#Maaike Koning | Explore Tumblr posts and blogs

jurjenkvanderhoek · 5 months ago

Text

MAAIKE KONING WACHT AF MET HET LEGGEN VAN GELUKKIGST

Het is eigenlijk heel herkenbaar. Een ieder die weleens voor bloedafname, een gipsbeen, een scan of een behandeling een afspraak in het ziekenhuis had en heeft. Wachten is dan het eerste wat je doet, want het schijnt altijd te druk en er blijken telkens spoedgevallen tussendoor te komen. In de uitgave WACHT AF van Maaike Koning komt deze passieve handeling van gelaten of gespannen zitten karakteristiek tot uiting. De wachtkamer is de meest suffe plek in het ziekenhuis, maar daar brengen de bezoekers die nog geen of al wel patiënt zijn de meeste tijd door. Daar worden ervaringen uitgewisseld, daar gaan aandoeningen over de tong en komen ziekten ter sprake. Zelden gaat het over het weer, vaker duikt men in nietszeggende lectuur om toch maar iets te doen te hebben. Of staart men gedachteloos voor zich uit, de blik gericht op het digitale bord waarop ooit jou nummer eens verschijnt. Dan ben jij aan de beurt.

In WACHT AF schrijft Maaike Koning haar zijn tussen hoop en wanhoop van zich af. Het onvrijwillig verblijven in wachtkamers, hopend op een efficiënte behandeling voor haar fataal schijnende aandoening. Maaike Koning is fotograaf en wordt plotsklaps geconfronteerd met ziekte en beter worden. De ziekte die zich als een dief in de nacht aandient. Die ziekte die in je lijf vernietigend bezig is nog voor je er iets van merkt. Of het moet voortijdig ontdekt worden zodat de sluipmoordenaar ingerekend kan worden nog voordat ernstig letsel is toegebracht. "Zwart-wit beelden met ongeveer in het midden een grote vuurrode vlek, alsof de tumor zich schaamde voor haar bestaan." Koning heeft deze ziekte met de K. Bij haar wordt een zeldzame vorm daarvan gediagnosticeerd. Het wordt behandeld en lijkt weg, maar dan opent het veelkoppige monster een andere muil en is hoop opnieuw wanhoop.

De fotograaf ziet het zich allemaal aan in de verschillende ziekenhuizen en de diverse wachtkamers, wachtend op scans en diagnoses, slecht nieuws berichten, chemotherapieën en positieve uitslagen. Uiteindelijk slaan de behandelingen aan en wordt Koning genezen verklaart. Tijdens deze verblijven neemt ze alles goed in zich op. Duikt niet in de glossy literatuur, maar ziet en hoort zich een en ander aan binnen de vier muren waartussen zij noodgedwongen vele uren moet doorbrengen. Ze maakt foto's, waarmee ze veelzeggende collages creëert. Zo beeldt zij de emotie van zich af. Platen waarin details van de ziekenhuizen vallen te ontdekken. Er zijn geen herkenbare wachtende figuren te zien, maar de sfeer van het zitten en voor zich uit staren zonder precies te weten van wat komen gaat is tastbaar en aan te voelen. Het zijn naargeestige beelden omdat zichtbaar welke emotie erachter zit. Wat achter het witte gordijn van de behandelkamer schuilgaat. Wanneer je al eens een oproep hebt gehad om je te melden bij de balie, vervolgens op een stoel plaats nam en het grote wachten begon, dan ken je de bedrukte stemming, herken je de details die op de fotobeelden in de uitgave WACHT AF zichtbaar gemaakt zijn.

Het moeten zijn op een plek waar ze eigenlijk helemaal niet wil zijn schrijft ze van zich af. Projecteert dit onvrijwillig verblijf op de medemensen die zitten te wachten in bedachte samenspraken. Deze anekdotische korte verhalen zijn gebundeld in een boek met een veelzeggend beeld op de kaft: een lege witte stoel in een blauwe ruimte. De zitplaats is verlaten, het wachten is gedaan. Het blauw staat voor vertrouwen en geloof in de toekomst. Tegen het plafond in de hoogte wordt de blauwe kleur intenser, koud en eenzaam; want zo zal Maaike Koning daar vaak rillerig gezeten hebben. Het beeld spreekt van hoop en wanhoop. De lege stoel kan een negatieve uitkomst zijn, het gevoel is onbestemd - is de persoon die daar zat genezen verklaard en huiswaarts gekeerd of .... "Ik ga zo vaak dood in mijn dromen, dat ik meer uitgeput ben dan voordat ik ging slapen. Steeds dat schrikbeeld van moederloze pubers."

