#Voedselonderwijs

[megamarijke]

Voedsel Onderwijs Rotterdamse Kinderen – Geen woorden maar daden (maar hier toch een blog)

Door Marijke van de Sande. Gepubliceerd op www.slowfoodyouthnetwork.nl. 

Het filmpje van de campagne ‘Voedselonderwijs voor ieder kind’ begint met een aantal kinderen die zo voetbalspelers, landen in Afrika en de functies van de nieuwste iPhone opnoemen. Vervolgens kijken ze vragend naar een aardappel, mompelen ze dat melk uit de dierentuin komt en  wortels aan de boom groeien. Een mooie en belangrijke actie, met een aansprekend filmpje, maar dat zijn natuurlijk net de extreme gevallen. Dacht ik. Totdat ik vorige week met eigen oren tijdens een boeren excursie kinderen van groep 6 hoorde praten over aardappels plukken, een aardbeienboom en ‘kipnuggets-leggende’ kippen.

“SFYN Rotterdam, De Stad Uit, Zorgvrijstaat en Jong Leren Eten hebben krachten gebundeld om te laten zien dat voedselonderwijs voor ieder kind ook in de praktijk werkt”

Voedsel onderwijs voor Rotterdamse kinderen

Nee, dit waren geen kinderen uitgekozen voor een filmpje. Dit waren kinderen van een basisschool in een stenige wijk in Rotterdam Zuid, één van de tien scholen die zich in hebben geschreven voor project VORK! – oftewel Voedsel Onderwijs Rotterdamse Kinderen!. Na een succesvolle pilot vorig schooljaar hebben SFYN Rotterdam, De Stad Uit, Zorgvrijstaat en Jong Leren Eten krachten gebundeld om te laten zien dat voedselonderwijs voor ieder kind ook in de praktijk werkt. De tien scholen hebben zich ingeschreven voor drie modules: een boerenexcursie naar het platteland, een voedselexpert uit de wijk in de klas, en een bestaand lesprogramma over gezond en duurzaam eten. Daarnaast onderzoeken we in praktijk wat er nodig is om structurele voedsellessen op school te integreren. Met een school werken we aan het behalen van het Gezonde School vignet met als thema voeding. Voedsellessen en ervaringen worden gecombineerd met voedzame lunches bereid door en met lokale partners, de ouders en de kinderen. Het doel is het leggen van duurzame en sterke nieuwe verbindingen tussen bovenlokale experts, producenten, landelijke organisaties, ouders, wijkorganisaties en basisscholen. Zo kunnen in de toekomst vragers en aanbieders op het gebied van voedselonderwijs elkaar goed vinden.

Waarom Voedsel Onderwijs Rotterdamse Kinderen?

Voedselonderwijs is hard nodig. Nederlandse schoolkinderen drinken de meeste suikerhoudende dranken per dag van alle Europese kinderen (1). Van hen eet maar 1% voldoende groente (2) en in grote steden heeft 18% van de kinderen overgewicht of obesitas (3). In Rotterdam doen we het nog slechter, met een hoger percentage obesitas dan in de rest van Nederland (51,7% vs 42,9%) (4), en bijna een kwart van de kinderen te zwaar (23%) (5). Dit komt deels door een lagere gemiddelde sociaal economische status in sommige wijken in Rotterdam (8), iets wat naast familie, buurt en school van invloed is op overgewicht bij kinderen (5,6,7,9). Uit onderzoek blijkt dat voedselonderwijs op de basisschool, gecombineerd met vaardigheden zoals koken of groente verbouwen, helpt bij de ontwikkeling van een gezond en duurzaam voedingspatroon (10,11). En dit zorgt er weer voor dat kinderen minder kans hebben op het krijgen van chronische ziektes (12-14), minder verzuimen op school en betere schoolprestaties leveren (15,16). Geen tijd te verliezen dus!

Kippen leggen toch geen kipnuggets

De kinderen van de basisscholen die de afgelopen weken al op boerenexcursie zijn geweest met project VORK! begonnen wat bang voor vieze schoenen, appels met wormgaatjes, en sneetjes in hun vingers. Maar diezelfde kinderen eindigden trots op hun zelfgemaakte aardappelcreaties, voerden de varkens met de hand restjes appelschillen, en ravotten in het gras en het zand als nooit tevoren. Aan het eind van de dag hadden ze grote verhalen, nog grotere ervaringen, en de kennis dat kippen geen kipnuggets leggen. Wij zijn alvast begonnen!

Project VORK! is onderdeel van de landelijke campagne ‘Voedselonderwijs voor ieder kind’. Teken hier de petitie.

Kriebelen je tenen en wil je actief een rol spelen in Project VORK!? Stuur een mail naar: rowena@sfyn010.nl

Updates en openbare events delen op onze Facebookpagina en website .

