#चटके | Explore Tumblr posts and blogs

bhoomikakalam · 1 year ago

Text

टूटा हुआ कांच क्या संकेत देता है।- Bhoomika kalam www.astrobhoomi.com

इसे सुनें टूटा हुआ शीशा इस बात का संकेत देता है कि आने वाला संकट टल गया है और आपका परिवार अब पूरी तरह से सुरक्षित है

कांच या शीशे के चटकने और टूटने को लेकर तमाम मान्यताएं पुराने समय से चली आ रही हैं. कुछ लोग इन्हें सच मानकर इनके नियमों को फॉलो करते हैं, वहीं कुछ लोग इस तरह की बातों को फिजूल मानते हैं. यहां जानिए इन मान्यताओं को लेकर धार्मिक और वैज्ञानिक मान्यताओं के बारे में. कांच या शीशे का टूटना अशुभ है या शुभ, जानिए धार्मिक और वैज्ञानिक मान्यताएं ! कांच या शीशा टूटना Follow us on social Twitter facebook linkedin instagram youtube देखा जाए तो कांच का टूटना एक सामान्य घटना है, ठीक वैसे ही, जैसे असावधानी बरतने ��र अन्य चीजें टूट जाती हैं, कांच भी एक वस्तु है जो टूट सकती है. लेकिन पुरानी मान्यताओं के अनुसार लोग कांच या शीशे के टूटने को अशुभ घटना मानते हैं और इसे आने वाले समय में बुरे समाचार से जोड़ते हैं.

लेकिन वास्तु के हिसाब से देखा जाए तो कांच या शीशे का टूटना अशुभ नहीं होता, बल्कि शुभ होता है. लेकिन टूटे कांच को घर में रखना जरूर अशुभ हो सकता है. यहां जानिए कांच और शीशे के टूटने को लेकर वास्तु शास्त्र में क्या कहा गया है और इस मामले में विज्ञान क्या कहता है?

शुभ होता है कांच या शीशे का टूटना वास्तु शास्त्र के अनुसार घर पर पड़ी कांच की कोई चीज या शीशा अगर किसी कारणवश टूट जाए, तो इसका मतलब है कि आपके घर पर कोई बड़ा संकट आने वाला था, जिसे कांच या शीशे ने अपने ऊपर ले लिया है. यानी अब मुसीबत टल चुकी है और आपका परिवार सुरक्षित हो गया है. इसके अलावा अचानक कांच या शीशे के टूटने का मतलब ये भी होता है कि आपके घर का कोई पुराना मसला अब समाप्त हो गया है. कुछ लोग कांच को लोगों की सेहत से भी जोड़ते हैं, ऐसे में कांच का चटकना या टूटना सेहत ठीक होने का संकेत हो सकता है. इन सभी बातों पर गौर किया जाए तो कांच या शीशे का टूटना एक शुभ संकेत माना जाना चाहिए.

घर में रखना अशुभ कांच का टूटना बेशक शुभ संकेत है, लेकिन टूटे या चटके कांच या शीशे को घर में रखना वास्तु के अनुसार अशुभ माना जाता है. ठीक उसी तरह जैसे टूटे बर्तनों में भोजन न करने की सलाह दी जाती है. मान्यता है कि टूटे कांच से सकारात्मक ऊर्जा का ह्रास होता है और घर में नकारात्मकता फैलने लगती है. ऐसे में तमाम परेशानियां घर में आती हैं. इसलिए अब कि बार घर में कभी अचानक से कांच टूट जाए तो बिना शोरशराबा किए, उस कांच को चुपचाप घर से बाहर फेंक दें.

क्यों माना गया अशुभ जानिए वैज्ञानिक वजह कांच बहुत नाजुक होता है और शुरुआती समय में इसे दूर देशों से मंगाया जाता था. तब ये बहुत महंगा हुआ करता था. इसकी उपलब्धता के लिए काफी रकम खर्च करनी होती थी और इसे मंगाने में समय भी अधिक लगता था. ऐसे में कांच को लोग संभालकर रखें और इसकी देखरेख में सावधानी बरतें, इसलिए इसके टूटने को लेकर तमाम तथ्यों को धर्म और सेहत से जोड़ दिया गया. चूंकि धर्म को लेकर लोगों के मन में हमेशा से ही आस्था रही है और सेहत के प्रति तब लोग काफी सजग हुआ करते थे, इसलिए वे इन तथ्यों में विश्वास करने लगे और समय के साथ ये विश्वास और मजबूत हो गया.

Tags Broken Glass

Broken Mirror

Mirror Vastu Dosh

0 notes

airnews-arngbad · 1 year ago

Text

Regional Marathi Text Bulletin, Chatrapati Sambhajinagar

Date – 07 December 2023

Time 7.10 AM to 7.20 AM

Language Marathi

आकाशवाणी छत्रपती संभाजीनगर

प्रादेशिक बातम्या

दिनांक ०७ डिसेंबर २०२३ सकाळी ७.१० मि.

