#Kasimp | Explore Tumblr posts and blogs

studyglassesblog · 3 years ago

Text

Wika 1 Notes

Cheche Lazaro presents Ang Wika Ko In celebration of the national language, the Bangko Sentral ng Pilipinas issued new P20 bills in 2010 with the citation, “Filipino as the National Language 1935,” which was allegedly imprecise. English and Spanish were the official languages throughout the country in 1935, the year when President Manuel Quezon first professed the need for a national language. Two years later, President Quezon declared and proclaimed a national language based on Tagalog, which was called Pilipino in 1959, and Filipino in 1973 and 1987 to pacify non-Tagalogs. Seventy six years since the Philippines adopted a national language, the Filipino language is still a subject of so much disagreement. The language of business is still English while discussions about the national language always end in an impasse. The debate over the recent proposal of the Commission on the Filipino Language to change the spelling of the country’s name from Pilipinas to Filipinas is just one of the interesting sidelights of language “politics.” In observance of the annual Buwan ng Wika, “Cheche Lazaro Presents: Ang Wika Ko” takes an incisive look at the language that was envisioned to unify a nation of more than 7,100 islands and more than 170 living languages. At the heart of the two-hour documentary is the question: Has the Filipino truly transformed into a Philippine national language? Drawing from her own experience as a broadcast journalist whose first investigative show “Probe” shifted from English to Filipino, Cheche Lazaro traces the bumpy journey of the national language with the help of experts and academicians who talk about the use — and misuse — of Filipino as well as the influences and different schools of thought behind the language debate. Singer Noel Cabangon, rapper Gloc 9, and Bekimon, the face of gay lingo, enrich the discussion with their own views about language and preference for Filipino in communicating and reaching out to their audience. At the core of every culture, language is both a rallying point and a tool to help people understand human experience and behavior. It is supposed to inspire and promote communication and tolerance, if not unity, amongst people. How successful is Filipino in reaching these goals? What must Filipinos do to enrich the national language? A timely critique, the documentary tries to answer these questions and more. Ang Filipino at Tagalog, Hindi Ganoong Kasimple (Nolasco) Links: https://prezi.com/mknrwi5j5i2b/ang-filipino-at-tagalog-hindi-ganoong-kasimpl e/ https://prezi.com/wyip8mkipgvn/ang-filipino-at-tagalog-hindi-ganoong-kasimp le/ The Metamorphosis of Filipino as National Language (Rubrico) Through the language glass prologue (Deutscher) Here are 3 lessons you can learn from looking Through The Language Glass: You can estimate how connected a society is by looking at the complexity of its language’s grammar. Language changes how we think, depending on the rules it gives us. Nouns with genders are one way in which language shapes our perception of the world. Lesson 1: You can see how close-knit a society is, based on the grammatical complexity of its language. It’s impossible to say whether one language is more difficult to learn than another. German and Chinese, for example, have a reputation of being hard to pick up, but in reality, this highly depends on what languages you already speak. A lot of Dutch people speak excellent German, for example, because it’s not that different from their native language, and it’s sure easier for Asians to learn Chinese, than for Americans, who haven’t even got similar sounds that they’re used to in English. What you can say though, is how complex an aspect of a certain language is, for example its grammatical structure. When Guy did this, he found out that the complexity of a given language’s grammar often reflects its social structure. In general, the more complex a society gets, the simpler its word and grammatical structure becomes. This happens because as societies get bigger, more interactions between strangers occur, and people

often have to pass on information without having much context about who they’re talking to. More words, specific phrases, dialects and accents are the consequence of this, to make it easier to establish that context with a targeted set of words. For example, in the sentence “the two went back there” the word “there” refers to a physical location 99% of the time. But in the language of a small island society, “there” might be used not just for places, but also for events, people or even a certain time. If everyone knows each other and the shared context and information is huge, it’s easy to infer which of the four meanings the word takes on, but if you’re talking to a stranger, that might not be specific enough. Lesson 2: Depending on what language requires us to say, our thinking changes. These grammatical rules not just affect how easily we can pass on information, but also how we think in the first place, because they change the requirements the words we speak have to meet. For example, it’s absolutely normal to say “it rains” in English, but in Hebrew, there’s no verb for “raining” as an activity. They just say the equivalent of “the rain falls.” Similarly, the ancient Nootka tribe of Vancouver Island has no way of saying “the stone falls.” Instead, they have a verb for that, saying “it stones down.” The rules of a language change how you express ideas and how you express ideas changes how you think. Take German, Spanish, or French, for example, all languages in which the gender of nouns for living things is specified within the noun. If I say “mein Mitbewohner” (my roommate) in German, this male version instantly tells the listener that I’m talking about a guy – something you wouldn’t be able to tell from the English version “my roommate,” which is gender neutral and requires more explanation. Lesson 3: People, who speak languages with gendered nouns, perceive the world a lot differently, depending on those genders. Interestingly, this effect doesn’t stop at living things. In fact, German has three different noun markers: male, female and neutral, and every noun in the language is assigned one of the three. Spanish only has male and female, and sometimes, the two languages use a different one for the same noun. For example, the word “bridge” is female in German (“die Brücke”) while it is male in Spanish (“el puente”). When researcher Toshi Konishi investigated how this changes peoples’ perception of the described item in the 9os, he found that the adjectives people used to describe a bridge matched the gender of the word in both languages. Germans would say bridges are beautiful, fragile, slender and peaceful, while Spanish people might think that same bridge is dangerous, sturdy, long and big. This even affects how well you can remember the thing in question, for example a “Barbara bridge” would be easier for Germans to keep in mind, as it’s a female name, while Spanish people could better remember a bridge named “Bernardo.” How the language you speak changes your view of the world (Athanasopoulos) Kaalamang bayang dalumat ng pagkataong pilipino (Covar) Ang Unibersal na Nukleyus at ang Filipino (Consuelo J. Paz) ABSTRAK Tinatawag na Language Universals ang pagtukoy sa katangian kung saan may mga elementong nagpapakita ng pagkakatulad ng mga wika sa mundo. Ang mga grupo ng wika sa ating bansa ay magkakamag-anak, kaya’t may mga patunay sa pagkakaroon nito ng ‘Unibersal na Nukleyus’. Kabilang sa mga elementong ito ay ang pagkakatulad ng mga: (1) Tunog; (2) Morpim at Salita; at (3) Sintaks. Bunga nito, marapat na kilalanin natin na ang Wikang pambansa natin ay Fiipino dahil noon pa man ay mayroon na itong Unibersal na Nukleyus. Hindi na kailangan pang antayin na mapagyaman, idebelop o madebelop pa ang ating wika bago kilalanin. Ang kailangan lamang gawin ay kilalanin ito at gamitin bilang opisyal na wikang pangkomunikasyon ng gobyerno at wikang panturo sa mga paaralan. ABSTRACT Identifying characteristics of different languages in the world such that elements are shown to share certain commonalities is called

