#हत्तीच्या

[bharatlivenewsmedia]

हत्तीच्या Fanclub मध्ये वाढ! बापरे…हत्ती इतके हुशार असतात? भारी व्हिडीओ

हत्तीच्या Fanclub मध्ये वाढ! बापरे…हत्ती इतके हुशार असतात? भारी व्हिडीओ

हत्तीच्या Fanclub मध्ये वाढ! बापरे…हत्ती इतके हुशार असतात? भारी व्हिडीओ हत्तीच्या सामर्थ्यापुढे ‘जंगलाचा राजा’ सिंह सुद्धा काहीच नाही. फक्त ताकद नाही… हत्ती खूप हुशार असतात. ही व्हायरल क्लिप त्याचाच पुरावा आहे. वास्तविक, हत्ती एक लोखंडाचं कुंपण पार करत असतो. त्याआधी हत्ती चेक करतो की या कुंपणात करंट आहे का. एक एका तारेवर तो पाय ठेवून बघतो. जसं त्याला कळतं की या कुंपणावर करंट आहे तसा तो हत्ती…

[gitaacharaninmarathi]

2. लक्ष्य एक मार्ग अनेक

“सगळे रस्ते रोमकडेच जातात” या उक्तीप्रमाणे गीतेमध्ये सांगितलेले सगळे रस्ते हे आपल्या अंतरात्म्याकडेच जातात. यातील काही मार्ग हे विरोधाभासी असल्याचे आपल्याला वाटत राहते. मात्र, हे एक चक्र आहे ज्यानुसार कोणत्याही मार्गावरील प्रवास हा आपल्याला एकाच गंतव्याकडे घेऊन जातो.

श्रीमदभगवद्गीता ही वेगवेगळ्या पातळीवर कार्य करीत असते. कधीकधी श्रीकृष्ण अर्जुनाच्या पातळीवर येतो तर कधी तो परमात्म्याचे रुप धारण करतो. या दोन्ही पातळ्या भिन्न वाटत असल्याने सुरुवातीला गीतेचा अर्थ लावण्यात आणि समजून घेण्यात अडचणी येतात.

मागील शतकाच्या प्रारंभी वैज्ञानिकांना प्रकाशाला समजून घेतानाही अशाच अडचणी आल्या होत्या. सुरुवातीला हे सिद्ध झाले की प्रकाश हा तरंगाप्रमाणे आहे आणि पुढील काळात समोर आले की त्यामध्ये कणांचेही गुणधर्म आहेत. या दोन्ही बाबी एकमेकांच्या विरुद्ध असल्याचे भासते. मात्र, ज्या प्रकाशाला आपण इतके चांगल्या प्रकारे सरावलो आहे तो अंतर्विरोधाने भरलेला आहे. आयुष्याचेही तसेच आहे.

एकदा एक हत्ती गावात शिरला आणि काही अंध व्यक्तींनी त्या हत्तीला ओळखण्यास किंवा समजून घेण्यास प्रारंभ केला. हत्तीच्या जा भागाला त्यांनी स्पर्श केला, हत्ती अगदी तसाच दिसत असेल अशी ते कल्पना करू लागले. ज्याने सोंडेला स्पर्श केला त्याला वाटले हत्ती हा लांबलचक आणि खडबडीत प्राणी आहे. ज्याने त्याच्या दातांना स्पर्श केला तो म्हणाला हत्ती हा दगडासारखा टणक आहे. दुसर्‍या एकाचा हात हत्तीच्या पोटाला लागला आणि तो म्हणाला हत्ती हा प्रचंड मोठा आणि मऊ आहे. मात्र, त्यांना हत्तीचे पूर्ण रुप काही गवसले नाही.

एकाच सत्याचे विविधांगी आकलन होणे याच कारणामुळे आपण जगात अनेक भेद असल्याचे बघतो. प्रत्यक्षात, विविध भेद म्हणजे हत्ती नाही तर हे सगळे मिळून हत्ती आकारास येतो.

आपल्या मनाची स्थितीही या तीन अंधांपेक्षा वेगळी नाही. माणसे, वस्तू आणि नाती यांच्या बाबतीत आपली गत हत्तीचे स्वरुप ओळखण्यासारखीच होते. अपूर्ण आकलनामुळे आपल्या वाट्याला दु:ख येते.

गीतेचा प्रवास हा अपूर्ण आकलनाकडून पूर्ण समज येण्याचा प्रवास आहे. 80-20 तत्त्वाप्रमाणे, हे समजून घेण्याच्या दृष्टीने पुढे टाकलेली काही पावलेदेखील आपल्या जीवनात आनंद निर्माण करू शकतात.

[ayurvedainitiative-blog]

● *मनोबल....* ●

°°°°°°°°°°°°°°°°°°°

एका राजाजवळ एक हत्ती होता. तो त्याला अत्यंत प्रिय होता. *जेंव्हा केंव्हा राजाने त्याच्यावर बसून युद्ध केले तेंव्हा राजा त्यात विजयी झाला.*

काही काळ लोटल्यानंतर हत्ती वृद्ध होत चालला त्यामुळे राजाने त्याला युद्धात घेवून जाणे बंद केले.मात्र राजाचे त्या हत्तीवरचे प्रेम काही कमी झाले नाही. *एकेदिवशी तो हत्ती सरोवरामध्ये पाणी पीत होता.सरोवरामध्ये पाणी कमी होते त्यामुळे हत्ती पुढेपुढे गेला आणि दलदलीत फसला.*

वृद्धावस्थेमुळे हत्तीला दलदलीतून निघणे शक्य नव्हते,त्यामुळे तो जोरजोरात ओरडू लागला.त्याचा आवाज ऐकून माहूत त्याच्याकडे धावत आले,परंतु सरोवरातून त्याला बाहेर काढणे कुणालाही जमेना.*तेंव्हा त्यांनी त्याच्या शरीराला भाले टोचायला सुरुवात केली.*

कारण भाल्याच्या ��ोचण्याने तो सर्व शक्तीनिशी प्रयत्न करेल आणि बाहेर येई���,पण हत्ती बाहेर येऊ शकला नाही.*भाल्याच्या टोचण्याने हत्तीच्या डोळ्यातून अश्रू येऊ लागले.* राजापर्यंत हि वार्ता गेली.त्याने तत्काळ त्या हत्तीच्या जुन्या आणि अनुभवी माहुताला बोलावणे पाठविले. माहूत आला,राजा शेजारीच उभा होता.

त्याने राजाला असा सल्ला दिला,*"महाराज..! तत्काळ युद्धाचे नगारे वाजवा,सैन्य या सरोवराभोवती गोळा करा, आक्रमणाच्या घोषणा सैनिकांना द्यायला सांगा."* राजाने त्याचे म्हणणे ऐकले आणि युद्धाचे नगारे वाजविण्याचा हुकुम दिला.मग काय म्हणता,नगारे वाजू लागले.

सैनिकांच्या रांगा शिस्तबद्धपणे लागल्या,आक्रमणाच्या घोषणा ऐकू येवू लागल्या.*त्याबरोबर हत्तीच्या अंगात वीरश्री संचारली आणि तो त्या दलदलीतून बाहेर पडला.*

*त्याचे मनोबल हे युद्धासाठी तयार झाले होते.राजाने जुन्या माहुताचे आभार मानले आणि बक्षीस दिले.*

ध्यानात ठेवा...

