ०.०, (ईक्षु + काण्ड​, अ.नपुं.) ईक्षुकाण्डम् २.१। (द॒हँ भस्मीकरणे + णमुल्) दग्धम् दग्धम् ०.०, पुनः ०.०, अपि ०.०, पुनः ०.०, (काचिँ दीप्तिबन्धनयोः + ल्युट्, अ.नपुं.) काञ्चनम् २.१, ((कमुँ॒ कान्तौ + क्त) + (वर्णँ प्रेरणे + अच्), अ.नपुं.) कान्तवर्णम् २.१, (प्राण + अन्त, अ.पुं) प्राणान्ते ७.१, अपि ०.०, हि ०.०, ((प्र + डुकृ॒ञ् करणे + क्तिन्) + (वि + डुकृ॒ञ् करणे + क्तिन्), इ.स्त्री.) प्रकृतिविकृतिः १.१, (जनँ जनने, कर्तरि, लट्) जायते प्र​.१, न ०.०, (उद् + तमप्, अ.पुं.) उत्तमानाम् ६.३॥

Source

[egodb]

ज्येष्ठत्त्वं जन्मना नैव गुणैर्ज्येष्ठत्त्वमुच्यते। गुणात् गुरुत्वमायाति दुग्धं दधि घृतं क्रमात्॥

अन्वयः — ज्येष्ठत्वं न जन्मना। ज्येष्ठत्वं गुणैः एव उच्यते। गुरुत्वं गुणादायाति, दुग्धं दधि घृतम् इव​।

Translation — Superiority* is not by birth but is said to be by qualities alone. Superiority comes from the quality, [like] milk, curd and ghee, in order.

पदच्छेदः — (ज्येष्ठ + त्व​, अ.नपुं.) ज्येष्ठत्त्वम् १.१, (जनँ जनने + मनिन्, न​.नपुं.​) जन्मना ३.१, न ०.०, एव ०.०, (गुण, अ.पुं.​) गुणैः ३.३, (ज्येष्ठ + त्व​, अ.नपुं.) ज्येष्ठत्त्वम् १.१, (व॒चँ परिभाषणे, कर्मणि, लट्) उच्यते प्र​.१। (गुण​, अ.पुं.) गुणात् ५.१, (गुरु + त्व​, अ.नपुं.) गुरुत्वम् १.१, (आ + या॒ प्रापणे, कर्तरि, लट्) आयाति प्र​.१, (दु॒हँ॑ प्रपूरणे + क्त​, अ.नपुं.) दुग्धम् १.१, (दधँ॒ धारणे + इन्, इ. नपुं.) दधि १.१, (घृ॒ क्षरणदीप्त्योः* + क्त​, अ.नपुं.) घृतम् १.१, (क्रमुँ पादविक्षेपे + घञ्, अ.पुं.) क्रमात् ५.१॥

* T/N: ज्येष्ठत्वम् can be translated as excellence or superiority. गुरुत्वम् can be translated as “bigness”, superiority or “the state of making it big in [life]”.

Source

[egodb]

चिन्तनीया हि विपदामादावेव प्रतिक्रिया। न कूपखननं युक्तं प्रदीप्ते वह्निना गृहे॥

अन्वयः — प्रतिक्रिया हि विपदामादावेव चिन्तनीया। कूपखननं वह्निना प्रदीप्ते गृहे न युक्तम्।

Translation: — Responses should be considered before adversity. Digging a well when the house is on fire is useless.

पदच्छेदः — (चितिँ स्मृत्याम् + अनीयर्, आ.स्त्री.) चिन्तनीया १.१, हि ०.०, (विपद्, द​.स्त्री.) विपदाम् ६.३, (आदि, इ.पुं.) आदौ ७.१, एव ०.०, (प्रति + डुकृ॒ञ् करणे + श​, आ.स्त्री.) प्रतिक्रिया १.१। न ०.०, (कूप + खनु॑ अवदारणे + ल्युट्, अ.नपुं.) कूपखननम् १.१, (यु॒जँ॒ समाधौ, समाधिश्चित्तवृत्तिनिरोधः + क्त​, अ.नपुं.) युक्तम् १.१, (दीपीँ दीप्तौ + क्त​, अ.नपुं.) प्रदीप्ते ७.१, (वह्नि, इ.पुं.) वह्निना ३.१, (गृह​, अ.नपुं.) गृहे ७.१॥

Source

[egodb]

गौरवं प्राप्यते दानान्न तु वित्तस्य सञ्चयात्।

स्थितिरुच्चैः पयोदानां पयोधीनामधस्थितिः॥

अन्वयः — न वित्तस्य सञ्चयात्तु दानाद्गौरवं प्राप्यते। पयोधीनां स्थितिः अधस्थितिः तु पयोदानां स्थितिः उच्चैः।

Translation — Not from the accumulation of wealth, but from giving is dignity obtained. The ocean is situated below while the clouds are located above.

