#dehje
Explore tagged Tumblr posts
Visit Tumblr Blog
Explore Tumblr blogs with no restrictions, modern design and the best experience.
Last Seen Tumblr Blogs
Fun Fact
When âGIFâ was named word of the year in 2012, Oxford Dictionaries U.S.A. credited Tumblr for pushing the word.
Text
âE dini se çâdomethĂ«nĂ« tĂ« dashurosh njĂ« grua, e dini sesi shkurtohen ditĂ«t, sesi kalohet nga e sotmja nĂ« tĂ« nesĂ«rmen nĂ« njĂ« dehje tĂ« pĂ«rhershme qĂ« e shlyen ndjesinĂ« e kohĂ«s. Ju kujtohet ndoshta sesi njeriu qĂ« jeton me afshin e njĂ« pasioni tĂ« furishĂ«m dhe reciprok harron gjithçka nĂ« botĂ«. Ădo send pĂ«rveç gruas sĂ« dashur duket si i tepĂ«r dhe pa kuptim. TĂ« vjen keq kur mendon se i ke kushtuar qoftĂ« edhe njĂ« grimĂ« tĂ« zemrĂ«s sate njĂ« gruaje tjetĂ«r, dhe tĂ« duket e pamundur qĂ« tĂ« shtĂ«rngoheshi paskĂ«taj njĂ« dorĂ« tjetĂ«r pĂ«rveç atĂ« tĂ« âasajâ. Truri i zbrazur nga kujtimet e sĂ« shkuarĂ«s, Ă«shtĂ« i pĂ«rpirĂ« kryekĂ«put nga jeta e sotme dhe nuk pranon tĂ« mendojĂ« gjĂ« tjetĂ«r. Ădo ditĂ« njeriu zbulon nĂ« tĂ« dashurĂ«n e tij njĂ« bukuri tĂ« re, njĂ« kĂ«naqĂ«si tĂ« paprovuar deri atĂ«herĂ«, çdo herĂ« melodia e fjalĂ«ve dhe Ă«mbĂ«lsia e shfaqjeve tĂ« dashurisĂ« pĂ«rsĂ«ritet me njĂ« shije tĂ« panjohur qĂ« duket sikur i ndjen pĂ«r herĂ«n e parĂ«.â
Zonja me Kameliet, Alexandre Dumas fils
0 notes
Text
After Picard s01e01
Obviously this contains spoilers, but all spoilers will be after the cut, I promise!
BUT FIRST let me just say I really enjoyed it. Much like Discovery, itâs a modern TV show created for a modern audience, so no, itâs not exactly like the original TV series, but thatâs okay! For me, I feel like itâs not the type of show I will go back and rewatch random episodes of when I feel like it, but thatâs okay too!
First off, I really enjoyed the music. I think it was subtle in the right ways as to not take away from the scene, but when it swelled it was perfectly done. I know the theme wasnât as iconic as the TV series, but Iâm okay with it only because the rest of the music used was so gorgeous.
Second, the visuals are STUNNING. You can tell how much care and detail went into what they are showing, and I just know there will be all sorts of Easter eggs as we keep going.
Third, I love old-man Picard.
NOW WE GET TO SOME SPOILERS AND PREDICTIONS.
Dahj and Soji Asher? I AM INTRIGUED. So we know that something about these girls is enhanced? Synthetic? Picard says he believes Dahj to be Dataâs âdaughterâ, created from his neural net, but Iâm not sure I believe that. Either way, her parents (mom at least) are in on the plan, which goes against my initial thought that she was sent to kill Picard. Iâm very interested in why they had to âactivateâ Dahj, Iâm thinking that if she was an Android, like Picard says, then she would know who/what she is, unless it was intentionally âeditedâ out of her mind.
So a thought occurred to me: what if Dahj and her sister are androids who were created prior to the Mars attack, then had their memories cleared so that they would never be prosecuted for being Synthetics? While I think this is possible, it seems odd that her attackers would use the term âactivatedâ for her remembering this.
At some point another thought appeared in my head: what if Maddox, in his attempt to create a Data-like android after the ban, has been trying to use Borg technology in order rebuild a stable neural net that can support advanced AI? This would tie into why Hugh and Seven get involved, as they are presumably experts in Borg neurobiology, psychology, and engineering.
Mini-theory about Seven, in the trailer she says âwhat are you doing out hereâ, which to me implies that they are not on Earth, or anywhere in the Sol system. I have a hunch that Seven, being liberated Borg and therefore still partially synthetic, might have experienced a good amount of prejudice from people in the Federation after the Mars Attack, so sheâs isolated herself in some distant corner of the galaxy. This also makes me interested to know whatâs happened to The Doctor in all this.
ANYWAY, we finally got (a bit of) an answer as to whatâs happening on the Borg cube. Itâs a âRomulan Reclamation Siteâ. Reclamation is an interesting word choice, as it typically implies garbage disposal, but I donât think thatâs the case here. What if itâs more of a âre-claim-ationâ site? My current running theory is that some Romulans blame the Synthetics and their attack on Mars for preventing Starfleet from helping more Romulans escape before Romulus was destroyed. So now (fitting it into my Maddox theory) they are also using Borg technology in the attempt to overpower and destroy the remaining Synthetics and, especially, Maddox. So perhaps Soji is there simply because she is sympathetic to the plight of the Romulans, or else she knows that she in at least part synthetic herself and also has a vendetta against Maddox. But it also seems implied that Soji is some sort of psychologist? So Iâm not sure here.
Smaller thoughts: Agnes Jurati. I donât trust her. I donât think sheâs intentionally being evil or malicious when she talks to Picard, but I think that, given the chance, she would jump at the opportunity to rejoin Maddox and help him. I shall be keeping my eye on her lol.
Interestingly the wikipedia page for the show specifically says that Narek (the dude from the end of the episode talking to Soji) is âinvestigating what his people are doing to former Borg dronesâ, but the article cited for it doesnât say anything about it, so I donât know exactly where this came fromâŠ.but I like it.
Finally, I cannot wait for the moment when Picard shows up at Starfleet, asking to be reinstated (as seen in the trailers), and the dude is like âseriously???? you just shit on us publically????â Hence why Picard assembly his crazy crew instead.
I cannot wait for next week.
2 notes
·
View notes
Photo
đđž #followers #instseguir #instalike #sdv #instalike #quarta #ilovephoto #dehj (em Federal District) https://www.instagram.com/p/Bv0D1tGl7GE/?utm_source=ig_tumblr_share&igshid=h4eh6uch3cof
9 notes
·
View notes
Photo
Sobre hj... #Gratidao #Fotominha #Dehj #MeuAmazonas #Azul #cĂ©u #ObrigadaSenhor #fe #đđ» #†(em Vila do Puraquequara!!) https://www.instagram.com/p/BnFWM3uFM8o/?utm_source=ig_tumblr_share&igshid=upz2vk8qaxfm
2 notes
·
View notes
Video
J A M đ„#guitar #jam #new #video #boss #ibanez #solo #ernieballstrings #vineperes #brazil #dehj
1 note
·
View note
Photo
#crespasruivas #CR #trancista #trança #trançacorrida #tranças #trançarasteira #trançaafricana #trançadesenhada #trançanagĂŽ #trançaboxeadora #boxeadora #nagĂŽ #nago #trabalho #dehj #misuma #hairstyle #trançaestilizada agende seu horĂĄrio ZAP 975431894 temos Ăłtimos preços đ„°đ» (em Parada De Lucas, Rio De Janeiro, Brazil) https://www.instagram.com/p/CDFUSj5hQJa/?igshid=1r11gk0ghjgh9
#crespasruivas#cr#trancista#trança#trançacorrida#tranças#trançarasteira#trançaafricana#trançadesenhada#trançanagÎ#trançaboxeadora#boxeadora#nagÎ#nago#trabalho#dehj#misuma#hairstyle#trançaestilizada
0 notes
Photo
đđđđđđđđ
#i leiteralLY WANT TO FUKCING HURL MYSELF OFF A BUILDING#HE IS SO FUCKIGNFDS CURTE CEIJM UCKINFV GDWASAD#IM FUCKING FREAKING OUT IM SOS TRESED IM IRL SHAKING#HOLY SHIT HE SOS FUCKING BEUATUDFL HES#HES ALIVE#HE DID THAT#KING#HE SVAED ME#IM SCUFCKINGFDNC CSCREMAING#WHY#WHY JDDID DEHJE JDIEM FUOS FUCKINGF???????#BTIHCD U RLLRY HTOUGHT U COULD DO THSI AFTER 3 MONTHS#KSDIFUYGDHSUJI FUKVINFFGI I HATE UE JCUC ISM SO#OMG#aria.txt#lovepost
20 notes
·
View notes
Photo
#tererĂȘ #trenzimbomm #dehj #farm â€â€đĄ
1 note
·
View note
Photo
#dehj #comela #bestfriend #fit #esmagacamisetasđđȘ (em Smart Fit Vila Velha) https://www.instagram.com/p/BxOM8R9D5C5K8ObyQbBM5JTSpWHnWlM1Btwpk00/?utm_source=ig_tumblr_share&igshid=mxuxrzung1cr
0 notes
Photo
#dehje #socomeçando #familia #merecemos (em Praia Do Forte Cabo Frio)
0 notes
Photo
Que a semana seja abençoada Senhor! #deusnocomando #GratidĂŁo #Dehj #Fotominha #fĂ©sempre #minhamanaus #MeuAmazonas #semfiltro #†#đ· (em Condominio Edificio Joao Paulo II) https://www.instagram.com/p/Bu2Zy8nnWnc/?utm_source=ig_tumblr_share&igshid=1s8zbvb5yqgl9
0 notes
Photo
âš SĂł pra contar msm que hoje eu tĂŽ sensacional đđ #BoaNoite #goodnight #dehje #amorproprio #tosensacional #ceacredita #vivalavida #chamanoprobleminha
0 notes
Text
Nga Autori: Shejhul Islam Muhammed ibën AbdulUehhab (RahimehUllah)
Shkruar nga: AbdulMuhsin ibën Hamed elBedr el-Abbad Profesor në Universitetin Islamik në Medine.
PĂ«rktheu:Â Xhemal N. Jakupi
Bismil-lahir Rahmanir Rahim
E gjithë lavdia i qoftë All-llahut Zotit të krijesave!
Salavatet, selamet dhe bekimet qofshin për robin dhe të Dërguarin e Tij Muhammedin, si dhe për familjen dhe shokët e tij në përgjithësi!
MĂ« tej:
Ky Ă«shtĂ« shpjegim i librit tĂ« Shejhul Islam Muhammed ibĂ«n AbdulUehhab, RahimehUllah, me titullin âKushtet, shtyllat dhe obligimet e namazit.â Libri nĂ« fjalĂ« i pĂ«rfshin nĂ«ntĂ« kushtet, katĂ«rmbĂ«dhjetĂ« shtyllat dhe tetĂ« obligimet e namazit. Kur e pĂ«rmend kushtin e katĂ«rt tĂ« namazit, e qĂ« Ă«shtĂ« largimi i papastĂ«rtisĂ«, autori, RahimehUllah, i pĂ«rmend edhe dhjetĂ« kushtet e pastĂ«rtisĂ«, gjashtĂ« shtyllat e avdesit dhe obligimin pĂ«r thĂ«nien âBismil-lahâ nĂ« fillim tĂ« avdesit, si dhe tetĂ« anuluesit e avdesit.
Gjatë sqarimit të shtyllave të namazit, shkurtimisht e komenton Suren el-Fatiha, dhe i shpjegon domethëniet e fjalëve të lutjes hyrëse të namazit (istiftahit) dhe teshehhudit.
Kushtet e Namazit.
Kushti (ar. shart) është: Ai, mosplotësimi i të cilit sjell mosplotësim, kurse plotësimi i tij nuk sjell domosdoshëm plotësim.
Kuptimi i kĂ«saj Ă«shtĂ« se kur njeriu nuk ka avdes, namazi i tij Ă«shtĂ« i pavlerĂ«, ngase pastĂ«rtia Ă«shtĂ« kush i namazit, siç ka thĂ«nĂ« i DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem: âAll-llahu nuk e pranon namazin e dikujt qĂ« ka bĂ«rĂ« hadeth, deri sa tĂ« ketĂ« marrĂ« avdes.â E transmetojnĂ« Buhariu (6954) dhe Muslimi (537) nga Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu.
