#transatlantische slavernij

[bornofthelivingsun]

[plonk0]

Dag ter Herinnering van Slavernij en de Transatlantische Slavenhandel

[are-scared-of-revolution]

Slavernij – Suriname & Curaçao

Historiek - 24 april 2009 - 23:24

Doorsnedes van een slavenschip, die de opslag van slaven illustreren.

Nederland heeft actief deelgenomen aan de handel in slaven. Hieronder informatie over de slavernij in Suriname en op Curaçao. Een beknopt overzicht.

Suriname

De Nederlanders veroverden Suriname in 1667 op de Engelsen. Tijdens de

Vrede van Breda

(31 juli 1667 ) in hetzelfde jaar werd besloten dat Nederland Suriname mocht houden in ruil voor Nieuw-Amsterdam. Voor de arbeid op de plantages werden Afrikaanse slaven gekocht. Acht dagen na aankomst van een slavenschip mocht de verkoop pas beginnen. Dit om te voorkomen dat de beste slaven in onderlinge deals met de kapitein naar de grote plantagehouders gingen.

De nieuwe slaven uit Afrika werden ook wel zoutwaterslaven genoemd. Plantagehouders hadden het liefst slaven die in slavernij waren geboren. De uit Afrika gekomen slaven konden ziektes mee brengen. Ook konden zij niet goed tegen de in Suriname voorkomende ziektes. De neiging om het bos in te vluchten was ook groter bij de nieuwelingen dan bij de als slaaf geborenen.

Voor de rust in het ruim hadden de kapiteins het liefst grote groepen slaven uit één gebied bij elkaar. De plantagehouders hadden dat juist liever niet. De neiging tot plannen maken en vluchten werd daardoor groter. De weggelopen slaven, de Marrons genoemd, vormden leefgemeenschappen in de bossen van Suriname. Deze leefgemeenschappen verkeerden in voortdurende strijd met de Nederlanders. In Noord-Amerika kregen de slaven veel kinderen. Op den duur was daarom geen toevoer van slaven uit Afrika meer nodig. In Suriname was dit niet het geval. Waarom de Surinaamse slaven zo weinig kinderen kregen is niet precies bekend. Mogelijke verklaringen zijn het harde leven, de slechte voeding van de zwangere vrouwen en een hoge geboortesterfte.

Op de plantages leefden en werkten veldslaven, fabrieksslaven, huisslaven en foetoeboys en de nene. De nene zorgde voor alle kleine kinderen op de plantage. De veldslaven werkten op het land en de fabrieksslaven in de (suiker)fabriek. De huisslaven werkten in het huis van hun eigenaar en de foetoeboys waren de lijfslaven van de eigenaar en zaten aan de voeten van hun meester. Eén keer in de week kregen de slaven hun rantsoen. Ze hadden ook recht op een stukje grond.

Na afschaffing van de slavernij in Nederland kregen de slavenhouders van de regering driehonderd gulden per slaaf als compensatie voor hun verlies. Hierdoor maakten de Nederlanders nog eens extra jacht op weglopers om zoveel mogelijk vergoeding te krijgen.

De slaven waren na afschaffing van de slavernij verplicht zich tien jaar als contractarbeider te verhuren aan hun voormalige eigenaar. Dit werd de ‘periode van staatstoezicht’ genoemd. De voormalige eigenaar had echter geen verplichting meer om voor zijn ‘werknemer’ en zijn gezin te zorgen. Zo verslechterden de omstandigheden van de Afrikanen. Velen gaven er de voorkeur aan de periode van staatstoezicht te ontduiken om, ondanks het harde bestaan, als vrij mens te leven.

Curaçao

Curaçao werd in 1634 door de Nederlanders veroverd op Spanje. Aruba en Bonaire volgden in 1636 om vanaf Curaçao bestuurd te worden. De eilanden waren niet moeilijk te veroveren omdat de Spanjaarden ze als nutteloos beschouwden en dus niet met hand en tand verdedigden. Er was goud noch zilver te vinden en voor grote plantages waren ze niet geschikt.

