#Baba Azmi

[pahalikhabar]

Indra Kumar reveals Anil Kapoor 'goes crazy' when he hears Madhuri Dixit's name: 'He is extremely caring towards her'

Anil Kapoor’s sonIndra Kumar’s second film after Dil, was the year’s highest-grosser, earning accolades for Madhuri Dixit, Aruna Irani, and Kapoor. Despite its success and multiple awards, the director revealed that the film was not released in its original version.In an interview with Siddharth Kanan, Indra Kumar revealed that Beta was initially focused on Anil Kapoor’s character, but after a…

[nakibistan]

List of notable Muslim allies of queer, trans or LGBTQI+ folks

Imam al-Nawawi – ally of Mukhannathun or trans femmes, female transsexuals and effeminate queers

Saint Khawaja Gharib Nawaz – ally and patron of Hijra and Khawaja Sara communities

Saint Baba Bulleh Shah – ally and patron of Muslim Khawaja Sira communities

Saint Lal Shabaz Qalander – patron of Khawaja Sira & trans Muslim communities

Abu Muhammad Ali Ibn Hazm – ally of queer Muslims

Ayatollah Ruhollah Khomeini - ally of transgender & intersex folks

Sheikh Muhammad Sayyid Tantawi - ally of trans & intersex folks

Amina Wadud - ally of LGBTQI+ Muslims, founder of Queer Islamic Studies and Theology (QIST)

Gulbanu Khaki/Gul Khaki - ally of LGBTQ+ muslims, mother of a gay imam

Khaled Hosseini - ally of transgender & proud muslim dad of a transgender child

Siddika Jessa - LGBTQI+ activist, mother of a gay muslim son

Ani Zonneveld

Pamela Taylor

Laura Silver

Omid Safi

Kecia Ali

Ghazala Anwar

Ensaf Haider

Saleemah Abdul-Ghafur

Farid Esack

Zaitun Mohamed Kasim/Toni Mohamed Kasim

Anne-Sophie Monsinay

Imam Kahina Bahloul

Imam Philip Tuley

Scott Siraj al-Haqq Kugle

Farouk Peru

Abdennur Prado

Ingrid Mattson

Hasan Minhaj

Reza Aslan

Alia Bano

Zaid Ibrahim

Azahn Munas

Ayman Fadel

Inayat Bunglawala

Shahla Khan Salter

Nakia Jackson

Jeewan Chanicka

Taj Hargey

Michael Muhammad Knight

Maajid Nawaz

Shehnilla Mohamed

Mustafa Akyol

Writer Sabina Khan

Activist Jerin Arifa

Urvah Khan - LGBTQI+ ally, co-founder of Muslim Pride Toronto

Imam Khaleel Mohammed

Imam Tareq Oubrou

Imam Dr Rashied Omar

Shaykha Fariha Fatima al-Jerrahi

Shaykha Amina Teslima al-Jerrahi

Scholar Hussein Abdullatif

Maysoun Douas

Fátima Taleb

Aydan Özoğuz

Omid Nouripour

Özcan Mutlu

Ekin Deligöz

Cem Özdemir

Artist Nadia Khan

Marina Mahathir

Siti Musdah Mulia

Karima Bennoune

Grand Mufti Sheikh Assadullah Mwale

Muneeb Qadir

Dr. Amir Hussein

Dr. Sana Yasir

Dr. Sali Berisha

Dr. Omer Adil

Hashim Thaçi

Albin Kurti

Supermodel Nadia Hussain

Irish-Bangladeshi singer Joy Elizabeth Akther Crookes

Salma Hayek

Fouad Yammine

Pakistani Director Asim Abbasi

Pakistani Actress Nadia Jamil

Indian Actor Saqib Saleem

Indian Actor Irrfan Khan

Indian Actor Aamir Khan

Indian Actress Zeenat Khan/Aman

Indian Actress Shabana Azmi

Indian Actress Saba Azad

Indian Actress Sara Ali Khan

Indian Actress Huma Qureshi

Indian Director Zoya Khan

Pakistani Actor Furqan Qureshi

Bangladeshi Actress Azmeri Haque Badhon

Actor Muneeb Butt

Indian Actress Zareen Khan

Indian Actor Imran khan

Pakistani Actress Mehar Bano

Filmmaker Faruk Kabir

Filmmaker Saim Sadiq

Filmmaker Sharmeen Obaid-Chinoy

Riz Ahmed

Zayn Malik

Sally El-Hosaini

Malala Yousefzai

Hafid Abbas

Hojatoleslam Kariminia

Singer Sherina Munaf

Writer Alifa Rifaat

Writer Ismat Chughtai

Activist Nida Mushtaq

Activist Aan Anshori

Abdul Muiz Ghazali

Kyai Hussein Muhammad

Marzuki Wahid

Gigi Hadid

President Abdurrahman Wahid (Gus Dur) - ally of waria or transgender females

Sinta Nuriyah - ally of trans & waria folks

Politician Keith Ellison

Mayor Sadiq Khan

Politician Ilhan Omar

Politician Rashida Tlaib

Politician Rushanara Ali

Politician Nabilah Islam

Politician Shahana Hanif

Politician Rama Yade

Politician Humza Yousaf

Politician Zarah Sultana

UK Sectratary General Zara Mohammed

Turkish politician Kemal Kılıçdaroğlu

Bengali Influencer Sobia Ameen

Shaykh Michael Mumisa

Muhammad Musharraf Hossain Bhuiyan

Mufti Abdur Rahman Azad - Hijra ally

Sheikh Hasina - Ally of hijra-intersex communities

Lawyer Iftikhar Chaudhry

Amani Al-Khatahtbeh

Professor Amel Grami

Professor Muhammad Aslam Khaki

Mohammad Hashim Kamali

Mehrdad Alipour

Lawyer Imaan Mazari/Iman Mazari

Shireen Mazari

Syed Murad Ali Shah

[bollywoodirect]

