#museum dr8888

[regioonlineofficial]

Het culturele seizoen wordt in Drachten feestelijk afgetrapt met een bruisend openingsweekend van vrijdag 20 tot en met zondag 22 september. Vier prominente cultuurinstellingen – Bibliotheek Drachten | Smallingerland, Museum Dr8888, Poppodium Iduna en Schouwburg de Lawei – zetten gezamenlijk hun deuren open voor een weekend vol gratis optredens, voorstellingen, exposities, lezingen en workshops. Met een divers en laagdrempelig programma voor alle leeftijden, krijgen bezoekers de kans om de culturele rijkdom van Drachten op een unieke manier te ervaren. Bibliotheek Drachten | Smallingerland Bibliotheek Drachten | Smallingerland biedt op vrijdag en zaterdag een breed scala aan activiteiten voor jong en oud. Het Beste Bieb Festival bevat onder andere een lezing van schrijver en tv-persoonlijkheid Özcan Akyol. Met Eus’ Biebclub neemt hij het publiek mee in zijn passie voor boeken en literatuur. Voor de jongere bezoekers is er onder andere het interactieve concert Kruidkoek: De Muziekmagnetron, de Friestalige jeugdvoorstelling Lampke en kunnen kinderen deelnemen aan workshops. Voor de muziekliefhebbers wordt het zaterdagavond een feestje in Poppoadium Iduna. Tijdens Wjerljocht kunnen bezoekers genieten van liveoptredens van de swingende partyband The Grand East,de energieke rockband ¡Pendejo! én de symfonische metalband Elithium.  Ontdek nieuwe muziek en kom op een laagdrempelige manier de unieke sfeer van Iduna ervaren! Schouwburg de Lawei Schouwburg de Lawei houdt zondag Open Huis. Kijk tijdens een rondleiding achter de schermen en doe mee aan verschillende workshops en quizzen. Voor de kleinste bezoekers is er de peuterpretfilm Vogelhuis Verhaaltjes. En het Tappin-it Collective speelt een muzikale voorstelling Gambit, waarin tapdans, muziek en theater samenkomen. Eileen Blackmore geeft in Museum Dr8888 een lezing over ‘De kracht van Design’. Ze is de initiatiefnemer van ‘Wad van Waarde’. Dit is een makersnetwerk van (jonge) boeren, ontwerpers, studenten, ondernemers en makers. Samen ontwerpen ze duurzame alternatieven voor plastic producten, zodat het Waddengebied plasticvrij wordt en er nieuwe verdienmodellen voor boeren ontstaan. Aansluitend is de tentoonstelling Made in Fryslân gratis toegankelijk. Het volledige programma is te bekijken op https://opendrachten.nl/openingsweekend-culturele-seizoen/.

[jurjenkvanderhoek]

VROUWENPALET: DE STRIJD TUSSEN VRIJEN EN WERKEN

De vrouw als kunstenaar. Dat is tegenwoordig geen bijzonderheid. De vrouwelijke artiest krijgt vandaag de dag even zoveel waardering als de mannelijke kunstenaar. Er is een tijd geweest dat dit anders was. Was ver voor nu de vrouw in de kunst onder meer ter lust en vermaak van de mannen. Kwamen de vrouwelijke vormen sierlijk uit op schilderijen en in beeldhouwwerken, althans naar de maatstaven van de tijd waarin deze kunst wed gemaakt. Na de fin de siècle en met de feministische golf kwam daar verandering in. Maar dat is geen eenvoudige cultuuromslag en verandering van mannelijke mentaliteit geweest. Nog lang bleef de vrouw ondergeschikt aan de man. Mocht zij bijvoorbeeld geen lesnemen aan een kunstacademie, kon alleen kennis opdoen door particuliere cursussen te volgen bij mannelijke kunstenaars aan huis. En mocht ze dan eindelijk naar de academie, dan was het vormen naar naaktmodel uit de boze. De vrouwelijke kunstenaar moest zich maar vermaken met het stilleven, het landschap of het portret. De laatdunkende houding van mannelijke collega’s en kritische recensenten is gelukkig verleden tijd. De goeden niet te na gesproken.

