vrouwenindecultuurgeschiedenis

[vrouwenindecultuurgeschiedenis]

Constance Marie Charpentier (1767 - 1849) was een Franse schilderes. Ze valt met haar geboorte en carrière nog in de 18e eeuw. Desondanks is zij qua stijl de Renaissance en Barok ver vooruit en valt haar werk onder de stijl classicisme.  Met classicisme werd er teruggekeken naar de klassieke oudheid van de Romeinen en Grieken. Officieel is het een deel van de barok, maar de stijl is het tegenovergestelde. Desondanks ze uit een standaard gezin komt, stuurde haar ouders haar naar een leermeester. Hierna volgende er meerderen. De stijl van hen nam ze over, dat valt te categoriseren onder ‘neoclassicistisch met als specialisatie portret en genrestukken. Ze wordt gezien als een belangrijke vrouwelijke naam in haar tijd. Een paar bekende werken: 

La Mélancolie (1805)

Landschap

[vrouwenindecultuurgeschiedenis]

Maria Theresia von Paradis (1759-1824) was een Oostenrijks pianiste, zangeres, componiste en muziekpedagoge. Op haar vijfde verloor ze haar gezichtsvermogen al. Desondanks kreeg ze een brede muziekopleiding en kreeg les in muziektheorie, componeren, piano en zang. Ze reisde veel en bezocht onder andere de Mozarts in Salzburg. Het kan goed zijn dat Mozart zijn 18e pianoconcert voor haar componeerde. Zelf trad Maria Theresia veel op, haalde goede rescenties binnen en speelde ook voor de koning en kroonprins. Ook ontmoette ze Bach in Hamburg tijdens haar rondreizen door West Europa. Uiteindelijk besloot ze terug naar Praag te gaan en produceerde hier haar opera Rinaldo und Alcina. Haar beroemdste werk is de Sicilienne. Ze componeert vijf opera’s en drie cantates, waarna ze zich meer richt op lesgeven. In 1808 stichtte ze haar eigen muziekschool in Wenen, waar ze zang, piano en muziektheorie doceerde aan meisjes.

[vrouwenindecultuurgeschiedenis]

Corona Schröter (1751-1802) was een Duitse musici. Ze stond het meest bekend om haar carrière als zangeres, maar componeerde ook liederen, waarin ze teksten van Friedrich Schiller en Johann Wolfgang von Goethe omzette naar muziek. Op jonge leeftijd ving ze de aandacht van opera en singspiel componist Johann Adam Hiller, die gefrustreerd was over de slechte educatie die vrouwen kregen. Hij opende zijn eigen school, waar Schröter opbloeide als zangeres en genoot van een techniek die geen schade aanbracht op haar stembanden. Men schreef haar een intensiteit toe waar velen jaloers op waren. Tijdens haar studie raakte Schröter bevriend met von Goethe, die haar meenam naar Weimar om te zingen aan het hof van de hertogin Anna Amalia. Hier raakte ze ook geinteresseerd in het amateuristische hof theater, waar ze veel in producties speelde die door Goethe geschreven waren. Goethe prees haar voor het vormen van theater in Weimar en hemzelf. In de laatste jaren van haar leven gaf ze les in acteren en zang, iets wat ze oppikte nadat ze vertrok uit het hof. Ze heeft veel liederen, duetten en twee drama’s geschreven. Twee collecties liederen publiceerde ze zelf. 

[vrouwenindecultuurgeschiedenis]