De bodem bestond voornamelijk uit rotsen en het klimaat was te droog. De weinige plantages verbouwden producten voor de lokale bevolking zoals maïs en bonen. Men hield geiten en deed aan zout- en zoetwaterwinning.

De West Indische Compagnie (WIC) besloot op Curaçao te blijven. De natuurlijke haven en de strategische ligging waren ideaal om de Spanjaarden te belagen. Bovendien kon er vanuit Curaçao goed handel gedreven worden. Curaçao werd dan ook de belangrijkste slavenmarkt van de Cariben en er ontstond een bloeiende handel in de opslag en overslag van Zuid-Amerikaanse en Caribische producten. De uit Afrika gehaalde slaven werden in Curaçao opgeknapt. Ze werden eerst een tijd apart gehouden om van hun ziektes te genezen. Ze kregen goed te eten, grijze haren werden geverfd om ze jonger te laten lijken en de huid werd met olie ingesmeerd. Daarna werden de slaven verkocht en verscheept naar gebieden in heel Amerika.

Tien jaar voor het verbod op slavernij woonden er 17.000 mensen op Curaçao van wie een derde in slavernij. De afschaffing van de slavernij bleek voor hen een ramp. De slaven mochten vanaf toen tegen betaling in hun huisje wonen en hun stukje grond bewerken. Om dit te betalen moesten ze één dag voor de shon (eigenaar van de plantage) werken. De armoede en honger waren zo groot dat sommigen de gouverneur vroegen de slavernij weer in te voeren. De slavenhouders hadden niet te klagen: zij ontvingen als compensatie voor het verlies tweehonderd gulden per slaaf.

Lees ook: De Nederlandse transatlantische slavenhandel

…en: Slavenforten aan de Goudkust (Ghana)

Meer artikelen over het slavernijverleden

Overzicht van boeken over slavernij

[montevirgenes]

DE VERPLETTERENDE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE VRIJHEID

Op het strand van Ouidah, bij de Porte de Non Retour, zag ik in gedachten de slavenschepen die vertrokken naar de Nieuwe Wereld. Ik zag de angst voor de slavernij, voor zeemonsters, en voor het onbekende.

Op de laatste dag van mijn reis sta ik opnieuw op het strand, in Freetown. Ik zie hoe schepen met bevrijde slaven aankomen uit de Nieuwe Wereld, zodat ze op dit paradijselijk stukje strand een ideale staat kunnen stichten.

In het begin van de negentiende eeuw werden zowel in Engeland als in Amerika plannen gemaakt om slaven de vrijheid te geven en terug te sturen naar Afrika. Omdat de meeste slaven geen idee hadden waar ze precies vandaan kwamen, koos men voor twee thuislanden. Voor de Amerikanen was dat het latere Liberia, voor de Engelsen het huidige Sierra Leone.

Bevrijde slaven die terugkwamen, hadden de transatlantische reis tweemaal overleefd. De terugreis zonder ketenen en zonder angst voor het onbekende. Maar met de verpletterende verantwoordelijkheid van de vrijheid. Tijdens hun tijd in de slavernij maakten de slaven kennis met een wereld die anders was. Ze maakten kennis met democratie, die ondanks zijn onvolmaaktheid, uiteindelijk voor de afschaffing van de slavernij zou zorgen. Ze werden goedschiks of kwaadschiks geconfronteerd met religies die het verschil tussen goed en kwaad voorop stelden. Ze leerden nieuwe landbouwtechnieken en huiselijke gewoonten. Toch waren ze onvoldoende voorbereid om in Afrika een nieuw utopia te bouwen. Zodra ze in Afrika waren teruggekeerd, vergaten ze het leed dat hen was aangedaan. Ze beschouwden de lokale bevolking als minderwaardig, en begonnen hen te onderwerpen. ze werkten actief mee aan de slavenhandel.

De auteur van De Negerhut van Oom Tom, Harriet Beecher Stowe, verwoordde het kort maar krachtig. ‘Een slaaf is een tiran, zodra hij kan.’