पदच्छेदः — (गुरु + अण्, अ.नपुं.) गौरवम् १.१, (प्र + आ॒पॢँ व्याप्तौ + यक्, कर्मणि, लट्) प्राप्यते प्र​.१, (डुदा॒ञ् दाने + ल्युट्, अ.नपुं.) दानात् ५.१, न ०.०, तु ०.०, (वि॒दॢँ॑ लाभे + क्त​, अ.नपुं.) वित्तस्य ६.१​, (सम् + चिञ् चयने + अच्, अ.पुं.) सञ्चयात् ५.१। (ष्ठा॒ गतिनिवृत्तौ + क्तिन्, इ.स्त्री.) स्थितिः १.१, उच्चैः ०.०, (पयस् + (डुदा॒ञ् दाने), अ.पुं.) पयोदानाम् ६.३, (पयस् +धि, इ.पुं) पयोधीनाम् ६.१, (अध + ष्ठा॒ गतिनिवृत्तौ + क्तिन्, इ.स्त्री.) अधस्थितिः १.१॥

Note: गौरवम् is derived from गुरु which means big. I used “dignity” here, but it is closer to “making it big in life”.

Source

[egodb]

केयूरा न विभूषयन्ति पुरुषं हारा न चन्द्रोज्ज्वलाः न स्नानं न विलोपनं न कुसुमं नालङ्कृता मूर्धजाः। वाण्येका समलङ्करोति पुरुषं या संस्कृता धार्यते क्षीयन्ते खलु भूषणानि सततं वाग्भूषणं भूषणम्॥

अन्वयः — चन्द्रोज्ज्वलाः केयूराः, हाराः, स्नानं, विलोपनं, कुसुमम्, अलङ्कृताः मूर्धजाः च न पुरुषं विभूषयन्ति। या धार्यते सा एका संस्कृता वाणि पुरुषं समलङ्करोति। भूषणानि सततं खलु क्षीयन्ते। वाग्भूषणं भूषणम्।

Translation — Neither armlets that shine like the moonlight, garlands, bathing, appeal, a flower nor decorated hair ornament a person. [But] just wielding refined language ornaments a person. Decorations always fade away, but the ornament of speech [remains] an ornament.

पदच्छेदः — (केयूर​, अ.पुं.) केयूराः १.३, न ०.०, (वि + भूषँ अलङ्कारे + णिच्, कर्मणि, लट्) विभूषयन्ति प्र​.३, (पुरुष​, अ.पुं.) पुरुषम् २.१, (हार​, अ.पुं.) हाराः १.३, न, ((चदिँ आह्लादे दीप्तौ च + णिच् + रक्*) + (उत् + ज्वलँ दीप्तौ + अच्), अ.पुं.) चन्द्रोज्ज्वलाः १.३, न ०.०, (ष्णा शौचे + ल्युट्, अ.नपुं.) स्नानम् १.१, न ०.०, (वि + लुपँ विमोहने + ल्युट्, अ.नपुं.) विलोपनम् १.१, न ०.०, (कुसुम​, अ.नपुं.) कुसुमम् १.१, न ०.०, (अलङ् + डुकृ॒ञ् करणे + क्त, अ.पुं.​) अलङ्कृताः १.३, (मूर्ध + (जनँ जनने), अ.पुं.) मूर्धजाः १.३। (वाणि, इ.स्त्री.) वाणि १.१, (एक, आ.स्त्री.) एका १.१, (सम् + अलङ् + डुकृ॒ञ् करणे, कर्तरि, लट्) समलङ्करोति प्र​.१, (पुरुष​, अ.पुं.) पुरुषम्, (यत्, स्त्री.) या १.१, (सम् + डुकृ॒ञ् करणे + क्त​, आ.स्त्री.) संस्कृता १.१, (धृ॒ञ् धारणे + णिच्, कर्मणि, लट्) धार्यते प्र​.१, (क्षि॒ क्षये, कर्मणि, लट्) क्षीयन्ते प्र​.३, खलु ०.०, (भूषँ अलङ्कारे + ल्युट्, अ.नपुं.) भूषणानि १.३, सततम् ०.०, ((व॒चँ परिभाषणे + क्विप्) + (भूषँ अलङ्कारे + ल्युट्), अ.नपुं.) वाग्भूषणम् १.१, ((भूषँ अलङ्कारे + ल्युट्), अ.नपुं.) भूषण��् १.१॥