Megjithatë, nëse dikush merr avdes dhe qëndron deri sa ta prishë avdesin pa u pas falur me atë avdes, nuk do të thotë se për shkak të realizimit të avdesit është realizuar namazi.
Autori thotĂ«: [Kushti i parĂ«: Islami, e kundĂ«rta e kufrit (mosbesimit), ngase mosbesimtarit nuk i pranohet vepra, çfarĂ«do vepre qĂ« tĂ« bĂ«jĂ«. Argument pĂ«r kĂ«tĂ« Ă«shtĂ« Fjala e tĂ« LartĂ«suarit: âNuk u takon idhujtarĂ«ve tĂ« pĂ«rkujdesen pĂ«r faltoret e All-llahut, pĂ«rderisa edhe ata vetĂ« dĂ«shmojnĂ« se janĂ« mosbesimtarĂ«. TĂ« kota do tĂ« jenĂ« veprat e tyre dhe nĂ« zjarr do tĂ« qĂ«ndrojnĂ« pĂ«rgjithmonĂ«.â (et-Teube: 17) dhe Fjala e tĂ« LartĂ«suarit: âDhe Ne do tâu qasemi veprave qĂ« kanĂ« bĂ«rĂ« ata (mosbesimtarĂ«t) dhe do tâi shndĂ«rrojmĂ« nĂ« pluhur e hi.â (el-Furkan: 23)]
AsnjĂ« vepĂ«r, me tĂ« cilĂ«n nĂ« kĂ«tĂ« Sheriat njeriu i afrohet All-llahut, nuk i bĂ«n dobi vepruesit, nĂ«se nuk Ă«shtĂ« paraprirĂ« dhe nuk Ă«shtĂ« ndĂ«rtuar mbi dĂ«shminĂ« se nuk ka tĂ« adhuruar tĂ« drejtĂ« perveç All-llahut dhe se Muhammedi Ă«shtĂ« i DĂ«rguar i All-llahut. Pra, vepra doemos duhet tâi pĂ«rkushtohet VetĂ«m All-llahut, gjĂ« qĂ« pĂ«rfshihet nĂ« dĂ«shminĂ« se nuk ka tĂ« adhuruar tĂ« drejtĂ« pĂ«rveç All-llahut (Eshhedu en la ilahe il-lAll-llah), dhe doemos duhet tĂ« jetĂ« nĂ« pajtim me traditĂ«n e tĂ« DĂ«rguarit tĂ« All-llahut, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, gjĂ« qĂ« pĂ«rfshihet nĂ« dĂ«shminĂ« se Muhammedi Ă«shtĂ« i DĂ«rguar i All-llahut (Eshhedu enne Muhammeden RasulUll-llah). AsnjĂ« vepĂ«r tĂ« cilĂ«n e bĂ«n kafiri (mosbesimtari) nuk i bĂ«n dobi tek All-llahu i LartĂ«suar, ngase nuk e plotĂ«son kushtin e parĂ«Â - Islamin. Autori, RahimehUllah, refuzimin dhe mospranimin e veprave tĂ« mosbesimtarĂ«ve e argumenton me ajetin e sures et-Teube dhe atĂ« tĂ« sures el-Furkan, ngase ajeti i sures et-Teube pĂ«rfundon me sqarimin se veprat e mosbesimtarĂ«ve asgjĂ«sohen, kurse ajeti i sures el-Furkan sqaron se veprat e tyre nuk kanĂ« vlerĂ« dhe shndĂ«rrohen nĂ« hi e pluhur, domethĂ«nĂ« asgjĂ«sohen dhe shkatĂ«rrohen.
Autori thotĂ«: [I dyti: Mendja, e kundĂ«rta e çmendurisĂ«. TĂ« çmendurit nuk i shkruhet asnjĂ« vepĂ«r deri sa tâi largohet çmenduria. Argument pĂ«r kĂ«tĂ« Ă«shtĂ« hadithi: âLapsi nuk shkruan pĂ«r tre veta: pĂ«r atĂ« qĂ« fle deri sa tĂ« zgjohet, pĂ«r tĂ« çmendurin deri sa tâi largohet çmenduria dhe pĂ«r tĂ« miturin deri sa tĂ« rritet.â]
Ai qĂ« falet duhet patjetĂ«r tĂ« jetĂ« i pranishĂ«m me mend nĂ« namaz dhe nuk bĂ«n tĂ« mos e ketĂ« mendjen, pĂ«r shkak tĂ« çmendurisĂ«, ose pĂ«r shkak tĂ« dehjes. Sa i pĂ«rket tĂ« çmendurit, pĂ«r tĂ« nuk shkruan Lapsi (Kalemi) dhe ai nuk Ă«shtĂ« i obliguar, e sa i pĂ«rket tĂ« dehurit, ai e ka larguar vetĂ« mendjen, Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« si tĂ« çmendurit dhe nuk kupton asgjĂ« nga namazi. PĂ«r kĂ«tĂ« autori, RahimehUllah, ka argumentuar me hadithin: âLapsi nuk shkruan pĂ«r tre vetaâŠâ dhe ky Ă«shtĂ« hadith sahih (autentik i vĂ«rtetuar) tĂ« cilin e transmetojnĂ« Ebu Davudi (4398), Nesaiu (3432) dhe IbĂ«n Maxhe (2041) nga Aisha, radijAllahu âanha. Shih Irvaul Galil, el-Albani (297).
Autori thotĂ«: [I treti: Mosha e dallimit, e kundĂ«rta e moshĂ«s sĂ« vogĂ«l, kufiri i sĂ« cilĂ«s Ă«shtĂ« shtatĂ« vjet, kur fĂ«mija urdhĂ«rohet pĂ«r faljen e namazit, siç ka thĂ«nĂ« i DĂ«rguari, sal-All-llahu alejhi ue sel-lem: âUrdhĂ«rojini fĂ«mijĂ«t tuaj pĂ«r tâu falur nĂ« moshĂ«n shtatĂ«vjeçare, kurse nĂ« moshĂ«n dhjetĂ«vjeçare rrihini pĂ«r tĂ« dhe ndajini nĂ« shtretĂ«r tĂ« veçantĂ«!â]
Kur fĂ«mija e arrin moshĂ«n kur di tĂ« dallojĂ«, e qĂ« Ă«shtĂ« mosha shtatĂ«vjeçare, ai urdhĂ«rohet pĂ«r tâu falur, por jo nĂ« mĂ«nyrĂ« obliguese, ngase obligimi vjen nĂ« moshĂ«n e pubertetit. NĂ« kĂ«tĂ« moshĂ« urdhĂ«rohet tĂ« falet nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« adaptohet me namaz dhe tĂ« stĂ«rvitet ta falĂ« atĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ«n e ligjshme. Kur ta arrijĂ« moshĂ«n dhjetĂ«vjeçare urdhri bĂ«hĂ«t edhe mĂ« i ashpĂ«r dhe fĂ«mija disiplinohet me rrahje tĂ« lehtĂ«, sepse i DĂ«rguari, sal-All-llahu alejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âUrdhĂ«rojini fĂ«mijĂ«t pĂ«r tâu falur nĂ« moshĂ«n shtatĂ«vjeçareâŠâ dhe ky Ă«shtĂ« hadith sahih, tĂ« cilin e transmetojnĂ« Ahmedi (6756) (6689) dhe Ebu Davudi (495) nga Abdullah ibĂ«n Amri, radijAll-llahu anhuma, kurse Ebu Davudi (494) e transmeton edhe nga Subra ibĂ«n Maâbed elXhuheni, radijAll-llahu anhu. Shih Irvaul Galil (247)
Autori thotë: [Kushti i katërt: Largimi i papastërtisë me avdes, që është i njohur, e ajo që e obligon avdesin është hadethi.]
Hadethi (papastërtia) është çdo gjë që del prej dy rrugëve të kryerjes së nevojës, si dhe çdo gjë që e prish avdesin. Hadethi është ai që e bën avdesin të obligueshëm.
PapastĂ«rtia Ă«shtĂ« dy llojesh: papastĂ«rti e madhe, e cila e bĂ«n tĂ« obligueshĂ«m guslin (larjen e tĂ«rĂ« trupit), siç janĂ« xhunubllĂ«ku, menstruacionet dhe lehonia; dhe papastĂ«rti e vogĂ«l, e cila e bĂ«n tĂ« obligueshĂ«m avdesin. Largimi i papastĂ«rtisĂ« bĂ«het me avdes dhe me gusl, nĂ«se njeriu gjen ujĂ«, ose ka mundĂ«si ta pĂ«rdorĂ« atĂ«. Kur dikush nuk gjen dot ujĂ« ose ka ujĂ«, por nuk ka mundĂ«si ta pĂ«rdorĂ« atĂ«, atĂ«herĂ« tĂ« dy llojet e papastĂ«rtisĂ«; edhe tĂ« madhen, edhe tĂ« voglen; i largon me tejemmum. NĂ«se dikush merr tejemmum pĂ«r papastĂ«rtinĂ« e madhe, e mĂ« vonĂ« gjen ujĂ«, atĂ«herĂ« duhet tĂ« lahet, sepse i DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âDheu i pastĂ«r Ă«shtĂ« pastrim pĂ«r besimtarin, edhe nĂ«se nuk gjen dot ujĂ« dhjetĂ« vjet, e kur tĂ« gjejĂ« ujĂ« atĂ«herĂ« le ta prekĂ« me tĂ« lĂ«kurĂ«n, se kjo Ă«shtĂ« mĂ« e mirĂ« pĂ«r tĂ«.â E transmetojnĂ« Tirmidhiu (124) dhe tĂ« tjerĂ« nga Ebu Dherri, radijAll-llahu anhu. Tirmidhiu thotĂ«: âKy Ă«shtĂ« hadith hasen sahih.â Shih Irvaul Galil (153).
NĂ«se dikush qĂ« ka papastĂ«rti tĂ« madhe lahet me nijet qĂ« ta largojĂ« edhe papastĂ«rtinĂ« e madhe edhe atĂ« tĂ« vogĂ«l, me kĂ«tĂ« i largon tĂ« dyja. MegjithatĂ«, nĂ«se e lan trupin pĂ«r larjen e sĂ« XhumasĂ«, ose pĂ«r tâu freskuar dhe me kĂ«tĂ« ka nijet ta largojĂ« papastĂ«rtinĂ« e vogĂ«l, atĂ«herĂ« ajo nuk largohet, ngase me kĂ«tĂ« larje nuk bĂ«het largimi i papastĂ«rtisĂ«.
Autori thotë: [Kurse, kushtet e tij janë dhjetë: Islami, mendja, mosha e dallimit, nijeti, vazhdimi i nijetit deri në fund - në mënyrë që të mos vendosë ta ndërpresë avdesin deri sa ta përfundojë atë, ndërpreja e obliguesit, istinxhaja dhe istixhmari para tij (pastrimi me ujë ose fshirja pas kryerjes së nevojës), që uji të jetë pastrues dhe i lejuar, mënjanimi i çdo gjëje që e pengon ujin të arrijë deri te lëkura dhe hyrja e kohës së namazit për atë që hadethin e ka të vazhdueshëm.]
MĂ« lart u shpjeguan kushtet: Islami, mendja dhe mosha e dallimit. E, sa i pĂ«rket nijetit, Ă«shtĂ« kusht qĂ« ai i cili merr avdes, para se tĂ« fillojĂ« avdesin, tĂ« ketĂ« qĂ«llim ta largojĂ« papastĂ«rtinĂ«, por kĂ«tĂ« nuk duhet ta thotĂ« me fjalĂ«. E njĂ«jta vlen pĂ«r tĂ« gjitha adhurimet. Nijeti duhet tĂ« bĂ«het me zemĂ«r, e jo tĂ« thuhet me gojĂ«, me pĂ«rjashtim tĂ« haxhxhit dhe umres, ku nijeti shprehet me gojĂ«. Aty thuhet: âTĂ« pĂ«rgjigjem me umreâ (LebbejkAll-llahumme umreten!), âTĂ« pĂ«rgjigjem me haxhxhâ (LebbejkAll-llahumme haxhxhen!), ose âTĂ« pĂ«rgjigjem me haxhxh dhe umreâ (LebbejkAll-llahumme haxhxhen ue umreten!) NĂ«se dikush e lan fytyrĂ«n kur ngritet nga gjumi, por nuk ka nijet tĂ« marrĂ« avdes, e mĂ« vonĂ« dĂ«shiron tĂ« marrĂ« avdes, ai duhet tĂ« la lajĂ« fytyrĂ«n pĂ«rsĂ«ri me nijet tĂ« avdesit dhe nuk i mjafton larja paraprake, ngase nuk e ka pasur nijet avdesin kur e ka larĂ« fytyrĂ«n. NĂ«se njĂ« xhunub lahet pĂ«r tâu freskuar duke harruar se Ă«shtĂ« xhunub, atĂ«herĂ« kjo larje nuk i mjafton pĂ«r ta larguar xhunubllĂ«kun, pĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s sĂ« nijetit.