****

विधीमंडळाच्या हिवाळी अधिवेशनाला आजपासून प्रारंभ

मराठवाडा आणि विदर्भाचा सर्वांगिण विकास करण्यासाठी सरकार कटिबद्ध-अधिवेशनाच्या पूर्वसंध्येला मुख्यमंत्र्यांची ग्वाही; विरोधी पक्षांचा सरकारच्या चहापानावर बहिष्कार

भारतरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबे��कर यांना ६८ व्या महापरिनिर्वाण दिनानिमित्त देशभरातून आदरांजली

आणि

विकसित भारत संकल्प यात्रेला नागरिकांचा प्रतिसाद

****

राज्य विधीमंडळाच्या हिवाळी अधिवेशनाला आजपासून नागपूर इथं सुरुवात होत आहे. सर्वसामान्य नागरिकांच्या हिताचे निर्णय घेण्याला आमच्या सरकारचं प्राधान्य असून, मराठवाडा आणि विदर्भाचा सर्वांगिण विकास करण्यासाठी सरकार कटिबद्ध असल्याची ग्वाही, मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांनी दिली आहे. अधिवेशनाच्या पूर्वसंध्येला ते नागपुरात पत्रकार परिषदेत बोलत होते. ��डचणीत सापडलेल्या शेतकऱ्याच्या पाठीमागे सरकार खंबीरपणे उभं आहे, कोणाचंही आरक्षण कमी न करता मराठा समाजाला न्याय देण्याची सरकारची भूमिका असल्याचा मुख्यमंत्र्यांनी पुनरुच्चार केला. उपमुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस, उपमुख्यमंत्री अजित पवार यावेळी उपस्थित होते.

हिवाळी अधिवेशनाच्या पार्श्वभूमीवर विरोधकांनी प्रसिद्ध केलेल्या पत्रकातले आरोप बिनबुडाचे असल्याचं फडणवीस यावेळी म्हणाले. विरोधकांनी आपल्या पत्रकामध्ये विदर्भ आणि मराठवाड्याकडे दुर्लक्ष केल्याचंही त्यांनी नमूद केलं. येत्या १९ डिसेंबरला कामकाज सल्लागार समितीची बैठक घेतल्यानंतर पुढील कामकाजाबद्दलचा निर्णय घेतला जाणार असल्याचं फडणवीस यांनी सांगितलं.

उपमुख्यमंत्री पवार यांनी यासंदर्भात बोलताना, महायुती सरकारनं आर्थिक शिस्त पाळण्याचा काटेकोर प्रयत्न केला असल्याचं नमूद करत, विरोधकांनी सरकारवर केलेल्या आरोपांचं खंडन केलं.

दरम्यान, अधिवेशनच्या पूर्वसंध्येला मुख्यमंत्र्यांच्या रामगिरी शासकीय निवासस्थानी चहापानाचा कार्यक्रम झाला. दोन्ही उपमुख्यमंत्र्यांसह विधिमंडळ सदस्य यावेळी उपस्थित होते.

****

विरोधी पक्षांनी मात्र सरकारच्या चहापानावर बहिष्कार टाकला. राज्यातला शेतकरी दुष्काळ, पाणीटंचाई आणि अवकाळी पावसाचे चटके सहन करत असताना, सरकारच्या चहापान कार्यक्रमास उपस्थित राहणं हा शेतकऱ्यांप्रती द्रोह ठरेल, त्यामुळे चहापानावर बहिष्कार टाकण्याची भूमिका महाविकास आघाडीने घेतली आहे, असं विधानसभेचे विरोधी पक्षनेते विजय वडेट्टीवार यांनी सांगितलं. ते नागपुरात पत्रकार परिषदेत बोलत होते. यावेळी विधान परिषदेतले विरोधी पक्षनेते अंबादास दानवे, राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्षाचे जयंत पाटील, काँग्रेस पक्षाचे अशोक चव्हाण तसंच महाविकास आघाडीतल्या घटक पक्षाचे मान्यवर उपस्थित होते. सरकारने ४० तालुक्यात केलेली दुष्काळी मदत ही राजकीय हेतूने प्रेरित असल्याचा आरोप दानवे यांनी यावेळी केला. सर्व तालुक्यात दुष्काळाची मदत जा��ीर झाली पाहिजे, अशी आग्रही मागणी त्यांनी केली.