Maddalena Laura Lombardini Sirmen  (1745-1818) was een Italiaans componist die tevens zelf zong en viool speelde. Vanaf haar zevende werd ze aangenomen om een muziekopleiding te volgen bij een weeshuis, waar veel werd gemusiceerd door meisjes en vrouwen om geld binnen te halen. Hier leerde ze zingen en bespeelde alle instrumenten die beschikbaar waren. Lombardini was al snel bekend buiten Venetië, onder andere bij componist Guiseppe Tartini. Bij hem studeerde ze voor twee maanden in een weeshuis in Padua en was een van zijn laatste leerlingen. Ze nam zijn esthetiek over in haar eigen composities en maakte onder zijn leiding kennis met het werk van Arcangelo Corelli. Omdat meisjes in het weeshuis niet toegestaan waren een eigen artestieke carrière te maken kon ze alleen ontsnappen door non te worden of te trouwen, wat uiteindelijk lukte toen ze violist Lodovico Sirmen huwde, die concertmeester was bij de Santa Maria Maggiore in Bergamo. Het echtpaar ging op tournee door Europa, omdat Lombardini niet mocht optreden in Venetië door haar opleiding in de weeshuizen. Uiteindelijk werden werken van haar ook gedrukt en debutteerde ze als zangeres in een opera.

[vrouwenindecultuurgeschiedenis]

Marie-Madeleine Guimard (1743 - 1816) was een grote naam in de balletwereld toen Lodewijk XIV aan de macht stond in Frankrijk. Vijfentwintig jaar lang stond zij aan de top van het Parijse Opera. Maar haar liefdesaffaires maakte haar meer bekender. Ze begon op 15 jarige leeftijd met dansen en verbond zich snel aan het door Lodewijk de XIV opgezette Comedie-Francaise. Nog voordat ze op het podium debuteerde, kreeg ze een kind. Ze was toen nog niet getrouwd. Ze stond bekend om haar mimiek en altijd een glimlach op haar gezicht. In 1789 ging ze met pensioen en na een troebel liefdesleven trouwde ze met een danser en muzikant. 

[vrouwenindecultuurgeschiedenis]

Marie Allard (1742 - 1802) kwam van origine niet uit Parijs maar uit Marseille, waar ze opgroeide in een arm gezin. Op tien jarige leeftijd werd ze geleverd aan het Comedie de Marseille, het theater van de stad waarin ze opgroeide. Twee jaar later danste ze haar eerste voorstelling in het theater van Lyon, de Franse stad die drie uur ten noorden van haar geboortestad ligt. Ze was nog maar veertien toen ze zich aansloot bij Comedie-Francaise in Parijs. Op negentien jarige leeftijd debuteerde ze op het grote podium van de Paris Opera. Marie kreeg ook nog een zoon met een van haar meesters en die leerden ze ook dansen. Hij werd later ook een grote naam in de Parijse balletwereld. In 1781 ging ze met pensioen.  

[vrouwenindecultuurgeschiedenis]

Angelika Kaufmann (1741 - 1807) verhuisde op jonge leeftijd met haar familie naar Milaan, waar ze dol waren op haar portretten. Ze vielen op door het pastel en de enorme grootte. Ook had ze nog een goede zangstem. Ze werd gezien als wonderkind. Ze sloot zich aan bij een academie en schilderde portretten van menig bekend mens in haar tijd. Ook bij de adelen families. Desondanks ze vijfentwintig jaar in Italie heeft gewoond, exposeerde ze vaak in Engeland. Het bekendste uit haar portretten zijn de gezichtsuitdrukkingen, er is geen ijdelheid te zien. De laatste tien jaar van haar leven maakte ze geen werken meer. Een paar bekende werken:

Portret van Johann Joachim Winckelmann (1764)

Portret van Sarah Harrop

[vrouwenindecultuurgeschiedenis]

Sara Troost (1732 - 1803) was een schilderes van Amsterdamse afkomst. Ze had ook ouders in het culturele vak, een vader als schilder en een toneelspeelster als moeder. Sara was gespecialiseerd in portret en genrevoorstelling. Ook kopieerde ze werk op een legale wijze. Dat wordt kopiist genoemd. Ze verdiende er in haar tijd zelfs al geld mee en gaf ook teken- en schilderlessen aan anderen. Een paar bekende werken:

Het Werd Rumoerig in Huis (1769)

Kopiist

[vrouwenindecultuurgeschiedenis]

Maria Antonia van Beieren (1724 - 1780) was een Duitse vorstin die van vele markten thuis was. Niet alleen was ze heel muzikaal, ze schilderde ook. Omdat haar familie zoveel macht had werd ze ook goed geschoold. Dingen zoals het beheersen van instrumenten, schrijven en schilderen. Dit paste bij haar stand. Ze kreeg les van grote namen in de Italiaanse muziekwereld. Haar ouders hebben haar haar leven lang operamuziek meegegeven. Ze heeft zelfs een opleiding gedaan, tevens in muziek. Later studeerde ze ook verder in Rome. Er zijn helaas geen werken bekend van Maria.