निराशावादी विचार ठेवल्याने कधीच यश मिळत नाही. सकारात्मक विचारसरणी असल्यास प्रगती होते.

*जर नशीब काही 'चांगले' देणार असेल तर त्याची सुरुवात 'कठीण' गोष्टीने होते आणि नशीब जर काही 'अप्रतिम' देणार असेल तर त्याची सुरुवात 'अशक्य' गोष्टीने होते.*

💠💠💠💠💠💠💠💠💠💠💠💠💠

[marathinewslive]

व्हायरल व्हिडिओ : धोकादायक! चवताळलेल्या हत्तीने भरस्तात कारला अडवलं आणि मग जे लोक ते पाहा... | व्हायरल व्हिडिओ prp 93 मध्ये इंटरनेट स्क्रॅच करण्यासाठी हत्ती कारचे नुकसान करतो

व्हायरल व्हिडिओ : धोकादायक! चवताळलेल्या हत्तीने भरस्तात कारला अडवलं आणि मग जे लोक ते पाहा… | व्हायरल व्हिडिओ prp 93 मध्ये इंटरनेट स्क्रॅच करण्यासाठी हत्ती कारचे नुकसान करतो

हत्ती लहान असो वा मोठा तो आपल्याला क्युटच वाटतो. शक्यतो हत्ती कितीही अवाढव्यय असला तरी तो विना माणसांवर हल्ला करत नाही. आरामदायक तो शांत असतो. पण एकदा का हचवताळला तर हाच शांत हत्ती भडकतो आणि मात्र त्याला मात्र कव्हरंटी समोर येत नाही. अशाच एका चवताळलेल्या हत्तीचा व्हिडीओ सोशल मीडियावर व्हायरल होतो. ज्यात त्याने चक्क कारला भरस्तात अडवलं. ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍। सोशल…

[loksutra]

संतापलेल्या हत्तीने जंगलात तांडव केला, पर्यटकांच्या गाडीवर हल्ला; असे 10 व्हायरल व्हिडिओ पहा

संतापलेल्या हत्तीने जंगलात तांडव केला, पर्यटकांच्या गाडीवर हल्ला; असे 10 व्हायरल व्हिडिओ पहा

हत्तीला इतका राग आला की त्याने जंगलात फिरायला आलेल्या पर्यटकांवर हल्ला केला. व्हिडिओमध्ये हत्तीने नंगा नाच कसा तयार केला ते तुम्ही पाहू शकता. त्याने पर्यटकांची गाडी हलवली. तेथून पर्यटक कसेतरी बचावले हे सुदैवी. संतप्त हत्तीने जंगलात तांडव केला प्रतिमा क्रेडिट स्रोत: Twitter एक काळ असा होता की माणसांपासून ते प्राण्यांपर्यंत सर्वजण जंगलात राहत असत, पण नंतर अशी वेळ आली की मानव जंगलातून बाहेर पडला…

[rebel-bulletin]

‘त्या’ हत्तीच्या पिल्लाचे नाव ‘लक्ष्मी’

‘त्या’ हत्तीच्या पिल्लाचे नाव ‘लक्ष्मी’

गडचिरोली,दि.12 : कमलापूर हत्तीकॅम्पमध्ये शनिवारी प्रियंका या हत्तीणीने पिलाला जन्म दिला. त्या पिलाचे सिरोंचा वन विभागाचे उप वनसंवरक्षक सुमित कुमार यांच्या हस्ते नामकरण सोहळा पार पडला. नव्याने कमलापूर हत्ती कॅम्पमध्ये दाखल झालेल्या ‘त्या’ हत्तीच्या पिल्लाचे नाव ‘लक्ष्मी’ असे ठेवण्यात आले. अहेरी तालुक्यातील सिरोंचा वनविभाग अंतर्गत येत असलेल्या कमलापूर वनपरिक्षेत्रातील शासकीय हत्ती कॅम्प हे…

[thedhongibaba]

*प्रारब्धवशात जे आहे तेच होते...*

१) लग्न (२) पैसा (३) मरण (४) अन्न (५) जन्म...हे ज्याचे जिथे असतील तिथे ओढून घेऊन जातात...

१)रावणाने मुलगी झाल्यानंतर ब्रम्हदेवांना विचारले, "या मुलीचे लग्न कोणाबरोबर होणार आहे ?" ब्रम्हदेवांनी कुंडली पाहून सांगितले, "समोर लहान झाडूवाला मुलगा दिसतो आहे, त्याच्याबरोबर होणार आहे." रावणास राग आला. माझी मुलगी या झाडूवाल्याला द्यायची ? शक्यच नाही. नोकरांना सांगितले, "याला समुद्रात फेकून द्या." नोकरांनी त्याचा अंगठा कापला व त्यास समुद्रात टाकला. तो मुलगा वाहत-वाहत एका बेटावर पोहोचला. तिथला राजा वारला होता. लोक हत्तीच्या सोंडेत माळ देऊन त्यामागे फिरत होते. हा मुलगा दिसल्याबरोबर हत्तीने त्याच्या गळ्यात माळ घातली. लोकांनी त्यास त्या बेटावरचा राजा म्हणून स्वीकारले. मुलगा वयात आला. रावणाची कन्या उपवर झाली, बेटावरचा राजा म्हणून रावणाने आपल्या मुलीचा विवाह त्या मुलाबरोबर लावून दिला. रावणाने पाहुणचाराकरिता एकदा जावयास बोलाविले रावण म्हणाला, "ब्रम्हदेवपण हल्ली खोटे बोलतो." त्याने सांगितले होते, "माझ्या मुलीचे लग्न झाडूवाल्याच्या मुलाबरोबर होणार म्हणून पण आपण तर राजकुमार आहात." जावई म्हणाला, माफ करा मामा, मी तोच मुलगा आहे." पा��ाचा अंगठा दाखविला. मग रावणास खात्री पटली. या ब्रम्हदेवाच्या गाठी असतात.

*२)पैसा -* ज्याला ज्या ठिकाणी मिळायचा त्या ठिकाणीच मिळतो.

*३)मरण*-ज्याचे मरण जिथे असते तिथेच येते...*

*कथा -* एकदा गरुडाची आई आजारी पडली. सर्व येऊन भेटत होते. गरुड रोज संध्याकाळी आईस विचारी, आज कोण कोण आले होते ? आई सर्वांची नावे सांगत होती. एकदा यमराज आले व भेटून गेले. पण जाताना हसले. संध्याकाळी गरुडाने आईस विचारले, आज कोण आले होते ? आई म्हणाली, *आज यमराज आले होते व जाताना हसले."* गरुडास शंका आली, का हसले असावे ? त्याने आईस उचलले व जंगलातील झाडाच्या खोडात ठेवले. *यमराज दुसऱ्या दिवस तिथेही आले. यमराजांना गरुडाने विचारले, "आपण काल माझ्या आईस पाहण्यास आला होता त्याबद्दल मी आपला आभारी आहे. पण जाताना आपण हसला का? "यमराज म्हणाले,"आपल्या आईचा मृत्यू या झाडाच्या खोडात असताना अद्याप घरात कशी म्हणून हसलो." त्यावेळी गरुडाची आई झाडाच्या खोडात वारली होती...