****

या अधिवेशनात सरकार नऊ विधेयकं सादर करणार आहे. यामध्ये पुरवणी मागण्यांसह शेतजमीन कमाल धारणा सुधारणा विधेयक, महाराष्ट्र वस्तू आणि कर सेवा सुधारणा विधेयक, तसंच छत्रपती संभाजीनगर आणि धाराशिव जिल्ह्यांच्या नावातल्या बदलानुरुप सुधारणेसाठी सार्वजनिक विद्यापीठ सुधारणा विधेयक, आदी विधेयकांचा समावेश आहे. याशिवाय तीन इ - अध्यादेश, संयुक्त समितीकडे पाठवलेली सात विधेयकं तसंच विधानसभेत दोन आणि विधान परिषदेत प्रलंबित असलेलं एक विधेयक संमत करून घेण्याचा सरकारचा प्रयत्न आहे.

****

लोकसभेत काल जम्मू काश्मीर आरक्षण विधेयक २०२३ आणि जम्मू काश्मीर पुनर्गठन संशोधन विधेयक २०२३ संमत करण्यात आलं. जम्मू काश्मीर आरक्षण विधेयकांतर्गत अनुसूचित जाती- जमाती तसंच सामाजिक आणि आर्थिकदृष्ट्या मागास लोकांसाठी, खाजगी संस्थांच्या नोकरीत तसंच प्रवेशाबाबत आरक्षण दिलं गेलं आहे.

****

गुजरातच्या गरब्याचा युनेस्कोच्या सांस्कृतिक वारसा यादीत समावेश झाला आहे. युनेस्कोच्या यादीत समावेश झालेला हा भारताचा १५ वा वारसा आहे.

****

भारतरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांना काल ६८ व्या महापरिनिर्वाण दिनानिमित्त देशभरातून आदरांजली वाहण्यात आली.

मुंबईत चैत्यभूमीवर राज्यपाल रमेश बैस, मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे, उपमुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस, उपमुख्यमंत्री अजित पवार यांनी बाबासाहेबांच्या स्मृतीला अभिवादन केलं. माजी मुख्यमंत्री उद्धव ठाकरे यांनीही चैत्यभूमीवर जाऊन बाबासाहेबांना अभिवादन केलं. चैत्यभूमीवर काल लाखोंचा जनसागर लोटला होता.

छत्रपती संभाजीनगर इथं डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठात, ‘सेवानिवृत्त सनदी अधिकारी ई. झेड. खोब्रागडे यांचं, “डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आणि भारताचं संविधान” या विषयावर व्याख्यान झालं.

छत्रपती संभाजीनगर शहरात भडकल गेट परिसरात बाबासाहेबांच्या पुतळ्याला अभिवादन करण्यासाठी काल सकाळपासून विविध पक्ष संघटना तसंच नागरिकांनी मोठी गर्दी केल्याचं दिसून आलं. फेस ऑफ आंबेडकर राईट मुव्हमेंट या सामाजिक संस्थेच्या वतीने 'एक वही एक पेन' हा उपक्रम राबवण्यात आला. अनेक सामाजिक संघटनांच्या वतीनं रक्तदान शिबीर, आरोग्य तपासणी शिबीर भरवून बाबासाहेबांना अभिवादन करण्यात आलं.

लातूर शहरात पानगाव इथं बाबासाहेबांच्या अस्थिकलशाला जिल्हाधिकारी वर्षा ठाकूर-घुगे, जिल्हा पोलीस अधिक्षक सोमय मुंडे यांनी अभिवादन केलं.

बीड इथं तहसील कार्यालयात जिल्हा माहिती अधिकारी प्रशांत दैठणकर यांनी बाबसाहेबांच्या प्रतिमेस पुष्पांजली अर्पण केली.

नांदेड इथं बाबासाहेबांच्या पु��ळ्याला विविध पक्ष, संघटना, संस्थांच्या वतीनं अभिवादन करण्यात आलं. जिल्हाभरात रक्तदानासह विविध उपक्रम राबवण्यात आले.

परभणी इथं जिल्हाधिकारी कार्यालयासमोर डॉ बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या पुतळ्या समोर महावंदना तसंच पंचशील ध्वजारोहण करण्यात आलं, समता सैनिक दलाच्या वतीनं समता फेरी काढण्यात आली.

धाराशिव इथं जिल्हाधिकारी डॉक्टर सचिन ओंबासे यांनी बाबासाहेबांच्या पुतळ्याला पुष्पहार अर्पण करून अभिवादन केलं. यावेळी प्रसेना प्रतिष्ठानच्या वतीनं घेण्यात आलेल्या रक्तदान शिबिरात ११० जणांनी रक्तदान केलं.

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ उपपरिसरात, महापरिनिर्वाण दिनानिमित्त ढोकी इथल्या वसंतराव काळे महाविद्यालयाचे प्राचार्य डॉ हरिदास फेरे यांचं व्याख्यान झालं.

