#titreşimmaruziyeti

[karaca2508-blog]

Tüm Vücut Titreşimi ve Maruziyetleri

Tüm Vücut Titreşimi ve Maruziyetleri iki çeşit maruziyet söz konusudur: Tutamak kısmı olan ve elle kullanılan aletlerden iletilen el-kol titreşimi ve motorlu bir makinenin üzerindeki koltuk veya yüzeyden iletilen tüm vücut titreşimi. El-Kol titreşimi ve Maruziyetleri için TIKLAYINIZ

Tüm Vücut Titreşimi ve Maruziyetleri

Tüm Vücut Titreşimi Kontrolü

Tüm vücut titreşimi (WBV), vücuda birçok yolla giren ve vücuda girdiği yere yakın olmayan organları da etkileme potansiyeli olan titreşim çeşidine verilen isimdir. En önemli giriş yolları şunlardır; - Ayaklar - Kalça, - Sırt, - Başın arka tarafı. Bir işyeri bileşkesi içinde bu tür titreşimden etkilenmiş kişi ya oturuyor ya da ayaktadır. Çalışan ayakta ise, enerji ayaklar yoluyla vücuda girecektir. Kişi oturur durumda iken, bazı durumlarda enerji, koltuk arkalığı veya sırt arkalığından vücuda girerken, esas olarak kalça ve ayaklar yoluyla vücuda geçer. Bazen gemi, uçak gibi taşıma araçlarında uzanmış halde bulunan kişiler de bu titreşimden etkilenebilirler. Bu durumda titreşimin vücuda sırttan girdiğinin kabul edilmesi normaldir.

Sağlık Etkileri

Yıllar boyunca titreşim maruziyetinin insan vücuduna etkileri konusunda çalışılmıştır. Hayvan ve insanlar üzerinde yapılan çalışmalarda, yüksek seviyelerde titreşim maruziyetinin hayati organlara zarar vererek sağlık üzerinde ciddi etkilerinin olduğu gözlenmiştir. Bu çeşit bir zarar verebilecek titreşim seviyesi büyük ölçüde rahatsızlık hissine neden olur ve insanlar, uzun aralıklarda bu seviyede titreşime maruz kalamazlar. Tüm vücut titreşimine işyeri maruziyeti, hafif rahatsızlık hissine neden olan, ancak hemen göze çarpmayan, daha çok uzun dönemli sağlık etkileri olan titreşim büyüklüklerini ve maruziyet sürelerini içerir. Tüm vücut titreşiminin aşağıdaki durumlarda insan üzerinde etkisi vardır ; - Algı - Rahatsızlık - Görüş ile etkileşim - Fine motor task ile etkileşim - Omurga incinmeleri - Sindirim sistemi hasarları - Üreme sistemi hasarları. Bu etkilerin bazıları -örneğin algı- bir sağlık sorunu olarak tanımlanamaz. Diğerleri için durum tartışmalıdır. Örneğin sindirim sistemi üzerine etkileri tam olarak kanıtlanamamıştır. Kısa süreli ve büyüklüğü yüksek olmayan tüm vücut titreşimi maruziyeti, sıkıntı vererek iş etkinliğinde düşüşe ve konsantrasyon kaybına neden olabilir. Gürültü ele alınırken, gürültünün direk sağlık etkileri olasılığını (örneğin, işitme zararları) diğer etkilerinden ayırmak normaldir. Kanun yapıcılar çalışanların işitme sistemini korumayı kendi görevi olarak üstlenirken, diğer sağlık etkilerinden korunmayı her çalışanın memnun olduğu ve üretici bir iş gücü sağlamak için işverenin duyarlılığına ve ticari baskısına bırakmıştır. Tüm vücut titreşimi durumunda, farkında olunabilecek titreşim seviyesi genliği ile ciddi rahatsızlık verebilecek titreşim seviyesi genliği arasında çok daha az bir fark vardır. Gürültü günlük hayatın kaçınılmaz ve sıklıkla faydalı bir parçası olarak karşımıza çıkarken titreşimin faydalı bir amaca hizmet etmesi çok nadir bir durumdur. Rahatsızlığa neden olan titreşim, özellikle eğer işverenin binasının dışından geliyorsa, farklı çevresel gürültü kaynakları ile karşılaştırılabilir. Titreşim rahatsızlığa sebep olabilir ve sonuç olarak da sağlığı etkileyebilir, fakat direk olarak fiziksel bir hasara sebep olması çok nadirdir. Titreşim ve gürültü iş hayatında olduğu kadar evde olanları veya boş vakit uğraşıları ile ilgilenenleri de etkileyebilir. Bir ofis çalışanında titreşimin istenmeyen etkileri, evde televizyon izleyen birisi ile karşılaştırılabilir. Her ikisi de titreşimden rahatsızlık duyar ve sağlıklarının bu titreşimden kötü etkilenmemesini isterler.