37 Years of Mr. India (25/05/1987). Mr. India is a superhero film directed by Shekhar Kapur and produced by Boney Kapoor and Surinder Kapoor under the Narsimha Enterprises banner. The film's story and screenplay were written by the duo Salim-Javed, marking their last collaboration before their split. Starring Ashok Kumar, Anil Kapoor, Sridevi, Amrish Puri, Annu Kapoor, Satish Kaushik, Bob Christo, Ahmed Khan, Aftab Shivdasani, Yunus Parvez, Sharat Saxena, Ajit Vachani, Gurbachan Singh and Ramesh Deo. The film tells the story of Arun Verma (Kapoor), a humble violinist and philanthropist who receives a device that grants him invisibility. While renting out his house to pay his debts, he meets journalist Seema Sahni (Sridevi) and falls in love with her. Meanwhile, the villain Mogambo (Puri) plans to conquer India. The film was shot by Baba Azmi in Srinagar, Mumbai, and other locations in India, starting in July 1985 and concluding after 350 days. The music was composed by Laxmikant-Pyarelal, with lyrics by Javed Akhtar. The film was edited by Waman Bhonsle and Gurudutt Shirali, with special effects by Peter Pereira. Mr. India was a breakthrough for its director and cast and became a milestone in Hindi cinema for its unique superhero genre. It inspired several Indian films in later years. The film was remade in Tamil as En Rathathin Rathame (1989) and in Kannada as Jai Karnataka (1989).

[dnn24]

Unveiling the Soul of Fateh Manzil: Kaifi Azmi’s Timeless Legacy

As we explore the hallowed grounds of Fateh Manzil, we are invited to partake in the symphony of Kaifi Azmi's life—a melody that continues to serenade the soul.

Kaifi Azmi’s Fateh Manzil, once embraced by local families, found its true custodians in the Azmi family. The abode’s allure peaked as the cherished residence of the Azmi lineage, standing amidst nostalgia. With unwavering dedication, the visionary children of Kaifi Azmi, Shabana Azmi, and Baba Azmi now embark on a poignant odyssey to revive their father’s dilapidated haven, cherishing it in its original splendour.

A Prelude of Poetry: The Birth of Kaifi Azmi and His Passionate Pursuit

The saga of Fateh Manzil finds its roots entwined with the captivating journey of Kaifi Azmi, whose existence began on the 14th of January, 1919. The corridors of time echo his birth name, Athar Hussain Rizvi, a young soul whose heart resonated with the cadence of poetry even in his formative years. Poetry was more than a mere vocation; it was the very essence of his being. From the tender tendrils of childhood, Athar Hussain Rizvi’s fascination with verse became the bedrock of his identity.

From Heartland to Spotlight: Kaifi Azmi’s Resplendent Rise

In 1943, Kaifi embarked on a journey that would forever redefine the realm of poetry. Leaving his hometown of Mejwa, he set foot in Mumbai, a city pulsating with dreams and aspirations. Within four years, his name soared across continents, carried by the winds of his poetic prowess. The ink of his verses flowed, painting tapestries of emotion that resonated with hearts far and wide.

Harmonizing Melodies and Words: Kaifi Azmi’s Cinematic Odyssey

The golden era of the 1950s bore witness to Kaifi Azmi’s enchanting liaison with cinema. A poet’s heart seamlessly entwined with the magic of celluloid as he penned songs that captured the very essence of human emotions. His verses breathed life into the silver screen, etching themselves into the annals of cinematic history.

A Chapter of Resilience: Kaifi Azmi’s Triumph Over Adversity

1973 cast an unforeseen shadow as Kaifi Azmi’s indomitable spirit faced the shackles of paralysis. Undeterred, he confronted this adversity with a resolve that mirrored the strength of his verses. Fate beckoned him back to his roots, to Mijwa, where he found solace and inspiration amidst the familiar embrace of his hometown.

Fateh Manzil: A Living Chronicle of Memories

Standing resolute amidst the passage of time, Fateh Manzil stands as a testament to Kaifi Azmi’s enduring legacy. Beyond its threshold lies a haven where memories intermingle with the whispers of the wind. As you enter its doorway, a verdant garden unfurls, adorned with statues paying homage to Kaifi Azmi and his father, Fateh Hussain. Frozen in time, these statues offer a glimpse into their profound bond.

Rediscovering Elegance: Reliving Kaifi Azmi’s Essence

Entering the two-storey tower, an antique chair captures attention, entwined with the musings of the maestro. A chair and an umbrella, silent witnesses to Kaifi Azmi’s contemplative moments, stand as sentinels of time. Fellow explorer Ashutosh Tripathi, with a reverence befitting a storyteller, recounts how Kaifi Azmi often sought solace in this spot, nestled within the garden’s embrace.

Embodied Echoes: Kaifi Azmi’s Memories Illuminated

The rooms of Fateh Manzil stand as galleries of memory, adorned with relics that witness Kaifi Azmi’s illustrious journey. Certificates that chronicle his accolades, photographs that capture fleeting moments frozen in eternity, and awards that symbolize his contribution grace the walls with silent eloquence.

A Beacon of Empowerment: The Legacy of Mejwa Welfare Society

Just a stone’s throw away from Fateh Manzil lies the Mejwa Welfare Society, an embodiment of Kaifi Azmi’s commitment to social change. Here, we encountered Sanyogita Ji, an intimate confidante of Kaifi Azmi and the Chief Coordinator of the society. Beyond empowering women, the Mejwa Welfare Society is a beacon of transformation, inspiring change across the societal fabric.

Read More.....