****

विकसित भारत संकल्प यात्रा काल छत्रपती संभाजीनगर इथल्या भूमि अभिलेख कार्यालय परिसर आणि हिमायत बाग अशा दोन परिसरात पोहचली. या यात्रेला ज्येष्ठ नागरिक आणि महिलांचा मोठा प्रतिसाद मिळाला. केंद्रीय संचार ब्युरोचे व्यवस्थापक संतोष देशमुख आणि सहाय्यक क्षेत्रीय प्रचार अधिकारी प्रदीप पवार यांनी नागरिकांना विविध योजनांची माहिती दिली.

****

जालना इथं विकसित भारत संकल्प यात्रेदरम्यान अनेक लाभार्थी अनुभव कथन करत आहेत. यापैकी प्रियंका डोईफोडे आणि कैलास शेजूळ यांनी आपल्याला झालेल्या लाभांची माहिती दिली.

****

भारत आणि इंग्लंड महिला क्रिकेट संघादरम्यान तीन टी - ट्वेंटी क्रिकेट सामन्यांच्या मालिकेतल्या काल मुंबईत झालेल्या पहिल्या सामन्यात भारताचा ३८ धावांनी पराभव झाला. इंग्लंडनं प्रथम फलंदाजी करत निर्धारीत षटकांत सहा बाद १९७ धावा केल्या, प्रत्यूत्तरादाखल भारतीय महिला संघ निर्धारीत षटकांत सहा बाद १५९ धावाचं करु शकला. या मालिकेतला पुढील सामना येत्या शनिवारी मुंबईत खेळला जाणार आहे.

****

हिंगोली इथल्या कुलस्वामिनी महिला अर्बन क्रेडिट सोसायटीत झालेल्या दहा कोटी रुपयांच्या अपहारप्रकरणी क्रेडिट सोसायटीच्या १६ जणांवर गुन्हा दाखल करण्यात आला आहे. यामध्ये संचालकांसह व्यवस्थापक तसंच लेखापाल आदींचा समावेश आहे.

****

आंतरराष्ट्रीय पौष्टीक तृणधान्य वर्षानिमित्त धाराशिव इथं काल मिलेट रॅली अर्थात तृणधान्य फेरी काढण्यात आली. कृषी विभागाचे अधिकारी आणि कर्मचाऱ्यांसह शालेय विद्यार्थी या फेरीत सहभागी झाले होते. यावेळी सर्वांना अल्पोपाहारात ज्वारीचा हुरडा, चटणी, तसंच राजगिरा आणि नाचणी लाडू देण्यात आले.

****

नांदेड जिल्हा परिषदेच्‍या मुख्य कार्यकारी अधिकारी मीनल करनवाल यांनी लोहा तालुक्यात जानापुरी ग्रामपंचायतीला का�� भेट दिली. गावस्‍तरावरील स्‍वच्‍छता, सांडपाणी आणि घनकचरा व्‍यवथापन, जल जीवन मिशन आदी कामांची त्यांनी यावेळी पाहणी केली.

****

0 notes

bharatlivenewsmedia · 2 years ago

Text

यवतमाळ: यवतमाळ मध्ये अघोरी प्रकार, पाच दिवसांच्या बाळाला दिले गरम चटके

https://bharatlive.news/?p=105678 यवतमाळ: यवतमाळ मध्ये अघोरी प्रकार, पाच दिवसांच्या बाळाला दिले गरम ...