Tüm Vücut Titreşimine Mesleki Maruziyet Tüm vücut titreşimine mesleki maruziyet, bazı endüstriyel proseslerde olabileceği gibi genel olarak ulaşım sektöründe de rastlanan bir durumdur. Kara, hava ve deniz ulaşımı rahatsızlık veren, hareketleri kısıtlayan veya yaralanmaya sebep olabilen titreşimler üretebilir. Tüm vücut titreşimine maruz kalınabilecek aktiviteler şunlar olabilir: Traktör kullanımı, askeri araçlar ve benzerleri (örneğin, tank), buldozerler, greyderler, kazıcılar, kamyonlar, silindirler, orman makineleri, maden ve taş ocağı ekipmanları, forkliftler gibi arazi araçları, bazı otobüs veya tramvay kullanımı, helikopter veya kanatlı hava taşıma aracı kullanımı, beton yapım makinesi kullanımı, bazı demiryolu taşıma aracı kullanımı, motosiklet kullanımı, araba veya panelvan kullanımı, bazı spor aktiviteleri, bazı endüstriyel ekipmanlar. Büyük titreşime ve şoklara maruziyet en fazla buldozer, endüstriyel kamyon ve traktör gibi arazi araçlarının kullanımı nedeniyle meydana gelir.  