De Afrikaanse tribale cultuur is dieper geworteld dan de westerse drang naar vooruitgang. De geschiedenis van Liberia of Sierra Leone is geen geïsoleerd geval. Afrikaanse migranten die vanuit Europa naar hun moederland terugkeren, vervallen meteen in hun oude tradities, vaak zelfs indien ze in Europa zijn geboren. De druk van de familie en de groep zijn te groot om in hun eentje de regels te veranderen.

De abolitionisten die tweehonderd jaar geleden stelden dat de Afrikanen nooit zouden integreren in de Westerse maatschappij, krijgen in die optiek gelijk. De Afrikaanse migranten in Europa, zijn in de eerste plaats Afrikaan, en in de laatste Europeaan. Het Westen is niet in staat zijn normen en waarden in de ziel van de Afrikaan te slijpen. Nadat ik drie maand gereisd heb langs de vergeetputten van de Afrikaanse cultuur, verbaast me dat niet. De mens is nog immer een product, de vrouw een ondergeschikte, en de naburige stam een vijand. Ik ontmoette sjamanen, polygame mannen, vrouwenbesnijders, mensenhandelaars en zwangere prostituees. Ik was getuige van het begin van weer een nieuwe oorlog. Zonder het te beseffen, wilde ik een romantisch avondje uit met een slavin.

Afrika zal altijd het koppigste continent blijven. Afrika heeft mij meer veranderd dan het Westen de Afrikanen kan veranderen.

Op de laatste dag van deze wonderlijke reis, kijk ik naar de zee. Ik grijns wanneer ik mijn vergissing begrijp. Ik koos de verkeerde weg om de afstand tussen Ouidah en Freetown te overbruggen. Die weg loopt langs het Amerikaanse continent.

© Fons Montevirgenes, Sierra Leone, Freetown, 2.5.2017 (Foto genomen met mijn iPhone)

[are-scared-of-revolution]

Heden van het slavernijverleden

Slavernij en de verhalen van de tot slaaf gemaakten maken deel uit van een gezamenlijk, door zwart en wit gedeeld verleden. In 1863 maakte de Nederlandse regering wettelijk een einde aan de Transatlantische slavernij, maar honderden jaren van koloniale overheersing lieten sporen in onze maatschappij na die nog steeds voelbaar zijn. Racisme, discriminatie en stereotypering zijn hier voorbeelden van. Het zijn voornamelijk zwarte Nederlanders voor wie de link tussen slavernij en ongelijkheid pijnlijk duidelijk is.

Toch belichten de meeste tentoonstellingen, schoolboeken en uitingen van populaire cultuur dit onderwerp als een afgeronde geschiedenis. Veelal vanuit het perspectief van de kolonisator. Daarom wil het Tropenmuseum zijn bezoekers kennis laten maken met actuele erfenissen van slavernij en kolonialisme in Nederland. In nauwe samenwerking met wetenschappers, activisten en artiesten ontstond Heden van het slavernijverleden: een tijdelijke tentoonstelling, discussieplatform en opmaat en naar een nieuwe vaste presentatie over het koloniaal verleden in het Tropenmuseum.

Nu te zien In videoportretten delen vier sleutelfiguren in het actuele debat - Gloria Wekker, Karwan Fatah-Black, Amade M'charek en Marian Markelo - hun perspectief op verschillende nalatenschappen van slavernij. Hedendaagse en historische collectiestukken over slavernij en het verzet daartegen, boeken uit The Black Archives, foto's van protesten in de jaren '70 tot nu en persoonlijke verhalen van tot slaafgemaakten en hun nazaten dragen bij aan ontdekking en bewustwording van dit thema. Bezoekers worden aangemoedigd om deel te nemen aan productieve discussies door inzichten te delen in de tentoonstelling of op social media @tropenmuseum met #slavernij.

De tentoonstelling Heden van het slavernijverleden is tot stand gekomen met steun van de BankGiro Loterij, het programma Creatief Europa van de Europese Unie en het Mondriaan Fonds. De illustratie in het campagnebeeld is gemaakt door Brian Elstak.