#MuhammedRızaŞahPehleviHakkındaKısaBilgi

[tarihkenti-blog]

Muhammed Rıza Şah Pehlevi Kimdir?

Muhammed Rıza Şah Pehlevi  26 Ekim 1919 tarihinde Tahran'da dünyaya gelmiştir. 27 Temmuz 1980 tarihinde Kahire ölmüştür, 1941 tarihinden, ülkesini bıraktığı 1979 tarihine kadar tahtta oturmuş  bir İran şahıdır. Genel olarak batı düşünce yapına sahip bir dış politika izleyen Muhammed Rıza Şah Pehlevi, İran Devletinin son monarşik lideri olmuştur. Şehinşah  ve Sayeh-eh-Hodah gibi önemli olarak görülebilecek imparatorluk unvanlarına sahiptir. İkinci Dünya Savaşı esnasında İran Devleti'ni kuşatan Birleşik Krallık ve SSCB'nin yoğun baskılarıyla tahttan çekilmek zorunda bırakılan babası Rıza Şah'ın yerine tahta geçmiştir. Tahtta bulunduğu süre boyunca İran petrol endüstrisi demokratik olarak seçilmiş olan o dönemin başbakanı Muhammed Musaddık talimatlarıyla kısa süreliğine millileştirildi. Ancak Muhammed Musaddık, Amerika-Birleşik Krallık yardımlı bir darbeyle görevinden uzaklaştırılmıştır. Yönetim hayatına, Pers İmparatorluğu'nun 2.500. kuruluş yıl dönümü için hazırlanan kutlamalar damga vurmuştur. İktidar sahibi olarak, İran'ı dünya yönetimi için önemli bir güç haline getirmeyi ve modern bir devlete dönüştürme vaatlerinde bulundu. Beyaz Devrim isimli yep yeni bir programı uygulamaya geçirdi. Bu program içerisinde kadınlara oy hakkının verilmesi ve çeşitli endüstrilerin millileştirilmesi gibi önemli hakları da kapsamaktaydı ama en çok ekonomik, sosyal ve siyasi alanda yenilikler içeriyordu. Zaman içerisinde, seküler bir Müslüman unvanıyla, yürüttüğü güçlü yenilik ve sekülerleşme siyaseti, İsrail Hükümeti ile olan ilişkileri. Ayrıca Bazaari adı verilen geleneksel tüccar sınıfıyla arasındaki çatışmalar, kendisi, ailesi ve yönetici elitle ilgili yolsuzluk gibi konular. Bütün bunlar sonucunda Şii ruhban sınıfının ayrıca çalışan sınıfların da arkasında vermiş olduğu desteğini kaybetmeye başladı. Bunlar ile beraber olarak komünist bir parti olan Tudeh'in yasaklanması, istihbarat örgütü olan SAVAK'ın siyasi muhalifler üzerinde uyguladığı yoğun ve bitmek bilmeyen baskı, Amerika ve Birleşik Krallık yönetimine olan desteği, İslamcı ve yükselen komünist aktivitelerine karşı çatışması yönetime karşı oluşan güçlü muhalefetin başka bir sebebi oldu. Muhammed Rıza Şah Pehlevi Ölümü 1979 tarihine gelindiğinde ise, siyasi huzursuzluk artarak bir devrime hareketine dönüşerek Muhammed Rıza Pehlevi'nin 16 Ocak tarihinde, İran'ı artık terk etmek zorunda kalmasına sebep oldu. İlerleyen zaman ile İran'da monarşiye son verilerek Ruhullah Humeyni liderliğinde cumhuriyet ilan edildi. Arkasından idam cezasına çarptırılan Şah, siyasi bir sığınmacı olarak kabul gördüğü Mısır'da 1980 tarihinde öldü. Read the full article