Source

[egodb]

क्षुत्क्षामोऽपि जराकृशोऽपि शिथिलप्रायोऽपि कष्टां दशाम् आपन्नोऽपि विपन्नदीधितिरपि प्राणेषु गच्छत्स्वपि। मत्तेभेन्द्रविभिन्नकुम्भकवलग्रासैकबद्धस्पृहः किं जीर्णं तृणमत्ति मानमहतामग्रेसरः केसरी॥

अन्वयः — मत्तेभेन्द्रविभिन्नकुम्भकवलग्रासे प्राणेषु गछत्सु क्षुत्क्षामो जराकृशः शिथिलप्रायः कष्टां दशामापन्नो विपन्नदीधितिरेकबद्धस्पृहोऽग्रेसरः केसरी किं जीर्णं मानमहतां तृणमत्ति?

Translation — Swallowing a large morsel breaking [it like the] best of the elephants in rut, as [his] life goes [away], what worn out, proud grass does the lion, emaciated by hunger, thinned by age, loose in [his] gait, having fallen into a difficult situation, having lost [his] splendour, longing to proceeding, eat?

पदच्छेदः — (क्षु॒धँ बुभुक्षायाम् + (क्षै॒ क्षये + क्त​), अ.पुं.) क्षुत्क्षामः १.१, अपि ०, ((जॄ वयोहानौ + अङ्) + (कृशँ तनूकरणे + क), अ.पुं.) जराकृशः १.१, अपि ०, (शिथिल + (प्र + इ॒ण् गतौ + घञ्), अ.पुं.) शिथिलप्रायः १.१, अपि ०, (कषँ हिंसायाम् + क्त​, आ.स्त्री.) कष्टाम् २.१, (दशा, आ.स्त्री.) दशाम् २.१, (आ + प॒दँ॒ गतौ + क्त​, अ.पुं.) आपन्नः १.१, अपि ०, ((वि + प॒दँ॒ गतौ + क्त​) + (दीधीङ् दीप्तिदेवनयोः + क्तिन्), इ.पुं.) विपन्नदीधितिः १.१, अपि ०, (प्राण​, अ.पुं.) प्राणेषु ७.३, (ग॒मॢँ गतु + शतृ, त​.पुं.) गच्छत्सु ७.३, अपि ०। ((((मदीँ हर्षग्लेपनयोः + क्त्) + इभ) + इन्द्र​) + (वि + भि॒दिँ॑र् ��िदारणे + क्त​) + (कु + उम्भँ पूरणे + अच्) + (क + वलँ संचरणे सञ्चलने च + अच्) + (ग्रसँ ग्रहणे + घञ्), अ.पुं.) मत्तेभेन्द्रविभिन्नकुम्भकवलग्रासे ७.१, (एक + (बधँ संयमने + क्त​) + स्पृह ईप्स्यायाम् + अच्*) एकबद्धस्पृहः १.१, (किम्, नपुं.) किम् २.१, (जॄ वयोहानौ + क्त​, अ.नपुं.) जीर्णम् २.१, (तृण​, अ. नपुं.) तृणम् २.१, (अ॒दँ भक्षणे, कर्तरि, परस्मै., लट्) अत्ति प्र​.ए., ((मनुँ॒ अवबोधने + घञ्) + (महँ पूजायाम् + अति*), त​.नपुं.) मानमहताम् २.१, (अग्रेसर​) अग्रेसरः १.१, (केसरी, ई.पुं.) केसरी १.१॥

*unsure

Source  

[egodb]

क्षमा शस्त्रं करे यस्य दुर्जनः किं करिष्यति। अतृणे पतितो वह्निः स्वयमेवोपशाम्यति॥

अन्वयः — यथा अतृणे पतितो वह्निः स्वयम् एव उपशाम्यति तथा यस्य करे शस्त्रं क्षमा दुर्जनः किं करिष्यति?

Translation: Fire fallen on a grassless surface extinguishes itself. What will a troll do to one whose weapon in hand is tolerance?