Nijeti para fillimit të pastrimit duhet të vazhdojë deri në fund të tij. Nëse një njeri vendos të ndërpresë avdesin, e më pas dëshiron të vazhdojë, atëherë nuk ka të drejtë për këtë, por obligohet ta fillojë avdesin nga e para. Nuk ka të drejtë ta plotësojë atë që i ka mbeturm ngase ai e ka zhbërë atë që ka nisur. Ky është kushti i pestë.
Kushti i gjashtë: është ndërprerja e obliguesit, domethënë: ndërprerja e obliguesit të avdesit, që eshtë papastërtia (hadethi). Kjo do të thotë se kur njeriu kryen nevojën, duhet të presë deri sa të ndërpritet ajo që del nga dy rrugët, dhe nuk mund të fillojë me avdes para ndërprerjes së saj.
Kushti i shtatë: istinxhaja ose istixhmari para avdesit. Kjo vlen kur ajo që ka dalë nga dy rrugët është urinë ose jashtqitje. E kur ajo që ka dalë është erë, atëherë për këtë nuk ka istinxha ose istixhmar. Istixhmari mjafton, nëse ajo që ka dalë nuk është përhapur jashtë vendit të zakontë, e nëse është përhapur më tepër, atëherë ka nevojë edhe për istinxha, në mënyrë që të mënjanohet ndyrësira.
Kushti i tetë: Që uji të jetë pastrues dhe i lejuar. Këto janë dy gjëra, kurse autori, RahimehUllah, thotë se kushtet e avdesit janë dhjetë, dhe pas kësaj përmend edhe dy kushte, që do të thotë se të qenët e ujit pastrues dhe i lejuar e llogarit si një kusht të vetëm.
ĂshtĂ« kusht qĂ« uji i avdesit tĂ« jetĂ« pastrues - pra nuk merret avdes dhe nuk pastrohet me ujĂ« tĂ« ndryrĂ«; dhe tĂ« jetĂ« ujĂ« i lejuar - jo ujĂ« i vjedhur (i rrĂ«mbyer, i pushtuar) Kjo e fundit Ă«shtĂ« çështje rreth se cilĂ«s ka divergjenca, dhe Ă«shtĂ« e diskutueshme qĂ« ajo tĂ« bĂ«het kusht. Si duket mĂ« e vĂ«rteta Ă«shtĂ« se kush merr avdes me ujĂ« tĂ« vjedhur avdesin e ka tĂ« plotĂ«, por Ă«shtĂ« mĂ«katar pĂ«r vjedhjen. I njĂ«jtĂ« Ă«shtĂ« edhe ai qĂ« falet nĂ« njĂ« tokĂ« tĂ« rrĂ«mbyer, ose me rroba tĂ« mĂ«ndafshta. Namazi i tĂ« tillit Ă«shtĂ« i rregullt, por ai Ă«shtĂ« mĂ«katar pĂ«r rrĂ«mbimin dhe pĂ«r veshjen e mĂ«ndafshit.
Kushti i nĂ«ntĂ«: MĂ«njanimi i asaj qĂ« e pengon arritjen e ujit deri te lekura. NĂ« avdes Ă«shtĂ« e domosdoshme qĂ« uji tâi prekĂ« pjesĂ«t e avdesit, prandaj Ă«shtĂ« obligim qĂ« tĂ« largohet gjithçka qĂ« e pengon arritjen e ujit deri tek ato, siç mund tĂ« jenĂ«: balta, brumi, boja dhe tĂ« ngjashme, tĂ« cilat e mbulojnĂ« lĂ«kurĂ«n. E sa u pĂ«rket gjĂ«rave qĂ« e ngjyrosin lĂ«kurĂ«n, por nuk e mbulojnĂ« atĂ«, sic Ă«shtĂ« kĂ«naja, ato gjĂ«ra nuk ndikojnĂ«.
Kushti i dhjetĂ«: TĂ« hyjĂ« koha e namazit, pĂ«r atĂ« qĂ« ka hadeth tĂ« vazhdueshĂ«m. Kjo do tĂ« thotĂ« se dikush qĂ« ka sĂ«mundje tĂ« urinimit tĂ« pavullnetshĂ«m (tĂ« vazhdueshĂ«m), ose qĂ« vazhdimisht i del erĂ«Â (gazra), ose gruaja me istihada (gjakderdhje nga organi gjenital jashtĂ« menstruacionit), dhe tĂ« ngjashmit me ta duhet tĂ« marrin avdes kur hyn koha e secilit namaz tĂ« obligueshĂ«m. Prandaj, nĂ«se njĂ« i kĂ«tillĂ« merr avdes pĂ«r namazin e drekĂ«s pas hyrjes sĂ« kohĂ«s sĂ« drekĂ«s dhe e fal atĂ«, pastaj hyn koha e ikindisĂ«, ai nuk e fal ikindinĂ« me avdesin e drekĂ«s, por obligohet tĂ« marrĂ« avdes pas hyrjes sĂ« kohĂ«s sĂ« namazit tĂ« ikindisĂ«. KĂ«tĂ« e argumenton hadithi ku i DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, e urdhĂ«roi Fatime bin Hubejshin, radijAllahu âanha, e cila ishte me istihada, qĂ« tĂ« merrte avdes pĂ«r secilin namaz. E transmeton Buhariu (228) nga Aisha, radijAllahu âanha.
Shtyllat e avdesit.
Autori thotĂ«: [Kurse shtyllat e tij janĂ« gjashtĂ«: Larja e fytyrĂ«s - ku bĂ«jnĂ« pjesĂ« shpĂ«larja e gojĂ«s (madmada) dhe e hundĂ«s (istinshak) - e kufiri i saj nĂ« gjatĂ«si Ă«shtĂ«: nga rrĂ«njĂ«t e flokĂ«ve nĂ« ballĂ« deri te majat e qimeve tĂ« mjekrĂ«s, ndĂ«rsa nĂ« gjerĂ«si: deri te veshĂ«t; larja e duarve deri nĂ« bĂ«rryla; fshirja e tĂ«rĂ« kokĂ«s - ku bĂ«jnĂ« pjesĂ« veshĂ«t; larja e kĂ«mbĂ«ve deri nĂ« nyja; renditja; dhe vazhdimĂ«sia. Argument Ă«shtĂ« Fjala e tĂ« LartĂ«suarit: âO ju qĂ« keni besuar! Kur tĂ« ngriheni pĂ«r namaz, lani fytyrĂ«n dhe duart deri nĂ« bĂ«rryla, kurse kokĂ«n fshijeni me dorĂ« tĂ« lagĂ«t; lani edhe kĂ«mbĂ«t deri nĂ« nyja.â (elMaide: 6) Argument i rĂ«nditjes Ă«shtĂ« hadithi: âFilloni me atĂ« qĂ« ka filluar All-llahu!â Kurse, argument i vazhdimsisĂ« Ă«shtĂ« hadithi i atij tĂ« cilit i kishtĂ« mbetur njĂ« shenjĂ« nĂ« kĂ«mbĂ« pa e lagur: Transmetohet nga Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, se kur ai pa njĂ« njeri tĂ« cilit i kishte mbetur nĂ« kĂ«mbĂ« njĂ« pjesĂ« sa njĂ« derhem qĂ« nuk ishte lagur nga uji, e urdhĂ«roi ta pĂ«rsĂ«riste avdesin.â]
Forma e avdesit Ă«shtĂ« sqaruar nĂ« librin e All-llahut dhe nĂ« Sunnetin e tĂ« DĂ«rguarit tĂ« Tij, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem. NĂ« Librin e All-llahut Ă«shtĂ« pĂ«rmendur nĂ« suren elMaide, nĂ« FjalĂ«n e tĂ« LartĂ«suarit: âO ju qĂ« keni besuar! Kur tĂ« ngriheni pĂ«r namaz, lani fytyrĂ«n dhe duart deri nĂ« bĂ«rryla, kurse kokĂ«n fshijeni me dorĂ« tĂ« lagĂ«t; lani edhe kĂ«mbĂ«t deri nĂ« nyja.â (el-Maide: 6)
Fjala âkur tĂ« ngriheni pĂ«r namazâ do tĂ« thotĂ«: kur doni tĂ« falni namaz, ndĂ«rkohĂ« qĂ« jeni pa avdes. Kjo Ă«shtĂ« e njĂ«jtĂ« me ajetin: âKur tĂ« lexosh Kurâan, kĂ«rko mbrojtjen e All-llahut kundĂ«r djallit tĂ« mallkuar!â (en-Nahl: 98)
Domethënë: kur të duash të duash të lexosh.
Kurse, nĂ« Sunnetin e tĂ« DĂ«rguarit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, Ă«shtĂ« sqaruar avdesi edhe me fjalĂ« edhe me vepĂ«r. I tillĂ« Ă«shtĂ« hadithi i transmetuar nga Himrani robi i Othman ibĂ«n Affanit, radijAll-llahu anhu, i cili thotĂ« se e ka parĂ« Othmanin qĂ« ka kĂ«rkuar ujĂ« pĂ«r avdes, pastaj ka shtĂ«nĂ« nĂ« duar ujĂ« nga ena dhe i ka larĂ« tri herĂ«. Pastaj e ka futur dorĂ«n e djathtĂ« nĂ« ujĂ« dhe ka marrĂ« ujĂ«, me tĂ« cilin e ka shpĂ«larĂ« gojĂ«n dhe hundĂ«n. Pastaj e ka larĂ« fytyrĂ«n tri herĂ«, duart deri nĂ« bĂ«rryla tri herĂ«, e ka fshirĂ« kokĂ«n dhe e ka larĂ« secilĂ«n kĂ«mbĂ« tri herĂ«, pastaj ka thĂ«nĂ«: E kam parĂ« Profetin, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, duke marrĂ« avdes kĂ«shtu siç mora unĂ«, e pastaj tha: âKush merr avdes kĂ«shtu sic mora unĂ«, pastaj fal dy rekate, nĂ« tĂ« cilat nuk mendon pĂ«r diçka tjetĂ«r, atij All-llahu ia fal mĂ«katet (e vogla) qĂ« i ka bĂ«rĂ« mĂ« parĂ«.â E transmetojnĂ« Buhariu (164) dhe Muslimi (226)
Nëse pjesët e avdesit lahen nga tri herë, atëherë avdesi është bërë i plotë, dhe nuk lejohet të shtohet më. Në Sunnet është vërtetuar avdesi edhe me larje nga dy herë dhe nga një herë. Avdesi i obliguar është të lahen pjesët nga një herë, me larje që e përfshin tërë pjesën e duhur.
E para: Larja e fytyrës. Kufiri i fytyrës që duhet të lahet në avdes është nga rrënjët e flokëve në ballë, deri në fund të qimeve të mjekrës, kurse në gjerësi: deri të veshët. Veshët janë pjesë e kokës në rregullat e avdesit, prandaj vetëm fshihen me ujë, e nuk janë pjesë e fytyrës që të lahen. Futja e gishtave në mjekër për ta fërkuar atë është e preferuar, kurse obligim është larja e fytyrës - larja e sipërfaqes së dukshme, ku nuk bën pjesë futja e gishtave në brendësi të mjekrës. Në larjen e fytyrës bën pjesë edhe shpëlarja e gojës dhe e hundës, sic është sqaruar në hadithin e Othmanit, radijAll-llahu anhu dhe në hadithe tjera.