[hyderabaddeccannews]

Salman Khan ke Bahoot Qareebi the Baba Siddiqui Sahab, Yeh Bahoot hi Galat hua, Abu Asim Azmi Sahab neh diya Bayaan

https://www.facebook.com/share/v/14AMLi7HFC/

https://www.instagram.com/reel/DBDgnQJiMz8/?igsh=NGFqcDY2ZG41ZDZt

https://youtu.be/vpi7cHvH21A?si=iFNOQPDcRQzsre0v

[napaktilaswe]

akhir nya umma di percaya Alloh untuk melihat ruang waktu di usia ini,

perayaan ulang tahunmu tak seharusnya di rayakan setahun sekali, manusia spesial sudah sepatutnya di rayakan setiap hari.

terima kasih sudah sering bermimpi dan mengorbankan diri untuk kami.

tidak masalah jika kamu merasa kurang sempurna, karena sudah sewajarnya manusia, setidaknya rasa itu yang membuatmu selalu berpijak di bumi memperbaiki diri.

bukankah waktu selalu punya tempat untuk kita bebenah segalanya.

kami mencoba membisik ke bumi, semoga dikabulkan ilaahi, semoga kamu mendapat se isi wujud cita cita sempurna mu, di ridhoi setiap titik harapan dan cita cita itu, di berkahkan tiap detik waktu ke depan yang akan kita lewati nanti.

" Baba dan Azmi selalu menyertakan doa versi terbaik, semoga harapan umma berbanding lurus dengan takdir terbaik dari Alloh,, Aamiin "

[marwahstudios]

33 Years of Marwah Studios Celebrated at Noida Film City

Noida: Marwah Studios, the pioneering hub of media and entertainment, celebrated its 33rd anniversary with grandeur and nostalgia at Noida Film City. Founded on the 10th of March, 1991, the inauguration marked a significant milestone in the history of North India’s film industry. Dr. Sandeep Marwah, the visionary founder of Noida Film City and President of Marwah Studios, reminisced about the auspicious beginnings and the journey of excellence over the years.

The inauguration ceremony witnessed the presence of esteemed luminaries from the film fraternity, adding to the glitz and glamour of the occasion. Among the distinguished guests of honor were luminaries such as Krishna Raj Kapoor, Shammi Kapoor, Surinder Kapoor, Boney Kapoor, Anil Kapoor, Madhuri Dixit, Padmini Kolapur, Poonam Djillon, Shilpa Shridkar, Sanjay Kapoor, Yash Chopra, Prem Chopra, Rakesh Roshan, Vinod Pandey, Ashok Thakaria, Indra Kumar, Baba Azmi and many more.

Dr. Sandeep Marwah fondly recollected the momentous event that marked the beginning of a new era in Indian cinema. The inauguration featured the commencement of a feature film titled “Prem” and a TV serial named “Khali Hath,” followed by an advertisement for a television by Bijon Das Gupta. These initial steps paved the way for Marwah Studios to evolve into a globally renowned brand, boasting an impressive tally of nine world records to its credit.

Today, Marwah Studios stands as a testament to excellence and innovation in the realm of media and entertainment, with a diverse family of over 40,000 media professionals hailing from 156 countries across the globe. Dr. Sandeep Marwah proudly acknowledged Marwah Studios’ role as the founding pillar of Noida Film City and numerous other organizations associated with films, television, and media, including the recent addition of AAFT University.

Messages of congratulations poured in from around the world, reaffirming the significance of Marwah Studios’ contributions to the industry. Over the years, Marwah Studios has served as the nurturing ground for aspiring filmmakers, television channels, and media companies, shaping the landscape of Indian cinema and beyond.

As Marwah Studios embarks on the next chapter of its illustrious journey, the spirit of innovation and creativity continues to be the driving force behind its success, promising a future filled with groundbreaking achievements and timeless creations.

[shivambajajsb]

Mee Raqsam- Shattering Dance's Religion

Mee Raqsam- Shattering Dance’s Religion

Disclaimer- The film review us not sponsored by Zee5 and may contain spoilers as well. Introduction We all know, how religious grounds have only become objectives of the politicians to come to power and it becomes even more dangerous when “Divide & Rule” is being utilized to come to power. Mee Raqsam (I Dance) is a directorial tale of Shabana Azmi’s Son Baba Azmi which based on breaking…

[col-life23]

Why this Raksha Bandhan was special to Shabana, Baba Azmi

Why this Raksha Bandhan was special to Shabana, Baba Azmi

IMAGE: Shabana Azmi with her brother Baba Azmi and sister-in-law Tanvi Azmi. Photograph: Kind courtesy Shabana Azmi/Instagram

This Raksha Bandhan was special for Shabana Azmi and her brother Baba.

“I am proud to present Baba’s directorial debut Mee Raqsam, which streams on Zee5 on August 21,” Shabana tells Subhash K Jha.

Baba Azmi is, of course, among Bollywood’s veteran cinematographers,…

[hyderabaddeccannews]

Salman Khan ke Bahoot Qareebi the Baba Siddiqui Sahab, Yeh Bahoot hi Galat hua, Abu Asim Azmi Sahab neh diya Bayaan

[hulnews]

‘I don’t think only certain community’s people are all negative’: Baba Azmi on villains of Mee Raqsam

‘I don’t think only certain community’s people are all negative’: Baba Azmi on villains of Mee Raqsam

[ad_1]

Baba Azmi has made his directorial debut at an age when most filmmakers contemplate hanging their boots. He says being a cinematographer kept him from making a film of his own. But with Mee Raqsam, Baba has finally realised his dream.

