#sionskerk

[gjhans]

Mooie kerstmatinee in volle en sfeervolle Sions kerk in Zeist

[jurjenkvanderhoek]

WERK MARY VELTHOEN STAAT IN EEN TRADITIE

Heeft het Woord beeld nodig. Kunnen we zonder illustratie de verhalen geloven. Vroeger begreep men de woorden van de voorganger niet. Vooral omdat deze een andere taal sprak dan het volk gewoon was. Ook was het voetvolk het lezen nauwelijks machtig. Over bleef de uitbeelding van het Woord. De beelden langs de wand van de kathedraal, de vormen in ramen, de schilderingen aan de muur. Zo werd het hen allemaal duidelijk.

Tegenwoordig wordt alles begrepen. Is de taal de onze. Zijn zelfs de verhalen van deze tijd. Dan is een strip langs de muur die de kruisgang verbeeldt nog een afleidende kijkplaat, maar eigenlijk overbodig. Heeft het Woord enkel emotie nog nodig. Niet een duidelijk beeld waaraan geen twijfel mogelijk is, maar een gevoelige plaat waar een ieder de persoonlijke inbeelding uit kan lezen. Dat beeld behoeft niet realistisch te zijn, het kan een abstracte duiding geven. Want zijn de verhalen vast omschreven, het geloof is en blijft een abstract gegeven.

Het beelden in de kerk is wel een monumentale traditie geworden. Marmeren Jezusfiguren, uit hout gesneden apostelen, in lood gegoten bijbelfragmenten en gekleide kerststallen. Was het even weg in de gescheurde gemeenschappen, nu sluipen ze overal toch weer binnen. Zo laat de PKN Heerenveen ieder jaar in de tijd voor Pasen kunst in de kerk. Want er bestaan religieuze kunstenaars. Niet dat deze anders de kunst bedrijven, maar wel met een ander uitgangspunt en onderwerp.

Dit jaar is Mary Velthoen aangezocht om haar werk langs de hoge muren van de Sionskerk in Oudeschoot te tonen. In een aparte schilder- en gutstechniek, zelf noemt zij het contourgezaagd, legt Mary vooral emoties vast. Geen abstracte werveling van kleuren, maar geschilderde portretten die in de uitdrukking hun gevoelens bloot geven. Op de grote grijs gestucte wand zijn de meeste van de kleurige reliëfs gehangen. Door de onregelmatige vorm van de werken maken ze onderling contact. Want er is geen kader zoals bij een schilderij. De restruimte speelt mee en geeft een rumoer op de muur. Het is één grote kijkplaat met allemaal losse onderdelen. De puzzelstukken grijpen in elkaar en kunnen nauwelijks afzonderlijk worden bekeken. Je moet wel erg afdwalen van de preek om alles in je op te nemen. Zo leidt het beeld af van het Woord.

In de afbeeldingen zijn mensen op een naïeve manier opgezet. Maar deze weergave past wel in de bijzondere techniek. Want het gaat hier niet om of de anatomie klopt, maar dat de houding en de mimiek de juiste emotie weergeeft. En dat is zo, dat klopt. Opgeruimde kleuren, waar je vrolijk van wordt. De uitgesneden MDF-plaat is na kleuring bewerkt met de guts en ook geeft houtskool een speelse belijning aan. Want Mary Velthoen is meer een tekenaar dan een beeldsnijder, zo blijkt uit twee krijttekeningen die in de hal zijn gehangen. Ik ontdek ze nadat ik eerder een rondgang door de kerk maak. Jammer dat van deze werken er niet meer zijn opgehangen. In deze stijl komt de kunstenaar los en heeft geen grenzen. In de reliëftechniek heeft ze een eigenzinnige creatie gevonden, maar uit de tekeningen spreekt meer haar kunnen in de kunst.

Kunst in de Kerk, Werk van Mary Velthoen in de Sionskerk, Marktweg 55 in Oudeschoot. Tot en met zondag 14 april 2019.

[germanpostwarmodern]

Sionskerk (1957) in Amsterdam, the Netherlands, by Cees van der Bom

[architectureofdoom]

Sionskerk, Amsterdam, Cees van der Bom, 1956-57

[gjhans]

Concert

Zeist

Sionskerk

Le Shaddai

[gjhans]

Sionskerk

Zeist

Le Shaddai

[germanpostwarmodern]

Sionskerk (1965) in Veenendaal, the Netherlands, by Albert van Essen

[jurjenkvanderhoek]