*तात्पर्य-काहींचा मृत्यू एसटीत, काहींचा रेल्वेत, काहींचा विमानात, काहींचा पाण्यात, काहींचा रस्त्यावर हे सर्व काळाच्या हातात आहे... पण काळाचा सूत्रधार मात्र परमात्मा आहे..*🌹🔱🙏..काळ कोणत्या रूपात प्रकट होईल कोणालाच माहित नाही म्हणून सतत जमेल तसे नामस्मरण करून आपले मनुष्य जीवन सार्थक करावे ......अनंत कोटी ब्रम्हांडनायक राजाधिराज योगीराज परब्रम्ह सच्चिदानंद सदगुरू अक्कलकोट निवासी श्री स्वामी समर्थ महाराज की जय श्री स्वामी समर्थ जय जय स्वामी समर्थ 💐💐🙏🙏🙏🙏( भिऊ नकोस मी तुझ्या पाठीशी आहे )

[uniquestrangercat]

#परमेश्वरकबीरांचा_मार्ग

शेखतकी ने जुल्म गुजारे, बावन करी बदमाशी,

खूनी हाथी के आगे डाले, बांध जूड अविनाशी,

हाथी डर से भाग जासी, दुनिया गुण गाती है।

शेखतकीने अविनाशींना मारण्यासाठी खुनी हत्तीच्या पुढे टाकले, हत्ती कबीर साहेबांजवळ जाताच घाबरून पळाला. तेव्हा लोकांनी कबीर साहेबांचा जयजयकार केला. कबीर भगवान अविनाशी आहे!

Kabir Prakat Diwas 14June

[sonu7734]

शेखतकी ने जुल्म गुजारे, बावन करी बदमाशी,

खूनी हाथी के आगे डाले, बांध जूड अविनाशी,

हाथी डर से भाग जासी, दुनिया गुण गाती है।

शेखतकीने अविनाशींना मारण्यासाठी खुनी हत्तीच्या पुढे टाकले, हत्ती कबीर साहेबांजवळ जाताच घाबरून पळाला. तेव्हा लोकांनी कबीर साहेबांचा जयजयकार केला. कबीर भगवान अविनाशी आहे!

[bharatlivenewsmedia]

हत्तीच्या हल्ल्यात वनमजुराचा मृत्यू

https://bharatlive.news/?p=181014 हत्तीच्या हल्ल्यात वनमजुराचा मृत्यू

आजरा, पुढारी वृत्तसेवा : ...

[nashikfast]

आरटीओ कार्यालयाजवळ एक ठार

आरटीओ कार्यालयाजवळ एक ठार

पंचवटी परिसरात पेठ रोड भागात आरटीओ कार्यालयासमोर शुक्रवारी रात्री साडेसातच्या सुमारास छोटा हत्तीच्या धडकेने एक इसम जागीच ठार झाल्याची घटना घडली. पोलीसांनी दिलेल्या माहितीनुसार जनार्दन अरुण भालेराव (वय ३५)रा. अश्वमेध नगर पेठ रोड असे मयताचे नाव आहे.याप्रकरणी रात्री उशिरा पर्यंत गुन्हा दाखल करण्याचे काम सुरू होते.

[kammy1234]

अहिल्याबाई होळकर

मराठी भाषेतील सर्व निबंध वाचा :

५८+ Easy Marathi Essay | सोपे मराठी निबंध

अहिल्याबाही होळकर 

अहिल्याबाई होळकर (१७२५-१७९५) या माळवा प्रांताच्या महान शासक आणि राणी होत्या. लोक तिला राजमाता अहिल्या देवी होळकर या नावाने देखील ओळखतात आणि त्यांचा जन्म 1725 मध्ये महाराष्ट्रातील चोंडी गावात झाला. त्यांचे वडील माणकोजी शिंदे हे स्वतः धनगर समाजाचे होते, त्यांनी गावच्या पाटलाची भूमिका केली होती.

त्यांच्या वडिलांनी अहिल्याबाईंना लिहून शि��वले. अहिल्याबाईंचे जीवनही अतिशय सामान्यपणे जात होते. पण अचानक नशिबाने वळण घेतले आणि १८व्या शतकात ती माळवा प्रांताची राणी बनली. तरुण अहिल्या देवीचे चारित्र्य आणि साधेपणाने मल्हारराव होळकरांना प्रभावित केले. त्यांनी पेशवे बाजीरावांच्या सैन्यात सेनापती म्हणून काम केले. त्याला अहिल्या इतकी आवडली की त्याने तिचा मुलगा खंडेराव याच्याशी विवाह केला. अशा प्रकारे अहिल्याबाई मराठा समाजातील होळकर राजघराण्यापर्यंत वधूच्या रुपात पोहोचल्या. 1754 मध्ये कुंभेरच्या लढाईत तिचा नवरा मारला गेला. अशा परिस्थितीत जबाबदारी अहिल्या देवींवर येऊन पडली. सासऱ्यांच्या सांगण्यावरून त्यांनी केवळ लष्करीच नव्हे तर प्रशासकीय बाबींमध्येही रस दाखवला आणि ते प्रभावीपणे पार पाडले.

मल्हाररावांच्या मृत्यूनंतर, त्यांनी पेशवे गादीकडे प्रदेशाचा प्रशासकीय लगाम देण्याची विनंती केली. मान्यता मिळाल्यानंतर, 1766 मध्ये राणी अहिल्या देवी माळव्याच्या शासक बनल्या. त्यांनी तुकोजी होळकरांना लष्करी सेनापती केले. त्याला आपल्या संस्थानिक सैन्याचा पूर्ण पाठिंबा मिळाला. अहिल्याबाईंनी अनेक युद्धांचे नेतृत्व केले. ती एक शूर योद्धा आणि उत्कृष्ट धनुर्धारी होती. ती हत्तीच्या पाठीवर बसून लढायची. त्याने आपले राज्य अनेक वर्षे भिल्ल आणि गोंड यांच्यापासून सुरक्षित ठेवले होते जे नेहमी आक्रमण करण्यास तयार होते.

राणी अहिल्याबाईंनी आपली राजधानी महेश्वरला हलवली. तेथे त्याने 18व्या शतकातील उत्कृष्ट आणि आलिशान अहिल्या महाल बांधला. पवित्र नर्मदा नदीच्या काठावर बांधलेल्या या राजवाड्याभोवती वस्त्रोद्योग ही राजधानीची ओळख बनली. त्या काळात महेश्वर हे साहित्य, शिल्प, संगीत, कला या क्षेत्रांत गड बनले होते. मराठी कवी मोरोपंत, शाहीर अनंतफंदी आणि संस्कृत पंडित खुलेसी राम हे त्यांच्या काळातील महान व्यक्तिमत्त्व होते. ज्ञानी, कुशाग्र विचार आणि उत्स्फूर्त राज्यकर्ते म्हणून अहिल्याबाईंचे स्मरण केले जाते. रोज ती तिच्या विषयांवर बोलायची. त्यांच्या समस्या तो ऐकत असे. आपल्या काळात (१७६७-१७९५) राणी अहिल्याबाईंनी अशी अनेक कामे केली की आजही लोक त्यांचे नाव घेतात. त्याने आपले साम्राज्य समृद्ध केले. अनेक किल्ले, विश्रामगृह, विहिरी, रस्ते बांधण्यासाठी त्यांनी सरकारी पैसा अतिशय हुशारीने खर्च केला. ती लोकांसोबत सण साजरी करायची आणि हिंदू मंदिरांना देणगी द्यायची.