Language Universals. The different language groups in the Philippines are correlated to each other, thereby resulting in evidence of their having a ‘Universal Nucleus’. Elements that show commonalities are (1) Sound; (2) Morpheme and Words; and (3) Syntax. Therefore, it is timely to acknowledge that Filipino is our national language, because, historically, it already had a universal nucleus. There is no need to wait for the language to flourish, develop, or be developed further before the claim can be made. All that is needed is for Filipino to be recognized and used as the official means of communication in the government and the official medium of instruction in schools. Pilipino'y Maaaring Kilanlin sa Pamamagitan ng Kanyang Pagkain Bagama't Mahusay Umangkop May kasabihan sa Ingles na "You are what you eat." Ang paggamit natin ng kalikasan ay hindi nangangahulugang nagnanakaw tayo mula rito kung hindi tinatanggap lamang natin ang biyayang inihandog sa atin Hindi lamang natin ginagagad ang mga pagkaing dayuhan kundi inaangkop zatin sa sarili nating paraan Tulad ng ibang bagay, ang pagkaing Pilipino ay nabuo mula sa ating kasaysayan, kultura at kapaligiran MGA AMERIKANO Nagbago ang takbo ng pagluto Natutuhan natin mula sa mga Amerikano ang mabilis na pagluluto: salad, pie, casserole, sanwits "Ready-made" na mga pagkain MGA KASTILA Maluhong pagluluto Dahil sa pananakop ng mga Espanyol sa ating bansa, itinuturing natin ang kanilang mga pagkain bilang pang elitista:kosido, putsero Sa mga Espanyol din nagmula ang ang mga kombinasyon ng kanin at karne: paella, arroz a la Valenciana, bringhe Putaheng pampiyesta: galantina, relyeno MGA INTSIK Mga papansitin: palabok, pansit molo ng Iloilo, pansit luglug, pansit malabon. Siomai, siopao, lumpia Ginawan natin ng sarili nating "twist" Dahil pumunta dito ang mga Intsik para mangalakal, ang mga pagkain din nila ay matatagpuan sa mga lugar na madalas puntahan ng masa (hal. karinderia, panciteria) MGA IMPLUWENSIYA NG DAYUHAN Hindi lamang kultura kung hindi pati kasaysayan ay naka-impluwensiya sa pagkaing Pilipino Tatlong dayuhan: Intsik, Kastila, Amerikano Ginagawa nating sariling atin ang mga impluwensiyang naibahagi nila. PAG-UNAWA SA KAPALIGIRAN Sinasalamin ng paraan ng ating pagluto ng pagkain ang ating pag-unawa sa kapaligiran MANOK MAN O TAMILOK Hindi nililimitahan ng mga Pilipino ang sarili sa mga karaniwang karne Bukas ang mga Pilipino na sumubok ng iba't ibang klase ng karne - aso, ahas, baboy damo, bayawak, balut Pinapakita nito ang ating pagiging malapit sa kalikasan at ang pag-unawa natin sa potensyal nito SUKATAN NG LAHAT NG LUTUIN Pangunahing pagkain ng bayan ang bigas o palay Pampabigat ng tiyan Binabalanse nito ang matitinding lasa ng pagkain Ginagamit sa paggawa ng mga kakanin LUNTIANG PALIGID Masagana ang bansa sa niyog kaya nakahanap tayo ng maraming paraan ng paggamit nito bunot, tuba, walis, pagkain, gata SENSITIBONG PANLASA Mahilig mag-eksperimento ang mga Pilipino dahil sa kasanayan natin sa lahat ng klaseng lasa mas partikular tayo sa ating mga sangkap at panlasa MAYAMANG LISTAHAN NG GULAY Mayaman ang listahan ng mga Pilipino sa mga gulay sa buong taon Marami tayong magpagkukunan HINANGO SA KALIKASAN Dahil sa heograpiya ng ating bansa, karamihan ng ating pagkain ay mga lamang dagat Ginagamit natin nang lubus-lubusan ang mga lamang tubig sa ating pagluluto LAMAN NG TIYAN AT KAMALAYAN Nakasanayan nating ikabit/ iugnay ang pagkain sa pang-araw-araw nating mga gawain pagsabi ng oras mga okasyon mga tao mga lugar https://prezi.com/qniieaf6rf85/pilipinoy-maaaring-kilanlin-sa-pamamagitan-ng -kanyang-pagkain-ni-doreen-g-fernandez/ Judith Butler your behavior creates your gender summary Gender performativity is a term first used by the feminist philosopher Judith Butler in her 1990 book Gender Trouble. She argues that being born male or female does not determine behavior. Instead, people learn to behave in particular ways to fit into society. The idea of gender is just an act, or performance.[1] This act is the way a person walks, talks, dresses, and behaves. She calls

this acting "gender performativity." What society regards as a person's gender is just a performance made to please social expectations and not a true expression of the person's 'gender identity'. Wika Kasarian at Sekswalidad (Santiago) Pagiging Lalaki, Pagkalalaki, at Pagkamaginoo (De Castro) Kasarian - katangian Pagkilala sa isang tao Pagtingin at pagpapahalaga sa kanya Pag-asa sa kanyang magagawa at hindi magagawa Pagsusuri sa dapat at hindi niya dapat gawin Kahit na walang likas na masama sa ganito, nakapagbubunga ito ng pang-aapi dahil sa pagtawag ng pansin sa kasarian sa halip na sa mismong pagkatao (Leonardo D. de Castro) Ang unang kaso ng AIDS sa bansa ni Uncle Sam ay noong June 5, 1981 na kinasasangkutan ng limang binabae. Noong una ay GRID ang itinawag dito o "gay-related immune deficiency". Dayuhang Konsepto Masculinity at Pagkalalaki “Pagkalalaki” Pisikal Mga Karanasan at Seremonya Lalaki sa Puso, Babae sa Anyo Ang pagkawala ng aring panlalaki ay hindi nangangahulugang pagkawala ng pagiging lalaki. Lalaki ang Nakatago, Babae sa Puso Hermaphroditism Sex Change Babae sa Loob, Lalaki sa Kutob Lesbianism Sekswal na pagkakagusto sa babae Hindi Malinaw ang Hangganan Baklang may asawang babae Mga Uri ng Pagiging Lalaki May Kinalaman sa Genital Pangkasariang ekspektasyon ng Lipunan Natural na Lalaki Hindi lamang masusukat ang pagkalalaki sa pagganap sa layon nitong magpalago ng lahi Lalaki Babae Pagkakaroon ng gay gene The Skin I Live In (2011) Aktibong cingulate gyrus Pananalita Mental na abilidad Kevin Balot Nancy Navalta Caster Semenya Panliligaw Karanasan sa isang Babae Kakayahang makabuntis Pagsasarili UNANG LALAKI at BABAE Adan at Eba Malakas at Maganda Pagkatao at Autonomiya Hindi nakasandal sa pisikal, kundi sa sariling damdamin at pag-iisip ng tao "EXISTENTIALIST" Pagkatuli Walang kinikilalang kasarian ang mga katangian ito. Walang kinikilalang kasarian ang pagiging maginoo. Konklusyon Sa batayang malawak na konteksto, liliit ang pagpapahalaga sa pisikal na aspeto ng pagiging lalaki at pagkalalaki. Ngunit ito nama’y natutumbasan sa pagiging pagkamaginoo na ang tinutukoy ay ang kalooban ng tao. Pagkamaginoo Pagkamaginoo Mula sa We Were Here (2011) Transgender Kasarian pagkapanganak Tawag sa mismong ari ng lalaki Magulang na naghahanap-buhay. Nag-aalaga sa mga anak. Bakla Kasing laki ng utak ng babae ang utak ng transgender Aktibong temporal-limbic system Pisikal na agresyon Mekanikal na abilidad Habang binibigyang diin ang pagtatalakay sa pagiging lalaki o pagkalalaki, hindi makakatakas sa patibong ng kasarian. Sa basehang purong sosyolohikal at sikolohikal na konsepto, walang aspetong etikal. Ayon sa mga Sinaunang Filipino Pagkamaginoo Ang implikasyon nito ay ang mga katangian kaakibat sa “pagkalalaki” ay maaaring ituon sa mga babae. Link: https://prezi.com/ou_76tre9j8h/pagiging-lalaki-pagkalalaki-at-pagkamagin oo/ Wika, Nasyonalismo ta Panlipunang Katarungan (TVUP Lecture) Wika ng Naghaharing Uri (Paz) “Ang pagdodomina sa pamamagitan ng wika ay hindi gaanong napapansin tulad ng politikal at ekonomikong pagdodomina kaya’t hindi nahahalata ang malubhang epekto nito. Sa katunayan, magkasabay na nangyayari ito” “Ang bisa ng imperyalismong ito’y nasa paggamit ng Ingles bilang wikang panturo at wikang opisyal, sa madaling salita, wika ng kapangyarihan.” Wika ng Naghaharing Uri Sa halip na banyagang wika, dapat ang Filipino ang gamitin bilang wikang opisyal at panturo sapagkat madali lang itong matutuhan ng mga Pilipino at maaari itong gamitin sa saan mang dako ng bayan. Masisiguro ang pagtaas ng lebel ng literasi. Magagamit ito sa makabayang pagbabago. Kasanayan sa wika Kahalagahan ng Wika Kakayahan sa wika hindi mo na ba ako mahal ano kayang kakainin ko mamaya wait lang beh, may iniisip ako Pulitika Malaking tulong sa pag-agaw sa atin ng kapangyarihan ng mga Amerikano ang palisi na ang wikang Ingles ang wikang panturo at wikang opisyal. Pagkatuto ng mga istruktura ng wika at mga mga patakaran sa pagkabuo ng mga ito. Pagbigkas ng lahat ng istruktura ng wika sa wastong paraang maiintindihan ng iba Paghahangad ng