0 notes

dainiksamachar · 2 years ago

Text

आरसीबी ने डिफेंड किया इस सीजन का सबसे छोटा स्कोर, 127 रन नहीं बना पाई लखनऊ

लखनऊ: लखनऊ सुपर जायंट्स और रॉयल चैलेंजर्स बैंगलोर के बीच 1 मई सोमवार को एक रोंमांचक लो स्कोरिंग मुकाबला देखने को मिला। इकाना स्पोर्टस स्टेडियम की पिच बल्लेबाजों के लिए काल साबित हुई। यह लो स्कोरिंग इंकाउंटर आरसीबी के हक में रहा। आरसीबी ने लखनऊ को उन्हीं के घर में घुसकर 18 रन से हरा दिया। आरसीबी पहले बल्लेबाजी करते हुए 130 रन भी नहीं बना पाई थी। इसके बावजूद वह यह मैच जीतने में सफल रहे। आइये ऐसे में जानते हैं कि इस रोमांच से भरपूर मैच में आखिर क्या-क्या घटा।आरसीबी ने पहले बल्लेबाजी करते हुए बनाए 127 रनआरसीबी के कप्तान फाफ डु प्लेसिस ने बॉलिंग पिच ��र टॉस जीतकर पहले बल्लेबाजी करने का फैसला किया था। ऐसे में आरसीबी गिरते-पड़ते निर्धारित 20 ओवर में 9 विकेट के नुकसान पर 126 रन बनाने में सफल रही। विराट कोहली (31), फाफ डु प्लेसिस (44) ने टीम को इस टोटल तक पहुंचाने में अहम भूमिका निभाई। वहीं लखनऊ के लिए 3 विकेट लेने वाले नवीन-उल-हक सबसे सफल गेंदबाज रहे। इसके अलावा रवि बिश्नोई और अमित मिश्रा ने भी 2-2 विकेट अपने नाम की। कृष्णप्पा गौतम को भी एक सफलता मिली।आरसीबी ने इस सीजन का सबसे छोटा स्कोर किया डिफेंडआरसीबी ने लखनऊ सुपर जायंट्स के खिलाफ आईपीएल 2023 का सबसे छोटा टोटल डिफेंड किया है। लखनऊ के बल्लेबाज आरसीबी की खूंखार गेंदबाजी के सामने पूरी तरह से फ्लॉप रहे। वह 127 रन के लक्ष्य का पीछा करते हुए पूरे 20 ओवर भी नहीं खेल पाए और 108 रन के स्कोर पर ऑल आउट हो गए, जिसके चलते वह 18 रन से मुकाबला हार गए। लखनऊ की तरफ से सर्वाधिक 23 रन कृष्णप्पा गौतम ने बनाए। वहीं जोश हेजलवुड और करण शर्मा ने 2-2 विकेट चटके। जबकि मोहम्मद सिराज, ग्लेन मैक्सवेल, वानिंदु हसरंगा और हर्षल पटेल को भी 1-1 सफलता मिली।बैंगलोर की यह इस सीजन की पांचवी जीत थी। इस जीत के चलते वह अंक तालिका में पांचवे पायदान पर आ गए। वहीं लखनऊ की इस सीजन चौथी हार थी। बता दें कि प्वॉइंट्स टेबल में पांच टीमें 10 अंक के साथ हैं। सबके बीच में बस नेट रन रेट का ही फरक है। http://dlvr.it/SnN7sy

0 notes

fitsportsindia · 2 years ago

Link

#cricket #ravindrajadeja #icc

0 notes

recipesforfoodie · 3 years ago

Text

मालवणातील सगळ्यात उत्तम, चविष्ट आणि गोड पदार्थ म्हणजे शिरवाळे किंवा नारळाच्या दुधातील शेवया. माझी आजी कोकणातली ती नेहमी म्हणायची नागपंचमीला नेहमी उकडीचे पदार्थ बनवायचे. फोडणी द्यायची नाही, नाहीतर नागराजाला चटके बसतात. मग त्यादिवशी सकाळी शिरवाळे आणि पातोळ्या. आणि रात्री साधं वरण भात. असा बेत असायचा. चला हा झाला आठवणींचा भाग आता रेसिपी कडे वळूया. आज आपण शिरवाळे बनवूया, चला येताय ना.....

#शिरवाळे #नारळाच्या दुधातील शेवया #Sweet Rice Noodles #Rice Noodles

1 note · View note

saurabhlimsakre-blog · 6 years ago

Text

_ _ _ 1 (23/03/2019)

आज शाम की चाय पीते हुए मुझे अपने बचपन की यादों का साथ मिल गया। और मैं उनकी उंगली थामे निकल पड़ा उस बेफिक्री, बेपरवाह दुनिया में जहां न किसी बात का डर हुआ करता था न किसी की परवाह। शाम को स्कूल से लौटकर खाना खत्म करने की जल्दी थी ताकि खेलने के लिए ज्यादा समय मिल सके। घर से निकलते ही वो अल्हड़पन बाहर आ जाता था। ज़रा गलियों में नज़र दौड़ाई तो खुद को गलियों में कंचे लिए भैया के पीछे भागता हुआ पाया। थोड़ी देर बाद पतंग लिए हुड़दंग मचाते बच्चों के झुण्ड में तो एक बार के लिए खुद को पहचान ही नही पाया। अब शाम हो चली थी। खुद को और भैया को अपने कपड़े ठीक करते और बाल पर हाथ फेरते देख मैं हंसी रोक ही नही पाया। जब हमारी धूल मे सने कपड़े और हाथ पैर में लगी मिट्टी देखकर आई (मम्मी) को बिगड़ना ही था तो हम क्यों इतनी तकलीफ़ उठा रहे थे।