Mee Raqsam releases on the centenary birth anniversary of his father, legendary poet and lyricist Kaifi Azmi. It’s produced by his sister Shabana Azmi and…

[newsyaari]

Mee Raqsam Movie Review: Baba Azmi’s Film Will Dance Its Way Into Your Heart Mee Raqsam Movie Review: A still from the film. (Image courtesy: zee5premium) Cast: Aditi Subedi, Naseeruddin Shah, Danish Hussain, Sudeepta Singh, Rakesh Chaturvedi Om, Kaustubh Shukla, Juhaina Ahsan and Shivangi Gautam…

[awesometeennews]

Why this Raksha Bandhan was special to Shabana, Baba

Why this Raksha Bandhan was special to Shabana, Baba

[ad_1]

IMAGE: Shabana Azmi with her brother Baba Azmi and sister-in-law Tanvi Azmi. Photograph: Kind courtesy Shabana Azmi/Instagram

This Raksha Bandhan was special for Shabana Azmi and her brother Baba.

“I am proud to present Baba’s directorial debut Mee Raqsam, which streams on Zee5 on August 21,” Shabana tells Subhash K Jha.

Baba Azmi is, of course, among Bollywood’s veteran…

[filmytune-blog]

Mera Naseeb ho tum song is of a famous singer Stebin Ben, and Mera Naseeb ho tum lyricist of the song is Shakeel Azmi.

[plazapacozu]

Nereden başlasam, nasıl anlatsam bilmiyorum. Tek bildiğim anlatmayıp içime attığım bu duygu yığıntısının beni artık nefes alamaz hale getirdiği. Ben mutluluğunu hayatındaki insanların arasına karışarak yaşayan biriyken; kırıldığında, yorulduğunda, çaresiz hissettiğinde içine dönen biriyim. Mutsuzsam yorganın altına girip ölmeyi bekliyorum, ya da doğa üstü bir gücün gelip el uzatarak beni içinde bulunduğum muazzam depresyondan çıkarmasını. Tahmin ederseniz ikisi de olmuyor. Birkaç gün boyunca gözlerim son yıllarda biraz düştüğünü fark ettiğim göz kapaklarım beni blefaroplasti ameliyatından vazgeçirecek kadar şişene dek ağlar, abur cubur dolabında serotonini arttırıcı ve nihayetinde götü göbeği pörtletici ne varsa yer, üçbinbeşyüz defa izleyip ağladığım filmleri bir kere daha bu kez içim çıkana kadar ağlayıp izler, okuduğum kitapların altını çizdiğim en can alıcı satırlarını tekrar okur, bak bak millet nasıl iliklerine kadar yaşıyor bu aşkı anasını satayım deyip konuyu "yine yangınlar yine ben" şarkısına bağlayarak tahmin edersiniz ki yine ağlar, salondaki deve tabanım yeni yaprak getiriyordur diye buna duygulanıp ağlar, böyle böyle ota boka ağlar ve tam olarak hangi milisaniyede ve nasıl bu ruh halinden nasıl çıktığımı asla fark edemeden kendime gelir, yoluma her zamankinden daha güçlü devam ederim. Evet çok sikik bir özellik, biliyorum. Ama siz de bilirsiniz ki öyle kolay değişmiyor bazı şeyler. Hele ki yaşınız 37 ise. Neyse ne diyordum? Beni tanıyanlarınız benim nasıl bir insan olduğumu zaten biliyor da yolu buraya tesadüfen düşmüş kişiler için belirtmek isterim ki ben; iş hayatında azmi ve başarılarıyla kendini gerçekleştirmiş, arkadaş ortamında aranan ve sevilen sıkı bir arkadaşken iş ilişkilere gelince nedense büyük sıçıyorum. Buradan sorunlu biri olduğumu veya ilişki yürütemiyor olduğumu düşünmeniz beni üzer. Ya da üzmez ya, istediğinizi düşünebilirsiniz, bana ne. Bu yazıyı yazma amacım günlerdir kafamdan bir türlü atamadığım düşüncelerimi yazıya döküp rahatlamak, gerisi sizi bağlar ve hiç kusura bakmayın ama bir de hakkımda ne düşündüğünüzü dert edip kafayı yiyemem. Neyse. Biri vardı arkadaşlar. Kısa sürdü ama sevdim de adamı. İçim ısındı yani, hani böyle liseli kız heyecanı bastıran, yüzümü al al eden türden bir histi. Ama beyimizin derdi -çok klişe biliyorum ama hayat da bazen gerçekten çok klişe değil mi- beni romantik beyaz atlı prens görünümüyle tavlayıp götürmekmiş. Şimdi ben yaşı kemale ermiş biri olarak karşıma çıkan adamları bundan bana iyi koca, çocuklarıma iyi baba olur mu diye değerlendirirken hayatıma girenlerin beni yönetemedikleri libidolarına esir olarak ilk buluşmada yatağa atmak istemesi nedir? Bir seçim yapmam gerekiyordu; ben kendime olan saygımı yitirmemeyi seçtim. İnsan herkes gidince kendiyle baş başa kalıyor en nihayetinde. Ama işte her ne kadar kazık kadar insan da olsanız, güçlü de olsanız, öz değerinizin ve verdiğiniz kararın doğruluğunun farkında da olsanız bu zorunlu vazgeçiş ilk günlerde sizi ruhen duvardan duvara fırlatıyor böyle. Nasılsınız diye soranlara; "sanki on sekizinci kattan aşağı atlamışım da kimse fark etmediği için ambulansı kendim aramışım gibi" demem bundandır. Aşk mı çok sikko bir konu, yoksa vakti zamanında bilmeden birinin karmasına girdim de bu yaşadıklarım evrenin bana "al sana bu layık" diye karakteri domalmış adamları göndermesi mi bilemiyorum. Tek diyebildiğim; kırgınım, elimde değil. İyileşecek gibi de değil.