एक स्त्री असल्याने तिने विधवा स्त्रियांना त्यांच्या पतीची संपत्ती मिळविण्यास आणि मुलगा दत्तक घेण्यास मदत केली. एका छोट्या गावातून इंदूरला समृद्ध आणि दोलायमान शहर बनवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली. त्यांनी अनेक मंदिरांचा जीर्णोद्धार केला. त्यांचे सर्वात अविस्मरणीय कार्य म्हणजे जवळजवळ सर्व प्रमुख मंदिरे आणि देवस्थानांचे बांधकाम. हिमालयापासून ते दक्षिण भारताच्या प्रत्येक कानाकोपऱ्यात त्यांनी भरपूर पैसा खर्च केला. काशी, गया, सोमनाथ, अयोध्या, मथुरा, हरिद्वार, द्वारका, बद्रीनारायण, रामेश्वर आणि जगन्नाथ पुरी येथील प्रसिद्ध मंदिरांमध्ये त्यांनी खूप काम केले.

1795 मध्ये अहिल्याबाई होळकर यांच्या विस्मयकारक आणि अलंकृत राजवटीचा अंत झाला, जेव्हा त्यांचे निधन झाले. त्यांच्या महानतेसाठी आणि आदरार्थ, भारत सरकारने 25 ऑगस्ट 1996 रोजी त्यांच्या स्मरणार्थ एक टपाल तिकीट जारी केले. इंदूरच्या नागरिकांनी 1996 मध्ये त्यांच्या नावाने पुरस्काराची स्थापना केली. हा पुरस्कार अपवादात्मक कार्यासाठी दिला जातो. या आधी आदरणीय व्यक्तिमत्व नानाजी देशमुख होते.

nibandh 2

अहिल्याबाई होळकर एक महान शासक तर होत्याच, पण एक शूर योद्धा आणि प्रसिद्ध धनुर्धारी देखील होत्या, ज्यांनी एका शूर योद्ध्याप्रमाणे अनेक लढाया हुशारीने नेतृत्व केल्या आणि जिंकल्या.

यासोबतच ती त्या राज्यकर्त्यांपैकी एक होती, जी आपल्या प्रांताचे रक्षण करण्यासाठी आणि अन्यायाविरुद्ध हल्ला करण्यासाठी सदैव तत्पर असायची. माळवा प्रांतातील महाराणी अहिल्याबाई होळकर यांना राजमाता अहिल्या देवी होळकर म्हणून ओळखले जात होते, त्यांचे अद्भूत धैर्य आणि अदम्य प्रतिभा पाहून महान महाराज आणि प्रभावशाली राज्यकर्ते देखील आश्चर्यचकित झाले.

मराठा प्रांतातील महाराणी महिला अहिल्याबाई होळकर या महिला सक्षमीकरणाच्या बाजूने होत्या, त्यांनी महिलांची स्थिती सुधारण्यासाठी सर्व कामे केली. महिला अहिल्याबाई होळकर यांनी विधवा स्त्रियांना हक्क मिळवून देण्यासाठी कायद्यात बदल केला, विधवा स्त्रियांना त्यांच्या पतीच्या मालमत्तेचा वारसा हक्क मिळवून दिला आणि विधवांना दत्तक पुत्र घेण्याचा अधिकार दिला. राणी अहिल्याबाईंच्या आत दयाळूपणा, परोपकार, निष्ठेची भावना भरलेली होती, म्हणून त्यांना दयेची देवी आणि एक उत्कृष्ट समाजसेविका म्हणूनही ओळखले जात असे.

अहिल्याबाईंचे प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण – हिंदीमध्ये अहिल्याबाई होळकर चरित्र मराठा प्रांतातील कुशल, शूर शासक आणि ��ाणी, अहिल्याबाई होळकर यांचा जन्म 31 म�� 1725 रोजी अहमदनगर, महाराष्ट्रातील जामखेड जिल्ह्यातील चौडी या छोट्याशा गावात झाला.

अहिल्याबाई या चौडी गावचे पाटील माणकोजीराव शिंदे आणि सुशीलाबाई यांच्या लाडक्या अपत्या होत्या. त्यांचे वडील स्त्री शिक्षणाच्या बाजूने असताना, ज्या वेळी स्त्रियांना घराबाहेर पडण्याची परवानगी नव्हती, त्या वेळी अहिल्याबाईंचे वडील माणकोजीराव यांनी त्यांना शिक्षण मिळवून दिले. अहिल्याबाईंना त्यांचे बहुतांश शिक्षण त्यांच्या वडिलांकडून घरीच मिळाले.

ती लहानपणापासूनच विलक्षण प्रतिभेची स्त्री होती, जिला कोणताही विषय फार लवकर समजत असे आणि नंतर तिने आपल्या अद्भूत धैर्याने आणि असामान्य प्रतिभेने सर्वांना आश्चर्यचकित केले.

सर्व अडचणींचा सामना करूनही अहिल्याबाई होळकर आपल्या मार्गापासून कधीच भरकटल्या नाहीत आणि आपले ध्येय गाठण्यात यशस्वी झाल्या. त्यामुळे पुढे ती संपूर्ण जगासाठी एक उदाहरण बनली.

राणी अहिल्याबाई होळकर यांचे लग्न आणि मुले – अहिल्याबाई होळकर की जानकरी दया, परोपकार, प्रेम आणि सेवेची भावना महाराणी अहिल्याबाईंमध्ये बालपणापासूनच होती. एकदा ती भुकेल्यांना आणि गरिबांना जेवू घालत असताना पुण्याला निघालेले माळवा राजाचे शासक मल्हारराव होळकर विसाव्यासाठी चोंडी गावात थांबले आणि त्यांची नजर या लहानग्या उदार मुलीवर पडली.

अहिल्याबाईंची दया आणि निष्ठा पाहून महाराज मल्हारराव होळकर इतके प्रभावित झाले की त्यांनी आपला मुलगा खंडेराव होळकर यांचा विवाह महाराणी अहिल्याबाई होळकर यांचे वडील माणकोजी शिंदे यांच्याकडे मांडला.

यानंतर १७३३ मध्ये अहिल्याबाई होळकर अवघ्या ८ वर्षांच्या असताना बालविवाहाच्या प्रथेनुसार त्यांचा विवाह खंडेराव होळकरांशी झाला. अशाप्रकारे महाराणी अहिल्याबाई या लहान वयातच मराठा समाजातील प्रसिद्ध होळकर राजघराण्याच्या सून झाल्या.

लग्नानंतर काही वर्षांनी अहिल्याबाई आणि खंडेराव होळकर यांना १७४५ साली मलराव नावाचा मुलगा झाला आणि त्यानंतर तीन वर्षांनी १७४८ मध्ये मुक्ताबाई नावाची सुंदर मुलगी झाली. अहिल्याबाई आपल्या पतीला प्रशासनात मदत करत असत, तसेच त्यांना युद्ध आणि लष्करी कौशल्ये सुधारण्यासाठी प्रोत्साहित करत असत.

तथापि, खंडेराव हे वडिलांकडून लष्करी कौशल्ये शिकलेले उत्तम सैनिक होते.

अहिल्याबाई होळकरांनी आपल्या आयुष्यात महानतेच्या शिखरावर पोहोचले ते त्यांचे सासरे मल्हारराव होळकर यांच्यामुळेच. किंबहुना, महाराज मल्हारराव वेळोवेळी आपल्या सून अहिल्याबाईंना लष्करी व प्रशासकीय बाबींची शिकवण देत असत आणि अहिल्याबाईंची अद्भुत प्रतिभा पाहून त्यांना खूप आनंद होत असे.