E dyta: Larja e duarve deri nĂ« bĂ«rryla. Kjo larje bĂ«het nga majat e gishtave deri nĂ« fund tĂ« bĂ«rrylave, qĂ« do tĂ« thotĂ« se bĂ«rrylat duhet tĂ« pĂ«rfshihen me larje. PĂ«r kĂ«tĂ« larje nuk mjafton larja e duarve nĂ« fillim tĂ« avdesit, ngase ajo larje Ă«shtĂ« e pĂ«lqyer, pĂ«rveç kur njeriu zgjohet nga gjumi, nĂ« çârast ajo Ă«shtĂ« obligim. Larja e duarve bĂ«hĂ«t pas larjes sĂ« fytyrĂ«s, kĂ«shtu qĂ« nuk mjafton ajo qĂ« Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« para.
E treta: Fshirja e kokës bëhët vetëm një herë duke filluar nga balli deri te qafa, e pastaj kthehen duart në vendin ku është filluar. Flokët e gjata të gruas - që janë poshtë qafës - nuk fshihen, por fshirja vazhdon deri në fund të kokës. Bashkë me kokën fshihen edhe veshët.
E katĂ«rta: Larja e kĂ«mbĂ«ve deri nĂ« nyja, dhe nyjat bĂ«jnĂ« pjesĂ« nĂ« larje. Ato janĂ« nga dy nĂ« secilĂ«n kĂ«mbĂ«. QĂ«llimi me fjalĂ«n ânyjaâ nuk Ă«shtĂ« ashti i ngritur nĂ« anĂ«n e sipĂ«rme tĂ« kĂ«mbĂ«s, siç pretendojnĂ« disa sekte tĂ« devijuara, tĂ« cilat i fshijnĂ« kĂ«mbĂ«t me dorĂ« tĂ« lagĂ«t deri te ai asht. Obligimi i kĂ«mbĂ«ve nuk Ă«shtĂ« fshirja, por larja, siç vĂ«rteton ajeti i lartpĂ«rmendur dhe Sunneti i tĂ« DĂ«rguarit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem. E sa i pĂ«rket leximit tjetĂ«r tĂ« ajetit, ku kĂ«mbĂ«t janĂ« nĂ« rasĂ«n gjinore (qĂ« mund tĂ« japĂ« kuptim se bĂ«het e njĂ«jta si me kokĂ«n - fshihen edhe kĂ«mbĂ«t), ai lexim e ka kuptimin e larjes sĂ« lehtĂ«. Ky shpjegim Ă«shtĂ« bashkim i tĂ« dy leximeve, kurse mbĂ«shtetja vetĂ«m nĂ« kĂ«tĂ« lexim dhĂ« lĂ«nia e larjes sĂ« kĂ«mbĂ«ve, qĂ« vĂ«rtetohet me leximin nĂ« rasĂ«n kallzore, dhe me Sunnet, Ă«shtĂ« pasim i gjĂ«rave tĂ« dyshimta dhe shmangie e argumenteve tĂ« qarta. PĂ«r njohjen e devijimit tĂ« atyre qĂ« kanĂ« devijuar nga e vĂ«rteta nĂ« çështjen e larjes sĂ« kĂ«mbĂ«ve duke u mjaftuar me fshirjen e anĂ«s sĂ« sipĂ«rme tĂ« kĂ«mbĂ«s, mjafton fakti se ata e kanĂ« privuar veten nga shenja e dritĂ«s nĂ« pjesĂ«t e avdesit pĂ«r tĂ« cilĂ«n Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âUmmeti im njihen me shenjat e dritĂ«s nĂ« pjesĂ«t e lara nĂ« avdes.â TransmetojnĂ« Buhariu (136) dhe Muslimi (580) nga Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu. Ata, gjithashtu, e ekspozojnĂ« veten ndaj kĂ«rcĂ«nimit qĂ« pĂ«rmendet nĂ« fjalĂ«n e tĂ« DĂ«rguarit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem: âMjerĂ« pĂ«r thembrat qĂ« i pret Zjarri (qĂ« nuk lagen me avdes).â TransmetojnĂ« Buhariu (165) dhe Muslimi (242)
E pesta: Renditja. Larja e pjesĂ«ve tĂ« avdesit duhet tĂ« bĂ«het sipas radhĂ«s qĂ« Ă«shtĂ« pĂ«rmendur nĂ« ajet dhe nĂ« veprimin e tĂ« DĂ«rguarit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, gjatĂ« avdesit. Nuk lejohet qĂ« krahĂ«t tĂ« lahen para fytyrĂ«s, ose fshirja e kokĂ«s tĂ« bĂ«het para larjes sĂ« krahĂ«ve, etj. MegjithatĂ«, nĂ«se dikush e lan dorĂ«n e majtĂ« para tĂ« djathtĂ«s, ose kĂ«mbĂ«n e majtĂ« para tĂ« djathtĂ«s, avdesi i tij Ă«shtĂ« i plotĂ« me ixhmaâ (konsensus tĂ« dijetarĂ«ve), por ai e ka bĂ«rĂ« tĂ« kundĂ«rtĂ«n e asaj qĂ« Ă«shtĂ« mĂ« parĂ«sore. Hafidh IbĂ«n Haxheri nĂ« Fetâhul Bari (1/270) thotĂ«: âNeveviu ka thĂ«nĂ«: âĂshtĂ« njĂ« rregull i vazhdueshĂ«m i Sheriatit qĂ« tâi jepet pĂ«rparĂ«si tĂ« djathtĂ«s pĂ«r secilĂ«n gjĂ« qĂ« Ă«shtĂ« pĂ«r nderim dhe pastĂ«rti, kurse pĂ«r tĂ« kundĂ«rtĂ«n parapĂ«lqehet tâi jepet pĂ«rparĂ«si tĂ« majtĂ«s.â DijetarĂ«t janĂ« unanimĂ« se fillimi me tĂ« djathtĂ«n nĂ« avdes Ă«shtĂ« Sunnet, e kush e kundĂ«rshton atĂ« e humb vlerĂ«n e veprĂ«s, por avdesi i tij Ă«shtĂ« i plotĂ«.â MĂ« pas transmeton nga âelMugniâ-u i IbĂ«n Kudames se ai ka thĂ«nĂ«: âNuk dimĂ« se dikush ka mendim tjetĂ«r nga mendimi se kjo nuk Ă«shtĂ« obligim.â
Autori, RahimehUllah, pĂ«r detyrimin e rĂ«nditjes Ă«shtĂ« argumentuar me hadithin: âFilloni me atĂ« qĂ« ka filluar All-llahu!â KĂ«tĂ« i DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, e ka thĂ«nĂ« kur e ka filluar saâjin nga kodrina Safa. Ky hadith nĂ« formĂ«n urdhĂ«rore Ă«shtĂ« transmetuar te Nesaiu (2962), kurse nĂ«Â âSahihâ-un e Muslimit (2950) Ă«shtĂ« nĂ« formĂ«n dĂ«ftore. Ky hadith transmetohet nga Xhabiri, radijAll-llahu anhu, nĂ« njĂ« hadith tĂ« gjatĂ« qĂ« e pĂ«rshkruan formĂ«n e haxhxhit tĂ« tĂ« DĂ«rguarit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, dhe aty pĂ«rmendet: â⊠Kur iu afrua SafasĂ« citoi: âKodrinat Safa dhe Merve janĂ« pjesĂ« e Simboleve tĂ« All-llahutâ dhe tha: âFilloj me atĂ« qĂ« ka filluar All-llahuâ. AtĂ«herĂ«, filloi me SafanĂ« dhe hipi nĂ« tĂ« deri sa e pa KaâbenĂ«âŠâ Shih Irvaul Galil (1120).
Me fjalĂ«t âFilloj me atĂ« qĂ« ka filluar All-llahuâ Ka pĂ«r qĂ«llim se kur All-llahu e ka pĂ«rmendur SafanĂ« dhe Merven, e ka sjellĂ« SafanĂ« para Merves, prandaj i DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, e ka filluar veprimin me atĂ« qĂ« e ka filluar All-llahu pĂ«rmendjen.
Shtylla e gjashtĂ«: VazhdimĂ«sia. Kjo do tĂ« thotĂ« se njeriu kur merr avdes duhet tâi lajĂ« pjesĂ«t e avdesit pa ndĂ«rprejrje, e jo tĂ« lajĂ« diçka tjetĂ«r, e mĂ« vonĂ« tĂ« vazhdojĂ«. PĂ«rjashtim nga kjo bĂ«n ndonjĂ« angazhim i vogĂ«l , siç Ă«shtĂ« hapja e derĂ«s qĂ« Ă«shtĂ« afĂ«r, angazhim ky qĂ« nuk prish gjĂ« nĂ« avdes. Detyrimin e vazhdimĂ«sisĂ« e vĂ«rteton hadithi i transmetuar nga Omer ibnul Hattabi, radijAll-llahu anh: âSe njĂ« njeri mori avdes dhe la njĂ« pjesĂ« sa thoi nĂ« thembrĂ«n e tij. KĂ«tĂ« e pa Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, dhe i tha: âKthehu dhe merr avdes mirĂ«!â Ai u kthye, mori avdes, pastaj u fal.â Transmeton Muslimi (243). TjetĂ«r argument Ă«shtĂ« hadithi i transmetuar nga njĂ«ri prej sahabeve: âSe Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, pa njĂ« njeri duke u falur, i cili nĂ« anĂ«n e prapme tĂ« thembrĂ«s sĂ« tij kishte njĂ« pjesĂ« sa njĂ« dĂ«rhem qĂ« nuk ishte lagur nga uji, dhe e urdhĂ«roi ta pĂ«rsĂ«riste avdesin dhe namazin.â Transmeton Ebu Davudi (175). Shih Irvaul Galil (86)
Me kĂ«to dy hadithe argumentohet detyrimi i vazhdimĂ«sisĂ« duke u bazuar nĂ« faktin se Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, atĂ« qĂ« e pa me njĂ« pjesĂ« qĂ« nuk e kishte lagur uji nuk e urdhĂ«roi ta lante atĂ« pjesĂ«, por e urdhĂ«roi ta pĂ«rsĂ«riste avdesin. Sikur tĂ« mos ishte vazhdimĂ«sia obligim, do tĂ« mjaftonte qĂ« ta lante vetĂ«m atĂ« pjesĂ« qĂ« nuk e kishte lagur uji.
Dispozita Sheriatike e thĂ«nies âBismil-lahâ nĂ« avdes.
Autori thotĂ«: [Obligimi i avdesit Ă«shtĂ« thĂ«nia âBismil-lahâ bashkĂ« me dhikrin (pĂ«rmendjen e All-llahut.)]
Ky Ă«shtĂ« njĂ«ri prej mendimeve rreth kĂ«saj çështjeje. Ky mendim Ă«shtĂ« njĂ«ri prej transmetimeve nga Imam Ahmedi dhe atĂ« e pĂ«rmbajnĂ« Haseni dhe Isâhaku. Mendimi tjetĂ«r Ă«shtĂ« se tĂ« thuhet âBismil-lahâ ështĂ« e pĂ«lqyer, dhe ky Ă«shtĂ« mendimi i shumicĂ«s sĂ« dijetarĂ«ve dhe njĂ«ri prej transmetimeve nga Imam Ahmedi. Kjo Ă«shtĂ« pĂ«rmendur nĂ«Â âel-Mugniâ (1/145)
PĂ«r thĂ«nien âBismil-lahâ nĂ« avdes transmetohet hadithi: âNuk ka avdes ai qĂ« nuk e pĂ«rmend emrin e All-llahut nĂ« tĂ«.â E transmetojnĂ« Ebu Davudi (101) dhe tĂ« tjerĂ« nga Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu. Shejh el-Albani kĂ«tĂ« hadith e bĂ«n hasen dhe thotĂ«: âAtĂ« e kanĂ« bĂ«rĂ« tĂ« fuqishĂ«m Hafidh Mundhiriu dhe Askalani, kurse Ibnus Salahu, IbĂ«n Kethiri dhe el-Irakiu e bĂ«jnĂ« hasen.â Shih Irvaul Galil (81).