[edebiyatsoylesileri]

Hüseyin Rahmi Gürpınar / Kitap yazmak cinayetlerin en büyüğüydü

İstanbul hayatını edebiyata kazandıran Hüseyin Rahmi Gürpınar, hayata gülen ve güldüren bir yazardı. Mecdi Sadreddin Bey'in 10 Haziran 1927'de yazarla gerçekleştirdiği röportaj, 1929 yılında Sevdiklerimiz adlı kitapta yayımlandı. Görüşme, Gürpınar'ın kişiliği, yazarlığı, dönemin ruhu ve matbuatın durumu hakkında önemli ipuçları içeriyordu.

Yedikule'den, Saraçhanebaşı'nın rutubetli evlerinden tutun da, Şişli'nin konforlu apartmanlarına, Anadolu'nun kerpiç evlerine kadar; hangi mesken vardır ki içinde tozlu bir rafın, ya kapısı kırık bir kitap dolabının köşesinde ve yahut da müzeyyen bir kütüphanede maruf romancının bir iki eseri bulunmasın? Her sayfesi insana ayrı bir zevk, başka bir neş'e, ruha tarifi müşkül bir gıda veren bu büyük Türk edibinin roman sayfaları önünde, fitili bozuk bir petrol lambasının, veya kör bir kandilin altında eğilip sabahlıyan başlar az mıdır? 

Binlerce dudakta tebessüm uyandıran yazıları ve bazı da aynı dudaklarda tebessüm yerine teessür yaratan ince görüşleri, kudretli tahlilleri, canlı, cazip ve çok sade üslubu ile halka kadar inmekte büyük bir muvaffakiyet gösteren, hayata gülen ve güldüren büyük romancının karşısındayım. Yanımızda üstadın çocukluk arkadaşı, müşfik bir kardeşi olan Hulusi Bey de var.

Dudaklarından hiç eksilmiyen tebessüm, masum çocuklarınki kadar saf, bütün memlekette kulaktan kulağa dolaşan büyük şöhretinden haberi yokmuş gibi sakin ve mütevazi... Heybeliada'nın en mürtefi noktasındaki zarif köşkünde, üstat sade bir hayat yaşıyor. Resim yapıyor, fotograf çekiyor. Ve saatlarının hemen çoğunu köşkün üst katındaki mesai odasında, kitapları arasında okumak ve yazı yazmakla geçiriyor. Etrafında büyük bir balkonu olan bu şark odasından Hüseyin Rahmi Bey tabiatın bütün güzelliklerini istediği gibi ve istediği kadar seyretmekte müşkülât çekmiyor. Deniz kâh hırçın bir kadın gibi, kâh yere eyi yerleşmiş kıymetli bir halı gibi önünde serili. Anadolu sahili, Adalar, İstanbul... Sabahları azametli güneş, geceleri riyakâr mehtap gene aynı odadan ne güzel seyrediliyor.

İlk romanım da, ilk piyesim de Aksaray yangınında yandı

Büyük romancının musikiye de merakı var. Kendi kendisine ut ve piyano öğrenmiş... Eskiden sık sık Beyoğlu'na inen üstat şimdi tam manası ile münzevi bir hayat yaşıyor, kalabalığa girmekten çok muhteriz. Konuşuyoruz. Maziden, halden, istikbalden bahsediyoruz. Bu muhaveremizi naklediyorum. Üstat anlatıyor:

- İlk romanımı on iki yaşında yazdım. Ne yazık ki müsveddeler Aksaray yangınında yandı. Onu Hulusi Bey dahi görmedi. İlk eserim, o da yandı. Bu, rüştiyede iken yazdığım Gülbahar Hanım namında bir piyestir. Daha sonra Şık'ı yazdım. Matbuatla temasım yoktu. Kimseyi tanımıyordum. Şık'ın baş taraflarını okuyanlar, "Aman demişlerdi, enfes, sen bunu Mithat Efendi'ye götür." O zaman henüz roman ikmal edilmiş değildi. Ahbapların tavsiyelerini dinledim. Romanımı natamam olarak Mithat Efendi'ye gönderdim. Bir iki gün sonra gazetede bir fıkra gördüm. Açık muhabere. Mithat Efendi, Şık muharririni matbaaya davet ediyordu. Ben o zaman Mithat Efendi'yi Allah gibi büyük bir şey biliyordum. Görmek için çıldırıyordum. Acaba nasıl adamdır, diye merak içinde idim. Mithat Efendi aynı zamanda sıhhiyede başkâtipti. Dairesine gittim. Odasına girdim. Beni görünce: "Vay," dedi. "Sen misin onu yazan?" Benim, dedim. Yüzüme dikkatli dikkatli baktı:- 

"Oğlum" dedi. "Yalan söyleme. Bu roman çocuk yazısına benzemiyor. Kime yazdırdınsa söyle, zararı yok".

Mithat Efendi'nin bu sözlerine cevaben gözümden iki damla yaş akmış. Kızarmış, ağlamışım.

İstiğrak-ı Seheri iştiharıma teşkil eden ilk yazıdır

Gariptir. Hayatımda böyle haller başıma birkaç defa geldi. Rüştiyede ilk resim dersine girdiğim gün hoca hepimize bir mevzu verdi. Koca bir araba resmi. Öteki çocuklar defterlere yapıp getirmişlerdi. Ben de büyük bir kâğıt parçasının üzerine atlı arabayı çizip götürmüştüm. Hoca benim resmi görünce kendimin yaptığına inanamamıştı. "Kime yaptırdın bu resmi?" diye sormuştu. "Ben yaptım" diye israr etmem üzerine, "Al kalemi eline bir daha bir at resmi çiz bakayım" demişti. Ben de resmi atın ayaklarından başlıyarak yaparken, "Yeter, anladım. Âferin sana" diyerek beni takdir etmişti. İşte Mithat Efendi'nin yanında da aynı akıbete oğradım. Mithat Efendi romanı kendim yazdığımda israr ettiğimi görünce "Madem ki öyledir, tamamla getir bana" demişti". Şık'ı bitirip götürdüm. Okudu. "Tebrik ederim seni, nihayeti başından daha eyi olmuş" dedi. 