Tijdens de belle époque beleeft de kunst in het algemeen een omslag. Het is de tijd van welvaart, groei en verandering. Er worden nieuwe uitvindingen gedaan en de arbeidsomstandigheden verbeteren. Er worden door kunstenaars op een eigenzinnige manier nieuwe kunstvormen ontwikkeld. Men schopt aan tegen de bestaande gezapigheid, de zakelijke werkelijkheid in de kunst, en verzet zich door te werken naar gevoel. Niet de realistische herkenbaarheid staat voorop, maar de emotionele waarheid. Het abstracte componeren maakt een plek, de werkelijkheid krijgt een andere betekenis. Nog wel wordt door kunstenaars de zichtbaarheid nagestreefd, maar dan gevormd naar eigen inzicht. Niet zoals de omgeving er bijligt waar wij allen getuige van zijn, maar zoals de kunstenaar die omgeving ziet en dat op ons wil overbrengen. Heilige huisjes gaan daarmee omver, het is een soort van moderne beeldenstorm.

De eeuwwisseling is niet alleen voedingsbodem voor tegendraadse stromingen, maar laat ook sociaal en politiek gezien veranderingen groeien en bloeien. Daar is de emancipatie van de vrouw een voorbeeld van. Door de strijd kwam er onder meer passief en actief stemrecht voor de vrouw. Beheerste de man voordien de beurs van de vrouw, langzaamaan kon zij over zichzelf beslissen zonder toestemming te vragen aan hem. Ook in de kunst sijpelde deze onafhankelijkheid binnen. Was de kunst eerst alleen als creatieve vrijetijdsbesteding weggelegd voor de vrouw; met het tekenen en schilderen, het spelen op de piano en het schrijven van korte verhalen zou zij een meer aantrekkelijke huwelijkspartner zijn. Dat de vrouw aangaf de kunst als broodwinning te willen aanhangen bleef lange tijd ongepast.

En had de vrouw zich dan op eigen kracht neergezet als professioneel kunstenaar en liet ze haar werk zien tijdens tentoonstellingen, waren de meeste recensenten daarover niet mild. Werd het werk van de vrouwelijke kunstenaars nauwelijks bekeken en genoemd, want het werk van de mannelijke kunstenaars werd meer belangrijk geacht. Maar moest het dan toch beoordeeld worden, werd het met elkaar vergeleken – er bestond mannelijke en vrouwelijke kunst, in het begin. Het was niet eenvoudig van dat vooroordeel af te komen. Ook nu nog wordt er verschil gemaakt. Worden musea er op gekapitteld dat ze (te) weinig vrouwen in hun tentoonstellingsbeleid zouden verwerken. Net alsof het in de eerste plaats niet gaat om de kwaliteit van het werk.

In het boek “Vrouwenpalet” komen een 24-tal vrouwelijke kunstenaars ter sprake. Zij hebben ieder een bondige biografie, want de ondertitel van de uitgave is “haar kunst, haar verhaal”. Ook worden er vele voorbeelden van kunstwerken gegeven, want het boek is de catalogus bij de tentoonstelling onder dezelfde titel bij Museum Drachten en Museum De Wieger. Eigenlijk zijn deze vrouwen, en enkele andere die niet in het boek worden genoemd, de pleitbezorgers van de werkende vrouw in de kunst. Zij hebben zich opgewerkt tot volwaardige kunstenmakers op eenzelfde peil als hun mannelijke collega’s. Door de tijd dat zij hun passie doorzetten bewoog de kunstwereld mee, zagen de critici de noodzaak van een gelijke beoordeling in.

De vrouwelijke kunstenaars in het boek stonden voor keuzes in het leven. Een groot dilemma was het zich al dan niet verbinden aan een partner. De liefde kon de kunst in de weg staan. Want, kwamen er kinderen, dan was de opvoeding en de huishouding taak van de vrouw. Het bleek een strijd tussen vrijen en werken, omdat men geen twee heren kan dienen. Toch wisten de beschreven kunstenaars daar een modus in te vinden. Trouwden, maar scheiden snel weer. Of hielden het op los-vaste relaties. Of gingen een eigen weg zonder inmenging van een jaloerse man �� de vrouw zou maar meer succes hebben in de kunst.

De vrouwen in het boek stammen over het algemeen alle uit een gegoede familie. Van adel, of vader is succesvol als bijvoorbeeld koopman. Daarom kunnen zij kiezen voor het vak van kunstenaar, omdat ze niet al jong mee moeten zorgen voor het spekken van de beurs. In de minder bedeelde families is brood op de plank de eerste levensbehoefte, maar de familie op stand heeft deze zorg minder of helemaal niet. De ouders van de dames stimuleren hun keuze, omdat zij het creatieve en kunstzinnige talent onderkennen. Hoewel de buitenwereld het hen wel moeilijk maakt, geeft het gezin de vrouw toch de ruimte en de vrijheid zich te bekwamen in de beeldende kunst.