[vrouwenindecultuurgeschiedenis]

Marie Sallé (1707 - 1756) was zowel danseres als  choreograaf. De franse stond bekend om haar expressieve optredens. Je kan haar wel een feminist worden. Dominante mannen in de danswereld daagde ze uit, riep vrouwelijke kostuums in het balletleven en hielp mee met het oprichten van Ballet d’Action. Als jong meisje trad ze samen met haar familie door heel Frankrijk op. Soms maakte ze een uitstapje naar Engeland en de tweede keer bleven zij en haar broer in Engeland achter waar ze nog een paar seizoenen meedanste. In 1734 kwam haar regiedebuut, Pyfmalion. Hiermee is ze de eerste vrouwelijke choreograaf die tevens ook zelf de hoofdrol op zich nam. In 1743 ging ze met pensioen maar keerde nog een paar keer terug op het podium.

[vrouwenindecultuurgeschiedenis]

Aphra Behn  (1640-1689) was een Engelse toneelauteur, poëet, vertaler en schrijfster uit de Restauratie. Ze was een van de eerste vrouwen die zichzelf onderhield met de verdiensten die ze maakte met haar werken, waarmee ze een literair rolmodel was voor latere generaties vrouwelijke schrijvers. Ze brak met de culturele en maatschappelijke begrenzingen die vrouwen op waren gelegd in die tijd. Haar carrière bestond niet alleen uit literaire aspecten, ze werd ook uitgezonden naar Antwerpen om daar als spion te werken voor Karel II. Na haar terugkomst in Londen begon ze toneelstukken te schrijven. Behn behoorde tot een groep bekende poëten en libertijnen waaronder John Wilmot en Lord Rochester ook schreven. Daarnaast had ze een pastorale pseudoniem, Astrea.  Nadat haar werk tijdens een rumoerige politieke crisis haar in de problemen bracht, bleef ze bij proza en vertalingen. Een van haar beroemdste werken is Oroonoko, wat verteld over haar ontmoeting met een Afrikaanse slavenleider in wat nu Suriname is.

[vrouwenindecultuurgeschiedenis]

Françoise Prévost (circa 1680 - 1741) was een Franse ballerina die later ook les ging geven. In het begin van het klassieke ballet was Françoise een belangrijke naam in de dansrichting ‘dramatische dans’. Ze had zelf een dramatische dansstijl. Haar debut was in 1699, bij de Academie d’Opera in Parijs waar ze Marie-Thérèse Perdou de Subligny vervangde, die de vrouwelijke hoofdrol had. Françoise emotioneerde het publiek met gewaagde lichaamstaal en met zonder woorden. Ze maakte een beroemd stuk, Le Caracteres de la Danse (De Karakters van de Dans), dat ging over liefde tussen verschillende leeftijden en geslachten. Twee van haar meest belovende studentes kregen herin de hoofdrol. In 1730 ging ze met pensioen. 

[vrouwenindecultuurgeschiedenis]

Marie-Thérèse Perdou de Subligny (1666–1735) was ook een Franse ballerina. Op 22 jarige leeftijd debuteerde ze in Lodewijk XIV’s l’Academie Royale de Musique. Ze verscheen in producties van onder andere Jean-Baptiste Lully en Andre Campra. Ook was ze de eerste ballerina die te zien was in Engeland. 

