#ijzermat

[jurjenkvanderhoek]

ARCHIEFSTUK: recensie november 2009

KUNSTENAAR HARMEN ABMA ZET TOONLADDER OP ZIJN GRONDTOON

Regelmaat is een stramien om binnen grenzen te blijven. Het beeld is in orde wanneer de blik langs lijnen gelegd kan worden. Het biedt houvast en waarheid. Maar deze getrokken grenzen kunnen ook beklemmend zijn en benauwend werken. Het lijkt een middel om aan vast te houden, zodat het werken binnen perken blijft. Al te gemakkelijk sluipt een verveling in en wordt de oplage een variatie op de eens ingeslagen weg. De kunstenaar verkoopt zijn ziel echter niet aan de duivel en zoekt wegen zich te vernieuwen. Het experiment laat hem losbreken uit een strak keurslijf.

\De composities van Harmen Abma bewijzen deze stelling. Onder de titel “Grondtonen” laten ze zich zien in Museum Belvédère. De abstracte materies hebben een realistische grondtoon, voortdurend is dit de basis waarop de inspiratie zich vastzet. Gebruik makend van bouwend materiaal blijft de kunstschilder dichtbij huis. Het behangerslinnen en schildertape, de ijzermat en golfplaat, krijgen een kunstzinnig zijn toegemeten terwijl ze al schilderachtig waren. Schilderijen klampen vast aan horizontale banen, die kunnen worden onderbroken door verticale lijnen. Als de horizon waartegen bomen zich aftekenen. Maar deze werkelijkheid doet af aan het beeld dat Abma hier neerzet. Het is een illusie die niet als achtergrond dient, maar de ondergrond is van het anders kijken naar de beeltenis die geen figuratie is. Deze schilderijen lijken de vingeroefeningen voor het meer experimentele werk. Met de in en langs elkaar schuivende banen probeert Abma de inspiratie uit het hoofd en in de vingers te krijgen.

IJzermat wordt gebruikt als stevigheid in uithardend zacht beton. Voor Abma dient het als stramien om op te werken, vastigheid voor opgespannen beschilderd linnen. De kunstenaar kan hiermee een diversiteit aan ingevingen laten uitharden. De mazen van de mat en het gaas vormen een beperking en bij de zoveelste variatie op het thema raakt de fut er zichtbaar uit. Om uit te breken gaan lijnen speelse verbindingen aan, elektriciteitsdraden en elastische spanners of houten latten. Het vierkante kippengaas krijgt een vrolijke verkleuring en maakt zich los van de grondtoon om een verhoogde noot te slaken. Het vlakke werk wordt reliëf en Abma voegt een dimensie toe. Hij gaat pas goed de diepte in wanneer bekleurde golfplaten voor elkaar worden geschroefd. De wit op groen op zwart gewolkte eenvoud spreekt subtiel aan. Wanneer plaatfragmenten op en tussen worden gemonteerd overschreeuwt dit experiment zichzelf. Het effect verzandt in een rommelige uiting. Harmen Abma voelt zich echter vrij om in gesprek met de kijker te gaan, waar hij eerder in zichzelf gekeerd een monoloog voerde. In een abstracte eigengereidheid komt hij los van de basis en laat een melodieuze toonladder klinken.