महाराणी अहिल्याबाईंच्या जीवनातील संघर्ष आणि अडचणी – अहिल्याबाई होळकर का जीवन परिचय अहिल्याबाईंचे जीवन सुख-शांतीपासून तुटत होते, तेव्हाच त्यांच्या जीवनावर दुःखाचा डोंगर कोसळला. 1754 मध्ये अहिल्याबाई होळकर अवघ्या 21 वर्षांच्या असताना त्यांचे पती खंडेराव होळकर कुंभेरच्या लढाईत मरण पावले.

इतिहासकारांच्या मते, ��पल्या पतीवर ��ूप प्रेम करणाऱ्या अहिल्याबाईंनी पतीच्या मृत्यूनंतर सती जाण्याचा निर्णय घेतला, परंतु त्यांचे सासरे मल्हारराव होळकर यांनी त्यांना तसे करण्यापासून रोखले.

यानंतर 1766 मध्ये मल्हारराव होळकर यांनीही जगाचा निरोप घेतला, त्यामुळे अहिल्याबाईंना खूप दुखापत झाली, तरीही त्यांनी धीर सोडला नाही. यानंतर अहिल्याबाईंच्या सक्षम नेतृत्वाखाली त्यांचा मुलगा माळराव होळकर याने माळवा प्रांताची सूत्रे हाती घेतली.

राज्यकारभार हाती घेतल्यानंतर काही दिवसांनी सन १७६७ मध्ये त्याचा तरुण मुलगा माळरावही मरण पावला. पती, तरुण मुलगा आणि वडिलांसारखे सासर गमावूनही तिने जे धाडस दाखवले ते वाखाणण्याजोगे आहे.

महाराणी अहिल्याबाई एक महान योद्धा, कुशल राजकारणी आणि प्रभावशाली शासक म्हणून – हिंदीमध्ये अहिल्याबाई होळकरांबद्दल अहिल्याबाईंच्या जीवनात संकटांचा डोंगर कोसळूनही त्यांनी हिंमत हारली नाही आणि त्याचा प्रजेवर परिणाम होऊ दिला नाही आणि आपला माळवा प्रांत पत्त्याच्या पोत्यासारखा विस्कळीत होत असल्याचे पाहून त्यांनी येथील वारसदार होण्याचे ठरवले आणि त्यासाठी त्यांनी पेशव्यांपुढे याचिका दाखल केली. यानंतर, 11 डिसेंबर 1767 रोजी ती माळवा प्रांताची शासक बनली.

मात्र, ते सत्ताधारी झाल्याने राज्यातील अनेकांनी त्याला विरोधही केला. पण हळूहळू महाराणी अहिल्याबाईंचे अद्भूत सामर्थ्य आणि पराक्रम पाहून त्यांच्या राज्यातील लोकांचा त्यांच्यावर विश्वास बसू लागला.

इतिहासातील सर्वात पराक्रमी आणि कुशल योद्ध्यांपैकी एक असलेल्या महाराणी अहिल्याबाईंनी मल्हाररावांचा दत्तक पुत्र आणि सर्वात विश्वासू सेनानी सुभेदार तुकोजीराव होळकर यांना माळवा प्रांताचा शासक बनल्यानंतर तिचा लष्करी सेनापती म्हणून नियुक्त केले.

आपल्या राजवटीत महाराणी अहिल्याबाईंनी अनेक वेळा युद्धात आपल्या प्रभावी रणनीतीने सैन्याचे कुशल नेतृत्व केले. अहिल्याबाई आपल्या प्रजेच्या रक्षणासाठी युद्धासाठी सदैव तत्पर होत्या, युद्धाच्या वेळी राणी अहिल्याबाई हत्तीवर स्वार होऊन शत्रूंवर वीर राज्यकर्त्याप्रमाणे धनुर्विद्या करत असत.

यासोबतच आपणास सांगतो की, महाराणी अहिल्याबाई होळकर यांनी माळवा प्रांताची सूत्रे हाती घेतली, त्या काळात माळवा प्रांतात अशांतता होती, राज्यात चोरी, दरोडे, खून आदी घटना वाढत होत्या, त्यावर राणी डॉ. त्याच्या राजवटीत शांतता आणि सुरक्षा प्रस्थापित करण्यात यशस्वी झाला.

त्यानंतर कला, व्यवसाय, शिक्षण इत्यादी क्षेत्रात खूप विकास झाला.

हळुहळु राणी अहिल्याबाईंच्या पराक्रमाची आणि शौर्याची चर्चा जगभर होऊ लागली. ती दूरदृष्टी असलेली शासक होती.

अहिल्याबाईंनी विधवा महिला आणि समाजासाठी अनेक कामे केली.

महाराणी अहिल्याबाई एक नम्र आणि उदार शासक म्हणून ओळखल्या जात होत्या. त्यांचे हृदय गरजू, गरीब आणि असहाय्य लोकांसाठी करुणा आणि दानाने भरलेले होते.

त्यांनी स्वतःला पूर्णपणे समाजसेवेत वाहून घेतले. अहिल्याबाईंन�� नेहमीच आपल्या प्रजेच्या आणि गरिबांच्या कल्याणाचा विचार केला, त्याबरोबरच गरीब आणि गरीबांच्या शक्य मदतीसाठी त्या सदैव तत्पर होत्या.

समाजातील विधवा महिलांच्या स्थितीवरही त्यांनी बरेच काम केले आणि त्यांच्यासाठी बनवलेला कायदाही बदलला.

वास्तविक, अहिल्याबाईंनी मराठा प्रांताची सत्ता हाती घेण्यापूर्वी स्त्री विधवा झाली आणि तिला मुलगा झाला नाही तर तिची संपूर्ण संपत्ती सरकारी तिजोरीत किंवा तिजोरीत जमा करायची, असा कायदा होता, पण अहिल्याबाईंनी तो स्वीकारला. कायदा बदलला. विधवा स्त्रीला तिच्या पतीची मालमत्ता घेण्याचा अधिकार आहे.

याशिवाय त्यांनी स्त्री शिक्षणावरही भर दिला. महाराणी अहिल्याबाईंनी आयुष्यातील सर्व संकटांना तोंड देत आपल्या अदम्य स्त्रीशक्तीचा ज्या प्रकारे वापर केला, ते कौतुकास्पद आहे. अहिल्याबाई अनेक महिलांसाठी प्रेरणास्थान आहेत.

भगवान शिवावर गाढ श्रद्धा आणि समर्पण होते:

महाराणी अहिल्याबाई होळकर या भगवान शिवाच्या महान भक्त होत्या, त्यांची भगवान शंकरावर नितांत श्रद्धा होती. असे म्हणतात की एकदा राणी अहिल्याबाईच्या स्वप्नात भगवान शिव आले, त्यानंतर त्यांनी 1777 मध्ये जगप्रसिद्ध काशी विश्वनाथ मंदिर बांधले.

महाराणी अहिल्याबाईंच्या शिवभक्तीबद्दलही असे म्हटले जाते की, अहिल्याबाईंनी आज्ञेवर स्वाक्षरी करताना त्यांचे नाव लिहिले नाही. ती तिच्या नावाऐवजी श्री शंकर लिहायची.