Autori e ka zgjedhur mendimin se âBismil-lahâ-i dhe pĂ«rmendja e All-llahut (dhikri) janĂ« obligim, mendim ky qĂ« Ă«shtĂ« veprim i mĂ« tĂ« sigurtĂ«s dhe shmangie nga kundershtimi (divergjencat). E ngjashme me kĂ«tĂ« Ă«shtĂ« ajo qĂ« e ka thĂ«nĂ« autori, RahimehUllah, nĂ« librin e tij âEtika e shkuarjes nĂ« namazâ: âTekbiri fillestar mjafton pĂ«r shkuarje nĂ« ruku, sepse kĂ«tĂ« e kanĂ« bĂ«rĂ« Zejd ibĂ«n Thabiti dhe IbĂ«n Omeri, radij-Allahu âanhum, e nuk dihet qĂ« dikush nga sahabet i ka kundĂ«rshtuar. MirĂ«po, tĂ« thuhet edhe tekbiri pĂ«r shkuarje nĂ« ruku Ă«shtĂ« mĂ« e vlefshme dhe me kĂ«tĂ« i largohesh kundĂ«rshtimit tĂ« atyre qĂ« thonĂ« se Ă«shtĂ« obligim.â
Gjërat që e prishin avdesin.
Autori thotë: [Gjërat që e prishin atë janë tetë: Ajo që del nga dy rrugët e kryerjes së nevojës, një papastërti që del me të madhe nga trupi, humbja e vetëdijes, prekja e gruas me epsh, prekja me dorë e organit gjenital ose anusit, ngrënia e mishit të devesë, larja e të vdekurit dhe riddeja - dalja nga Islami, All-llahu na ruajttë prej saj!]
GjĂ«ja e parĂ« qĂ« e prish avdesin Ă«shtĂ« ajo qĂ« del nga dy rrugĂ«t e kryerjes sĂ« nevojĂ«s: e ajo Ă«shtĂ« çdo gjĂ« qĂ« del prej atyre rrugĂ«ve, qoftĂ« jashtĂ«qitje, urinĂ«, gaz, gjak, spermĂ«, lĂ«ng paraspermal (spermatorea), ose çfarĂ«do gjĂ«je tjetĂ«r. I DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âAll-llahu nuk e pranon namazin e dikujt qĂ« ka bĂ«rĂ« hadeth, deri sa tĂ« ketĂ« marrĂ« avdes.â E transmetojnĂ« Buhariu (6954); dhe Muslimi (538), nga Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu.
E dyta: NjĂ« papastĂ«rti qĂ« del me tĂ« madhe nga trupi. DijetarĂ«t kanĂ« mendime tĂ« ndryshme nĂ«se dalja e gjakut e prish avdesin ose jo, kur ai del nga njĂ« vend tjetĂ«r jashtĂ« vendeve tĂ« kryerjes sĂ« nevojĂ«s. Disa dijetarĂ« mendojnĂ« se kjo nuk e prish avdesin, ngase nuk ka ndonjĂ« argument nga i DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem. Disa dijetarĂ« tĂ« tjerĂ« mendojnĂ« se e prish, gjaku i dalĂ« Ă«shtĂ« i shumtĂ«, dhe ky Ă«shtĂ« mendimi i disa sahabeve dhe tabiinĂ«ve. Ky Ă«shtĂ« mendimi tĂ« cilin e ka zgjedhur kĂ«tu autori, RahimehUllah. Veprimi sipas kĂ«tij mendimi Ă«shtĂ« mĂ« i sigurtĂ« dhe me tĂ« shpĂ«ton nga kundĂ«rshtimi. Shih âelMugniâ (1/247), âMexhmuâul Fetauaâ tĂ« Shejh IbĂ«n Bazit, RahimehUllah, (10/159) dhe âFetuatĂ« e Komisionit tĂ« PĂ«rhershĂ«m pĂ«r Fetuaâ (5/261)
E treta: Humbja e vetĂ«dijes. Avdesi prishet me humbjen e vetĂ«dijes, qoftĂ« pĂ«r shkak tĂ« çmendurisĂ«, dehjes, alivanosjes ose gjumit tĂ« thellĂ«. Por, nĂ«se gjumi Ă«shtĂ« vetĂ«m dremitje, nga e cila nuk humb perceptimi i ambientit, siç mund tâi ndodhĂ« dikujt ulur ose nĂ« kĂ«mbĂ« ku e ze gjumi dhe i varet koka, e pastaj zgjohet. TĂ« tillit nuk i prishet avdesi. Muslimi nĂ«Â âSasihâ-un e tij (367) transmeton nga Enesi, radijAll-llahu anhu tĂ« ketĂ« thĂ«nĂ«: âSahabet e tĂ« DĂ«rguarit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, flinin, pastaj faleshin dhe nuk merrnin avdes.â Kurse, ky hadith te Ebu Davudi (200) qĂ«ndron me tekstin: âSahabet e tĂ« DĂ«rguarit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, e prisnin jacinĂ« e vonshme deri sa i varnin kokat nga dremitja, pastaj faleshin dhe nuk merrnin avdes.â Kjo argumenton se humbja e vetĂ«dijes nuk Ă«shtĂ« hadeth, por Ă«shtĂ« dyshim se ka ndodhur hadethi. KĂ«tĂ«, gjithashtu, e vĂ«rteton edhe fjala e Profetit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem: âKapaku i vrimave Ă«shtĂ« syri, prandaj kush fle le tĂ« marrĂ« avdes.â Transmeton Ebu Davudi (203) nga Aliu, radijAll-llahu anhu, kurse senedi i tij Ă«shtĂ« hasen. Shih Irvaul Galil (113), ku transmetohet se hasen e kanĂ« bĂ«rĂ« Neveviu, Mundhiriu dhe IbĂ«n Salahu.
E katĂ«rta: Prekja e gruas me epsh. Ky Ă«shtĂ« mendimi, tĂ« cilin e pĂ«rkrah autori, RahimehUllah, dhe Ă«shtĂ« njĂ«ri prej tre mendimeve nĂ« kĂ«tĂ« çështje. Mendimi i dytĂ« Ă«shtĂ« se prekja e gruas nĂ« pĂ«rgjithĂ«si e prish avdesin, kurse i treti - se prekja e gruas nuk e prish avdesin, qoftĂ« me ose pa epsh, me kusht qĂ« kur preket me epsh tĂ« mos dalĂ« diçka nga organi gjenital. Ky i fundit Ă«shtĂ« mendimi mĂ« i vĂ«rtetĂ«, ngase nuk ka ndonjĂ« argument qĂ« vĂ«rteton se prekja e prish avdesin. Shih âMexhmuâul Fetauaâ tĂ« Shejh IbĂ«n Bazit, RahimehUllah, (10/132-138).
E pesta: Prekja me dorĂ« e organit gjenital ose anusit. Ky Ă«shtĂ« mendimi i shumicĂ«s sĂ« dijetarĂ«ve dhe Ă«shtĂ« i vĂ«rtetĂ«, nĂ«se prekja bĂ«het drejtpĂ«rdrejtĂ« pa pengesa nĂ« mes. Ajo e prish avdesin pa marrĂ« parasysh nĂ«se njeriu e prek organin e vet, ose organin e dikujt tjetĂ«r, qoftĂ« ai dikush tjetĂ«r fĂ«mijĂ« ose i madh, i gjallĂ« apo i vdekur. Argument Ă«shtĂ« hadithi i transmetuar nga Busra bint Safuan, radijAllahu âanha, se Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âKush e prek organin e vet gjenital, le tĂ« marrĂ« avdes!â E transmetojnĂ« Tirmidhiu (82) dhe tĂ« tjerĂ«. Tirmidhiu thotĂ«: âHadith hasen sahih.â Shih Irvaul Galil (116) dhe âFetuatĂ« e Komisionit tĂ« PĂ«rhershĂ«m pĂ«r Fetuaâ (5/263-266).
E gjashta: NgrĂ«nia e mishit tĂ« devesĂ«. PĂ«r prishjen e avdesit nga ngrĂ«nia e mishit tĂ« devesĂ« ka dy mendime te dijetarĂ«t. Mendimi i parĂ« Ă«shtĂ« mendimi i shumicĂ«s sĂ« dijetarĂ«ve, dhe ai thotĂ« se ngrĂ«nia e mishit tĂ« devesĂ« nuk e prish avdesin. Mendimi i dytĂ« Ă«shtĂ« se ngrĂ«nia e mishit tĂ« devesĂ« e prish avdesin e prish avdesin, pa marrĂ« parasysh nĂ«se ai Ă«shtĂ« i freskĂ«t apo i gatuar. E sa u pĂ«rket qumĂ«shtit tĂ« devesĂ«, lĂ«ngut tĂ« mishit, si dhe gjellĂ«s qĂ« Ă«shtĂ« zier me mish deveje, konsumimi i tyre nuk e prish avdesin. PĂ«r prishjen e avdesit nga ngrĂ«nia e mishit tĂ« devesĂ« argument Ă«shtĂ« hadithi i Xhabir ibĂ«n Semures, radijAll-llahu anhu, se njĂ« njeri e pyeti tĂ« DĂ«rguarin e All-llahut, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem: âA tĂ« marr avdes kur tĂ« ha mish dhensh?â Ai i tha: âNĂ«se do merr, e nĂ«se nuk do mos merr!â Njeriu tha: âA tĂ« marr avdes kur ha mish deveje?â Ai i tha: âPo. Merr avdes kur tĂ« hash mish deveje!â Njeriu tha: âA tĂ« falem nĂ« vendet ku bujnĂ« dhent?â Ai i tha: âPo.â Tha: âA tĂ« falem nĂ« vendet ku shtrihen devetĂ«?â Profeti, sal-lAllahu alejhi ue sel-lem, tha: âJo.â Transmeton Muslimi (360)
ElBera ibĂ«n Azib, radijAll-llahu anhu, ka thĂ«nĂ«: âĂshtĂ« pyetur i DĂ«rguari i All-llahut, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, pĂ«r avdesin pas ngrĂ«nies sĂ« mishit tĂ« devesĂ«, dhe ai ka thĂ«nĂ«: âMerrni avdes pasi tĂ« hani mish deveje!â Dhe Ă«shtĂ« pyetur pĂ«r avdesin pas ngrĂ«nies sĂ« mishit tĂ« dhenve, dhe ka thĂ«nĂ«: âMos merrni avdes pasi tĂ« hani mish dhensh!â ĂshtĂ« pyetur pĂ«r namazin nĂ« vendet ku rrinĂ« devetĂ«, dhe ai ka thĂ«nĂ«: âMos u falni nĂ« vendet ku rrinĂ« devetĂ«, sepse ato janĂ« vende tĂ« shejtanĂ«ve.â Dhe Ă«shtĂ« pyetur pĂ«r namazin nĂ« vendet ku bujnĂ« dhentĂ« dhe ka thĂ«nĂ«: âFaluni aty, sepse ato janĂ« vende tĂ« bereqetit.â TransmetojnĂ« Ebu Davudi (184) dhe tĂ« tjerĂ« dhe senedi i tij Ă«shtĂ« Sahih.
Esenca është se urdhri nënkupton obligim, kurse esenca e fjalës avdes është avdesi i njohur në Sheriat. Prandaj, nuk mund të komentohet se urdhri këtu është për parapëlqim, e as se me fjalën avdes është për qëllim larja e duarve dhe shpëlarja e gojës, ngase nuk ekziston një argument tjetër që e largon këtë tekst nga esenca. Shih Irvaul Galil (118).
Neveviu nĂ« librin e tij âShpjegimi i Sahihut tĂ« Muslimitâ (4/49) i ka pĂ«rmendur divergjencat e dijetarĂ«ve rreth prishjes sĂ« avdesit nga mishi i devesĂ« dhe ka thĂ«nĂ«: âAhmed ibĂ«n Hanbeli dhe Isâhak ibĂ«n Rahuje kanĂ« thĂ«nĂ«: âPĂ«r kĂ«tĂ«Â - domethĂ«nĂ«: pĂ«r prishjen e avdesit nga mishi devesĂ«Â - ka dy hadithe: hadithi i Xhabirit he hadithi i BerasĂ«. Ky mendim e ka argumentimin mĂ« tĂ« fortĂ«, megjithĂ«se shumica e dijetarĂ«ve e kanĂ« mendimin e kundĂ«rt.â Shih âMexhmuâul Fetauaâ tĂ« IbĂ«n Bazit, RahimehUllah, (10/156-158) dhe âFetuatĂ« e Komisionit tĂ« PĂ«rhershĂ«mâ (5/273-277).