ये सब सोचते-सोचते मैं कब अपनी दादी के पास पहुंच गया पता ही नही चला। अब विचारों और यादों को राह थोड़ी ही न होती है। मेरी दादी अक्सर मेरे बालों पे हाथ फेरा करती थी और कुछ गुनगुनाती रहती थीं। मुझे उनका ऐसे मेरे सर ��र हाथ फेरना अच्छा लगता था। मैं भी अपनी आँखें बन्द करके यूँ ही उनकी गोद में सर रखकर लेटा रहता था। वैसे तो वो हमेशा कुछ न कुछ गुनगुनाती रहती थीं लेकिन एक गीत मैंने अक्सर उन्हें गुनगुनाते हुए सुना था। वो गीत शायद उनके दिल के बेहद करीब था। तब तो मैं उस गीत को लोरी की तरह सुनकर उसका आनन्द लेता था। लेकिन जब थोड़ी समझ बढ़ी और फिर वो गीत सुना तो लगा कि ज़िन्दगी का फ़लसफा इससे बेहतर और इतनी सादगी से तो कहा या समझाया ही नही जा सकता। उस गीत की कुछ पंक्तियाँ मैं यहाँ लिख रहा हूँ :

अरे! संसार संसार, जसा तवा चुल्ह्यावर

आधी हाताला चटके तेव्हां मिळते भाकर !

ज़िन्दगी को बारीकी से परखती और इसकी तमाम पेचिदिगीयों को सरलता से व्यक्त करने मे सक्षम ये पंक्तियां खुद में सम्पूर्ण मानव जीवन का सार लिए हुए है।

इसका अर्थ है :

ये संसार किसी चूल्हे के ऊपर रखे तवे की भांति है। जिस प्रकार बिना हाथ जलाये तवे से रोटी निकालना कठिन है ठीक उसी प्रकार ज़िन्दगी की किसी भी परेशानी का सामना उससे डटकर ही किया जा सकता है। बिना उनसे लड़े कोई भी सफलता नहीं मिल सकती। यदि हमें सफल होना है तो कठिनाइयों से लड़ना ही पड़ेगा। और तभी असली मायने में हमें सफलता का आनन्द मिलेगा।

हम अक्सर चीज़ों को टालना चाहते हैं। अपनी परेशानियों और कठिनाइयों से बचना चाहते हैं। और हम ऐसा सोचते हैं कि ऐसा करने से हमारी कठिनाइयां हमसे दूर हो जाएंगी। लेकिन खुद सोचें क्या कभी ऐसा हुआ है। नहीं न? बिना कठिनाइयों का सामना किये उनसे पार नही पाया जा सकता।

टालने से या नज़रअंदाज़ करने से वो कुछ समय के लिए हमारी आँखों से ओझल जरूर हो जाती हैं लेकिन कभी न कभी ये वापस जरूर आती हैं और हो सकता है तब ये और भी बड़ी हों।

इसलिए परेशानियों से दूर भागने के बजाय हमें चाहिए कि हम उनका डटकर सामना करें। ज़िन्दगी हमें कई चुनौतियां देती है। हमें हर मोड़ पर परखती है। अगर हम अपनी छोटी छोटी मुश्किलों को हराते चलें तो आगे आने वाली बड़ी से बड़ी चुनौतियां भी हमारे आगे घुटने टेक देंगी। इतनी बड़ी बात इन दो पंक्तियों में क्या खूब कही है।

शायद ज़िन्दगी के इसी मायने को मुझे समझाने के लिए दादी अक्सर इसे गुनगुनाया करती थीं।

1 note · View note

vaibhavvaidya5233 · 2 years ago

Text

Showing posts with label सामाजिक. Show all posts

Friday, October 14, 2022

आरक्षणाचा पुनर्विचार आवश्यक?

भारतात आरक्षण हा नेहमीच कळीचा मुद्दा राहिलेला आहे. खरे तर हा समाजकारणाचा, समतेच्या तत्वावर सामाजिक व्यवस्थेमुळे वंचित-शोषित राहिलेल्या वर्गांच्या सामाजिक उत्थानाचा, मुख्य प्रवाहात येत आत्मसन्मान मिळण्याचा विषय. आरक्षण ही संकल्पनाच मुळात व्यवस्थेत मागे पडलेल्यांना विशेष संधी देत सर्वांच्या बरोबरीने पुढे घेण्यासाठी वापरलेली क्लुप्ती म्हणून जन्माला आली. त्यासाठी अशा वंचित घटकांना मागासपनातून बाहेर पडण्याची संधी मिळावी यासाठी सरकार त्यांच्यासाठी विशेष प्रावधाने करते. किंबहुना ती कल्��ाणकारी सरकारची जबाबदारी आहे असेही मानले जाते. प्रगत देशांतही “Positive discrimination” हे तत्व वापरले जाते. तत्वता: आरक्षनाचा हेतूच मुळात असलेले मागासलेलेपण दूर करण्यासाठी आहे, समाज मागासच रहावा यासाठी नाही हे पण आधी लक्षात घेतले पाहिजे.