त्याच बरोबर स्वराज्य मिळेपर्यंत इंदूरचा ताबा घेतलेल्या सर्व राजांनी श्री शंकराच्या नावानेच सर्व आज्ञापत्रे चालू ठेवली.

अहिल्याबाईंच्या कर्तृत्व आणि सन्मान – अहिल्याबाई होळकर पुरस्कार 25 ऑगस्ट 1996 रोजी महाराणी अहिल्याबाई होळकर यांनी केलेल्या महान कार्याबद्दल भारत सरकारने त्यांच्या सन्मानार्थ एक टपाल तिकीट जारी केले. याशिवाय अहिल्याबाईंच्या असामान्य कार्याबद्दल त्यांच्या नावाने पुरस्कारही स्थापन करण्यात आला.

अहिल्याबाईंचा मृत्यू – अहिल्याबाई होळकर मृत्यू प्रजेच्या हितासाठी कार्य करणाऱ्या आदर्श राज्यकर्त्या अहिल्याबाई होळकर यांनी १३ ऑगस्ट १७९५ रोजी प्रकृती ढासळल्यामुळे या जगाचा कायमचा निरोप घेतला.

मात्र, अहिल्याबाई होळकर यांच्या औदार्याने आणि त्यांच्या महान कर्तृत्वाने त्यांना आजही लोकांमध्ये जिवंत ठेवले आहे.

अशा रीतीने आयुष्यातील सर्व अडचणींचा सामना करूनही तिने हिंमत हारली नाही आणि नेहमी आपल्या ध्येयाकडे वाटचाल करत राहिल्या आणि कठीण प्रसंगीही तिने आपल्या प्रांतातील लोकांची प्रेमळ आणि आदर्श आईप्रमाणे काळजी घेतली.

त्यामुळे त्यांना राजमाता आणि लोकमाता अशीही ओळख होती. अहिल्याबाई होळकरांनी आपला प्रांत एका आदर्श राज्यकर्त्याप्रमाणे समृद्ध करण्यासाठी खूप कार्य केले.

महाराणी अहिल्याबाई या अदम्य स्त्रीशक्ती, पराक्रम, पराक्रम, धैर्य, न्याय आणि राजसत्ता यांचे एक अद्वितीय उदाहरण ठरतील, जे युगानुयुगे स्मरणात राहतील.

अहिल्याबाई होळकर कविता देवाने माझ्यावर टाकलेली जबाबदारी, मला त्याची पूर्तता करायची आहे. जनते��ा आनंदी ठेवणे हे माझे काम आहे. मी जे काही करतो त्यासाठी मी जबाबदार आहे. मी इथे जे काही करतोय ते ताकद आणि शक्तीच्या जोरावर. याचे उत्तर मला देवाला द्यावे लागेल. माझ्याकडे इथे काहीही नाही, ज्याच्याकडे आहे त्याला मी ते पाठवतो. मी जे काही घेतो ते माझ्यावर ऋण आहे, मी पैसे कसे देऊ शकतो हे मला माहित नाही.

[loksutra]

व्हायरल व्हिडिओ: मधल्या रस्त्यावर हत्तींचा राग, मग गाडीवर हल्ला, पाहा व्हिडीओत कसा निर्माण झाला विध्वंस

व्हायरल व्हिडिओ: मधल्या रस्त्यावर हत्तींचा राग, मग गाडीवर हल्ला, पाहा व्हिडीओत कसा निर्माण झाला विध्वंस

रस्त्याच्या मधोमध हत्तींचा राग आला आणि त्यांनी गाडीवर हल्ला केला प्रतिमा क्रेडिट स्रोत: Twitter हा व्हिडिओ कर्नाटकातील हसनूरचा आहे. आयएएस अधिकारी सुप्रिया साहू यांनी त्यांच्या ट्विटर हँडलवर हा व्हिडिओ शेअर केला आहे. अवघ्या 30 सेकंदांचा हा व्हिडिओ आतापर्यंत 22 हजारांहून अधिक वेळा पाहिला गेला आहे. सोशल मीडियावर सर्व प्रकारचे व्हिडिओ व्हायरल होत आहेत.व्हायरल व्हिडिओ) होत राहते. काहीवेळा व्हिडिओ…

[rebel-bulletin]

वाघाची दहशत व हत्तींचा हैदोसामुळे जनजीवन विस्कळीत | हिंसक प्राण्यांचा तातडीने बंदोबस्त करून आवश्यक उपाययोजना करा : माजी मंत्री राजकुमार बडोले

वाघाची दहशत व हत्तींचा हैदोसामुळे जनजीवन विस्कळीत | हिंसक प्राण्यांचा तातडीने बंदोबस्त करून आवश्यक उपाययोजना करा : माजी मंत्री राजकुमार बडोले

महाराष्ट्राचे वने, सांस्कृतिक कार्य तथा गोंदिया जिल्हा पालकमंत्री सुधीर मुनगंटीवार यांना शेतकरी शिष्टमंडळासह निवेदन अर्जुनी-मोरगाव : अर्जुनी-मोरगाव तालुक्यात लगतच्या परिसरातील तिडका, जांभळी, येलोडी, येरंडी/दर्रे, जब्बारखेडा, झाशीनगर या भागात जंगली हत्तीच्या कळपाने धुमाकूळ घातला आहे. तर अरुणनगर, गौरनगर, खामखुर्रा, कोरंभी या गावांमध्ये मानवी रक्ताची चटक लागलेल्या वाघाने प्रचंड दहशत पसरली आहे.…

[nitinkandharkar]

श्रीमंत.....भाग – १०

(छत्रपती शिवाजी महाराज ते शेवटचा पेशवा)

Cont’d...

३ जानेवारी १६९० ला औरंगजेबाने तुळापूर-कोरेगावहून आपली छावणी विजापूरला हलवली. ३ मे १६९० रोजी त्याने बागलकोट जवळील गलगली येथे छावणी केली. संभाजीराजांचा वध करूनही त्याला संपूर्ण विजय संपादित करता येत नव्हता यामुळे तो अस्वस्थ होता. आपले अनेक सरदार त्याने स्वराज्यावर कब्जा करण्यासाठी व राजाराम महाराजांना बंदिस्त करण्यासाठी नेमले होते. पण चोहिकडून त्याला शिकस्त खावी लागत होती.

राजाराम महाराजांना जिंजीला धाडून रामचंद्रपंत अमात्य स्वराज्य रक्षणासाठी मागे थांबले होते. मुघलांच्या प्रचंड सेनेसमोर राजाराम राज्यातल्या कुठल्याही किल्ल्यात थांबले असते तरी त्यांच्या ताब्यात आले असते. पण ते जिंजीला गेल्यामुळे औरंगजेबापुढे मोठा प्रश्न होता की जिंजीला जावून राजारामाला पकडावे का स्वराज्यातले बळकावलेले किल्ले ताब्यत घेवून शांत बसावे. त्याला असे वाटले होते की मराठेशाही वारसाच्या भांडणात गुरफटून संपुष्टात येईल, पण त्याचा अंदाज चुकला.