kapangyarihan sa isang grupo o kumpetisyon para sa pamumuno ng grupo Importante’t masalimuot ang paksang ito, ngunit hindi ito gaanong nabibigyang atensyon, lalo na’t multilingwal ang ating bansa. Halimbawa Madalas na naiisip ay komunikasyon ngunit isang kahalagahan ng wikang hindi madalas nababanggit ay ang gamit nito sa pulitika bilang instrumento ng kapangyarihan at pagmamanipula ng mga tao. (Chomsky, 1965) Mga epekto nito: nahadlangan ang pagkatuto ng karamihan ilang edukado’t mayayamang kaanib ng mga Amerikano lang ang marunong mag- Ingles. dahil ito ang wikang gamit sa mga kontrata, maraming nalalamangan nang di namamalayan. nahadlangan ang paglahok ng karaniwang tao sa pamamalakad ng gobyerno. nasisiguro ang ang patuloy na ganap na kapangyarihan ng gobyerno Pagpapatuloy ng Paglagum ng Kulturang Banyaga Tinitingala ang mga nakakapagsalita ng Ingles sapagkat sa tingin nila ay may kapangyarihan ang mga ito dahil ang tingin sa Ingles ay tanyag. Ang hindi nakakapagsalita ay tinitingnang mangmang or ordinaryong tao. Ang mga taong nakakapagsalita ng Ingles ay binibigyan ng karangalang mamuno, kaya naitatalaga sila sa posisyong may oportunidad na magmanipula ng mga taong hindi marunong nito. Walang wikang pambansa noon na nakahadlang sa madaling pag-implementa ng Ingles. Ito ay isang disisyong pulitikal na mahalaga para sa kanilang “benevolent assimilation” na ang layunin ay lagumin ang kultura’t pag-iisip ng mga Pilipino. Hindi natupad ang layunin na ang lahat ay matuto ng Ingles sapagkat: walang oportunidad matuto ang karaniwang mamamayan hindi abot ng karamihan ang mga pribadong eskwelahan sa syudad at hindi lahat ay kayang manatiling mag-aaral Nagkaroon ng malaking agwat ang mga natuto ng Ingles at hindi natuto. Nabuo ang elit--ang naghaharing uri, binubuo ng mga mayayaman at edukadong marunong mag- Ingles Maraming Pilipinong walang kakayahang sumulat at magbasa sa anumang wikang kanilang alam. Hirap matuto ng Ingles ang karamihan dahil sa malaking pagkakaiba ng istruktura ng wikang ito sa mga wika sa Pilipinas. Lahat ng tao ay may lubusang kakayahan at kasanayan sa wikang katutubo nila, ngunit hindi laging naabot ang dalawang ito sa isang wikang natutunan lamang, lalo na kung hindi gaanong nagagamit ito sa lahat ng larangan ng buhay. Importante ito sa literasi. Hindi dapat tawaging litereyt o sabihing tunay na marunong magbasa o magsulat sa isang wika ang taong walang kakayahang isulat ang lahat ng kanyang kelangan at kayang sabihin, at kung hindi niya naiintindihan ang lahat ng babasahin sa wikang iyon nang parang ito'y sinabi sa kanya. Hindi rin nagiging litereyt sa wikang katutubo dahil hindi sila natututo ng magsulat at magbasa sa wikang ito kaya hindi naibabahagi ang katutubong kaalaman. Links: https://prezi.com/34a2lvw-smac/wika-ng-naghaharing-uri/ https://prezi.com/p/bw6salonvk6p/wika-ng-naghaharing-uri/ Politika ng Wika, Wika ng Politika (David) WHAT IS LANGUAGE? Chomsky’s Questions How is the unlimited creativity of language possible? What are the abstract mental structures that relate words to one another? How do children acquire them? What is universal about languages? What does that say about the human mind? When we study human language, we are approaching what some might call the "human essence," the distinctive qualities of mind that are, so far as we know, unique to man. (Chomsky 1968) What does it mean to know a language? LANGUAGE A system that relates sounds (or hand and body gestures) with meanings; The sounds and meanings of individual words (or gestures used by signers) are related in an ARBITRARY fashion. ARBITRARINESS IN LANGUAGE The word's, meaning is not predictable from its linguistic form, nor its form dictated by its meaning. GRAMMAR The mental representation of a speaker’s linguistic competence; Develops when you acquire the language and includes the sound system (PHONOLOGY), the structure and properties of words (MORPHOLOGY & LEXICON), how words may be combined into phrases and sentences (SYNTAX), and the ways in which sounds and meanings are related

(SEMANTICS) "GRAMMARS" Mental/competence grammar Descriptive grammar Prescriptive grammar Teaching grammar Mental Grammar consists of aspects of a speaker's knowledge of language that allow a human being to produce grammatical utterances (speaker's linguistic competence) Descriptive Grammar Represents the unconscious linguistic knowledge or capacity of its speakers; A model of the MENTAL GRAMMAR every speaker of the language knows; Does not teach the rules of the language as it describes the rules that are already known. Prescriptive Grammar A grammar that attempts to legislate what your grammar should be; It does not describe, except incidentally. Teaching Grammar Used to learn another language or dialect; Used in schools in foreign language classes; Gives the words and their pronunciations, and explicitly states the rules of the language, especially where they differ from the language of instruction. Universal Grammar (UG) The innate principles and properties that pertain to the grammars of all human languages. Structural Linguistics Ferdinand de Saussure (1857-1913) founder of modern Linguistics espoused the SYNCHRONIC method of analyzing a language Language as Defined by Saussure LANGUAGE SYSTEM a system of signs SIGN relationship between a concept, the SIGNIFIED and some acoustic noise or graphic form, the SIGNIFIER Language as Defined by Saussure The bond between the SIGNIFIER and the SIGNIFIED is arbitrary. The SIGNIFIER is established within a community--a contract. Language as Defined by Saussure SIGNS in the language system: are interdependent, each one has a VALUE (meaning) related to each other. Language as Defined by Saussure SIGNS in the language system are related to each other in two ways: there are rules for their combination, and there contrasts and similarities between them. Language as Defined by Saussure The Structuralist Position SIGN SYSTEMS are: shared, social phenomena, not provided, but constructed by a community; not every system is structured like every other system. Sapir-Whorf Hypothesis The proposition that the structure of a language influences how its speakers perceive the world around them. Speakers perceive the world around them. Sapir-Whorf Hypothesis Linguistic Determinism The language we speak establishes how we perceive the world Mga Gamit ng Wika Sosyolinggwistiks, Etnolinggwistiks, Barayti at Baryasyon Sosyolinggwistiks sangay ng Linggwistiks na sumasakop sa pag-aaral at pagkakaintindi ng iba’t ibang variant at iba’t ibang form at structure, na itinatakda ng iba’t ibang kontekstong sosyal; pag-aaral at pagsusuri ng mga dayalek Dayalek/Diyalekto Iba’t ibang anyo o variety ng wika batay sa: lugar/espasyo (heograpiko) panahon (temporal) katayuan sa buhay (sosyal) Dayalek/Diyalekto Nagsapul na ba ang ginagawa niyo? Nag-umpisa na ba ang trabaho niyo? Nagsimula na ba ang gawain niyo? Sinsay ka muna Daan ka muna Sosyolek Fly na ever tayech sa McDo. Tom Jones earnest na si watashi. (Abaya at Hernadez, 1998) Hipindi sipiyapa dupumapatiping. Apayopokopong upumapalipis Mga Prosesong Linggwistik sa Pagbubuo ng Tagalog Slang (Zorc, 1990) hiram mula sa Espanyol (agua de pataranta); hiram mula sa Ingles (alaska); hiram mula sa ibang wika (bakya o mahirap mula sa Hokien Chinese); pagpapalit ng tunog sa salita (pulis); paglalaro sa salita sa pamamagitan ng pag-aalis o pagdaragdag ng pantig (achay mula sa Espanyol na muchacha at bagets mula sa Tagalog na bago + -ito + s); Mga Prosesong Linggwistik sa Pagbubuo ng Tagalog Slang (Zorc, 1990) salitang Tagalog na pinalitan ng kahulugan (kabit); pag-iimbento ng bagong salita (sputing, walastik) paghahalu-halo ng wika (ander de saya na mula sa salitang Ingles na under + Tagalog saya) pagpapaikli ng salita sa pamamagitan ng pag-aalis ng pantig mula sa iba’t ibang salita [truncation] (altanghap) paggamit ng mga unang letra (a.b.s., b.i.r.) Idyolek total na katangian at kagawian sa pagsasalita ng isang indibidwal; ang mga tanda nito ay maaaring idyosinkratikong katangian na istatistikal tulad ng tendensiyang gumamit ng partikular na bokabularyo nang