IN DE VERSIMPELING SCHUILT KRACHT KEA ESCHBACH

Kunst in de kerk, het mag weer. Dienden eeuwen geleden debeelden en symbolen om analfabeten en ongeletterden bij de les te houden – zij waren immers niet bij machte het Latijn te begrijpen, maar moesten zich toch een idee vormen van de verhaallijnen om de religieuze boodschappen te begrijpen. Het verbeelden dan wel afbeelden van mensfiguren, heiligen en zeker Christus zelf is voortdurend in conflict met het eerste van de tien geboden: “Gij zult u geen gesneden beeld maken noch enige gestalte van wat boven in de hemel noch van wat beneden op de aarde, noch van wat in de wateren onder de aarde is.” Daar wordt nu evenwel anders tegen aan gekeken, want de mens zal ze niet aanbidden. Mogelijk wel de beelden vereren, maar daarenboven zeker zien als verrijking van de symboliek van het Woord. In de vroegere kerk werden de ramen, de beelden en de schilderingen niet gezien als kunst. Deze dienden als uitleg van de bijbel. Het waren een soort van religieuze stripverhalen met de kruisgang als hoogtepunt. Het Woord vertaald in Beeld. Plaatjes spreken beter aan dan woorden.Vooral nu, zeker in onze moderne tijd.

Wat het met je doet

Kunst in de kerk, dat is niet voortdurend religieuze kunst – hoeft het niet te zijn, want wat is kerkelijke kunst? Het behoeft niet altijd meer het verhaal te verduidelijken of de woorden in beelden uit te leggen. Het mag de kerk opsieren en versieren. Het zijn daarom niet altijd meer realistische voorstellingen, maar veeleer abstracte en emotionele uitingen. Het zegt iets van en over de belevingswereld van de maker. Hoe deze omgaat met het geloof, welke leefregels eruit gehaald worden, wat het met deze persoon doet.

Die beleving is in beeld gebracht, de gedachten – in geval van Kea Eschbach – dan ook nog eens onder woorden gebracht daarbij. Dit laatste is eigenlijk overbodig, want in de beeldende kunst moet het beeld het doen: spreken. Het heeft niet nog eens uitleg nodig.

Stil om te ontmoeten

De acrylschilderijen stemmen tot nadenken, en dat leidt dan af tijdens de dienst – een deel van Eschbach’s huidige expositie in de Sionskerk van Oudeschoot hangt namelijk in de kerkzaal zelf. De gedachten dwalen in de beelden af van het gesproken woord, zoals eertijds de mensen ook de klanken van de kansel niet tot zich namen maar de beelden aan het woord lieten. Het werk heeft een eigen boodschap in hetzelfde eeuwenoude verhaal. Geen nieuwe boodschap, maar wel met een andere uitleg. In de expressief krachtige platen dient de kijker zich in te leven, het aan te voelen. Dan gaan de gedachten een andere richting in dan de predikant op de preekstoel zal wensen. De kerkganger kan zich niet concentreren op twee lessen tegelijk. Maar na afloop van de kerkdienst kan men het werk in alle rust tot zich nemen. In stilte het werk ontmoeten om het te leren kennen, zoals je stil voor God moet zijn om Hem te kunnen ontmoeten.

Het witte licht

Het werk van Eschbach omvat gedempt kleurige composities, niet te schreeuwerig: het roept zich niet van de muur af. De kunstenaar probeert niet teveel te zeggen in een enkele compositie. Prominent in de kerkzaal hangt een drieluik waarin een gelijkenis fragmentarisch is weergegeven. Het verhaal van de verloren zoon krijgt door de ogen van Eschbach een andere wending en heeft de titel “de gevonden zoon”. Het zoek geraakte leven speelt zich af in donkere roden en zwart, terwijl het weerzien sprankelt in het witte licht. Zo spreken kleuren van symbolen, en is minder de figuratie van belang. In het drieluik “de bergrede” is niet de figuur Jezus te herkennen die tot het volk spreekt, maar maken de felle kleuren – vol vuur in de duisternis – de boodschap meer dan kenbaar. Zo ontwijkt de kunstenaar op meerdere plekken het afbeelden van God, en lost dat heel goed abstract op zodat de Geest wel degelijk voelbaar is.

Opspringend leven

Het werk van Kea Eschbach heeft diverse invallen en verschillende uitvallen. De aanpak is niet overal in evenwicht. Niet altijd kan ze aanspreken en pakt dan de  compositie te vol met handvaten en symbolen. Wel brengt ze feest in de kerk en laat het monumentale pand opspringend leven. In haar landschap mist goddank die eeuwige einder. Hoewel de compositie qua sfeer niet echt past in deze opstelling, sluit het goed aan in de rij van werken met het licht. Kea Eschbach komt goed uit de hoek met haar weloverwogen kleurgebruik, terwijl ze werken nog weleens wil afbreken met een kakafonie van misplaatste tinten en onvriendelijk materiaal. Haar kunst is vooral goed op de scheidslijn van realistisch weergeven en het abstraheren daarvan; in de versimpeling schuilt haar kracht.

Expositie “Kunst in de kerk”, acrylschilderijen van Kea Eschbach bij Sionskerk, Marktweg 55 in Oudeschoot. Tot 24 maart 2015.