E shtata: Larja e tĂ« vdekurit. DijetarĂ«t kanĂ« dy mendime tĂ« ndryshme pĂ«r dispozitĂ«n e avdesit pas larjes sĂ« xhenazes: Mendimi i parĂ« thotĂ« se avdesi Ă«shtĂ« obligim, kurse i dyti thotĂ« se Ă«shtĂ« i pĂ«lqyer. KĂ«to mendime i ka pĂ«rmendur IbĂ«n Kudame nĂ«Â âel-Mugniâ (1/256) dhe e ka pĂ«rkrahur mendimin se marrja e avdesit pas larjes sĂ« xhenazes Ă«shtĂ« e pĂ«lqyer (mustehabb). Ebu Davudi (3161) dhe tĂ« tjerĂ« transmetojnĂ« nga Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, se Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âKush ka larĂ« njĂ« tĂ« vdekur le tĂ« lahet, e kush e ka bartur le tĂ« marrĂ« avdes!â KĂ«tĂ« e pĂ«rmend el-Albani nĂ« Irvaul Galil (144) dhe nĂ« librin âDispozitat e xhenazeveâ (53), ku ka pĂ«rmendur se Ibnul Kajimi, Ibnul Kattani, IbĂ«n Hazmi dhe IbĂ«n Haxher el-Askalani e kanĂ« bĂ«rĂ« sahih. Ai, gjithashtu, pĂ«rmend se ky hadith e ka kuptimin e pĂ«lqimit - jo tĂ« obligimit, duke u bazuar nĂ« hadithin e Hasenit nga IbĂ«n Abbasi, dhe nĂ« njĂ« transmetim nga IbĂ«n Omeri, radijAll-llahu anhum, qĂ« flasin pĂ«r kĂ«tĂ« temĂ«.
Nëse ai që e lan xhenazen e prek organin e tij pa pengesë, atëherë i obligohet të marrë avdes, për shkak të prekjes së organit gjenital, jo për shkak të larjes së xhenazes. Shih Fetuatë e Shejh AbdulAziz ibën Bazit, RahimehUllah, (10/165).
E teta: Riddeja - dalja nga Islami, All-llahu na ruajttĂ« prej saj! Mendimi, tĂ« cilin e ka pĂ«rmendur autori, RahimehUllah, se avdesi prishet me ridde, Ă«shtĂ« mendimi, tĂ« cilin IbĂ«n Kudame nĂ«Â âel-Mugniâ (1/238) ia pĂ«rshkruan medhhebit tĂ« Imam Ahmedit, kurse thotĂ« se imamĂ«t e tre medhhebeve tĂ« tjerĂ« janĂ« tĂ« mendimit se riddeja nuk e prish avdesin. Sipas mendimit tĂ« dytĂ«, nĂ«se njĂ« njeri merr avdes, pastaj bĂ«n ridde dhe del prej Islamit, e mĂ« vonĂ« kthehet prapĂ« nĂ« Islam pa bĂ«rĂ« ndonjĂ« gjĂ« qĂ« e prish avdesin, ai vazhdon tĂ« ketĂ« avdes dhe nuk detyrohet tĂ« marrĂ« avdes pĂ«rsĂ«ri.
Kurse, sipas mendimit tĂ« parĂ«, i tilli duhet tĂ« marrĂ« avdes. Ky mendim, tĂ« cilin e ka pĂ«rmendur autori, RahimehUllah, Ă«shtĂ« mĂ« i sigurtĂ« dhe me tĂ« dilet prej kundĂ«rshtimit, ngase i DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âLĂ«re atĂ« qĂ« tĂ« fut dyshim dhe merre atĂ« pĂ«r tĂ« cilĂ«n nuk ke dyshim.â
Vazhdim me kushtet e tjera të namazit.
Autori thotĂ«: [Kushti i pestĂ«: MĂ«njanimi i ndyrĂ«sirĂ«s nga tri gjĂ«ra: trupi, petku dhe vendi i faljes. Argument Ă«shtĂ« Fjala e tĂ« LartĂ«suarit: âPetkat e tua pastroji!â]
DomethĂ«nĂ«: Njeriu para namazit duhet tĂ« largojĂ« secilĂ«n ndyrĂ«sirĂ« qĂ« mund tĂ« gjendet nĂ« trupin, rrobĂ«n e tij, ose nĂ« vendin ku do tĂ« falet, duke e larĂ« me ujĂ«. NĂ«se falet me ndonjĂ« ndyrĂ«sirĂ« pa e ditur, dhe nuk e merr vesh kĂ«tĂ« deri pas pĂ«rfundimit tĂ« namazit, atĂ«herĂ« namazi i tij Ă«shtĂ« i rregullt. E, nĂ«se e kupton gjatĂ« namazit, dhe ka mundesi ta heqĂ« veshjen nĂ« tĂ« cilĂ«n gjendet ndyrĂ«sira, e heq atĂ« dhe e vazhdon namazin. Por, nĂ«se nuk ka mundĂ«si ta heqĂ«, atĂ«herĂ« e nderpret namazin. Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, Ă«shtĂ« falur me kĂ«pucĂ« si imam i sahabeve tĂ« tij, dhe gjatĂ« namazit i ka zbathur kĂ«pucĂ«t. Pas pĂ«rfundimit tĂ« namazit u ka treguar se Xhibrili e ka lajmĂ«ruar se nĂ« to ka pasur ndonjĂ« ndyrĂ«sirĂ«. E transmeton Ebu Davudi (650) me sened sahih nga Ebu Seid elHudriu, radijAll-llahu anhu. Vazhdimi i Profetit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, me namaz pas zbathjes sĂ« kĂ«pucĂ«ve vĂ«rteton se nĂ«se dikush falet me ndryrĂ«sirĂ« pa e ditur atĂ« deri nĂ« pĂ«rfundimin e namazit, namazi i tij Ă«shtĂ« nĂ« rregull. Po tĂ« mos ishte namazi nĂ« rregull, atĂ«herĂ« Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, do ta rifillonte namazin nga e para dhe nuk do ta vazhdonte. I kundĂ«rt Ă«shtĂ« rasti me atĂ« qĂ« falet pa avdes. I tilli nĂ« momentin qĂ« do tâi kujtohet se Ă«shtĂ« pa avdes duhet ta ndĂ«rpresĂ« namazin. Por, nĂ«se nuk i kujtohet deri sa ta pĂ«rfundojĂ« namazin, atĂ«herĂ« kur tâi kujtohet merr avdes dhe e pĂ«rsĂ«rit namazin. Kjo, nĂ« bazĂ« tĂ« hadithit: âAll-llahu nuk e pranon namazin e dikujt qĂ« ka bĂ«rĂ« hadeth, deri sa tĂ« ketĂ« marrĂ« avdes.â E transmetojnĂ« Buhariu dhe Muslimi, dhe u pĂ«rmend mĂ« lart.
Nëse dikush që falet shtron një qilim mbi vendin ku ka ndonjë ndyrësirë, ose nën katin ku falet ka vende për kryerjen e nevojës, ose nën tokë ka kanale nëpër të cilat rrjedhin ujëra të ndyra, namazi është në rregull, sepse ai nuk preket me ndyrësirat.
IbĂ«n Kethiri nĂ« tefsirin e ajetit: âPetkat e tua pastroji!â pĂ«rmend transmetime nga selefĂ«t qĂ« thonĂ« se Ă«shtĂ« pĂ«r qĂ«llim pastrimi nga mĂ«katet dhe gjynahet, e mĂ« pas thotĂ«: âMuhammed ibĂ«n Sirini ka thĂ«nĂ«: Petkat e tua pastroji! - domethĂ«nĂ« laji me ujĂ«. IbĂ«n Zejdi ka thĂ«nĂ«: MushrikĂ«t (paganĂ«t) nuk pastroheshin, dhe All-llahu e urdhĂ«roi qĂ« tĂ« pastrohet dhe tâi pastrojĂ« rrobat. KĂ«tĂ« mendim e ka zgjedhur IbĂ«n Xheriri. MegjithatĂ«, ky ajet i pĂ«rfshin tĂ« gjitha kĂ«to, bashkĂ« me pastrimin e zemrĂ«s, ngase arabĂ«t e kanĂ« emĂ«rtuar zemrĂ«n edhe petk.â
Autori thotĂ«: [Kushti i gjashtĂ«: Mbulimi i auretit. TĂ« gjithĂ« dijetarĂ«t kanĂ« konsensus se kush ka mundĂ«si tĂ« vishet dhe falet i zhveshur, namazi i tij Ă«shtĂ« i pavlefshĂ«m. Kufiri i auretit tĂ« burrit Ă«shtĂ« nga kĂ«rthiza deri te gjunjĂ«t, pĂ«r robĂ«reshĂ«n - njĂ«soj, kurse gruaja e lirĂ« Ă«shtĂ« e tĂ«ra auret, me pĂ«rjashtim tĂ« fytyrĂ«s sĂ« saj. Argument Ă«shtĂ« Fjala e All-llahut: âO bijtĂ« e Ademit! Vishuni pĂ«rshtatshĂ«m pĂ«r nĂ« secilĂ«n faltore!â (el-Aâraf: 31) - domethĂ«nĂ«: pĂ«r secilin namaz.]
Ajo e duhura Ă«shtĂ« qĂ« muslimani nĂ« namaz dhe jashtĂ« namazit tĂ« jetĂ« me pamje tĂ« bukur nĂ« veshjet dhe gjĂ«rat e tij tĂ« tjera, kur ka mundĂ«si pĂ«r mĂ« shumĂ« rroba, sepse i LartĂ«suari ka thĂ«nĂ«: âO bijtĂ« e Ademit! Vishuni pĂ«rshtatshĂ«m pĂ«r nĂ« secilĂ«sn faltore!â dhe i DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âAll-llahu Ă«shtĂ« i Bukur dhe e do tĂ« bukurĂ«n.â Transmeton Muslimi (147). E kur Ă«shtĂ« ngushtĂ« pĂ«r nga rrobat, atĂ«herĂ« obligim Ă«shtĂ« qĂ« ta mbulojĂ« auretin nĂ« pĂ«rgjithĂ«si, si nĂ« namaz, ashtu edhe jashtĂ« namazit, me rroba qĂ« nuk e pĂ«rshkruajnĂ« formĂ«n dhe nuk e shfaqin lĂ«kurĂ«n. Mbulimi i kĂ«tillĂ« duhet tĂ« bĂ«het para gjithkujt, pĂ«rveç para bashkĂ«shortes dhe robĂ«reshĂ«s. I DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âRuaje auretin tĂ«nd, pĂ«rveç para bashkĂ«shortes dhe para robĂ«reshave qĂ« i ke nĂ« pronĂ«si.â E transmetojnĂ« Tirmidhiu (2769) dhe tĂ« tjerĂ«, nga Muavije ibĂ«n Hajde. Tirmidhiu thotĂ«: âHadith hasen.â Shih Irvaul Galil (1810)
Aureti i burrit Ă«shtĂ« pjesa mbi gjunjĂ« dhe nĂ«n kĂ«rthizĂ«. Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âKur ta martojĂ« dikush robĂ«reshĂ«n e vet me robin ose rrogĂ«tarin e tij, atĂ«herĂ« ajo nuk bĂ«n tĂ« shikojĂ« nĂ«n kĂ«rthizĂ«n dhe mbi gjunĂ«t e tij.â Transmeton Ebu Davudi (496) nga Abdullah ibĂ«n Amr ibnul Asi, radijAll-llahu anhuma, me sened hasen.