म्हणजेच हा सामाजिक विषय आहे. पण भारतात हा मुख्य विषय बाजूला पडून हा विषय राजकारणाचा विषय कधी बनला हे जनतेच्या लक्षातच आले नाही. आरक्षणाचे मुलतत्व जाणून बुजून विसरले जावून संधीसाधू राजकारणाच्या नादात ‘आरक्षण’ हा राजकारणप्रणीत सामाजिक लढ्यांचा आणि म्हणूनच सामाजिक विद्वेष वाढवण्याच्या खेळीचे एक साधन बनून गेला. जवळपास सर्वच भारतीय समाज स्वत:ला सामाजिक मागास म्हणवून घेत, तशी सर्वेक्षने करवून घेण्याचा आग्रह धरत आरक्षणाच्या कक्षेत येनकेनप्रकारेन येण्यासाठी संघर्ष करू लागले. जातीय नेते आणि जातीचे विचारवंत आपली जात कशी मागास आहे आणि आरक्षण हा आमचा कसा हक्क आहे यासाठी रस्त्यावर उतरू लागले. न्यायालयाचे दरवाजे ठोठावू लागले किंवा राजकीय शक्ती वापरत आरक्षणाचे लाभ मिळवण्यासाठी विधीमंडळांना वापरू लागले. ज्यांना जातीच्या आधारावर मागास ठरवून घेता येणे अशक्य होते असे समाज आरक्षणाचा आधार आर्थिक असला पाहिजे असा आग्रह धरू लागले आणि तसे आरक्षण मिळवण्यात तात्पुरते का होईना यशस्वीही झाले. यातून आरक्षणाच्या रांगेत उभे असलेल्या समाजांना (किंबहुना नेत्यांना) राजकीय लाभालाभ मिळाले असले तरी सामाजिक प्रश्न सुटन्याऐवजी सामाजिक वीण विस्कटन्यास मात्र हातभार लागला हे मात्र स्पष्ट आहे. यातून आरक्षणाचे घटनात्मक मुलतत्व यात बाजूलाच राहिले असल्याचे चित्र आपल्याला दिसेल.

भारतात संधी मिळणे किंवा नाकारली जाणे हेच मुळात जातीय आधारावर झालेले असल्याने आरक्षणासाठी जात हाच मुख्य आधार असणार हे उघड होते. दुसरी बाब मग यामुळे जातीनिर्मुलन कसे होईल हा. पण जेंव्हा भारतात आरक्षणच नव्हते तेंव्हा कोठे जाती निर्मुलन झाले? तेंव्हा का जाती अधिकच बंदिस्त आणि घट्ट झालेल्या होत्या? त्यामुळे आरक्षणामुळे जाती अजूनच बंदिस्त होतील या तर्कात तसा अर्थ नाही. आजही जातीभेदाचे चटके भोगावे लागणारे असंख्य समाजघटक आहेत. आरक्षण त्यांना किमान जगण्याचा मानसिक आधार देत व्यवस्था त्यांच्या हितसंबंधाची काळजी घेत असल्याचा (अनेकदा भ्रमात्मक असला तरी) भास देते. जाती निर्मुलन कसे होणार ही चिंता सोडवण्याचे मार्ग आरक्षण रद्द करण्यात नाहीत. ते मार्ग वैचार��क व मानसिकता बदलात असून जातीसंबंधीचे पूर्वग्रह बदलण्यात आहे, कारण आरक्षणविरोधाचा पायाच मुळात जातीद्वेष व संधी नाकारण्याच्या प्रवृत्ती आहेत हे आपल्या लक्षात येईल.

जातींची निर्मिती ही मुळात व्यवसायाधारीत आहे व त्या त्या व्यवसायांच्या उत्थान-पतनातून निर्माण झालेली विपरीत स्थिती जातीव्यवस्था बनवत ती घट्ट करत नेण्यात झाली आहे. आपापल्या व्यवसायात नवा स्पर्धकच नको या प्राथमिक भावनेतून जातीत (व्यवसायात) अन्य नवख्यांना प्रवेश देणे जसे बंद झाले जातीव्यवस्था (व्यवसायव्यवस्था) बंदिस्त झाली. ढासळत गेलेली अर्थव्यवस्था या स्थितीला प्राधान्याने जबाबदार होती. गेल्या हजार वर्षात या अर्थ स्थितीत फरकच न पडल्याने तात्पुरते व्यवस्था म्हणून बंदिस्त झालेली जातीव्यवस्था कठोर व अन्यायी होत गेली. सर्व समाजांना याची लागण झाल्याने आणि औद्योगीकरणाच्या काळात बदलत्या जगाशी स्पर्धा करण्यात सपशेल अपयशी ठरलेले हे व्यावसायिक संघ देशोधडीला लागणार ह उघड होते. यातून बाहेर पडण्यासाठी जे आर्थिक धोरण यायला हवे होते ते सत्ताधा-यांनी आणायचा अभावानेच प्रयत्न केला. जात हे जरी आर्थिक नसले तरी सामाजिक सुरक्षेचे साधन आहे या जाणीवेतून जातभावना उद्रेकत गेल्याचे चित्र आपण आजही पाहतो. ज्यांना जातीमुळे आणि वर्णामुळे सामाजिक आणि आर्थिक वर्चस्व टिकवता येणे सहज शक्य होते ते तर मुळीच जात अथवा जातभावना सोडणे शक्य नव्हते. अशा जातींच्या आपापल्या सुरक्षा अथवा वर्चस्वाच्या संकल्पनांतून भारतीय समाज आकाराला आलेला असल्याने आरक्षणाचा मूलाधार जात हाच असणार हे उघड होते. जातीनिर्मुलन हा आरक्षणाचा हेतू असूच शकत नव्हता. ते शक्यही नाही.