राजाराम जिंजीला पोहोचताच नोव्हेंबर १६८९ मध्येच मराठ्यांच्या हालचालींना वेग आला. रामचंद्रपंतांनी मराठी सैन्याचे नियोजन केले. मुकर्रबखान कोल्हापूर भागात ठाण मांडून बसला होता. संताजीने अचानक त्यावर हल्ला करुन त्याला तिथून हुसकावून लावले. शंकराजी नारायण याने कोकणात ठाण मांडून बसलेल्या मुघलांना तिथून पळवून लावले. स्वत: रामचंद्र अमात्याने प्रतापगड परत जिंकून घेतला. एकंदर मुघली ठाणी उधळून लावणे, किल्ले ताब्यात घेणे, गनिमी काव्याने मुघलांवर अचानक तुटून पडणे यात मराठ्यांना यश मिळत गेले आणि गनिमांचे धाबे दणाणले.

कोल्हापूरहुन पळालेला मुकर्रबखान सातार्‍यात जावून बसला होता. मे १६९० मध्ये संताजी व धनाजी त्याच्यावर चालून गेले आणि त्याला तिथून पळवून लावले. अनेक मुघल ठाणी या जोडीने उद्ध्वस्त केली. गनिमी युद्ध नीतीने त्यांनी मुघलांना सळो की पळो करुन सोडले. गर्भगळीत झालेल्या मुघलांकडून त्यांनी रोहिडा, तोरणा व राजगड परत मिळवले. १६९० साल संपेपर्यंत मराठ्यांनी अनेक किल्ले जिंकून परत घेतले. सातारा, परळी, राजमाची, विशाळगड, वसंतगड हे आधीपासून मराठ्यांकडेच होते.

रामचंद्रपंत अमात्य, शंकराजी नारायण, संताजी-धानाजी यांच्या पराक्रमाची बातमी सर्वदूर पसरली होती. त्यामुळे अनेक तरुण सैन्यात भरती होण्यास पुढे आले. राजारामाने स्वराज्याचे रक्षण करणार्‍यांना वतने देण्याचे जाहिर केले. स्वराज्य रक्षणासाठी सद्य परिस्थितीत हाच योग्य मार्ग होता. मराठ्यांचे धाडस पाहुन मुघलांना मिळालेले अनेक वतनदार परत स्वराज्यात सामिल झाले. औरंगजेबाचे स्वराज्यावरचे अधिपत्य कमी करण्यासाठी हे पाऊल फार महत्वाचे होते.

जिंजी स्वराज्याची राजधानी बनली होती. तिथून स्वराज्य रक्षणाच्या वेगात हालचाली होत होत्या. हे पाहून औरंगजेबाने आपला मुलगा कामबक्ष आणि वजीर असदखान यांना डिसेंबर १६९१ मध्ये जिंजीवर पाठवले. झुल्फिकारखान आधीच तिथे वेढा देवून बसला होता. लवकरच महाराष्ट्रातून संताजी-धनाजी मोठे लष्कर घेवून जिंजीला पोहोचले. त्यांनी डिसेंबर १६९२ मध्ये मुघलांची दाणादाण उडवली. त्यामुळे झुल्फिकारखानाने २२ जानेवारी १६९३ ला जिंजीचा वेढा उठवून तिथून काढता पाय घेतला.

जिंजीला झालेल्या या फजितीला घाबरुन कामबक्ष हताश झाला. बादशहा आपले मस्तक उडवेल ही त्याने धास्ती घेतली. पण पंचाहत्तरी ओलांडलेल्या म्हातार्‍या औरंगजेबाने त्याला अभय दिले. ११ मे १६९५ रोजी बादशाने भीमा नदीच्या काठावरील ब्रम्हपुरीत छावणी केली. पंढरपूरपासून ३० कि.मी. वरच्या या गावाचे नाव त्याने इस्लामपुरी ठेवले. प्रशस्त महा��, दरबार, सरदारांची घरे तिथे बांधण्यात आली. सर्व प्रवासात येसूबाई, शाहूराजे यांनाही सोबत नेले जायचे. घात करून कुणी त्यांना पळवून नेवू नये म्हणून बादशहाच्या निवासाशेजारीच त्यांना ठेवण्यात यायचे.

संताजी - धनाजी यांनी पराक्रमाची परिसिमा गाठलेली होती. मुघल सैन्य सतत त्यांच्या दहशतीतच असायचे. रामचंद्रपंत आणि शंकराजी नारायण यांनीही मुघलांना सळो की पळो करुन सोडले होते. या सर्वांचा मराठ्यांचे साम्राज्य परत उभे करण्यात प्रचंड वाटा होता.  

जिंजीला मुघलांच्या धडका चालूच होत्या. स्वराज्यातही त्यांनी किल्ले घेण्याचा सपाटा लावला होता. पण संताजी धनाजी व बाकी मराठ्यांनी मुघलांच्या छावण्यात उच्छाद मांडून त्यांना हैरान करुन सोडले होते. याचवेळी जिंजीत ९ जून १६९६ रोजी ताराबाईंना पूत्रप्राप्ती झाली. त्याचे नाव शिवाजी ठेवण्यात आले.                  

संभाजीराजांचे सेनापती म्हाळोजी घोरपडे नंतर त्यांची तिन्ही मुले संताजी, बहिर्जी आणि मालोजी यांनी स्वराज्यासाठी सर्वस्व वाहिले. १६९१ मध्ये राजाराम महाराजांनी संताजीला सेनापती केले होते. धनाजी वयाने संताजीपेक्षा मोठा होता. पण संताजीला सेनापती केल्यामुळे धनाजी आतून खूप दुखावला गेला होता. इ.स. १६९६ मध्ये संताजी आणि धनाजी मधील तंटा विकोपाला गेला होता. आयेवार कुटिया या ठिकाणी संताजी आणि धनाजीच्या सैन्यात घनघोर लढाई झाली. नागोजी मानेचा मेव्हणा अमृतराव निंबाळकर याला पकडून संताजीने हत्तीच्या पायी दिले. ही गोष्ट राजाराम महाराजांनाही आवडली नाही. संताजी त्यांनाही डोईजड वाटू लागला. २७ ऑक्टोबर १६९६ मध्ये संताजीचे सेनापती पद काढून धनाजी जाधवास ते देण्यात आले. या संधीचा फायदा बादशहाने करुन नाही घेतला तरच नवल! त्याने नागोजी मानेकरवी सातारा जवळ म्हसवड येथे जून १६९७ मध्ये बेसावध संताजीस ठार मारले. संताजी यावेळी नदीवर स्नान करत होते आणि निशस्त्र होते. त्याचवेळी नागोजीचे लोक त्यांच्यावर तुटून पडले आणि त्यांचा वध केला! या कामगिरीवर खूश होवून नागोजीला बादशहाने मनसब बहाल केली.