napakadalas; permanente na ang idyolek ng isang taong may sapat na edad. Standard na Varayti gaseravs batotoy buksan mo vs buksi maglaro ng tubig vs maglandi ng tubig Pidgin at Creole Taqui ya kame na Zamboanga. ‘Narito kami sa Zamboanga.’ Sabe tu tiene kita buen tiempo ahora asegun con el PAGASA. ‘Alam mo meron tayong magandang panahon ngayon ayon sa PAGASA.’ Paghahalo ng mga Code You know I’m concerned maging sa noodles kailangan may nutrisyon (Ad ng Lucky Me) In so doing, walang importation ng langis. Exactly, ngayon nalulugi, blackmail ang ginagamit. Di in case of emrgency the government can take over, hindi na tama yang ginagawa sa taong bayan (programa sa radyo, Mel & Jay) Etnolinggwistiks pag-aaral sa istruktura ng wika sa konteksto ng kultura ng komunidad para malaman ang pananaw sa mundo at mga konseptong kultural; pinag-aaralan ang mga linguistic structure na ginagamit sa paggawa ng iba’t ibang bagay at iba pang aspeto ng kultura. Etnolinggwistiks nagagamit ang wika sa pangangalap ng impormasyon tungkol sa kasaysayan at itsura ng kapaligiran ng mga lugar Halimbawa: Bitukang Manok Bundok Buntis Dila Mag-asawang Duhat Kawayan Mataas na Kahoy Mga Pag-aaral Kaugnay ngEtnolinggwistiks Mga Kulay sa Hanunuo ng Mindoro, H. Conklin Pagsusuri sa Sakit ng mga Subanun, C. Frake, 1961 Fishers of the Visayas, Ushijima at Zayas, 1994 Pangayaw and Tumandok in the Maritime World of the Visayan Islands Kasaysayan ng Wikang Filipino Prekolonyal 110-170: bilang ng wika sa Pilipinas (SIL) Race theories: J. Montano Blumentritt Beyer Bellewood (1985) 5000-4000 BC paggalaw ng mga Austronesians mula South China papuntang Taiwan papuntang Pilipinas sa pamamagitan ng Batanes Bitbit ng mga Austronesians ang kanilang kultura lalo na ang kanilang wika Austronesian languages bumubuo sa kalahati ng mga wika sa mundo Western Malayo-Polynesian pamilya ng wika na kinabibilangan ng mga wika (374) sa Indonesia at Pilipinas 1100 AD pormal na pakikipagkalakalan ng Pilipinas sa China, India, Arabia at iba pang mga lugar na matatagpuan sa Indonesia, Cambodia, Malaysia Panahon ng Kastila Misyonaryong Kastila umayos sa sistema ng wikang pambansa Nagpakilala sa alpabetong Romano upang “mabuo” ang bokabularyo at pag-aaral ng mga katutubong wika sa Pilipinas Panahon ng Kastila 1593 Doctrina Cristiana 1604 Fray Pedro de Chirino; Relacion de las Islas Filipinas 1609 Antonio de Morga Panahon ng Kastila 1610 Fray Francisco San Jose Arte y Reglas de la Lengua Tagala 1613 Fray Pedro de San Buenaventura;Vocabulario de la Lengua Tagala Panahon ng Kastila 1703 Fray Gaspar de San Agustin; Compendido de la Lengua Tagala; Alpabetong Romano Mga Halimbawa alac bacquin alio/aliu Houag mo acong iuacsi sa harapan mong mabuti sa acquin ipasarili ang Espiritu mong Pagsasanay sa Pagbabasa ng Simbolo: “May Bagyo Ma’t May Rilim” (1605) May bagyo ma't, may rilim Ang ola'y, titiguisin, Aco'y, magpipilit din: Acquing paglalacbayin Toloyin cong hanapin Dios na ama namin. Cun di man magupiling Tocsong mabaomabaoin, Aco'y, mangangahas din: Itong libro'y, basahin, At dito co hahangoin Acquing sasandatahin. Cun dati mang nabulag Aco'y, pasasalamat, Na ito ang liunag Dios ang nagpahayag Sa Padreng nagsiulat Nitong mabuting sulat. Naguiua ma't, nabagbag Daloyong matataas, Aco'y magsusumicad Babagohin ang lacas; Dito rin hahaguilap Timbulang icaligtas. Timbulang icaligtas. Cun lompo ma't, cun pilay Anong di icahacbang Naito ang aacay Magtuturo nang daan: Toncod ay inilaan Sucat pagcatibayan. Gabay na tanong: Sino ang sumulat ng tula? Ano ang motibo? Ano ang mga simbolong ginamit? Ano ang larawan ng katutubong di-Kristiyano? Ano ang pahiwatig nito sa mga binyagan? Iugnay ang tulang “May Bagyo Ma’t May Rilim” sa banga ng Manunggul Panahon ng Kastila Kalagitnaan ng ika-18 siglo Nawalan ng interes na matuto ng baybayin Nabigyan ng edukasyon ang mga elite Napwersa ang mga katutubong magbasa ng alpabetong Romano Panahon ng Kastila 1893 Jose Rizal Estudios Sobre la Lengua Tagala Andres Bonifacio Emilio Jacinto Panahon Amerikano 1936 Institute of National Language Pinili ang Tagalog bilang

basehan ng wikang pambansa dahil: Wika ng Maynila Ginagamit din ng mga hindi Tagalog May pulitikal at komersyal na halaga Mayaman ang panitikan kabilang ang oral tradition noong panahong prekolonyal at pasulat na tradisyon noong ika-19 siglo Panahon Amerikano 1940 Balarila ni Lope K. Santos Itinuro sa 4th year HS at sa mga guro 1946 Itinuro sa lahat ng antas ng paaralan Panahon Pagkatapos ng Kolonisasyon 1959 Pilipino ang itinawag sa wikang pambansa 1973 Pambansang Asemblea: hakbang upang magkaroon ng wikang pambansa na tatawaging Filipino Pilipino at Ingles ang opisyal na wika sa Pilipinas hangga’t hindi iba ang itinatakda ng batas Panahon Pagkatapos ng Kolonisasyon 1987 Filipino ang wikang pambansa na ibabatay sa mga umiiral na wika sa Pilipinas at iba pang wika; Filipino ang wika ng opisyal na komunikasyon at wika sa pagtuturo sa sistema ng edukasyon Mga Batas Konstitusyon ng 1935, Art. XIV, sek. 3 Commonwealth Act No. 570, sek. 1 Konstitusyon ng 1973, sek. 3 Konstitusyon ng 1987, Art. XIV, sek. 6-7 Ang Filipino at Tagalog, Hindi Ganoong Kasimple MALING PANINIWALA SA WIKA Wikang pambansa lamang ang maituturing na wika, at lahat ng iba pang salita ay mga diyalekto. Dami ng nagsasalita ang basehan ng pagiging wika. Ang pagkakaroon ng panitikan ang nagtatakda ng pagiging wika. Ang Tagalog ay “purista” at ang Filipino ay hindi. Mga Dapat Tandaan Tungkol sa Wika Diyalekto o wikain ang tawag sa baryasyon ng wika. May 171+ na wika sa Pilipinas. Maaaring umabot sa 500 ang mga diyalekto sa bansa. Pansampu tayo sa may pinakamaraming wika sa daigdig. Ang Tagalog, Pilipino, at Filipino ba ay magkakaibang wika? HINDI! Ang mga ito ay mga baryasyon na “mutually intelligible” at samakatwid, ay kabilang sa iisang wika. Ang Filipino ay ang uri ng wika na sinasalita sa Metro Manila at iba pang punong-lunsod na pinagtatagpuan ng iba’t ibang grupong etniko. Ito ang pinakaprestihiyosong uri ng Tagalog at ang wikang ginagamit ng mass media. Iisa ang gramatika ng “Filipino,” “Pilipino” at “Tagalog.” Magkakapareho ang ginagamit nitong mga pananda (ang, ng at sa); mga panghalip- panao (siya, ako, niya, kanila, atb.); mga panghalip- panao (siya, ako, niya, kanila, atb.) panghalip-panturo (ito, iyan, doon, atb.); pangatnig (na, at at ay); kataga (na at pa); at panlaping makadiwa (- in, -an, i- at –um-) Magkaparehong gramatika, magkaparehong wika. Ang panghihiram ng salita ay hindi mapagkakatiwalaang batayan sa pag-iiba ng wika sa diyalekto (e.g. Chavacano) “Purismo” Nagbunga ng mga salitang gaya ng salumpuwit at salipawpaw. Inimbento ang mga salitang ito noong mga 1960 para gawing “puro” ang wikang pambansa. Sapagkat palasak na ang silya at eroplano, ang ganitong uri ng purismo ay hindi nagkaroon ng kabuluhan para sa mamamayan at itinakwil nila ito. Ang gasang ay Sebwano at Tagalog para sa “coral” at ang kagasangan naman ay nangangahulugan ng “coral reef”. Kung patuloy nating gagamitin ang terminong Ingles para sa konsepto, o makukuntento na lamang sa ponetikong baybay na koral rif, ang katutubong salita ay mamamatay. Bakit natin kinailangang magpalit ng pangalan buhat sa Tagalog, patungo sa Pilipino at pagkatapos sa Filipino? Mga Dahilan May kinalaman sa aspektong panlipunan o sosyo-pulitikal ng wika. Buhat sa isang wika ng mga taal na Tagalog at probinsiyang Tagalog, naging wika na ito ng mamamayang Pilipino. Naging pambansa ang naturang wika. Mas marami nang nagsasalita ng Tagalog na hindi taal na Tagalog. Batay sa sensus ng 2000, 9 sa 10ng Pilipino ang nagsasalita at nakakaunawa ng Tagalog, magkakaiba nga lamang ang antas ng kasanayan. INGLES Pangalawang wika rin ng maraming Pilipino. Higit itong prestihiyoso kaysa Filipino. 7/10Pilipino ang nakakaunawa at nakakabasa sa Ingles. TAGLISH Pinaghahalo ng mga Pilipino ang Ingles at Filipino. Kapag sinisimulan sa Ingles o Tagalog ang pangungusap, tapos you switch to another language sa parehong pangungusap. Kapag ginagamit ang gramatika ng Tagalog ngunit bokabularyo naman ng Ingles. mahigit sa 1,500ng salitang Ingles ang natagpuan nang tatlong beses sa isang corpus ng isang milyong salitang