Akut Etkiler

Konforsuzluk Titreşim ivmesinin neden olduğu konforsuzluk, titreşimin frekansına, yönüne, vücut ile titreşimin temas noktasına ve maruziyet süresine bağlıdır. Oturan kişilerde dikey titreşim durumunda, herhangi bir frekansta titreşimin neden olduğu konforsuzluk, titreşimin büyüklüğü ile orantılı olarak artar: titreşimin yarıya inmesi konforsuzluğu da yarıya indirir. Titreşim kaynaklı konforsuzluk, uygun frekans ağırlıklandırmaların kullanımıyla önceden belirtilebilir ve konforsuzluk için uygun bir skala ile tanımlanabilir. Titreşim konforsuzluğu için kullanılabilir limitler yoktur: kabul edilebilir konforsuzluk bir çevreden diğer bir çevreye göre değişir. Binalarda kabul edilebilir titreşim büyüklükleri, titreşim algılama eşiklerine yakındır. Binalarda titreşimin insanlar üzerindeki etkilerinin titreşimin frekansına, yönüne ve süresine bağlı olmasının yanında binanın kullanım amacına da bağlı olduğu kabul edilir.   Aktivite Etkileri Titreşim, bilgi alımını (gözlerle vs.), bilgi çıkışını (el ve ayak hareketleriyle) veya kompleks merkezi proseslerin meydana geldiği sistemi (öğrenme, hafıza, karar verme vs.) bozabilir. Tüm vücut titreşiminin en büyük etkisi, girdi (özellikle görüş) ve çıktı (özellikle el kontrolü) prosesleri üzerinedir. Titreşimin el kontrolü ve görüş üzerine etkilerine esas olarak etkilenmiş vücut parçasının hareketi neden olur. Etkiler, el veya göze aktarılan titreşimi azaltarak veya işi daha az rahatsızlık verecek şekilde ayarlayarak indirgenebilir. Titreşimin görüş ve el kontrolü üzerine etkileri, işin yeniden dizayn edilmesi ile daha çok azaltılabilir. Algı ile ilgili basit görevler titreşimden etkilenmiyor gibi görünmektedir. Bu aynı zamanda algı ile ilgili bazı kompleks görevler için de geçerli olabilir. Deneysel çalışmalarda, titreşimin algı üzerine önemli ve gerçek bir etkisinin olmadığı gözlenmiştir. Titreşimin yorgunluk hissine neden olduğuna dair çok kanıt yoktur. Sinir ve Kas Üzerine (nöromüsküler) Etkiler Aktif doğal hareket sırasında motor kontrol mekanizması, kaslar, tendonlar ve eklemlerdeki sensörler ile devamlı ayarlanan bir geri-besleme kontrol mekanizması olarak çalışır. Tüm vücut titreşimi, insan vücudunda hareket yeteneğinin neden olduğu titreşimden çok farklı pasif yapay bir harekete neden olur. Tüm vücut titreşimi sırasında kayıp geribesleme kontrolü, nöromüsküler sistemin normal fizyolojik fonksiyonundan çok farklı haldedir. Tüm vücut titreşimi ile ilgili daha geniş frekans aralığı (0.5-100 Hz), normal hareket aralığı (2-8 Hz isteğe bağlı hareketler) ile karşılaştırıldığında görülen farklılık, nöromüsküler kontrol mekanizmasının çok yüksek ve çok düşük frekanslarda nasıl reaksiyon gösterdiğini izah edebilir. Tüm vücut titreşimi ve geçici ivme, oturan bir kişinin yüzeysel sırt kaslarında, EMG (elektromiyogram-kas kasılmalarına bağlı elektrik akımlarının grafik olarak yazdırılmasıyla elde edilen eğri) üzerinde görülebilecek bir aktivite dalgası yaratır. Bu aktivite, refleks benzeri bir hareket olarak algılanabilir. Titreşen kişi eğik pozisyonda gevşemiş halde oturursa, bu durum tamamen yok olur. Kas hareketinin zamanlaması, ivmenin frekansına ve büyüklüğüne bağlıdır. Elektromiyogram bilgileri, omurganın 6.5-8 Hz aralığında ve ani yukarı yer değiştirmenin başlangıç fazı boyunca, azalan müsküler stabilizasyon nedeniyle omurga yükünde artış meydana gelebileceğini söyler. Tüm vücut titreşiminden kaynaklanan zayıf EMG aktivitesine rağmen, titreşim maruziyeti boyunca sırt kası yorgunluğu, normal oturma pozisyonunda tüm vücut titreşim maruziyeti olmadan gözlenen değeri aşabilir.     