“Vrouwenpalet” is een uitgave die recht doet aan de vrouwen die van 1900 tot 1950 leefden voor de kunst. Niet alle komen aan bod, want het blijkt toch een grote groep te zijn die floreerde naast en infiltreerde in het mannenbolwerk dat de kunst lang is gebleven. Het is een fraai vorm gegeven boek dat recht doet aan de zelfbewuste uitingen, het temperament en de onafhankelijkheid van bekrompen vooroordelen. Het boek geeft een podium aan 24 vrouwelijke kunstenaars die de eerste helft van de 20e eeuw kleur gaven met hun aan mannen ‘tegengestelde’ kunst. Deze vooruitstrevende vrouwen laten door hun levenswandel zien dat de kunstwereld niet alleen een zaak van mannen is. De vrouwelijke kijk op de zaken is van wezenlijk belang voor de totale plaat, voor de kunst als geheel. Er bestaat geen mannelijke of vrouwelijke kunst. Het is allemaal kunst. Eigenlijk heb je als kunstenaar sowieso de vrouwelijke intuïtie nodig. Vanuit het gevoel werken, dat is wat kunst moet hebben.

Voor het boek zijn een groot aantal schrijvers in de pen geklommen. Uit het colofon blijkt dat dit alleen maar vrouwen zijn, op die enkele mannelijke schrijver en de vormgever na. De fotografen zijn als man dan wel weer in de meerderheid. Maar, zal het zo zijn dat vrouwen zich het best laten omschrijven door vrouwen. Dat diepere lagen in hun geest enkel door mensen van een gelijk geslacht kunnen worden aangeboord. Het kan zo zijn, feit blijft dat het een bijzonder informatieve uitgave is geworden. Het geeft een voorstelling van de positie van vrouwelijke kunstenaars. Wat waren de (on)mogelijkheden, welke keuzes moesten zij maken en welke wegen hebben zij vrijgemaakt voor generaties na hen. Het boek geeft dat weer en maakt daar beeld van.

VROUWENPALET, haar kunst, haar verhaal, 1900-1950. Diverse auteurs onder coördinatie van Karlijn de Jong. Gezamenlijke uitgave van Museum Dr8888 (Drachten) en Museum De Wieger (Deurne) bij Waanders Uitgevers (Zwolle), 2022.

https://vrouwenpalet.nl/

[werkvanwilna]

14 juni 2022 I Papengaaienbuurt - Drachten

‘Theo van Doesburg werkt zijn ideeën gedetailleerd uit in grote tekeningen. Een groot aantal van deze schetsen behoort nu tot de collectie van Museum Dr8888. Zijn advies: pleister de gevels wit en voorzie het houtwerk van “pittige” kleuren. Dat worden natuurlijk de drie basiskleuren van de STIJL: rood, geel en blauw. Toen de woningen klaar waren, kwamen er veel reacties op de bonte huizen. De wijk werd al snel in de volksmond de ‘papegaaienbuurt’ genoemd. In 1922 nam de gemeenteraad het besluit om de huizen over te schilderen. De scheldnaam ‘papegaaienbuurt’ bleef in gebruik. Na zesenzestig jaar heeft een groep enthousiaste STIJL-liefhebbers in Drachten geld ingezameld om zowel het exterieur als het interieur weer in het originele kleurontwerp van Van Doesburg terug te brengen. Dit project is nu de museumwoning het Van Doesburg-Rinsemahuis (VDRH) en is te vinden in de Torenstraat nr. 3 in Drachten.’

(bron: https://wilmatakesabreak.nl/nieuws/van-doesburg-rinsemahuis/)

https://monumentbonaire.nl/ http://bonaireboek.leveroij.nl / © Wilna Groenenboom

[blackrosecp-blog]

so this is Ryuko from kill la kill. I drew her while being an intern at Museum Dr8888 and well... I had fun and she turned out gorgeous in my opinion.

[jurjenkvanderhoek]