Tekst: Marijke van de Sande, onderdeel kernteam project VORK! vanuit Slow Food Youth Network Rotterdam. Foto’s: Marijke Lammers, De Stad Uit Boerderij: Zorgboerderij de Buytenhof

PS: overigens blijken aardbeibomen wel te bestaan, zo leren dus niet alleen de kinderen wat bij project VORK!… (Wikipedia)

Bronnen

1. Brug, J., et al., Differences in weight status and energy-balance related behaviours among schoolchildren across Europe: the ENERGY-project. PLoS One, 2012. 7(4) 2. Dutch National Food Consumption Survey 2007-2010: Diet of children and adults aged 7-69 years Nederlandse voedselconsumptiepeiling 2007-2010: Voeding van kinderen en volwassenen van 7 tot 69 jaar – van Rossum CTM, Fransen HP, Verkalk-Kloosterman J, Buurma-Rethans EJM, Ocke MC – RIVM. 3. Crowe, F.L., et al., Fruit and vegetable intake and mortality from isachaemic heart disease: results from the European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition (EPIC)-Heart study. Eur Heart J, 2011. 32(10): p. 1235-43. 4. D.L. van der A (RIVM). Nationaal kompas volksgezondheid. Internetsite volksgezondheid en zorg. Beschikbaar via: https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/overgewicht/regionaal-internationaal/regionaal#node-overgewicht-ggd-regio. Geraadpleegd 22-9-2017 5. Van den Berg- de Ruiter et al. GGD Rotterdam – Rijnmond. Gezondheid in kaart 2014. Januari 2014. 6. Koeppen-Schomerus, G J Wardle and R Plomin. A genetic analysis of weight and overweight in 4-year-old twin pairs. International Journal of Obesity 2001; 25: 838-844 7. Kist-van Holthe, J.E. et al. Richtlijn: Overgewicht. Utrecht: Nederlands Centrum Jeugdgezondheidszorg. 2012. 8. Gezondheidsmonitor 2012. Tabellenboek met wijkcijfers van Rotterdam. GGD Rotterdam-Rijnmond. Januari 2014. 9. Adriaan Visser. Resultaten Lekker Fit! 3 juli 2017. 10. Battjes-Fries M.C., et al. Effect of the Dutch school-based education programme ‘Taste Lessons’ on behavioural determinants of taste acceptance and healthy eating: a quasi-experimental study. Public Health Nutr. 2015 Aug;18(12):2231-41. 11. Battjes-Fries M.C., et al. Effectiveness of Taste Lessons with and without additional experimental learning activities on children’s psychosocial determinants of vegetable consumption. Appetite, 2016. Oct 1;105:519-26. 12. Carter, P., et al., Fruit and vegetable intake and incidence of type 2 diabetes mellitus: systematic review and meta-analysis. BMJ, 2010. 341: p. c4229. 13. Kaikkonen, J.E., V. Mikkila, and O.T. Raitakari, Role of childhood food patterns on adult cardiovascular disease risk. Curr Atheroscler Rep, 2014. 16(10): p. 443. 14. Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor van CBS en RIVM. 2016 15. De effectiviteit van Gezonde School activiteiten. Wat is het verband tussen Gezonde School activiteiten, een gezonde leefstijl en schoolprestaties? 16. Benton, D., The influence of dietary status on the cognitive performance of children. Mol Nutr Food Res, 2010. 54(4): p. 457-70

[dokterfood-blog]

Dit was tijdens de presentatie van de oprichting van de alliance voedselonderwijs. Wanneer je tijd en zin hebt: kijk eens op www.voedselonderwijs.nl en het zou geweldig zijn wanneer je de petitie voor structureel voedselonderwijs in Nederland wilt ondertekenen.

[megamarijke]

Vanuit Slow Food Youth Network (SFYN) Rotterdam, in samenwerking met De Stad Uit en Zorgvrijstaat West, werk ik als onderdeel van een team aan structureel voedselonderwijs voor ieder kind op basisscholen in Rotterdam. Dit doen we op strategisch niveau en direct in de praktijk. Voedselonderwijs stelt ieder kind in staat gezonde en duurzame voedingskeuzes te maken.

Na de landelijke campagne in 2016 ‘voedselonderwijs voor ieder kind’ besloten we met SFYN010 het thema lokaal door te zetten. We voerden een pilot uit van 6 weken op een Rotterdamse basisschool waarbij we voedsellessen gaven, op boerenexcursie gingen en warme lunches faciliteerde met partners. Dit succes smaakte voor alle partners naar meer met als gevolg het programma voor 2017/2018. 

In het programma organiseren we schoolreisjes naar de boer, zoals op de foto bij Zorgboerderij de Buytenhof waar we van zelf geraapte appels de kinderen eigen appelmoes lieten maken. Daarnaast verzorgen we samenhangende lesplannen voor de klassen, met onder andere het bezoek van een voedselexpert. Het seizoen is zojuist pas van start te gaan, maar dit belooft een fantastisch project te worden!