पदच्छेदः — (क्षमूँ सहने + अङ्) क्षमा १.१; (शसुँ हिंसअयअम् + ष्ट्रन्) शस्त्रम् १.१; (डुकृ॒ञ् करणे + अच्) करे ७.१; (यत्, पुं.) ६.१; (किम्, नपुं.) किम् १.१; (डुकृ॒ञ् करणे, कर्तरि, लृटि) करिष्यति प्र​.१; (नञ् + तृण​) अतृणे ७.१; (पतॢँ गतौ + क्त​) पतितः १.१; (व॒हँ॑ प्रापणे + नि) वह्निः १.१; स्वयम् ०; एव ०; (उप + शमुँ उपशमे, कर्तरि, लटि) उपशाम्यति प्र​.१।

Source 

[egodb]

ऐक्यं बलं समाजस्य तदभावे स दुर्बलः। तस्मादैक्यं प्रशंसन्ति दृढं राष्ट्रहितैषिणः॥

अन्व्यः — यस्मिन् यस्य ऐक्यस्य बलस्य अभाव सः समाजः दुर्बलः। तस्माद् राष्ट्रहितैषिणः दृढम् ऐक्यं प्रशंसन्ति।

Translation: In the absence of its united strength, that society is weak. Thus, those who strive for the welfare of the state praise firm unity.

पदच्छेदः — (ऐक्य​, नपुँ) ऐक्यं १.१; (बल​, नपुँ) बलं १.१; (समाज​, पुँ) समाजस्य ६.१; (तत्, नपुँ) (तत्+नञ्(भू सत्तायाम्, घञन्त​)) तदभावे ७.१; (तत्, पुँ) सः १.१; (दुर्बल​) दुर्बलः १.१; (तत्, नपुँ) तस्माद् ०; (ऐक्य​) ऐक्यं १.१; (प्र​+शंसुँ स्तुतौ दुर्गतावपीत्येके च​, कर्तरि, लट्) प्रशंसन्ति प्र​.३; (दृढ​) दृढं १.१; (राष्ट्र​​+(हि॒ गतौ वृद्धौ च​)​+एषिन्) राष्ट्रहितैषिणः १.३।

Source

[egodb]

उद्यमेन हि सिद्ध्यन्ति कार्याणि न मनोरथैः। न हि सुप्तस्य सिंहस्य प्रविशन्ति मुखे मृगाः॥

अन्वयः — सुप्तस्य सिंहस्य मुखे मृगाः न प्रविशन्ति। न मनोरथैः, उद्यमेन हि कार्याणि सिद्ध्यन्ति।

Translation: Animals do not enter the mouth of a sleeping lion. Work does not get done by fancies of the mind, but [gets done] by diligence.

पदच्छेदः — (उद्यम​) उद्यमेन ३.१; हि ०; (षि॒धुँ संसिद्धौ, कर्मणि) सिद्ध्यन्ति प्र​.३; कार्याणि १.३; न ०; मनोरथैः ३.३; न ०; हि ०; (ञिष्व॒पँ शये, क्तान्त​) सुप्तस्य ६.१; (सिंह​) सिंहस्य ६.१; (प्र + वि॒शँ प्रदेशने) प्रविशन्ति प्र​.३; मुखे ७.१; मृगाः १.३।

Source

[egodb]

आदानस्य प्रदानस्य कर्तव्यस्य च कर्मणः। क्षिप्रमक्रियमाणस्य कालः पिबति तद्रसम्॥

Translation: The sentiment of accepting, donating, duty or action, which is not done speedily, will be drunk by time.

पदच्छेदः — (आ+दा+ल्युट्) आदानस्य ६.१ (प्र+दा+ल्युट्) प्रदानस्य ६.१ (कृ+तव्य​) कर्तव्यस्य ६.१ च कर्मणः ६.१ क्षिप्रम् ० (न ​(कृ+यक्+शानच्)) अक्रियमाणस्य ६.१ काल १.१ (पा) पिबति प्र.१ तद् २.१ (रस् + अच्) रसम् २.१।

अन्वयः — यः आदानस्य प्रदानस्य कर्तव्यस्य कर्मणः च सः रसः यदि क्षिप्रं न क्रियते, तर्हि कालः तद् रसं पिबति।

Note: The sentence diagrams and the sentences don’t perfectly match since I adjusted a few words for the sentences to clunk less.

Source