Bir aralık da aileye ait bir şey satıyorduk. Benim takrir vermem lazımdı. Evkaf'a gittik. Yanımdakiler Evkaf'taki bir memura "Çocuğu getirdik" dediler; "Takrir verecek." Memur hiddetlice bir tavırla cevap verdi: "Bu çocuğun ağzı süt kokuyor. Haydi dışarıya, nasıl takrir verir bu?" Velhasıl hayatımda böyle garip hadiselere tesadüf ettim.

Şık'tan sonra İffet, Mürebbiye çok rağbet kazandı. O zaman yaptığım birçok tercümelerim de var. Mesela Bourget'nin Andre Corneli'sini İkdam neşretmişti. Süleyman Nazif sağ olaydı, bunun alâsını hatırlardı.Bir zamanlar Beşir Fuat, Nadir, Hüseyin Efendi, Besim Ömer Paşa ve biraderi Azmi Bey, Güneş namında bir risale çıkarıyorlardı. Ne güzel ve kıymetli mecmuaydı o... Bilmem kaçıncı nüshasında Menemenli Zade Tahir Bey'le, Beşir Fuat Bey arasında edebi bir münakaşa açıldı. Beşir Fuat, Zola'nın telmizi, realist Tahir Bey ise "romantik lirik" bir adam. Dava büyüdü. O yazar bu yazar. Mustafa Reşit Bey'le Beşir Fuat Bey benim de bu husustaki fikrimi sordular. Ben de söyledim. "Bu düşündüklerini yaz" dediler. İstiğrak-ı Seheri namile komediya diye yazdığım yazı Tercüman'da neşrolundu. İlk iştiharıma vesile teşkil eden bu yazıdır.

Şık'ı yazdığım zaman 18 yaşında idim

Üstat bu sözleri ile sorduğum bir sualin cevabını veriyordu. Büyük romancımızın matbuat hayatına nasıl dahil olduğunu öğrenmek istemiştim. Roman yazmağa nasıl ve ne için heves ettiğini ise Hüseyin Rahmi Bey şöyle anlattı:- Babam da şairdi. Müteaddit şiirleri vardır. Asıl Ahmet Mithat'ın eserlerini okurken içimde heves uyandı. Mesela Letaifi Rivayat bende tesir bıraktı. Ve sonra itiraf etmeliyim ki istidat da bu gibi işlerde büyük bir rol oynuyor. Şık'ı yazdığım zaman on sekiz yaşında idim. Sonra muvaffak olmanın yegâne çaresi sebattır. Kırk senedir ben bu meslekten ayrılmadım. Yazmak isteyenler sebat etmelidirler... Bende eyi yazmak merakı mektep sıralarında başladı. Pederim o zaman Yanya'da bulunuyordu. Kendisine mektup yazıyordum. Beş on mektuptan sonra cevap aldım. Diyordu ki: "Oğlum, kime yazdırıyorsun bana gönderdiğin mektupları? Ben böyle muntazam mektup istemiyorum. Senin masum, samimî ifadeni istiyorum". Cevabımda "Yemin ediyorum ki ben yazıyorum," pedere, "samimi ifadem işte budur" diyorum. Peder tekrar cevap yazıyor: "Oğlum, ben inanır gibi oldum" diyor. "Fakat etrafımdaki efendiler mektuplarını dikkatle okuyorlar. İddianı kabul etmiyorlar. Hepsi mektupları başkalarına yazdırdığında müttefik." Görüyorsunuz ya babam Yanya'da mektuplarını ahbaplarına göstermiş. Onlar benim yazılara bu on beş yaşında bir çocuğun yazacağı şeyler değil derler, gülerlermiş...

Şık, Tercüman'da çıktı. Ahmet Cevdet Bey Tercüman'dan çekilmişti. Onun yerine ben maaşa geçmiştim. O gazetede de Maupassant'ın hayatına dair birkaç makale yazdım. Maupassant'a tapınırdım ben. Ahmet Cevdet Bey o makaleleri okumuş. Bana "Monşer" dedi; "Makalelerin çok nefis. Ben gazete çıkarıyorum. Bana yazı yazar mısın?" Tercüman'ı bırakıp İkdam'a intisap ettim. Andre Corneli'yi o zaman tercüme ettim. İkdam'da ilk tefrikam odur. Bundan sonra Hüseyin Daniş Bey'in bir tercümesi neşredildi. Müteakiben İffet'i yazdım. Ondan sonra sıra ile Mutallaka, Mürebbiye, Muadele-i Sevda, Metres, Tesadüf, Nimetşinas...

Şuradaki adam romandaki neticeye göre hareket edecek

Üstat burada gülmeğe başladı:

- Bakınız, dedi. Size garip bir vaka anlatayım. Hoşunuza gidecek. Muadele-i Sevda'nın neşri esnasında bir akşam Ştaynburg birahanesinde oturuyordum. Yanımda arkadaşlar da vardı. O zaman oralara çok giderdik. Gençlik zamanı... Muadele-i Sevda'nın mevzuu şöylece hülasa olunabilir: Bir adam karısını seviyor. Sadakatsizliğini bildiği halde boşamıyor. Kadını bırakamıyor. O sırada yanıma tanıdıklardan bir zat geldi. Dedi ki, "Şurada pencerenin kenarında biri oturuyor, hani içiyor; görüyor musun?" Evet, dedim. "Bu adam" dedi, "yazdığınız romandaki tipin vaziyetindedir. Karısının kendisine ihanet ettiğini biliyor, yakalayıp öldüremiyor. Romanda verilecek neticeye göre hareket edecek. Siz ne yaparsanız o da onu yapacak"

...Muadele-i Sevda müellifi ayağa kalkarak ilave etti: "Baktım vaziyet fena. Romandaki adama karısını alelade boşattım. Roman bittikten sonra birçok mektuplar gelmeğe başladı. Kariler niçin böyle bir kadını öldürmediğimi soruyorlardı. O zaman bu suallere cevap vermemiştim. Bugün size işte işin hakikatını itiraf ediyor, içyüzünü anlatıyorum...