संताजी घोरपडेचा वध ही घटना मराठी इतिहासाची शोकांतिकाच होती! संताजी – धनाजी मध्ये बेबनाव झाला नसता तर इतिहास वेगळाच दिसला असता.                                                                                                            

औरंगजेबाला कशाही परिस्थितीत राजाराम अन जिंजी पाहिजे होती. त्याला वाटले होते की शिवाजी महाराज गेल्यानंतर मराठेशाही नष्ट होईल, संभाजीराजांना मारल्यावर मराठेशाही संपुष्टात येईल, पण त्यानंतर आठ नऊ वर्षाचा काळ जावूनही त्याचे स्वप्न पूर्ण होत नव्हते. १६९७ पर्यंत जुल्फिकारखान जिंजीच्या आसपासच रेंगाळत राहिला. औरंगजेब तर जिंजीसाठी जिद्दीवरच पडला होता. त्यामुळे जिंजीवरून कारभार चालवणे कठिण हो��ू लागले हे लक्षात घेवून डिसेंबर १६९७ मध्ये राजाराम महाराज जिंजीतून बाहेर पडले आणि सुखरुप २२ फेब्रुवारी १६९८ ला विशाळगडावर पोहोचले. जवळ जवळ आठ वर्ष जिंजीला मुघलांचा वेढा होता, पण मराठ्यांच���या अतुलनीय पराक्रम आणि मुत्सद्देगिरीमुळे राजाराम महाराजांना व जिंजीला काबीज करणे मुघलांना लवकर शक्य झाले नाही. राजाराम महाराज तिथून बाहेर पडल्यावरच ७ फेब्रुवारी १६९८ रोजी जिंजी किल्ला झुल्फिकारखानाने काबीज केला. यावेळी औरंगजेब ब्रम्हपुरी येथेच होता.

अदिलशाही, कुतुबशाहीवर ताबा मिळवूनही मुघलांना या विस्तीर्ण प्रदेशाचे संरक्षण करता आले नाही. मराठ्यांना आवर घालणे त्यांना शक्य झाले नाही. नाशिकपासून जिंजी-तंजावरपर्यंत मराठ्यांनी या काळात खूप धुमाकूळ घातला. महाराष्ट्रात रामचंद्रपंत अमात्य व शंकराजी नारायण यांनी कार्यक्षमपणे राजकारभार चालविल्यामुळे राजांची उणीव जनतेला भासली नाही. अन आता प्रत्यक्ष राजाराम महाराज महाराष्ट्रात आले होते. त्यामुळे मराठ्यांचा जोश वाढला होता. एप्रिल १६९८ पर्यंत राजारामराजे विशाळगडावरच होते. पण विशाळगड एका बाजूस पडत होते. रायगड मुघलांच्या ताब्यात होते. त्यामुळे बादशहाच्या हालचालीवर नजर ठेवण्यासाठी सातारा किल्ला सोयीचा असल्यामुळे ज्येष्ठ जाणकारांच्या सल्ल्याने त्यांनी सातारा किल्ल्यात स्थलांतर केले.

मुघलांच्या छावण्यावर हल्ले करुन दहशत पसरवणे व लूट जमवण्याचे काम धनाजी, रामचंद्रपंत, शंकराजी नारायण यांनी चालू ठेवले होते. धन कमी पडत होते म्हणून राजाराम महाराजांनी सुरतेवर स्वारी करण्याचे ठरवले होते. पण मुघलांच्या सतर्कतेमुळे त्यांना ते शक्य झाले नाही.

राजाराम महाराजांचा अंत : संभाजीमहाराज गेल्यापासून सतत आकरा वर्ष राजाराम महाराजांची धावपळच चालली होती. रायग़ड ते जिंजी आणि परत जिंजी ते सातारा हा प्रवास, अशा सततच्या धावपळीमुळे त्यांची तब्येत खालावली होती. त्यांचे सुरुवातीचे वय नजरकैदेतच गेले होते. त्यामुळे त्यांची मैदानी तयारी कमीच होती. घोड्यावरचा सरावही त्यांना कमीच लाभला. संभाजीराजांच्या तुलनेत शारीरिक दृष्ट्या ते कमजोरच होते. महारष्ट्रात परत आल्यावर पहिल्यांदाच प्रत्यक्ष कोकण, नगर, सोलापूर आदी भागात मोहिमेवर बाहेर पडलेल्या राजाराम महाराजांची प्रकृती ढासळली होती. त्यामुळे रामचंद्रपंतांनी त्यांना विश्रांतीसाठी सिंहगडावर आणले. पण आजार कमी न होता वाढतच गेला. या आजाराचे निमित्त झाले आणि त्यातच ३ मार्च १७०० रोजी रक्ताच्या गुळण्या होऊन राजाराम महाराज निधन पावले. औरंगजेबासारख्या बलाढ्य शत्रूपासून अतिशय कठिण काळात राज्याचे रक्षण करणारे अवघ्या ३० वर्ष वयाचे स्वराज्याचे तिसरे छत्रपती राजाराम महाराज अनंतात विलीन झाले.

मृत्यूसमयी बायका मुलेही त्यांच्या सोबत नव्हती. दोन बायका व दोन मुले पन्हाळगडावर होते तर दोघीजणी विशाळगडावर होत्या. त्यांची अंतीम क्रिया सिंहगडावरच जीवाजीराजे भोसले वावीकर यांच्या हस्ते करण्यात आली. शिवाजीराजांच्या नित्यपूजेचा बाण राजाराम महाराजंकडेच होता. त्यांच्या दहनविधीच्या जागीच त्याची स्थापना करुन तिथे छत्री बांधण्यात आली.

 छ. राजाराम महाराजांचा वंश :

पत्नी :

१.      जानकीबाई (प्रतापराव गुजर यांची कन्या) : १५ मार्च १६८० रोजी विवाह : अपत्ये – मुलगी सोयराबाई उर्फ सावित्रीबाई (राजाराम महाराजांच्या मृत्यूनंतर सती गेल्या)

२.      ताराबाई (से. हंबीरराव मोहिते यांची कन्या) : विवाह १६८३, अपत्ये - पूत्र शिवाजी (जिंजीला जन्म - ९ जून १६९६ रोजी)

३.      राजसबाई (कागलकर घाटगे यांची कन्या) : विवाह : ---   अपत्ये – पूत्र संभाजी (पन्हाळ्यावर जन्म – २६ मे १६९८ रोजी)

४.      अंबिकाबाई उर्फ अहल्याबाई (खानविलकर) : (राजाराम महाराजांच्या मृत्यूच्या बातमीने त्या विशाळगडावर सती गेल्या)

{याशिवाय सगुनाबाई पासून अनौरस पूत्र राजा कर्ण व एक मुलगी होती असा उल्लेख आहे. ही मुलगी सूर्याजी पिसाळच्या मुलास दिली होती.}  

अष्टप्रधान मंडळ :

१.      निळो मोरेश्वर पिंगळे : पेशवा

२.      कृष्णाजी अनंत सभासद : मुतालिक

३.      प्रल्हादपंत निराजी : प्रतिनिधी

४.      सेनापती : संताजी घोरपडे / धनाजी जाधव

५.      जनार्दनपंत हणमंते : अमात्य

६.      रामचंद्रपंत : हुकमतपन्हा / अमात्य

७.      तिमाजी रघुनाथ हणमंते : प्रतिनिधी (प्रल्हादपंत वारल्यानंतर)

८.      शंकराजी मल्हार नरगुंदकर : सचिव (काही काळ)

९.      शंकराजी नारायण : सचिव (२३/१०/१६९०)

१०.  श्रीकराचार्य कालगांवकर : पंडित

११.  रामचंद्र त्रिंबक पुंडे : मंत्री

१२.  महादजी गदाधर : सुमंत

१३.  बाळाजी सोनदेव : न्यायाधीश

१४.  कोन्हेर जगन्नाथ : न्यायाधीश (बाळाजी सोनदेव नंतर)

To be cont’d...

© नितीन म. कंधारकर

[masayoshi-kawaharablr]

हत्तीच्या प्रश्नांपुढे बिबट्याचा प्रश्न सोडवणे अवघड ,महविकास आघाडी सरकार...