DomethĂ«nĂ«: Kur zotĂ«ria e marton robĂ«reshĂ«n qĂ« e ka nĂ« pronĂ«si, atĂ«herĂ« ajo nuk duhet ta shohĂ« mĂ« auretin e zotĂ«risĂ« sĂ« saj, sepse dobia e kĂ«naqjes me tĂ«, me martesĂ«n, Ă«shtĂ« transferuar tek i shoqi. NĂ« ktĂ« mĂ«nyrĂ« kjo robĂ«reshĂ« del nga dispozitat e hadithit: âRuaje auretin tĂ«nd, pĂ«rveç para bashkĂ«shortes dhe para robĂ«reshave qĂ« i ke nĂ« pronĂ«si.â TĂ« njĂ«jtĂ«n e vĂ«rteton edhe hadithi i tĂ« DĂ«rguarit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem: âMbuloje kofshĂ«n tĂ«nde, sepse ajo Ă«shtĂ« auret.â E transmeton Tirmidhiu (2978) nga Xherhedi, dhe thotĂ«: âHadith Hasenâ. Buhariu nĂ«Â âSahihâ-un e tij thotĂ«: [Tema: ĂâĂ«shtĂ« pĂ«rmendur pĂ«r kofshĂ«n. Transmetohet nga IbĂ«n Abbasi, Xherhedi dhe Muhammed ibĂ«n Xhahshi se Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âKofsha Ă«shĂ« auret.â Enesi ka thĂ«nĂ«: âProfeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, e ka zbuluar kofshĂ«n e tij.â Hadithi i Enesit Ă«shtĂ« mĂ« i fortĂ« me sened, por hadithi i Xherhedit Ă«shtĂ« mĂ« i sigurtĂ« pĂ«r veprim, dhe me tĂ« dilet nga kundĂ«rshtimi.] - âSahihâ-u i Buhariut me âFetâhul Bariâ (1/478).
Konsensusin, qĂ« e pĂ«rmend autori, e ka transmetuar IbĂ«n Kudame nĂ«Â âel-Mugniâ (2/284) nga IbĂ«n AbdilBerri.
NĂ« Sunnet Ă«shtĂ« pĂ«rmendur se ai qĂ« falet, pĂ«rveç mbulimit tĂ« auretit, gjatĂ« namazit duhet tâi mbulojĂ« edhe supet. Nga Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, transmetohet se Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âTĂ« mos falet askush me njĂ« rrobĂ« tĂ« vetme, duke mos pasur mbi supe asgjĂ«!â TransmetojnĂ« Buhariu (359) dhe Muslimi (1151)
Gruaja Ă«shtĂ« auret e tĂ«ra. Profeti sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âGruaja Ă«shtĂ« auret, dhe kur del prej shtĂ«pisĂ«, atĂ« e percjell shejtani.â Transmeton Tirmidhiu (1173) nga Abdullah ibĂ«n Mesâudi, radijAll-llahu anhu, dhe thotĂ«: âKy Ă«shtĂ« hadith hasen sahih garibâ. Shih âIrvaul Galilâ (273). Prandaj, nĂ« prani tĂ« burrave tĂ« huaj gruaja obligohet ta mbulojĂ« tĂ«rĂ« trupin, pĂ«rfshirĂ« edhe fytyrĂ«n. Shejhu ynĂ« Muhammed el-Emin eshShinkiti, RahimehUllah, nĂ« librin e tij âEduaul Bejanâ, gjatĂ« komentimit tĂ« sures el-Ahzab (6/596), pĂ«r kĂ«tĂ« hadith thotĂ«: âKjo qĂ« pĂ«rmendet nĂ« kĂ«tĂ« hadith se gruja Ă«shtĂ« auret, argumenton se gruaja duhet tĂ« mbulohet e tĂ«ra, ngaqĂ« çdo gjĂ« qĂ« quhet auret duhet tĂ« mbulohet.â Shejhu ynĂ«, gjithashtu thotĂ« (6/585-586) se obligimi i mbulimit tĂ« fytyrĂ«s pĂ«r nĂ«nat e besimtarĂ«ve Ă«shtĂ« dispozitĂ« pĂ«r tĂ« cilĂ«n kanĂ« konsensus dijetarĂ«t, kurse ajetet qĂ« i urdhĂ«rojnĂ« ato pĂ«r mbulesĂ« pĂ«rmbajnĂ« dy argumente ndihmĂ«se qĂ« vĂ«rtetojnĂ« se kjo dispozitĂ« nuk Ă«shtĂ« e veçantĂ« pĂ«r to, por vlen edhe pĂ«r gratĂ« e tjera tĂ« Ummetit.
Argumenti i parĂ« Ă«shtĂ« pĂ«rmendja e arsyes sĂ« urdhrit pĂ«r mbulesĂ«, nĂ« FjalĂ«n e tĂ« LartĂ«suarit: âKjo Ă«shtĂ« mĂ« e pastĂ«r pĂ«r zemrat tuaja dhe tĂ« atyre.â (el-Ahzab: 53) NĂ«se kjo thuhet pĂ«r nĂ«nat e besimtarĂ«ve, tĂ« cilat All-llahu i ka nderuar me pastĂ«rti dhe largim prej dyshimeve, atĂ«herĂ« Ă«shtĂ« edhe mĂ« parĂ«sore qĂ« nĂ« kĂ«tĂ« urdhĂ«r tĂ« hyjnĂ« gratĂ« e tjera tĂ« kĂ«tij Ummeti, tĂ« cilat nuk e kanĂ« fituar atĂ« qĂ« u Ă«shtĂ« dhuruar nĂ«nave tĂ« besimtarĂ«ve.
I Dyti Ă«shtĂ« nĂ« FjalĂ«n e tĂ« LartĂ«suarit: âO Profet, thuaju grave dhe vajzave tĂ« tua, si dhe grave tĂ« besimtarĂ«ve, qĂ« tĂ« lĂ«shojnĂ« tĂ«poshtĂ« (ta mbulojnĂ« trupin me) mbulesat e kokĂ«s.â (el-Ahzab: 59) Urdhri pĂ«r zgjatjen e mbulesĂ«s sĂ« kokĂ«s, siç vlen pĂ«r nĂ«nat e besimtarĂ«ve, njashtu vlen edhe pĂ«r bijat e Profetit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, si dhe pĂ«r gratĂ« e besimtarĂ«ve. Ky Ă«shtĂ« argument se kjo dispozitĂ« nuk vlen vetĂ«m pĂ«r nĂ«nat e besimtarĂ«ve, por vlen, si pĂ«r to, ashtu edhe pĂ«r gratĂ« e tjera.â
Pas kĂ«saj ai, RahimehUllah, sqaron se edhe sikur tĂ« ishte dispozita e obligimit vetĂ«m pĂ«r to, atĂ«herĂ« ato janĂ« shĂ«mbylltyra mĂ« e mirĂ« pĂ«r gratĂ« e tjera. Prandaj thotĂ« (6/592): âKur ta kuptosh se dispozita e ajetit tĂ« mbulesĂ«s Ă«shtĂ« e pĂ«rgjithshme dhe se ajetet e tjera qĂ« i pĂ«rmendĂ«m vĂ«rtetojnĂ« se duhet tĂ« mbulohet i gjithĂ« trupi i gruas para burrave tĂ« huaj, atĂ«herĂ« e kupton se mbulesa e tĂ«rĂ«sishme Ă«shtĂ« obligim qĂ« vjen nĂ« Kurâan. Por, sikur tĂ« pranojmĂ« se ajeti i mbulesĂ«s Ă«shtĂ« i veçantĂ« pĂ«r gratĂ« e Profetit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, atĂ«herĂ« sâka dyshim se ato janĂ« shembulli mĂ« i mirĂ« pĂ«r gratĂ« e muslimanĂ«ve, kur bĂ«hĂ«t fjalĂ« pĂ«r etikĂ«n fisnike, e cila kĂ«rkon pastĂ«rti tĂ« plotĂ« dhe largim nga fĂ«lliqĂ«sirat e dyshimeve. Sot ka njerĂ«z qĂ« janĂ« thirrĂ«s tĂ« zbulimit, zhveshjes dhe pĂ«rzierjes, tĂ« cilĂ«t pĂ«rpiqen tâi pengojnĂ« gratĂ« muslimane nga ndjekja e shembullit tĂ« grave tĂ« Profetit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, nĂ« kĂ«tĂ« etikĂ« fisnike qiellore, e cila pĂ«rmban sigurim tĂ« nderit dhe pastĂ«rti nga fĂ«lliqĂ«sitĂ« e dyshimit. TĂ« tillĂ«t e tradhtojnĂ« Ummetin e Muhammedit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, dhe kanĂ« zemra tĂ« sĂ«mura, siç mund ta vĂ«resh.â
NdĂ«r argumentet mĂ« tĂ« qarta nga Sunneti, qĂ« vĂ«rtetojnĂ« obligimin e mbulimit tĂ« fytyrĂ«s sĂ« gruas para burrave tĂ« huaj, janĂ« hadithet tĂ« cilat urdhĂ«rojnĂ« qĂ« gruaja tâi mbulojĂ« kĂ«mbĂ«t. Nga Abdullah ibĂ«n Omeri, radijAll-llahu anhuma, transmetohet se i DĂ«rguari i All-llahut, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âKush e tĂ«rheq rrobĂ«n me mendjemadhĂ«si, All-llahu nuk e shikon atĂ« ditĂ«n e gjykimit.â AtĂ«herĂ« Ummu Seleme ka thĂ«nĂ«: âPra, si tĂ« bĂ«jnĂ« gratĂ« me bishtat e rrobave tĂ« tyre?â Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, tha: âMund tâi zgjasin njĂ« pĂ«llĂ«mbĂ«.â Ajo tha: âPor, atĂ«herĂ« do tâu zbulohen kĂ«mbĂ«t.â Ai tha: âE zgjasin njĂ« kut (parakrah), por jo mĂ« tepĂ«r.â E transmetojnĂ« autorĂ«t e âSunenâ-eve dhe tĂ« tjerĂ«. Tirmidhiu (1731) thotĂ«: âKy hadith hasen sahih.â
Ajo qĂ« sheriati i urdhĂ«ron gratĂ« tâi mbulojnĂ« kĂ«mbĂ«t Ă«shtĂ« argument i qartĂ« se mbulimi i fytyrĂ«s Ă«shtĂ« obligim, ngase fytyra Ă«shtĂ« qendra e bukurisĂ« sĂ« gruas dhe vendi i ngashĂ«njimit, kĂ«shtu qĂ« mbulimi i fytyrĂ«s Ă«shtĂ« mĂ« parĂ«sor se mbulimi i kĂ«mbĂ«ve.
Gruaja e lirĂ« nĂ« namaz duhet ta mbulojĂ« tĂ«rĂ« trupin, pĂ«rveç fytyrĂ«s sĂ« saj. KĂ«tĂ« qĂ« e ka pĂ«rmendur autori kĂ«tu, autori i âel-Mugniâ-ut ia pĂ«rshkruan medhhebit tĂ« Imam Ahmedit. Ai, gjithashtu, pĂ«rmend edhe njĂ« transmetim tjetĂ«r prej tij, qĂ« thotĂ« se lejohet tĂ« zbulohen edhe duart, dhe kĂ«tĂ« ia atribuon edhe Malikut dhe Shafiâut. PĂ«r Ebu Hanifen thotĂ« se ai e lejon edhe zbulimin e kĂ«mbĂ«ve bashkĂ« me zbulimin e fytyrĂ«s dhe duarve. MirĂ«po, nĂ«se gruaja falet nĂ« prani tĂ« burrave tĂ« huaj, atĂ«herĂ« duhet tĂ« mbulohet e tĂ«ra, pĂ«rfshirĂ« edhe fytyrĂ«n. NĂ«Â âel-Mugniâ (2/331) thuhet: âIbĂ«n AbdilBerri ka thĂ«nĂ«: TĂ« gjithĂ« dijetarĂ«t kanĂ« konsensus se gruaja obligohet ta zbulojĂ« fytyrĂ«n nĂ« namaz dhe nĂ« Ihram.â
Kufizimi vetëm me zbulimin e fytyrës në namaz është ajo për të cilën dijetarët kanë konsensus, dhe kjo është më parësore dhe më e sigurtë.
E sa i pĂ«rket robĂ«reshĂ«s, nĂ«se ajo falet me kokĂ« tĂ« zbuluar, namazi i saj Ă«shtĂ« nĂ« rregull sipas mendimit tĂ« tĂ« gjithĂ« dijetarĂ«ve, pĂ«rveç Hasen elBasriut, siç Ă«shtĂ« pĂ«rmendur nĂ«Â âel-Mugniâ (2/331). Kurse, pĂ«r zbulimin e pjesĂ«ve tĂ« tjera pĂ«rveç kokĂ«s, ka mendime tĂ« ndryshme mes dijetarĂ«ve. MegjithatĂ«, mĂ« parĂ«sore pĂ«r robĂ«reshĂ«n Ă«shtĂ« qĂ« tĂ« jetĂ« si e lira nĂ« mbulesĂ« dhe mbrojtje tĂ« nderit, nĂ« tĂ« gjitha gjĂ«ndjet e saj, si nĂ« namaz ashtu edhe jashtĂ« tij.