Filipino. TAGLISH Mahigit sa 1,500ng salitang Ingles ang natagpuan nang tatlong beses sa isang corpus ng isang milyong salitang Filipino. Ang pinakagamiting salitang Ingles gaya ng okey, mommy, pulis, daddy at mister ay bahagi na ng Filipino. Ano ang nararapat na itawag sa ating wika, sa tao o sa ating pagkamamamayan at sa ating bansa? Depende sa kung anong wika ang ginagamit. Kung sa Ingles, ang ating wika ay “Filipino”, ang tao o ating pagkamamamayan ay “Filipino” at ang ating bansa ay “Philippines.” Kung sa wikang pambansang tinatawag na Filipino, ang ating wika ay “Filipino”, ang tao o ating pagkamamamayan ay “Pilipino” at ang ating bansa ay “Pilipinas.” Hindi ipinapayong gamitin ang “Filipinas” para sa ating bansa, at “Filipino” para sa tao o ating pagkamamamayan sapagkat salungat ang mga ito sa opisyal na pagtutumbas. PAANO PAHALAGAHAN ANG ATING MGA WIKA? Paano ba winawalang-halaga ang isang wika? Tawagin mo itong “diyalekto”. Sa pamamagitan ng tawag na “diyalekto” ay pinabababa natin ang katayuan ng mga wikang di-Tagalog bilang lehitimong paraan ng pagpapahayag. Nababawasan ang pangangailangang matutuhan ang mga ito. Paano ba winawalang-halaga ang isang wika? Ang pagsasabi na ang sinumang nagsasalita ng wikang pambansa ay awtomatikong nagiging makabayan. Sinumang hindi nakapagsasalita nito o iyong mga Inglesero ay hindi makabayan. Paano ba winawalang-halaga ang isang wika? Kung nananalig tayo sa kasabihang “isang bansa, isang wika.” Ang isang sentralisadong estado-bansa na may isang istandardisadong wika para sa mga opisyal na gampanin at edukasyon. PAANO PAHALAGAHAN ANG ATING MGA WIKA Ang pagkakaroon ng isang pambansang wika ay hindi nangangahulugan ng pagtalikod sa una o pangalawang wika. Hindi rin ito pagwawalang-halaga sa ibang mga wika ng Pilipinas. Paano natin pinahahalagahan ang ating mga wika? Ang una at pinakamahalagang hakbang ay ang baguhin ang ating saloobin sa ating mga wika. Ituring nating yaman sa halip na pabigat ang ating mga lokal na wika upang mabigyan ng edukasyon ang ating lipunan at mapaangat ang pamumuhay ng mamamayan. Kailangan natin ang isang wikang pambansa pero kailangan din natin ang ating mga lokal na wika at ang mga wika ng lalong malawak na talastasan (i.e. Ingles at Espanyol). Mabubuo natin ang ating etnisidad at kasabay nito ay nakikilala ang ating pagka- mamamayan ng bansa at ng daigdig. Ang katutubong mga sistema ng kaalamang nakaimbak sa mga lokal na wika ay nagkokomplemento sa ating kaalaman sa agham at teknolohiya ng Kanluran. Paano natin pinahahalagahan ang ating mga wika? Ang ating mga mamamayan ay dapat na mabigyan ng pagkakataong matuto ng wikang pambansa at ng ibang mga wika ng lalong malawak na komunikasyon gaya ng Ingles. Dapat silang mabigyan ng pagkakataon na masubukan ang kakaibang mga posibilidad na ibinibigay ng ekonomiyang pambansa at global. TANDAAN! Sa pagpapahalaga sa ating unang wika, napapahalagahan din natin ang ating pangalawang wika, ang Filipino at Ingles. Ito ay unang hakbang para muling makontrol ng ating mamamayan ang kanilang kapaligiran at ang kanilang likas na karapatang mabuhay. Mga Sanggunian Gonzalez, A.1980. Language and Nationalism: The Philippine Experience Thus Far. Quezon City: Ateneo de Manila University Press Constantino, P. 1991. Pagpaplanong Pangwika Tungo sa Modernisasyon: Karanasan ng Malaysia, Indonesia at Pilipinas. Quezon City: Unibersidad ng Pilipinas Sistema at Sentro ng Wikang Filipino. Ma. Duran Nolasco, R. Ang Filipino at Tagalog, Hindi Ganoong Kasimple. Binigkas sa Pampinid na Palatuntunan ng Buwan ng Wikang Pambansa 2007 Bayview Park Hotel, Agosto 31, 2007 WIKA AT USAPING PANLIPUNAN Layunin Makapagbabalangkas ng masalimuot na pinagdaanan ng mga wika sa Pilipinas bunga ng kolonyalismo upang matalakay ang implikasyon nito sa panlipunang katarungan; Makapagpapaliwanag hinggil sa ugnayan ng wika upang higit na masuri ang mga usaping panlipunan; at Makatutukoy ang katangian ng wikang Filipino bilang gender neutral na wika, at ang silbi ng wikang Filipino upang higit na masuri ang mga usapin sa lipunan na may ugnayan sa uri, lahi

at etnisidad. 1. Mga Paksa 1.0 Wika at Kasarian 2.0 Wika, Relihiyon, Panlipunang Katarungan at Kolonyalismo Wika at Kasarian Mga dapat basahin! Quindoza Santiago, Lilia. “Wika, Kasarian at Sekswalidad.” (papel na binasa sa Ika-8ng Konggreso ng Linggwistiks sa Pilipinas noong 15-17 Disyembre,1998). de Castro, Leonardo. “Pagiging Lalaki, Pagkalalaki at Pagkamaginoo.” Philippine Social Science Review. Tomo 52, Blg 1-4, 1995, mp. 127-142. Wika at Kasarian Paggamit ng wika sa pagtatakda ng konsepto ng kasarian Papel ng pananakop sa gendering ng Filipino at iba pang wika sa Pilipinas 3. Topic 1: Wika at Kasarian Panoorin ang video ni Judith Butler (2012) na may pamagat na Your Behavior Creates Your Gender https://www.youtube.com/watch?v=WRw4H8YWoDA Ano ang kahulugan ng pagiging performative ng kasarian? Paano binabago ng konsepto o nosyon ng gender performativity ang ating pagtanaw sa kasarian? Topic 1: Wika at Kasarian Alinsunod sa biyolohikal na batayan ng pagiging babae o pagiging lalaki, may mga papel na dapat gampanan ang mga ito na itinakda ng lipunan. May mga makapangyarihang institusyong kumokontrol sa kung ano ang dapat at hindi dapat gawin ng mga babae at lalaki. Topic 1: Wika at Kasarian Kultura ang bumubuo o humuhubog sa kasarian; hindi ito nakabase sa biyolohiya. Isa itong mundong malaya na maaaring gamitin upang labanan ang karahasang dulot ng paggigiit ng mga gender norms. ang karahasang dulot ng paggigiit ng mga gender norms. Gender (Feminist, Lesbian, Gay, & Queer) Gender taken as synonymous with sex and used interchangeably not a matter of BIOLOGY how our identities as sexual beings are constructed; how we are made to behave constructed before someone is born and a process that continues until someone dies Feminism women are oppressed/dominated in a patriarchal society patriarchy works in subtle ways expose the workings of patriarchy (women’s oppression, females are interpellated) female stereotypes: reduced to a few attributes that define the essence of a woman (meek and mild virgins vs. women as vampires/temptress) Gender (Feminist, Lesbian, Gay, & Queer) What is a lesbian and what is a lesbian text? Lesbian identity – not only a matter of attraction and preference, but also action. The lesbian experience can be articulated in sublimated ways (not explicit expression). “create the possibility for lesbian recognitions and moments of identification” (Bertens 2008) Gender (Feminist, Lesbian, Gay, & Queer) Queer Theory Queer – refers to whatever is at odds with the normal, the dominant, the legitimate; there is nothing in particular to which it refers; aimed at interrogating any centering project; it aims to destabilize the heterosexual center, questioning why something should be considered the norm whereas everything else is deviant Wika at Kasarian Wika, Kasarian... Ano ang naging papel ng pananakop sa gendering ng Filipino at iba pang wika sa Pilipinas? Paano nabahiran ng seksismo ang panitikan sa Pilipinas? Paano natin babaguhin ang kasalukuyang sexist na pagkiling ng Filipino at iba pang wika sa Pilipinas? Topic 1: Wika at Kasarian Walang tiyak na kasarian ang mga pangngalan Bukas ang mga wika sa Pilipinas sa pagkakapantay ng mga kasarian at nalahian lamang ito ng patriyarkal na diskurso bunga ng pananakop ng mga Kastila at Amerikano. Wika at Kasarian Naging gendered ang mga wika sa Pilipinas at “nagkintal ng malalim na pagbabago sa estilo ng pamumuhay at sensibilidad” (218) ng mga Filipino. Tumagos sa larangan ng panitikan, kultura at pamumuhay kaya kinakailangang magkaroon ng “pagbabago ng mga istrukturang panlipunan at mabago o maaaring mabago ang mga ito sa paglulunsad ng mga klusan na siyang liligalig” (219) sa kamalayan nating mga Filipino. Pagiging Lalaki... Anu-ano ang iba’t ibang konsepto ng pagiging lalaki at pagkalalaki na tinukoy sa teksto? Sa paanong paraan itinatakda ng lipunan ang papel na dapat gampanan ng mga babae at lalaki sa lipunan? Paano binura ng teksto ang hangganan ng pagiging lalaki at pagiging babae? Wika at Kasarian Ayon kay De Castro (1995), lipunan ang naglalagay sa mga