STROOMOPWAARTS IS DE TIJDLOOSHEID VAN DE NATUUR

Eigenlijk kun je in Zuidoost-Friesland maar op drie plekken daadwerkelijk stroomopwaarts gaan. Dat is terug naar de oorsprong van de rivieren Linde, Tjonger en Boorne. De andere wateren zijn gegraven voor bedrijfsdoeleinden, hebben dus geen bron. Zijn soms na demping weer opnieuw uitgebaggerd, andere tijden andere inzichten. Een deel van de Tjonger is gekanaliseerd en recht getrokken om samen met de Opsterlandse Compagnonsvaart de in het achterland gewonnen turf stroomafwaarts naar de Compagnie, het latere Heerenveen, over water te vervoeren. Deze rivieren vormden het landschap indirect, de omgeving van de Schoterweven dat er nu gedifferentieerd bijligt. In dat landschap waar eertijds het afgraven van laagveen om turf te winnen plaats had zodat de Hollanders er warmpjes bij konden zitten, in dat landschap vinden natuur, landbouw, infrastructuur, ecologie en recreatie nieuwe verhoudingen. In dat landschap zoeken vijf samenwerkende musea de bron van het bestaan hier in dit gebied. In het culturele project Stroomopwaarts gaan Museum Dr8888, Museum Belvédère, Museum Heerenveen, Museum Opsterlân en het Nationaal Vlechtmuseum terug naar de basis. En trekken enkele randprojecten mee opwaarts tegen de stroom in.

Museum Belvédère toont uit de eigen collectie werk dat verband houdt met een omgeving, en kunstenaars die werkzaam waren of zijn in het gebied dat Stroomopwaarts zegt te bestrijken. Deze kunst wordt gecombineerd met werk van gastexposanten. “De geëxposeerde schilderijen, tekeningen, foto’s en installaties zijn alle geïnspireerd op het Zuidoost-Friese landschap of kunnen ermee in verband worden gebracht. Tezamen bespiegelen ze landschappen zoals die in Zuidoost Fryslân kunnen worden beleefd.”, lees ik op het tekstbord bij de tentoonstelling in de kabinetten van de westvleugel van dit museum. En er valt genoeg te beleven, want Belvédère heeft in haar korte bestaan al het nodige werk verzameld waarvan de kunstenaars hun ervaring bij en in de omgeving hebben vastgelegd in realistische, geabstraheerde en abstracte beelden.

Er is bij de smaakvolle inrichting echter losjes om gesprongen met het onderwerp. De werken hebben alle het landschap als thema, maar dat is niet altijd de regio van Zuidoost Friesland. Natuurlijk trok Sjoerd de Vries de Deelen in en bezag Tjerk Bottema de boerderijen in Langezwaag, zette Jan van der Zee het Friese zwartbonte stamboekvee in zijn weiland en kleurt de rode zon het Friese landschap van Gerrit Benner, zoekt Tjibbe Hooghiemstra zijn bos in de Wâlden en staat de boer van Jan Mankes in het Meer bij Benedenknijpe. Maar het leeg landschap van Jaap Min kan van overal zijn maar is uit Noord-Holland en de oude Buisse Heide van Han Klinkhamer is toch echt Noord-Brabant, het vennetje waar Coen Vunderink een visstek heeft is – ik zocht het op in Google maps – bij Roden en Jan Wiegers’ boerderij staat in de hooilanden van Groningen.

Het landschappelijke karakter is volledig uitgebuit. En Belvédère kan weer eens groot uitpakken en laten zien wat er zoal in huis aka depot is. En of dat nu allemaal beelden zijn uit al dan niet deze omgeving is van weinig belang. De perceptie van de kunstenaar op het landschap is In Zuidoost Friesland of waar dan ook in Nederland en daarbuiten dezelfde. De streek wordt ondergaan, of daar nu uitgestrekt weiland tot de einder ligt of heuvels het ruime zicht beperken. En of de kunstenaar nu de realiteit zoekt of de werkelijkheid expressionistisch neerzet, de essentie in kleur en vlak vindt of het wezen abstract verbeeldt, het gevoel is even sensationeel.

De gastexposanten brengen een opmerkelijke sfeer binnen de tentoonstelling. De werken kunnen toevallig in de samenhang passen, maar zijn ook wel speciaal voor deze ruimte en dit moment gemaakt. Zo heeft Ids Willemsma een installatie gemaakt door snoeihout van de fruitbomen uit zijn tuin op de vloer uit te spreiden. Maar wel in een structuur die het aforisme van Evert Rinsema benadrukt: “de mens is van nature hoekig”. Deze uitspraak siert nog altijd de gele vluchtdeur van het museum. In dit werk wil Willemsma laten zien hoe wij de natuur naar onze menselijke hand zetten. In dit stroomgebied is dat veel gebeurd, door afgraving en ontginning heeft de mens hier bepaald hoe het aanzicht van de omgeving zou worden. In zijn kunst hergebruikt de kunstenaar restmateriaal, een soort van art trouvé: in het bestaan nieuwe vormen zien, bestaande structuren een ander aanzicht geven.