जातींच्या आधारावर आरक्षण नको तर ते आर्थिक आधारावर असावे कारण आता अनेक कथित वरिष्ठ जातीही दरिद्र झाल्या आहेत असा एक युक्तिवाद आहे. पण आर्थिक आधार म्हणजे काय? दारिद्र्याची नेमकी व्याख्या काय करणार? शिवाय आर्थिक निकष निश्चित करणे, त्यानुसार आरक्षणाचे प्रमाण ठरवणे व ते वितरीत करणे ही एक अत्यंत गुंतागुंतीची प्रक्रिया आहे. गरीबी ही सापेक्ष बाब असल्याने व ती तशी सर्वच समाजघटकांत कमी-अधिक प्रमाणात विखुरलेली असल्याने, आर्थिक आधारही सामाजिक संघर्षाचा नवा केंद्रबिंदु बनुन जावू शकतो, हेही आपल्याला लक्षात घेणे आवश्यक आहे.

खरे तर आरक्षणाची सामाजिक चर्चा करायची तर आरक्षित घटकांना आरक्षणाचा कितपत लाभ झाला, त्यांचे सामाजिक उत्थान झाले काय, झाले नसल्यास का झाले नाही आणि आरक्षणाचा हेतू सफल होत नसेल तर का होत नाही आणि आहे त्या व्यवस्थेत काही बदल करणे आवश्यक आहे काय यावर चर्चा व्हायला हव�� होती. पण ती तशी झालेली नाही हे एक वास्तव आहे.

वास्तव हे आहे कि आरक्षित प्रवर्गातील सर्वच जातींना आरक्षणाचे समान लाभ मिळत नाहीत, त्यातील बलिष्ठ जाती आरक्षणाचे अधिक लाभ घेत इतरांना वंचित ठेवतात या दबक्या स्वरात का होईना तक्रारी सुरु झाल्या आहेत. त्यामुळे विशिष्ट प्रवर्गासाठी असणा-या आरक्षणातून आपल्या जातीला तोडून आरक्षण द्या अशाही मागण्या त्यामुळे पुढे आहेत. समान संधी हे आरक्षणाचे मुलतत्व येथे आरक्षित प्रवर्गांतील काही जाती (आणि त्या त्या जातीत असणारे उच्च वर्गीय) ठोकरून लावत आपल्याच ताटात अधिक कसे येईल याचे पद्धतशीर प्रयत्न करत आरक्षणाच्या तत्त्वालाच हरताळ फासत असल्याचे चित्र समोर येते आहे.

शिवाय एकदा आरक्षणाचा लाभ घेतलेले कुटुंब पिढ्यानुपिढ्या आरक्षणाचा लाभ घेत राहिल्याने त्याच जाती अथवा प्रवर्गातील अन्य गरजवंताची वर्णी आरक्षणात लागण्याची व प्रगती साधण्याची शक्यता मावळून जात्ते. यासाठी एका परिवारातील व्यक्तीना आरक्षणाचा लाभ हा अधिकाधिक दोन पिढ्यांपर्यंतच घेता यावा तरच आरक्षणाचा प्रवाह इत��ांकडेही वळू शकेल अशी तरतूद करणे आता आवश्यक झाले आहे. शिवाय आरक्षणाची टक्केवारी ५०% हुन अधिक न वाढू देता उलट ती कशी कमी करत नेता येईल हे पाहिले पाहिजे. एके दिवशी मुळात आरक्षणाचीच गरज राहणार नाही हे पहावे लागेल.

खरे तर आरक्षित घटकांपैकी एकही समाजघटक आरक्षणामुळे जर सामाजिक मागासपणातून बाहेर पडला नसेल तर आरक्षणच निरर्थक होऊन जाते. आरक्षणामुळे सामाजिक मागासपण कमी होण्याऐवजी ते वाढतच राहणार असेल तर समूळ आरक्षणाच्याच धोरणाचा पुनर्विचार करणे अत्यावश्यक बनून जाते व त्यासंबंधाने अधिक चिंतन करण्याची गरज आहे.

0 notes