lalaki at mga babae sa kanilang tamang lugar upang ang mundo ay hindi masaliwa. Ang kasarian ay nakikita bilang isang katangian kung saan nakasalig ang pagkilala sa isang tao, ang pagtingin at pagpapahalaga sa kanya, ang pag-asa sa kanyang magagawa at hindi magagawa, at ang pagsuri sa dapat at hindi niya dapat gawin. Wika at Kasarian Ang kasarian ay nakikita bilang isang katangian kung saan nakasalig ang pagkilala sa isang tao, ang pagtingin at pagpapahalaga sa kanya, ang pag-asa sa kanyang magagawa at hindi magagawa, at ang pagsuri sa dapat at hindi niya dapat gawin. Wika at Kasarian “Maaari itong makapagbunga ng pang-aapi dahil sa pagtawag ng pansin sa kasarian sa halip na mismong pagkatao “(129). Key Points Paggamit ng wika sa pagtatakda ng konsepto ng kasarian Pagiging gender neutral ng Filipino at ng iba pang mga wika sa Pilipinas Papel ng pananakop sa gendering ng Filipino at iba pang wika sa Pilipinas Mga makapangyarihang institusyong nagtatakda sa kung ano ang dapat at hindi dapat gawin ng mga babae at lalaki Iba’t ibang mga perspektibo tungkol sa kasarian Topic 2: Wika, Relihiyon, Panlipunang Katarungan at Kolonyalismo Required reading/s for students: Paz, Consuelo J. “Wika ng Naghaharing-Uri.” Nasa Constantino, Pamela C. at Monico M. Atienza. Mga Piling Diskurso sa Wika at Pamela C. at Monico M. Atienza. Mga Piling Diskurso sa Wika at Lipunan. Lungsod Quezon: UP Press, 1996. Maaaring idagdag: David, Randy. “Ang Wika bilang Instrumento ng Pambansang Pagpapalaya”. Diliman Review Vol. 36 No. 4, 1988. pah 3-4. Key points for discussion Sa paanong paraan nagiging politikal ang wika? Ano ang politika ng wika? Paano ginamit o minanipula ng mga Kastilang prayle ang wika upang maimpluwensiyahan ang pananampalataya at kamalayan ng mga katutubong Filipino? Anu-ano ang naging bunga ng paggamit sa Ingles bilang wikang panturo sa mga eskwelahan mula noong panahon ng mga Amerikano hanggang sa kasalukuyan? Paano maiaangat ang estado at mabibigyan ng tunay na pagpapahalaga ang mga wika sa Pilipinas? Key Points Politika ng wika Ugnayan ng wika, relihiyon, at kolonyalismo Pagmamanipula ng wika upang makabuo at makapagpanatili ng mga istruktura ng kapangyarihan sa lipunan Papel ng pananakop/kolonyalismo sa paglikha ng istratipikasyon sa lipunan Paggamit ng mga Kastila at Amerikano sa wika para masakop ang sensibilidad at kamalayan ng mga katutubo Bunga ng paggamit sa Ingles bilang wikang panturo, sa mga akademikong diskurso at mga institusyon Gampanin ng wika sa pagpapalaya ng kamalayan ng mga Pilipino at pagkamit ng panlipunang katarungan Ang pagmamanipula sa mga tao ay maaaring maabot sa pamamagitan ng wika. Mababakas sa kasaysayan kung paano ginamit ng mga Kastila at Amerikano ang wika upang sakupin ang sensibilidad at kamalayan ng mga katutubo. Ipinagkait ng mga Kastila ang kanilang wika sa mga Filipino at sa halip ay isinalin sa mga katutubong wika ang mga dasal. Wika mismo natin ang naging daan upang sakupin ang ating kaisipan at yakapin ang pananampalataya ng mga mananakop. Pagtawag sa mga wika sa Pilpinas na diyalekto, ibinababa ang antas ng mga ito na nagbunga ng mababang pagtingin ng mga Filipino sa kanilang sariling wika Ingles ang ginamit na wikang panturo sa mga pampublikong paaralan at sa mga akademikong diskurso Lumawak ang agwat sa pagitan ng mga naghaharing-uri at ordinaryong Filpino. Napagsamantalahan kamangmangan ng ordinaryong Filipino na walang oportunidad na matuto ng Ingles. Malaki ang tungkulin ng wika sa panahong kailangan ng pagbabago. Kung gagamitin ang mga wika sa Pilipinas sa mga akademikong diskurso at sa iba pang mga institusyon sa ating lipunan, magiging ahensya ito sa pagsusulong ng pagkakapantay-pantay ng kasarian at mga uri sa lipunan upang makamtan ang panlipunang katarungan. Wika at Usaping Panlipunan Ang wika ay sumasalamin sa hindi pagkakapantay-pantay sa lipunan. Maaaring manipulahin ang wika upang sakupin ang kamalayan ng mga Filipino at hubugin ang ating mga pananaw tungkol sa kasarian at iba pang mga usaping panlipunan. Kinasangkapan ito ng mga mananakop upang iangat ang wika nila at