Softalar Şıpsevdi yüzünden matbaayı basmıştı

Sordum:

Üstat. İlk romanınız size ne kazandırdı? Bu memlekette yalnız romancılık ve hikâyecilikle insan hayatını temin edebilir mi? Mesela siz genç yaşınızdan beri yalnız bununla meşgul oldunuz da...

- Roman bu memlekette her zaman para getirmiştir, cevabını verdi. İffet'ten çok eyi hatırlarım, 850 kuruş almışken, Şıpsevdi için Mihran'dan 500 lira aldım. Bu roman o zaman çok tutmuştu. Fakat bir zümre vardı ki, bunun intişarını bir türlü hazmedemezdi. Softalar. Hatta Mihran'ın matbaasına hücum ederek camlarını kırmışlardı. Bu romanı basmıyacaksın, diye tehdit mektupları gelirdi. Hatta bir gün de matbaayı basmışlardı. Nimetşinas da İkdam'da tefrika edilirken Baba Tahir kendi gazetesi olan Malumat'a iktibas eder, romanı İkdam'dan evvel de kitap halinde çıkarır para kazanırdı. Baba Tahir'in bu açıkgözlülüğüne itiraz edebilmek için, elimde bir vasıta yoktu. Hangi kanuna istinat ederek dava açabilirdim? Bugün bir roman bana 1000 - 1500 lira getirebiliyor. Demek oluyor ki senede insan bir roman yazsa, bu eser kendisine mahiye yüz liradan fazla bir para temin edebilir. İbrahim Hilmi şimdi eski eserlerimin yeni tablarını yapıyor.

Rahmi Bey:

- Bakın yeniden basılan İffet'i size getireyim, diyerek odayı terketti. İki dakika sonra elinde bir kitapla geldi. Yerine oturdu. Cebinden gözlüğünü çıkarıp taktı. Kitabın ilk sayfalarını çevirerek:

- İffet'in ikinci tabının başına bir mukaddeme ilâve ettim, dedi. Titrek bir sesle okumağa başladı. Mukaddeme böyle başlıyordu:"Bu roman gayrikanunî tablarla çok defa basıldı. Bu memlekette öyle devirler yaşadık ki dimağınızın bütün samimi kabiliyet ve gayreti ile çalışarak vücuda getirdiğiniz eseri gözünüzün önünde basarlar, satarlardı. Bir şey yapamazdınız. Davaya kalksanız siz haksız çıkardınız.  Çünkü kitap yazmak cinayetlerin en büyüğü idi. Müellif her yerde muhakkar ve makhurdu."

Şebabet ancak bir defa görülen bir rüyadır

Ve şöyle devam ediyordu.

"İffet'in bugün otuz bir yaşına girmiş satırlarını yazdığım o tarihte ben de bu hikâyenin azayı vak'asına karışmış bir gençtim. Şimdi o zamanki bana andırır hiçbir yeri kalmıyan bir ihtiyarım. Bugünün genci! Şebabet pek kısa süren ve ancak bir defa görülen bir rüyadır. Onun iğfalinden uyandığın zaman uçurumun kenarında dönen başını iki elinin arasında sıkarak düşüneceksin...

Bugünün genci, otuz bir sene sonra senin de dimağın ve eserin yenilerin nazarında böyle bir harabe manzarası alacak... Zaman yeniyi doğurmak için eskiyi bütün haşmile öldürüyor.

"Mukaddemeyi okurken üstadın çehresine dikkat ettim, müteessirdi. Gözlük camlarının altına gizlenen küçük gözlerini hafif bir yaş tabakası kaplamıştı.

İffet'in kapağını kapayarak masanın üzerine bırakan müellifinden en çok hangi eserini sevdiğini öğrenmek istedim.

- Tutuşmuş Gönüller'i severim, onu tercih ederim, dedi. Ve sonra telaşla ilave etti:

- Ve bittabi İffet'i de. Hayır, hayır ilk önce İffet'i sever, tercih ederim. Onda ustalık yok; o, gençliğin saf ve samimi heyecanları ile yazılmıştır. Eserde gençlik ve samimiyet bariz bir surette görülür.

En çok sevdiğim Yakup Kadri'dir

Ya muharrir ve ediplerimizden kimleri beğenirsiniz?

- En çok sevdiğim Yakup Kadri'dir. Reşat Nuri Bey'in de Damga'sını çok beğenirim. Yazılarını iştaha ile okuduğum muharrirler, Falih Rıfkı, Celal Esat, Celal Sahir... Fakat Yakup Kadri'yi hepsine tercih ederim. Onu çok severim. Halide Edip hanımın Harap Mâbedleri şaheserdir.

Fransızlardan hangilerini tercih edersiniz?

- Anatole France ile Maupassant'ı. Zola'yı onlar kadar sevmem...

Bourget'yi nasıl buluyorsunuz? Nos Actes Nous Suit namındaki son eseri münasebeti ile münekkitler takdirler yağdırıyorlar. Hatta Bourget öteki eserlerini yaksın, kütüphanesinde yalnız bunu bıraksın, onun için kâfidir, diyorlar. Bu kitabını o kadar kuvvetli buluyorlar.