Solunum, Endokrin Sistemi ve Metabolik Değişiklikler Titreşim maruziyeti sırasında meydana gelen değişiklikler, tolerans sınırı civarında normal fiziksel faaliyetler durumu (kalp hızındaki, kan basıncındaki ve oksijen alımındaki artışlar) ile karşılaştırılmıştır. Havalandırmanın artırılmasıyla kısmen solunum sistemindeki havada osilasyonlar meydana gelir. Solunum sistemi ve metabolik değişiklikler aynı olmayabilir. Ayrıca adrenokortikotropik hormonlar (ACTH) ve kateşolaminlerde değişikliklerle ilgili farklı ve çelişkili bulgular da rapor edilmiştir. Duyu ve Merkezi Sinir Üzerine Etkiler Vestibular fonksiyonlardaki değişiklikler, çok düşük frekans veya tüm vücudun rezonans frekansı civarında maruziyetlerde önem kazanmış görünür. Vestibular, görsel ve propriyoseptif ( kas, tendon, kemik ve eklem gibi dokulardan gelen uyarıları alan ya da bunlara duyarlı olan) sistemler arasında sensörel bir yanlış eşleştirmenin bazı yapay hareket çevrelerine karşı fiziksel cevabın altında yatan önemli bir mekanizma olduğu düşünülür. Gürültü ve tüm vücut titreşimine aynı anda maruziyetin etkilerinin incelendiği kısa vadeli ve uzun süreli çalışmalarda, titreşimin işitme üzerine önemsiz bir sinerjik etkisinin olduğu gözlenmiştir. Bel Kemiği ile İlgili Sağlık Riski Epidemiyolojik çalışmalar, uzun yıllar boyunca yüksek tüm vücut titreşim maruziyeti olan kişilerde (traktör üzerinde çalışanlar, hafriyat makinelerinde çalışanlar vs.) omurga ile ilgili yüksek bir sağlık riskinin olduğuna dikkat çekmişlerdir. Çalışmalardan elde edilen sonuçlara göre, uzun yıllar tüm vücut titreşim maruziyeti omurgayı kötü etkileyebilmekte ve bel ağrısı riskini artırabilmektedir. Bel ağrısı, bozulmuş omur ve disk sonucu olabilir. Omurganın lumbar kısmı en çok etkilenen kısımdır ve daha sonra thorasik kısım gelir. Servikal kısımdaki sorunlarda kesin bir kanıt olmasa da, titreşimden daha çok sabit uygun olmayan bir duruşun neden olduğu rapor edilmiştir. Sırt kasları üzerine çok az sayıda çalışma yapılmış ve kas yetersizliği gözlenmiştir. Bazı raporlarda, önemli ölçüde lumbar disklerde çıkık tehlikesine dikkat çekilmiştir. Yine yapılan bazı çalışmalarda, karşılaştırılabilir referans çalışanlar arasında sürücülerde ve helikopter pilotlarında daha fazla bel ağrısı saptanmıştır. Buradan, profesyonel araç sürücüleri ve helikopter pilotlarının bel ağrısı ve sırt rahatsızlıkları için önemli bir risk faktörü taşıdıkları sonucuna varılmıştır. İntervertebral disk hastalıklarından dolayı emeklilik ve uzun süreli hastalık izni durumları söz konusu olduğunda, vinç operatörleri ve traktör kullanıcıları arasında bir artış da gözlenmiştir. Epidemiyolojik çalışmalarda, maruziyet durumları üzerine eksik veya kayıp bilgilerden dolayı, maruziyet-etki ilişkisi tam olarak elde edilememiştir. Mevcut bilgi, iskelet hastalıklarını güvenli bir şekilde önleyecek, ters etki vermeyecek sınır değerini vermemektedir. ISO 2631 içinde yer alan maruziyet limitinin altında veya yakınında değerler risksiz değildir. Seçim prosesleri çalışmaların çoğunda belirlemeyi güçleştirse de, bazı tetkik sonuçları artan maruziyet süresiyle sağlık riskinin de arttığına dikkat çekmektedir. Yine de, bir doz-etki bağıntısı epidemiyolojik çalışmalarda saptanamamıştır. Tüm vücut titreşiminin omurgaya etkisinde cinsiyetin etkisinin olup olmadığına dair net bir bilgi yoktur. Omurganın dejeneratif bozulmalarının mesleki bir hastalık olarak kabulü tartışmalıdır. Omurga hastalığının tüm vücut titreşimine maruziyetten kaynaklandığını belirleyecek tanı teknikleri bilinmemektedir. Titreşim maruziyeti olmayan kişilerde dejeneratif omurga hastalıklarının yaygın olması, tüm vücut titreşimine maruz kalan kişilerde bu hastalığın maruziyetten kaynaklandığı kabulünü engellemektedir. Titreşimin neden olduğu zorlanmayı değiştirebilecek kişisel risk faktörleri bilinmemektedir. Mesleki hastalık olarak kabulün ilk şartı tüm vücut titreşiminin minimum yoğunluk ve/veya minimum maruziyet süresinin kullanımında kişisel hassasiyetteki değişiklerin hesaba katılmamasıdır.     