Een glazige vis, eenzaam en alleen doelloos rondzwemmend in een verder onbewoond aquarium, symboliseert en relativeert het wachten. Want wat zal Maaike zich daar dikwijls alleen gelaten hebben gevoeld in die kille ruimte. Teruggeworpen op haar gedachten die schommelden tussen weten en vertwijfeling, verschoten tussen hoop en wanhoop. Het vastleggen en navertellen heeft haar mede op de been gehouden. In een dagboekstijl maakt ze mij deelgenoot van het besef dat er licht is aan het eind van de tunnel hoewel meermalen iemand dat licht heeft gedoofd. Die vis speelt een belangrijke bijrol in het verhaal, net als een tamme kraai dat doet. Bas krijgt noodgedwongen de vrijheid maar laat meisje Maaike een veer, die later ingelijst op de slaapkamer tussen kraanvogels op blauw behang hangt. Deze kraaifiguur ziet ze op de meest onverwachte plekken terugkomen, bijvoorbeeld als tatoeage op de binnenkant van een vrouwenpols in de wachtkamer. Ook komt het silhouet in de fotocollages terug. Het is niet de sombere kraai die gebogen over een graf de dood inkijkt, maar juist een vrolijke herinnering aan een tijd van vroeger toen het leven nog goed en onbezorgd leek.

De tekst in het boek heeft een sombere en meestentijds verdrietige ondertoon. Maar merkbaar is dat de schrijfster de moed erin houdt, hoewel ze meermalen zichzelf ongenadig hard tegenkomt. "Ik denk aan de bleke vermoeide vrouw met littekens en punkhaar, die ik net in de spiegel van de lift zag." Uit verzonnen dialogen in de wachtkamer proef ik de eigen radeloosheid soms die Koning in derde persoon beleefde en van zich afschrijft. Dikwijls voelt ze zich afgeschreven, maar door zich te richten op kleine lichtpunten die door de donkerte van de ziekte heen schijnen houdt ze zich staande. De naïeve benadering van haar kinderen laat haar de positieve kant van het leven op dat moment zien. De dochter vraagt zich af wat ze met de geamputeerde borsten doen. Ze vindt de getekende rode lijnen op moeder Maaikes’ lichaam voor de bestraling “richtlijnen naar je betere leven. best mooi”. Het maakt de verhalen luchtig en bij momenten wel komisch. Ook de reacties van wachtenden op elkaar werkt de glimlach in de hand. Hoewel deze samenspraken bedacht zijn zullen ze toch op een bepaalde manier zo geregistreerd zijn. Het boek is gedramatiseerd naar realistische gebeurtenissen, maar elke gelijkenis met bestaande personen berust op louter toeval.

Tussen de bestralingen en therapieën door hangt ze thuis op de bank en kijkt door ziekenhuisseries op televisie naar het leed van ziekere mensen; "ook al zijn het acteurs geeft het me gek genoeg een geruststellend gevoel". Van de tekst in het boek krijgt de lezer geen negatieve gedachten, de auteur ziet de positieve kanten van het lot dat ze moet ondergaan. Natuurlijk is er een indringende toon, maar de grens tussen hoop en wanhoop kan worden weg gelachen. Niet schaterend, maar wel glimmend. Heel zelden is er een grimlach te bespeuren. Vooral door opmerkingen en handelingen van kinderen blijft de moed erin. Het laat het grootste probleem waarmee de schrijfster in haar mensenleven worstelt niet al te sentimenteel worden.

Het is een bijzonder boekwerk, in een bijzondere jas over een bijzondere maar herkenbare lijdensweg. De teksten zijn afgedrukt op printpapier, terwijl de foto’s op glanzend papier zijn gezet. Tussen de tekstdelen tref ik veel lege pagina’s aan, onbedrukt. Deze zijn genummerd zoals bladzijden in een boek dat zijn, maar de pagina’s met tekst zijn ongenummerd. Alsof Koning de leegte, het wachten, heeft willen kenmerken en de tijd willen geven. Terwijl het verhaal een eeuwigheidswaarde heeft, van alles tijden en qua emotie iedere dag actueel is. ‘Op oudejaarsdag voel ik me altijd een beetje onrustig’, zeg ik. ‘Alsof ik ergens op wacht.’ ‘Je hebt al lang genoeg gewacht mam’, zegt mijn zoon. ‘Eigenlijk wacht je op niks, want morgen is gewoon weer een nieuwe dag’, zegt mijn dochter. ‘Dat niks. Dat is alles’, zeg ik.

Maaike Koning speelt op de telefoon als afleiding online Wordfeud met haar ouders. In deze Scrabble-app vult ze het liefst de woorden die zij leggen aan voor meer punten. Zo wordt hoop wanhoop, loten kloten, zon gezond en wordt tabel onacceptabel. Met het laatste woord sluit Maaike het boek af. Geluk voor 22 punten. “Ik zou er gelukkigst van kunnen maken voor 46 punten, maar wacht nog even.”

WACHT AF. Tekst & collages/foto’s Maaike Koning. Ontwerp Esther de Vries. Eigen uitgave in een oplage van 850, 2024.

#wachtkamer #Maaike Koning #ziekenhuis #dagboek #hoop en wanhoop #boekbespreking

0 notes