- Bourget'nin güzel eserleri vardır. Ben bu son kitabını o kadar beğenmedim. Çok tekerrür var. Bourget bu eserinde anarşist, kommünist galeyanını kilisenin maneviyeti önünde söndürüyor. Hıristiyanlığı her bir fenalığa karşı galip gösteriyor. Üstat adam, fakat çıkarmak istediği netice asrî bir netice değildir. Fennin, ilmin yürümek istediği hedef değildir...

Üstat, müsaade ederseniz, dedim. Herkesin merak edip bir türlü halledemediği muamma hakkında biraz malumat rica edeyim. Eserlerinizi okuyup, sizi şahsan pek az tanıyan kariler şöyle bir muhakeme yürütmektedirler. Rahmi Bey, halim, selim bir adam. Heybeli'deki köşkünü ancak ayda bir iki defa terkeder. Hayata girmez. Kalabalığa sokulmaz. Herkesle konuşmağı, temas etmeği sevmez. O halde olup biten binlerce vakayıın gülünç ve garip taraflarını nereden biliyor, nereden öğrenip yazıyor?

Kadınların içinde büyüdüm, kadın ruhunu eyi bilirim

Bundan yirmi otuz sene evvelki İstanbul hayatından canlı bir sayfayı büyük bir muvaffakıyetle Mürebbiye'de tasvir eden muharrir, gülümsiyerek cevap verdi:

- Yusuf Razi Bey bana bir gün, sen sinama makinesi gibisin, demişti. Hakikaten öyleyimdir.  Kırk senelik vakayi aklımda kalmıştır. Geceleri geçmiş senelerin âdetlerini, usullerini, hadiselerini gözümün önünden geçirir, koltuğumda veya yatağımda kendi kendime eğlenirim. Ben üç yaşında iken annem öldü. Hizmetçiler, uşaklar elinde kaldım. Mektebe başladığım seneler, akşamları arkadaşlarım kahveye giderlerdi. Gelip beni de götürmek isterlerdi. Evdekiler beni bırakmazlardı. Ben de kadınlarla evde oturur, onlarla birlikte zaman olurdu ki, tentene örerdim. Rahmi Bey arkasına dönerek parmağı ile işaret etti:

- İşte şu koltukta gördüğünüz yastıkları bizzat ben ördüm. Bu hususî meclislerde ben çok şeyler öğrendim. Yeni yazı yazabilmeğe başladığım zamanlar komşu kadınlar gelip bana mektup yazdırırlardı. Yazamam, yazım fenadır; demek kibrime dokunuyordu. Bir gün mektup giden yerlerden birinde yazımı okuyamamışlar, İngilizce mi, Fransızca mı, diye sormuşlar... Kadınların içinde büyüdüğüm için kadın ruhunu eyi bilirim... Sonra gençliğimde çok gezerdim. Yalnız on beş senedir Ada'ya taşınalı şehir hayatından biraz çekildim.

Üstadın samimi yuvasında, kıymetli huzurunda geçen saatlar his olunmuyordu. Bir aralık pencereden Büyükada'ya doğru gelen vapor gözüme ilişti... Rahmi Bey:

- Daha vakıt var, dedi. Sonra iskelede beklersiniz. Vapor Büyükada iskelesine yanaşırken kalksanız yetişirsiniz...Aradaki beş on dakikayı boş geçirmedik. Üstat, yazmakta olduğu yeni romandan bana altı, yedi sayfa okumak lütufkârlığında bulundu. Ben de bu tezgâhtaki romanın birkaç sayfasından birkaç satırı buraya nakletmek için kendisinden müsaade istedim ve aldım.

İnsanlar öldürmeğe, ölmeğe kanamadı

Hüseyin Rahmi Bey romanının ortalarında diyor ki:

"İnsanların giderek melekleşeceklerini hiç zannetmiyorum. Ne kadar medenileşse beşerin tıynetinde uyuyan vahşi bir hayvan var. Eyilik, fenalık, müsbet menfi gidiyor. Mesela âlimin biri milyonlarca insanı kurtaran bir serum keşfine muvaffak olurken, diğer taraftan gene bir ilim adamı milyonlarca canı ölümün çukuruna dökecek muhnik bir gaz icat ediyor. Bundan anlıyoruz ki insanları kurtarmak kadar öldürmek de gene insanlık için büyük bir hizmet sayılıyor. Cihan harbinden evvel ölüm nazarlarda dehşetin gayesini teşkil ederdi. Şimdi mevt ile istinas edildi. Cinayetlerin, intiharların çoğalması bu hakikate alâmet değil mi? Her tarafta yeni harp için bir kaynaşma var. İnsanlar, öldürmeğe, ölmeğe kanamadılar. Bütün kafalar bu kan serhoşluğu ile dönüyor. Sınırdan sınıra komşu komşuya diş gıcırdatarak bıçağını biliyor."

Vapordayım. Güvertede etrafı seyrediyorum. Uzakta, yüksekte üstadın arkasını çamlığa dayamış köşkünü görüyorum. Ben Deli Miyim münasebetiyle aleyhinde açılan davayı ve Hüseyin Rahmi Bey'in müdafaanamesinden birkaç cümle hatırıma geliyor.

Kendi kendime:

- Üstat, kitaplarının irtifasında diyorum.

Kadıköy 10 Haziran 1927

Not: Orijinal metindeki yazım büyük ölçüde korunmuştur. (Mecdi Sadreddin / Sevdiklerimiz / Milliyet Matbaası İstanbul / 1929 / Sayfa 3 - 16 / Arşiv çalışması: Ferruh Yazıcı)