Diğer Sağlık Riskleri Epidemiyolojik çalışmalar, tüm vücut titreşiminin diğer sağlık sorunlarına katkıda bulunan bir faktör olduğunu göstermiştir. Gürültü, yüksek zihinsel yorgunluk ve vardiyalı iş, sağlık sorunlarına neden olduğu bilinen önemli bazı örneklerdir. Başka vücut sistemlerindeki hastalıklara yönelik araştırmalar, tüm vücut titreşim büyüklüğü bakımından patolojinin (hastalıkların nedenini, doku ve organlarda oluşturduğu yapısal değişiklikleri makroskopik ve mikroskopik olarak inceleyen bilim dalı) yaygınlığı konusunda ortaya çelişkili sonuçlar koymuştur (örneğin, daha düşük yoğunlukta daha yüksek kötü etkilerin olması). Beton yapmakta kullanılan titreşimli sıkıştırma makinelerini kullanıp ayakta çalışarak ISO 2631’ de verilen 40 Hz üzerindeki frekanslarda maruziyet limitlerinde tüm vücut titreşimine maruz kalan çalışanlarda, merkezi sinir sisteminde, müsküloskeletal (hem kas dokusu hem de iskelet sistemi ile ilgili) sistemde ve dolaşım sisteminde semptomların karakteristik bir kompleksi ve patolojik değişiklikler gözlenmiştir. Bu kompleks “titreşim hastalığı” olarak adlandırılmıştır. Çoğu uzman tarafından kabul edilmese de, aynı terim, kendini başlangıçta özel fonksiyonel karakteri olmayan periferal (çevrede ya da periferde bulunan ya da yerleşik olan) ve serebral (beyinle ilgili) vegeto-vasküler hastalık olarak gösteren, uzun zaman düşük frekanslı tüm vücut titreşimine maruziyetten kaynaklandığı söylenen belirsiz bir klinik resmi tanımlamak için de kullanılmıştır. Mevcut bilgilere dayanarak, “farklı fizyolojik sistemler birbirlerinden bağımsız olarak tepki gösterirler ve tüm vücut titreşimine maruziyeti gösterecek semptomları yoktur” sonucuna varılabilir. Dolaşım ve Sindirim Sistemleri Tüm vücut titreşimine maruz kalan çalışanlarda en fazla dört ana grupta toplanabilecek dolaşım rahatsızlıkları gözlenmiştir: - Periferal bozukluklar, Raynaud sendromu gibi tüm vücut titreşiminin uygulama alanı yakınında (örneğin, ayakta çalışanlar için ayaklar veya düşük bir olasılıkla sürücüler için eller) - Bacaklarda varisler, hemeroidler - Kalp hastalığı ve hipertansiyon - Nörovasküler değişiklikler. Bu dolaşım rahatsızlıklarının marazi olması her zaman titreşim maruziyetinin büyüklüğü ve süresi ile ilişkili değildir. Yüksek oranda sindirim sistemi bozuklukları gözlenmesine rağmen, hemen hemen tüm otoritelerin ortak fikri, tüm vücut titreşim maruziyetinin tek ve en önemli sebep olmadığıdır. Dişi Üreme Organları, Hamilelik ve Erkek Ürogenital Sistemi Artan düşük riski, menstrüal bozukluklar ve rahim içerisinde bebeğin pozisyonunda anomali gibi durumların uzun süreli tüm vücut titreşim maruziyeti ile ilgisinin olabileceği düşünülmüştür (Seidel ve Heide 1986). Kişisel hassasiyet ve geçici değişiklikler muhtemelen bu biyolojik etkilerin ön belirleyicisidirler. Hayvanlar üzerinde yapılan bazı çalışmalarda tüm vücut titreşiminin fetusu etkileyebildiği görülmüş olsa da mevcut literatürde, tüm vücut titreşiminin insan fetusu üzerinde zararlı bir etkisinin olduğu rapor edilmemiştir. Kaynak: ILO, Encyclopaedia of Occupational Health and Safety, Fourth Edition. South T., Managing Noise and Vibration At Work, Elsevier,   