Voor Dineke Oosting vormde natuurgebied De Deelen een inspiratiebron. Het gebied was vroeger werkterrein voor de veenarbeiders die turf wonnen uit het laagveen. Door afgraving ontstonden petgaten die nu door plant en dier dankbaar zijn ingenomen. Oosting plaatste op een oude landbouwmachine een stukje maakbare natuur, dat ze vormde uit onder meer varens en riet, boomstammen, takken en turf. Op oud ijzer laat zich gebakken natuur voort trekken, maar in het museum staat het voor dit moment even stil om het verleden levend te houden.

De fotografie van Mischa Keijser en Ton Broekhuis zet geen vraagtekens. Zo lijkt het. De werkelijkheid is de realiteit. Maar die realiteit is gemanipuleerd. Niet door digitale tussenkomst, maar analoog met een filter of de juiste stand en het exacte moment. De blik van de fotograaf. Dat is wachten op die tel dat de natuur zich van de beste kant wil laten zien. Die beste kant die de fotograaf interessant acht om vast te leggen. Keijser doet eerst het licht uit, of althans hij beschijnt in de nacht zijn onderwerp – doet dus eigenlijk het licht aan om voor hem het juiste detail uit te lichten, bijzonder te maken. Dat laten zien wat overdag normaal is en over het hoofd wordt gezien. Broekhuis schept een plek dat er niet is langs de rivier die van beide zijden een andere naam draagt. De Friezen zeggen Tsjonger en de Stellingwervers spreken van Kuunder. Daartussen is een denkbeeldig land, een imaginaire wereld. De gedachte bij het zichtbare. Een dramatische sfeer, een theatrale stemming.

Een samengesteld tapijt van vakken en kleuren noemt Jet van Oosten “Happy turf”. En ja, bij het zien van deze installatie wordt je blij. De turfvormen zijn op de vloer in de afmetingen van een eenpersoonsbed gerangschikt. Tussen lichtbruine tinten straalt een kleurige schakering van roden, gelen en blauwen. De zwarte en witte springen daar dan tussen uit. Het turfbrood is van stof, een gebreide doos. De zachte huid is tegendraads vergeleken met de rauwe textuur van het gedroogde veen, dat het resultaat is van in elkaar geklonken restanten van afgestorven planten. Om die te winnen voor gebruik in een warmtebron is veel en zware arbeid verricht. Deze installatie van Van Oosten geeft de geschiedenis een romantisch beeld. Een weerslag dat geen werkelijkheid is.

Naast Annemieke Harkema en Mariëtte van Erp zijn bovenstaande kunstenaars met hun werk het meest in het oog springend in deze opstelling. Maar het waterwerk van Egge Baarveld aan het begin van de tentoonstelling, een werk waar je letterlijk tegenaan loopt wanneer je de zaal binnenkomt, is heel heftig. Het is verrassend aanwezig. Het kan een omgeving zijn van overal, maar is vooral het landschap van de depressieve gedachten. Naast luguber en onheilspellend is er ook hoop en verwachting. Bomen zijn schaduwen van zichzelf, het water is onzichtbaar diep en de atmosfeer trilt als een riet. Maar linksboven werpt de zon de blik in de compositie, het licht wordt in de waterspiegel gereflecteerd. Er is licht aan het eind van de tunnel.

“(…) The ground itself is kind, black butter / Melting and opening underfoot / Missing its last definition / By millions of years / They’ll never dig coal here / Only the waterlogged trunks / Of great firs, soft as pulp / Our pioneers keep striking / Inwards and downwards / Every layer they strip / Seems camped on before / The bogholes might be Atlantic seepage / The wet centre is bottomless.”

De kern van dit gedicht van de Ier Seamus Heaney, voorbij de overlapping van verleden en heden, is de tijdloosheid van de natuur. Die tijdloosheid verbeelden de kunstenaars waarvan werk te bekijken valt in Stroomopwaarts bij Museum Belvédère. Een voorproef op het komende collectieboek. Een kunnen van bekwaamheid van de inrichter en samensteller van de tentoonstelling. Sta ik buiten zie ik rondom de luchten van Jentje van der Sloot, de lisdodden van Ronald Zuurmond, de knotwilgen van Dick van Arkel, de paarden van Jan Altink, de mistige einders van Willem van Althuis en het vretende licht van Christiaan Kuitwaard.

STROOMOPWAARTS, daar waar eens, daar waar nu… Groepstentoonstelling met werk uit de eigen collectie gecombineerd met dat van gastexposanten met het landschap als inspiratiebron. Museum Belvédère, Oranje Nassaulaan 12 in Heerenveen / Oranjewoud.