palawakin ang ng mga mananakop upang iangat ang wika nila at palawakin ang pagitan ng mga naghaharing-uri at ng mga karaniwang Filipino. Malaki ang tungkulin ng wika sa panahong kailangan ng pagbabago. Kung gagamitin ang mga wika sa Pilipinas sa mga akademikong diskurso at sa iba pang mga institusyon sa ating lipunan, magiging ahensya ito sa pagsusulong ng pagkakapantay-pantay ng kasarian at mga uri sa lipunan upang makamtan ang panlipunang katarungan. Sources Bertens, Hans. Literary Theory: The Basics. 2nd ed. London: Routledge, 2008 Culler, Jonathan. Literary Theory. Oxford: Oxford University Press, 1997. Eagleton, Terry. Literary Theory: An Introduction. 2nd ed. Malden, MA: Blackwell, 1996. WIKA BILANG PANANAW-MUNDO, KULTURAL NA DIVERSIDAD, AT IDENTIDAD MGA LAYUNIN SA PAGKATUTO Makapaghambing ng kahulugan ng mga salitang Filipino (dayalek man o sosyolek) na ginagamit ng iba’t ibang pangkat mula sa iba’t ibang lugar bilang repleksyon ng samu’t saring kultura ng Pilipinas; Makapaglarawan ng iba’t ibang kultura at identidad ng mga etno-linggwistikong grupo batay sa kanilang paggamit ng wikang Filipino; Makalikha ng posisyon o kuro-kuro hinggil sa usapin ng paraan ng paggamit ng wikang Filipino at kung paano ito nagpapakita ng isang pananaw sa mundo. Mga Paksa Wika bilang pananaw-mundo Wika at pag-unawa Wika at Pananaw-mundo Wika at Kultural na Diversidad Wika at Identidad Ang Pambansang Wika mula sa Multilinggwal na Perspektiba Ang wika ay: tumatagal sa mahabang panahon dahil ito ay umaangkop sa pangangailangan ng mga mananalita bukas sa pagbabago; kumbensyunal (naaayon sa mga gumagamit); ang behikulo sa pagpapatuloy ng kultura Ang wikang Filipino ay: Multilinggwal Gamit ng isang multikultural na lipunan Ano ang mga hamon na kinahaharap ng wikang Filipino bilang Wikang Pambansa na kailangang kumatawan at maging behikulo ng kultura ng magkakaibang etnolinggwistikong grupo—grupo na may iba’t ibang wika at mga wika na may ibaiba ring diyalekto at sosyolek? Anu-ano ang mga isyu na kailangang palagiang pag-usapan upang maipakita ang mga nagtutunggaliang pananaw at makabuo ng mga bagong perspektibo tungo sa pagbuo ng pananawmundo? Wika bilang pananaw-mundo Paano naiimpluwensyahan ng mga wika sa Pilipinas ang ating pag-iisip? Paano naman nakakaapekto ang ating iba’t ibang pag-iisip, gawi, at pagkakakilanlan sa paglinang ng wikang Filipino? Wika at pag-unawa “Ang Wikang Filipino at ang pag-aaral nito bilang isang dominyo at ang paggamit nito bilang isang midyum, ay isang paraan ng pag-unawa sa lipunan at sa mundo, at kung gayon, nagaambag sa pagpanday ng kaisipan at pananagutan sa lipunan.” (Departamento ng Filipino at Panitikan ng Pilipinas ng Unibersidad ng Pilipinas Diliman) “Language, Culture, and Thought” Does language reflect the culture of a society in any profound sense, beyond such trivia as the number of words it has for snow or for shearing camels? And even more contentiously, can different languages lead their speakers to different thoughts and perceptions? Linguistic Determinism Nasa wikang ating nalalaman at ginagamit ang kontrol o kapangyarihan na bumuo ng ating kaisipan o kumilala ng kultura. Sa konseptong ito, maaaring malimitahan ang ating kakayahan na umunawa o magpakita ng pang-unawa at emosyon kung limitado rin ang ating kaalaman sa isang wika at sa paggamit nito. Linguistic Relativity Ang mga wikang ating ginagamit ay makakaapekto sa paraan ng ating pag-iisip. Sa kabilang banda, maaaring mangahulugan ito na ang daloy ng a ting pag-iisip ay ating mauunawan sa pamamagitan ng pag-unawa rin sa anyo at pagbabago ng paraan ng paggamit natin ng wika at ng wika mismo. Wika at Pag-unawa Paano nakakaapekto ang gamit ng wikang Filipino sa paraan ng ating pagiisip? At paano natin maaaring maunawaan ang daloy ng ating isip at ang ating mga pananaw sa pamamagitan ng pag-unawa sa wikang Filipino? Wika at Pag-unawa Ang wika ay hindi lamang isang simpleng gamit o kasangkapan (reporting device) para masabi o maisulat natin ang ating mga karanasan kundi maaari nating tingnan ang wika bilang balangkas o freymwork na

nagbibigay kahulugan sa mga karanasang ito. Wika at Pananaw-mundo Ano sa tingin niyo ang ibig sabihin ng pananaw -mundo o worldview? Ano ang kinalaman o relasyon ng pananaw-mundo sa wika, Ano ang kinalaman o relasyon ng pananaw-mundo sa wika, partikular sa wikang Filipino, at kultura? Masasabi na kayang mayroon tayong pananaw sa mundo na makikita at maiimpluwensyahan ng ating paggamit ng wikang Filipino? Kung totoong nasasalamin ng ating paggamit ng wikang Filipino ang isang natatangi o matingkad na pananaw-mundo, anong uri ng pagtingin ito? The basic way of interpreting things and events that pervades a culture so thoroughly that it becomes a culture's concept of reality — what is good, what is important, what is sacred, what is real. More than culture, even though the distinction between the two can sometimes be subtle. It extends to perceptions of time and space, of happiness and well-being. Ways of Knowing Emotion 1 a strong feeling, such as joy or anger. 2 instinctive feeling as distinguished from reasoning or knowledge. — DERIVATIVES emotionless adjective. — ORIGIN originally denoting a public disturbance: from French, from Latin emovere ‘disturb’. disturbance: from French, from Latin emovere ‘disturb’. Key question: To what extent it helps or hinders us in building up an objective picture of the world, and its relationship with reason. Ways of Knowing Faith 1 complete trust or confidence in someone or something: this restores one’s faith in politicians; 2 strong belief in the doctrines of a religion, based on spiritual conviction rather than proof: bereaved people who have shown supreme faith, a particular religion: the Christian faith, a strongly held belief: men with strong political faiths Key Questions To what extent should non-religious beliefs (such as atheism and humanism) be termed ‘faiths’? Does faith provide us with true knowledge? Can you understand religious belief systems without faith? Imagination 1. the faculty or action of forming new ideas, or images or concepts of external objects not present to the senses: she’d never been blessed with a vivid imagination; her story captured the public’s imagination; 2. the ability of the mind to be creative or resourceful: she was set in her ways and lacked imagination; 3. the part of the mind that imagines things: a girl who existed only in my imagination Key Questions: To what extent is it necessary to the acquisition of knowledge in science and the arts? Can we imagine something that isn’t possible? How does imagination relate to empathy? How does the role and reliability of imagination in providing us with knowledge differ according to the different areas of knowledge? Intuition Intuition the ability to understand something instinctively, without the need for conscious reasoning: we shall allow our intuition to guide us, a thing that one knows or considers likely from instinctive feeling rather than conscious reasoning: your insights and intuitions as a native speaker are positively sought It is similar to emotion in that it is something that guides us towards knowledge without conscious reasoning, but unlike emotion, it does not involve us entering another psychological state. It is, then, ‘purer’ than emotion, involving just an immediate awareness of something, often without realising why we have that awareness Key Questions: Is it indeed a valid way of knowing? To what extent does intuition provide us with reliable knowledge? What makes some people more intuitive than others? How important is intuition in ethical decision-making? Language not only a way we understand the world, it is also the way we express ourselves, and allow others to understand us. Key Questions: To what extent is our vision of the world limited by the language that we speak? How does language shape the way we think? Does language assist or limit us as we search for knowledge? Memory the faculty by which the mind stores and remembers information: I’ve a great memory for faces, the brain regions responsible for memory, the mind regarded as a store of things remembered: he searched

his memory frantically for an answer; something remembered from the past: one of my earliest memories is of sitting on his knee, the mind can bury all memory of traumatic abuse, the remembering or commemoration of a dead person: clubs devoted to the memory of Sherlock Holmes, the length of time over which a person or event continues to be remembered: the worst slump in recent memory; 3. the part of a computer in which data or program instructions can be stored for retrieval, a computer’s capacity for storing information: the module provides 16Mb of memory Key Questions: Is it really a way of knowing, or just the accumulation of all the other ways of knowing? To what extent can we build up knowledge without it? To what extent do we shape memory with our own personal paradigms? Reason 1 a cause, explanation, or justification. 2 good or obvious cause to do something: we have reason to celebrate. 3 the power of the mind to think, understand, and form judgements logically. 4 (one’s reason) one’s sanity. 5 what is right, practical, or possible: I’ll answer anything, within reason. 6. think, understand, and form judgements logically. 7 (reason out) find a solution (to a problem) by considering possible options. 8 (reason with) persuade with rational argument. — PHRASES by reason of formal because of. listen to reason be persuaded to act sensibly. it stands to reason it is obvious or logical. It is the way in which we try to make sense of the world using logic, rationality, comparison, judgement, and experience. If that sounds broad, well, at least it’s narrower than logos. Key Questions: To what extent we can trust decisions that have been made using reasons? What are the fallacies that can arise when reason is not used properly? Sense [perception] noun 1 any of the faculties of sight, smell, hearing, taste, and touch, by which the body perceives an external stimulus. 2 a feeling that something is the case. 3 (sense of) awareness or appreciation of or sensitivity to: a sense of direction. 4 a sane and practical attitude to situations. 5 reason or purpose; good judgement: there’s no sense in standing in the rain. 6 a meaning of a word or expression or the way in which a word or expression can be interpreted. verb 1 perceive by a sense or senses. 2 be vaguely aware of. 3 (of a machine or similar device) detect. Phrases come to one’s senses 1 regain consciousness. 2 regain one’s come to one’s senses 1 regain consciousness. 2 regain one’s sound judgement. Make sense be intelligible, justifiable, or practicable. Make sense of find meaning or coherence in. ORIGIN Latin sensus ‘faculty of feeling, thought, meaning’, from sentire ‘feel’. Key Questions: How do our senses work? How reliable are our senses? To what extent can we rely on them to provide us with ‘true’ knowledge. To what extent can we trust our senses? The Nature of Knowledge IDEOLOGY “the mental frameworks--the languages, the concepts, categories, imagery of thought, and the systems of representations--which different classes and social groups deploy in order to make sense of, or define, figure out and render intelligible the way society works” (Hall 1996 p. 26) Group membership and social identity The Nature of Social Identity Social identities serve as an orientation or lens for behaving and understanding. Social identities serve as a potential orientation: potentially variable, potentially context- dependent, potentially flexible. There can be as many differences within groups as there are between groups. Social identities can vary across space and time; may be contradictory and inconsistent. Social identities are “hammered out” and negotiated on an Social identities are “hammered out” and negotiated on an ongoing basis; identity is on the borderline and in process. We all belong to various social groups. We may privilege one group--social identity--over another within certain contexts or may consistently privilege one group over the others. Kaalamang Bayang Dalumat ng Pagkataong Pilipino Prospero Covar General Framework for the Study of Philippine Society and Culture