Tüm Vücut Titreşimi Maruziyeti Ölçümü ve Değerlendirmesi

Fiziksel Ajanlar Direktifi (Titreşim)’ nin altında, tüm vücut titreşimi maruziyet ihtimali olacak şekilde çalışanlar için bir risk değerlendirmesi yapılması, işverenin bir görevi olarak yer almaktadır. Bunun için ilk adım, hangi çalışanların maruziyetinin olduğunun belirlenmesidir. Bu çalışanlar şunları içerebilir; - Görevi, uzun süreli periyotlarda araç kullanımını gerektiren çalışanlar - Görevi, arazide araç kullanımını gerektiren çalışanlar - Önemli ölçüde tüm vücut titreşimi olan yerlerde sabit işte çalışanlar Etkilenen çalışanlar belirlendikten sonra, ölçüm yapmanın gerekli olup olmadığına karar verilmelidir. Gürültü veya el-kol titreşim maruziyeti değerlendirmesinde ölçüm her zaman gereklidir. Tüm vücut titreşimine maruziyet durumlarının çoğu halka açık yollarda kara yolları araç kullanımı veya daha değişik araçların kullanımı dahil olmak üzere kontrollü koşullarda meydana gelir. Değerlendirme için ilk adım, kullanılan özel araç üzerinde tüm vücut titreşim maruziyeti verilerini toplamaktır. Mevcut bilgiler mümkün olduğunca kullanılan aracın aynı modeline ait olmalıdır. Bu mümkün değilse, test ölçümleri yapılmalıdır. Koltuk aracılığıyla vücuda giren titreşimi ölçmek için kullanılan ivme ölçerler, yandaki resimde de görülen, koltukla oturan kişinin kalçasının altına koyulan kauçuk bir diskin içinde yer alır. Disk, karşılıklı olarak dik üç ivme ölçer içerir ve teknik olarak üçlü eksenli koltuk ivme ölçeri adını alır. Üç eksende aynı anda ölçüm yapmak her zaman gerekmese de cihaz içinde yer alabilir. Ölçüm için gereken süre el-kol titreşim ölçümü için gereken süreden daha fazladır ve üç eksende ölçüm alabilmek biraz daha zordur. İvme ölçer ile zemin arasında mümkün olduğunca sıkı bir bağlantı sağlamak önemlidir. Bunu sağlamak halı kaplı veya esnek bir zeminde oldukça zordur. Zemine ivme ölçer monte ederken dikkat edilmesi gereken bir nokta da ivme ölçere zarar verilmemesi gerektiğidir. Bazen değerlendirmeyi yapan kişi, ölçümleri kontrol etmek ve süreci izlemek için ölçüm yapılan kişinin yanına oturabilir. Daha sıklıkla, cihazın bir yere bağlanması ve daha sonra uzaktan veya ayarlanarak ölçüm alması, veri saklama işlemlerinin otomatik olarak devam etmesi gerekebilir. Kaynak: Mechanical Vibration and Shock, Evaluation of Human Exposure to Whole Body Vibration, ISO 2631-1   Ölçüm Sonuçları Diğer işyeri ölçümlerinde olduğu gibi ölçümlerin, kişinin günlük maruziyetinin en iyi şekilde hesaplanmasını sağlayacak kadar uzun olması gerekir. Normal ve istisna çalışma durumları hakkında gerekli bilgi, ölçüm yapılan kişiyle ve bölüm sorumlusuyla konuşarak ve direk gözlemlerle elde edilmelidir. Tüm vücut titreşim maruziyeti çoğunlukla normal yollarda veya arazide araç kullanımında meydana gelir. Burada sonuçların tekrar edilebilirliği vardır. Bir çok faktör operatörün maruz kaldığı titreşim seviyesini etkileyebilir. Pratikte, bazı değişkenler diğerlerinden daha önemlidir. Örneğin, makinenin dizaynı, üzerinde kullanıldığı araziden daha önemlidir. Ölçümler genellikle normal iş günü süresinden çok daha kısa sürede olmaktadır. Ölçüm cihazlarının hassas ve pahalı olması, ölçüm yapılan aracın içindeki ve etrafındaki koşulların elverişsiz olması ölçüm süresinin kısa tutulmasının nedenleri olabilir. Koltuk titreşim ölçümlerinde, bazı dağıtım işlerinde olduğu gibi sürücü sıklıkla koltuğa inip biniyorsa sonuçlar yüksek çıkabilir. Read the full article