[vrouwenindecultuurgeschiedenis]

Élisabeth-Claude Jacquet de la Guerre  (1665-1729) was een Franse componiste en klaveciniste. Haar vader en echtgenoot waren tevens musici. Als wonderkind van 10 jaar kon ze al de moeilijkste bladmuziek lezen en zich begeleiden op het klavecimbel en transponeren (veranderen in toon in muziekstukken) in elke toonaard die men haar opgaf. Hiermee werd ze een van de vooraanstaande componisten uit de tijd van Lodewijk XIV en een van de belangrijkste vrouwelijke componisten van voor 1800. Door invloedrijke personen als Madame de Montespan en Madame de Maintenon werd ze aangespoord en kreeg ze ruimte haar muzikale talent te ontwikkelen, waardoor ze binnen het hof verkeerde. Veel van haar composities droeg ze dan ook op aan Lodewijk XIV. De la Guerre was befaamd en haar salonconcerten en publieke recitals werden lovend beschreven. Ze componeerde in verschillende genres; opera, ballet en cantates. Ze liet een klein opera-ballet uitvoeren in de appartementen van de Dauphin, Lodewijk van Frankrijk, publiceerde collecties klavecimbelwerken en in 1694 werd haar opera Céphale et Procris uitgevoerd. Ze was trouw aan de Lully-traditie, maar ook gevoelig voor de Italiaanse stijl, goût italien en experimenteerde met Italiaanse vormen. Deze invloed is in haar cantates sterk aanwezig, die behoorden tot de weinige geestelijke cantates, waarvoor ze instrumentale delen gebruikte die een beschrijvend karakter hebben. De la Guerre behoorde tot de Franse Barok.

Cephalus en Prokris, onderwerp van De la Guerres enige opera (Jean-Honoré Fragonard)

[vrouwenindecultuurgeschiedenis]

Rachel Ruysch (1664 - 1750) is een zeer bekende naam in de Nederlandse schilderswereld. Haar moeder is familie van Frans Janszoon Post, een andere Nederlandse meester. Op jonge leeftijd verhuisde de van origine Haagse Rachel naar Amsterdam, waar haar vader aan het hoofd stond van de Hortus Botanicus. Rachel was het eerste vrouwelijke lid van de Haagse schildersgilde en specialiseerde zich in stilleven, voornamelijk met bloemen. De boeketten zijn altijd strak en netjes geëtaleerd. Desondanks men in die tijd een beetje uitgekeken was op bloemstillevens, bleef het werk van Rachel bekend.

Een paar bekende werken:

Stilleven met bloemen

Festoon met Bloemen

[vrouwenindecultuurgeschiedenis]

Anne Marshall ( fl.*1661-1682), ook wel Anne Quin, maakte ook deel uit van het Kings genootschap van Thomas Killigrew en behoorde tot de eerste generatie actrices die op het publieke toneel verschenen in Engeland. Ze speelde vooral in tragedies, met name heroïsche tragedies waarin veel rijm gebruikt werd. Ze creeërde grootse heldinnen die het Restauratie-publiek erg aanspraken en speelde ook in toneelstukken die alleen bestonden uit vrouwelijke spelers, die Killigrew opzette. Ze trouwde met een acteur, Peter Quin, die zonder vergunning acteerde en na terug te komen met zijn achternaam werd ze beschouwd als nieuwkomer. Na zich hard te maken voor haar eigen status zette ze dit zelf recht. 

*fl. betekend floreren, waarmee de periode aangeduid wordt waarin Anne Marshall succesvol was. 

[vrouwenindecultuurgeschiedenis]

Mademoiselle De Lafontaine (1655–1738) wordt gezien als de eerste professionele balletdanseres.  Lodewijk XIV stond aan de macht in het beroemde Opera in Parijs. De Lafontaine heeft daarin met onder andere Jean Baptiste Lully een aandeel in de ontwikkeling van operaballet In 1681 ging Le Triomphe de L’amour (De Overwinning van de Liefde) in premiere, waarin ze samen danste met vrouwen in de hoofdrol. Voorheen werden vrouwenrollen vertolkt door mannen. De Lafontaine werd ook wel de koningin van de dans genoemd. Na tien jaar te hebben gedanst voor het Opera, trok ze het klooster in.