Balangkas ng Pambansang Lipunang Pilipino Balangkas ng Pambansang Kaisipan, Kultura at Lipunang Filipino Pantayong Pananaw sa Kasaysayan Dalumat ng Pagkataong Pilipino Pilipino’y Maaring Kilanlin sa Pamamagitan ng Kanyang Pagkain Kung pagkain ang pinakapopular sa kulturang popular dahil ito ay tunay na likha ng sambayanan, produkto ng kanilang pagkamalikhain at pagiging mapag-angkop, ano ang isinasaad ng pagkaing Pilipino tungkol sa Pilipino? Isang tunay na likha ng mga mamamayan ang pagkain. Pangunahin din itong laman ng kanilang kamalayan. Ang pagkain ay mahigpit na kaakibat ng buhay ng tao. Ang pagsusuri sa pagkaing Pilipino ay pagsusuri sa Pilipino, at siyang pinakamasarap sa pagtuklas sa kanyang identidad. Kanin ang siyang sukatan ng lahat ng ating lulutuin. Ang kinakain ng katutubong Pilipino ay nagpapakita hindi lang ng pagiging malapit sa kalikasan kundi pati ng malalim na pag-unawa sa potensyal niyon: ng pagiging mapagsapalaran sa mga bagong lasa at kombinasyon ng mga iyon; ang sensitibong pakiramdam sa mga panahon ng pagsulong ng kalikasan, ng kaselanan ng mga panahon ng pagsulong ng kalikasan, ng kaselanan ng panlasa na lumalasap ng mga pinong pagkakaiba-iba; at ng natatanging paggalang sa kapaligiran na naghahandog sa kanya ng lahat ng ito. Ang ibinubungang panlasa ay matatagpuan pa rin, bagama’t natatabunan ng sari-saring banyagang idea tungkol sa mga lutuin, sa makabagong Pilipino. Ang ipinahahayag ng pagkain tungkol sa Pilipino: ang kanyang pinakamalalim at pundamental na bahagi, yaong hindi nababago ng edukasyon, pagiging aral at impluwensya ng ibang kultura, ay ang katutubong antas, ipinakikita siya nito bilang tao na hinubog ng kanyang kapaligiran, mananaliksik ng kapaligirang ito, at gumagamit ditto ng may pag-aangkop, imahinasyon at paggalang; tinatanggap niya ang mga handog ng kalikasan bilang biyaya (hindi pinagnanakawan ang kalikasan sa pagkuha ng pagkain) Ang Unibersal na Nukleyus at Ang Filipino Language Universals may mga bagay na pare-pareho sa mga wika sa mundo Itinuturing na magkakamag-anak ang isang grupo ng wika dahil sa pagkakaparepareho ng maraming pagkakaparepareho ng maraming elemento ng mga ito. Malapit na magkakamag-anak ang mga wika sa pilipinas Ang mga elementong magkakapareho o halos magkakapareho ay matatagpuan sa: Lebel ng mga Tunog Lebel ng mga Morpim at mga Salita Lebel ng Sintaks Lebel ng Kahulugan Unibersal na Nukleyus komon na elemento ng lahat ng mga wika sa Pilipinas Mga Tunog Hindi gaanong magkakaiba ang mga tunog ng mga wika sa Pilipinas Paggamit ng i at e, u at o Pagkakaiba ng mga punto Lahat ng mga wika sa pilipinas ay may: i, a, u, p, t, k b, d, g s, h m, n, ng l w, y Ibang Mga Tunog Na Masasabing Galing Sa Ibang Wika Sa Pilipinas O Nasa Wikang Filipino Lahat ng mga wika natin ay may diin (‘) na ponemik. Nagbabago ang kahulugan ng salita kapag nalilipat ang diin Halimbawa: Tag at Hil: púno - mataas na halaman’ punó - wala ng maidagdag sa isang lalagyan Ivatan: matá - organo ng paningin na nakadarama ng liwanag máta - hilaw Mga Morpim At Salita Nasa leksikon o lebel ng mga salita ang pinakamaraming pagkakaiba. Ganoon pa man, pare-pareho ang halos higit sa 50% ng mga salita ng bawat wika natin. Kogneyt mga salitang pareho ang kahulugan at halos pareho ang bigkas HALIMBAWA MGA HIRAM NA SALITA NA GALING SA KASTILA AT INGGLES kahon, pasahe, iskwela, blakbord, titser, sabon, bisikleta, duktor, nars/narsis Pagkakabit ng Isa o Higit Pang Apix sa Istem Sebwano: kaun (kain) gi + kaun = gikaun (kinain) gi + pa + kaun = gipakaun (ipinakain) Ang Sintaks ang importanteng bahagi ng wika na nagpapatunay sa pagkakamag-anak ng isang grupo ng wika naglalarawan kung paano nabubuo ang mga iba’t ibang sentens ng isang wika Lahat ng mga simpleng pangungusap sa mga wika natin ay may nakapangilalim na istruktura o unibersal na istruktura na nabubuo ng isang preys na may verb at isang preys na komplement ng verb o ang tinatawag na keys. Ang isang parte ng sentens na kinikilalang sabjek ay binubuo ng nawn at ng sabjek- marker Tag Seb Ilk ang aso an iru dyay asu Maaari rin na madagdagan

ito ng posesiv o di kaya lokativ preys Tag ang aso moang kambing sa bukid Seb ang iru mu ang kanding sa uma Ilk dya asum dya kalding diyay taltalun Ang tinatawag na predikeyt ay pwedeng buuin ng: isang verb Tag Seb Ilk Tumakbo ang aso Nidalagan an iru Nagtaray dyay asu Ang tinatawag na predikeyt ay pwedeng buuin ng: verb at nawn preys Tag Kumain ng manga ang bata. War Kinmaun hin manga ang bata. Ibg Kiminan tu manga i abbing. Ang tinatawag na predikeyt ay pwedeng buuin ng: Tag Abugado ang kapatid ko. Hil Abugadu ang tud ku. Tau Abugaw in tymanghud ku. Tag Wala sa bukid ang kambing. Seb Wala sa uma ang kanding. Kap Alayu king taldawa ing kambing. Ang tinatawag na predikeyt ay pwedeng buuin ng: adjektiv preys Fil Bkl Png Gwapo ang binata. Gwapu an sultero. Gwapu su bagit ley. Ang pagmamarka ng nawn kung pangalan o hindi Tag Manunulat si Juana. Manunulat ang kapatid ko. Tau Manunulat hi Juana. Manunulat in taymanghud ku. Ilk Mannurat ni Juana. Mannurat dyay kabsat ku. Nangyayari sa mga complement ng verb nangyayari sa mga complement ng verb Tag Pumunta ang bata kay Ana. Pumunta ang bata sa bukid. Seb Niadtu ang bata kang Ana. Niadtu ang bata sa uma. Tau Myattu in bat kan Ana. Myattu in bat ha uma. Makikita sa preys na posesiv Tag Gumanda ang bahay ni Juan. Gumanda ang bahay ng pulis. War Hinmusay an balay ni Juan. Hinmusay an balay san pulis. Tau Limingkat in bay hi Juan. Limingkat in bay sin pulis. Lahat Ng Mga Wika ay May Mga Sentens Na Nabubuo Ng Isang Salita Lamang Umuulan. Nagaulan. Immulan. Agtudtudu. Mumuran. NADUDUGTUNGAN ANG MGA ITO NG PARTIKEL Tag War Seb Rom Ilk Is Maaga pa, di ba? Maaga pa, dirî ba? Sayu pa, dî ba? Kaaga pa, bukun ba? Nasapa pay, saan kadi? Bibihat pay, boon adi? Kap Maranun pa, ali mô? Tag Seb Seb Tau Ilk Kap Madilim na. Madulum na. Madulum na. Malindum na. Nasipngeten. Madulumdum na. Tag Seb Tau Ilk Kap May isang komon na paraang ginagamit at ito ay ang paggamit ng pluralayser, halimbawa, manga (o mga) sa Tag, Buk, Man, War, Seb, Tau. Ipinapakita rin ito ng mga pronawn na may singular at plural. Pare-pareho rin ang sistema natin sa pagtatanong. Ito ang morpim o salitang pantanong na ba o di ba sa halos lahat ng mga wika natin. Sa ibang wika itoý kadi o adi Ang Filipino ay wika ng lahat ng mga Pilipino at hindi lamang ng isang etnolinggwistikong grupong Filipino.

#wika1

0 notes