Autori thotĂ«: [Kushti i shtatĂ«: Hyrja e kohĂ«s. Argument pĂ«r tĂ« prej Sunnetit Ă«shtĂ« hadithi i Xhibrilit, alejhis selam, ku thuhet se ai u fal si imam i Profetit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, nĂ« fillim tĂ« kohĂ«s dhe nĂ« fund tĂ« saj pĂ«r secilin namaz, pastaj i tha: âO Muhammed! Namazi Ă«shtĂ« mes kĂ«tyre dy kohĂ«ve.â All-llahu i LartĂ«suar thotĂ«: âNamazi Ă«shtĂ« detyrĂ« pĂ«r besimtarĂ«t nĂ« kohĂ« tĂ« caktuar.â (en-Nisa: 103) DomethĂ«nĂ«: Ă«shtĂ« obligim qĂ« kryhet brenda kohĂ«ve tĂ« caktuara. Argument pĂ«r kohĂ«t Ă«shtĂ« fjala e tĂ« LartĂ«suarit: âKryeje namazin prej kthimit tĂ« Diellit (nga gjysma e qiellit) deri nĂ« errĂ«sirĂ«n e natĂ«s dhe kĂ«ndo Kurâan nĂ« agim; me tĂ« vĂ«rtetĂ«, falja e mĂ«ngjesit Ă«shtĂ« e dĂ«shmuar (nga Ă«ngjĂ«jt).â (el-Israâ: 78)]
Kusht i vlefshmĂ«risĂ« sĂ« namazit Ă«shtĂ« qĂ« pesĂ« namazet tĂ« falen nĂ« kohĂ«t e veta. Nuk lejohet qĂ« namazi tĂ« falet para kohe, e nĂ«se dikush e fal namazin para hyrjes sĂ« kohĂ«s, ai obligohet ta pĂ«rsĂ«risĂ« atĂ« kur tĂ« hyjĂ« koha. Nuk lejohet, gjithashtu, qĂ« namazi tĂ« vonohet sa tĂ« kalojĂ« koha e caktuar. NĂ«se dikush e vonon namazin deri sa tĂ« dalĂ« koha, dhe kĂ«tĂ« e bĂ«n pĂ«r shkak se e ka zĂ«nĂ« gjumi, duke mos qenĂ« i pakujdesshĂ«m, ose pĂ«r shkak se ka harruar, atĂ«herĂ« e fal kur tâi kujtohet dhe nuk ka mĂ«kat. E, nĂ«se e vonon pa i pasur kĂ«to dy shkaqe, atĂ«herĂ« merr mĂ«kat, por namazin duhet ta kryejĂ«.
Hadithi qĂ« tregon se Xhibrili Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« imam i Profetit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, dy ditĂ« rresht, Ă«shtĂ« transmetuar nga njĂ« grup sahabesh, ndĂ«r tĂ« cilĂ«t IbĂ«n Abbasi dhe Xhabiri, radijAll-llahu anhum. Ky hadith transmetohet te Ebu Davudi (393-394) dhe te Tirmidhiu (149-150). Shih komentimin e haditheve 3081 dhe 11249 nĂ«Â âMusnedâ-in e Imam Ahmedit. NdĂ«r hadithet mĂ« tĂ« qarta qĂ« i sqarojnĂ« kohĂ«t e pesĂ« namazeve Ă«shtĂ« hadithi i Abdullah ibĂ«n Amrit, radijAll-llahu anhuma, nĂ«Â âSahihâ-un e Muslimit (612), i cili thotĂ« se i DĂ«rguari i All-llahut, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âKoha e drekĂ«s Ă«shtĂ« kur Dielli ta kalojĂ« zenitin, deri sa hija e njeriut tĂ« bĂ«hĂ«t sa çâĂ«shtĂ« ai, kur hyn koha e ikindisĂ«, e cila zgjat deri sa tĂ« skuqet Dielli. Koha e namazit tĂ« akshamit vazhdon deri sa tĂ« humbĂ« drita e kuqe nĂ« Perendim (e cila paraqitet pas perendimit tĂ« Diellit), kurse koha e jacisĂ« vazhdon deri nĂ« mesnatĂ«. Koha e namazit tĂ« sabahut Ă«shtĂ« nga shfaqja e agimit deri para lindjes sĂ« Diellit. Kur tĂ« lind dielli mos fal namaz, sepse ai lind mes brirĂ«ve tĂ« shejtanit.â
Autori thotĂ«: [Kushi i tetĂ«: Kthimi kah kibla. Argument Ă«shtĂ« Fjala e tĂ« LartĂ«suarit: âNe tĂ« pamĂ« ty (Muhammed) qĂ« vazhdimisht drejtoje shikimin nga qielli. MirĂ« pra, Ne do tĂ« tĂ« kthejmĂ« ty kah kibla qĂ« tĂ« kĂ«naq ty. Prandaj, ktheje fytyrĂ«n tĂ«nde kah Xhamia e shenjtĂ« (Kaâbeja)! Dhe kudo qĂ« tĂ« gjendeni, kthejeni fytyrĂ«n tuaj kah ajo anĂ«!â (el-Bekare: 144)]
Kusht i kryerjes sĂ« namazit Ă«shtĂ« qĂ« ai tĂ« kryhet nĂ« drejtim tĂ« kiblĂ«s, e ajo Ă«shtĂ« Kaâbeja e nderuar. NĂ«se njeriu Ă«shtĂ« nĂ« vend tĂ« vet, ose ka ke tĂ« pyesĂ«, atĂ«herĂ« Ă«shtĂ« i obliguar tĂ« pyesĂ« pĂ«r drejtimin e kiblĂ«s. Nuk i lejohet tĂ« falet me marramendje, pĂ«rderisa ka kush tâi tregojĂ«. NĂ«se falet, e pastaj e kupton se Ă«shtĂ« falur nĂ« drejtim tĂ« gabuar, atĂ«herĂ« duhet ta pĂ«rsĂ«risĂ« namazin. E, nĂ«se Ă«shtĂ« udhĂ«tar, atĂ«herĂ« mundohet ta qĂ«llojĂ« drejtimin e kiblĂ«s. NĂ«se falet e mĂ« pas i sqarohet se Ă«shtĂ« falur nĂ« drejtim tjetĂ«r dhe nuk e ka qĂ«lluar kiblĂ«n, atĂ«herĂ« namazi i tij Ă«shtĂ« nĂ« rregull, sepse All-llahu i LartĂ«suar, ka thĂ«nĂ«: âFrikĂ«sojuni All-llahut sa tĂ« mundeniâ (et-Tegabun: 16)
UdhĂ«tarit i lejohet qĂ« tĂ« gjitha nafilet tâi falĂ« nĂ« mjetin e udhĂ«timit, madje edhe jashtĂ« drejtimit tĂ« kibles. KĂ«tĂ« e ka vĂ«rtetuar Sunneti nĂ« hadithe tĂ« transmetuara nga njĂ« grup sahabesh, nĂ« mesin e tĂ« cilave hadithi i Amir ibĂ«n Rabiâas, radijAll-llahu anhu, i cili ka thĂ«nĂ«: âE kam parĂ« tĂ« DĂ«rguarin e All-llahut, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, si falej nĂ« devenĂ« e tij duke e ulur kokĂ«n (pĂ«r ruku dhe sexhde), nga cilado anĂ« qĂ« kthehej ajo. KĂ«tĂ« nuk e ka bĂ«rĂ« i DĂ«rguari i All-llahut, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, asnjĂ«herĂ« me namazet e obliguara.â TransmetojnĂ« Buhariu (1097) dhe Muslimi (701).
Kur udhĂ«tari dĂ«shiron tĂ« falĂ« nafile mbi mjetin e udhĂ«timit, atĂ«herĂ« kthehet kah kibla nĂ« momentin qĂ« hyn na namaz, e mĂ« pas kthehet nga tĂ« dojĂ«. Te Ebu Davudi (1225) transmetohet nga Enes ibĂ«n Maliku, radijAll-llahu anhu, se: âI DĂ«rguari i All-llahut, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, kur ishte nĂ« udhĂ«tim dhe dĂ«shironte tĂ« falĂ« nafile, e drejtonte devenĂ« kah kibla, bĂ«nte tekbir, e pastaj falej kah cilado anĂ« qĂ« kthehej deveja.â Hafidh IbĂ«n Haxheri nĂ«Â âBulugul Meramâ thotĂ«: âSenedi i tij Ă«shtĂ« hasen.â Shejhu ynĂ« Shejh AbdulAziz ibĂ«n Baz, RahimehUllah, nĂ« fusnotĂ«n e kĂ«saj fjale (1/176) thotĂ«: Ky hadith Ă«shtĂ« siç ka thĂ«nĂ« autori. Transmetuesit e tij janĂ« tĂ« besueshĂ«m dhe nuk kanĂ« ndonjĂ« dobĂ«si. KĂ«shtu ky hadith bĂ«het kufizues I pĂ«rgjithĂ«simit nĂ« hadithet e tjera, tĂ« cilat thonĂ« nĂ« pĂ«rgjithĂ«si se i DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, kur falej nĂ« udhĂ«tim drejtohej kah drejtimi i ecjes.â
Autori thotĂ«: [Kushti i nĂ«ntĂ«: Nijeti. Vendi i nijetit Ă«shtĂ« zemra, kurse shprehja e nijetit me gojĂ« Ă«shtĂ« bidat. Argument Ă«shtĂ« hadithi: âVeprat vlerĂ«sohen sipas nijetit, dhe secilit njeri i takon ajo qĂ« ka pasur pĂ«r qĂ«llim.â]
Nijeti Ă«shtĂ« kusht pĂ«r namazin dhe pĂ«r tĂ« gjitha ibadetet e tjera. Prandaj, namazi nuk Ă«shtĂ« i vlefshĂ«m pa nijet, ngase i DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âVeprat vlerĂ«sohen sipas nijetit.â E transmetojnĂ« Buhariu (1) dhe Muslimi (1907). Nijeti e bĂ«n dallimin mes njĂ«rit obligim dhe tjetrit, si dhe mes obligimit dhe nafiles.
Kur u pĂ«rmend nijeti si kusht i avdesit, u sqarua se shprehja e nijetit me gojĂ« nuk lejohet askund, me pĂ«rjashtim tĂ« haxhxhit ose umres, kur Ă«shtĂ« e ligjshme qĂ« njeriu ta shprehĂ« nijetin me gojĂ« dhe tĂ« thotĂ«: âLebbejk All-llahumme umretenâ (TĂ« pĂ«rgjigjem, o All-llah, me umre); ose âLebbejk All-llahumme haxhxhenâ (TĂ« pĂ«rgjigjem, o All-llah, me haxh); ose âLebbejk All-llahumme umreten ue haxhxhenâ (TĂ« pĂ«rgjigjem, o All-llah, me umre dhe me haxh).
Shtyllat e Namazit.
Autori thotĂ«: [Shtyllat e namazit janĂ« katĂ«rmbĂ«dhjetĂ«: qĂ«ndrimi mĂ« kĂ«mbĂ« (kijam) pĂ«r atĂ« qĂ« ka mundĂ«si, tekbiri fillestar (tekbiretul ihram), leximi i sures elFatiha, rukuja, ngritja nga rukuja, sexhdeja nĂ« shtatĂ« pjesĂ«, ngritja prej saj, ulja mes dy sexhdeve, qetĂ«sia gjatĂ« pĂ«rmbushjes sĂ« tĂ« gjitha shtyllave, rĂ«nditja, teshehhudi i fundit, ulja pĂ«r tĂ«, salavatet pĂ«r Profetin, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, dhe dy selamet.]
Gjuhësisht, shtyllë (ar. rukn) e ndonjë gjëje do të thotë ana më e fuqishme e saj. Namaz (ar. salah) gjuhësisht do të thotë lutje. Në terminologjinë e Sheriatit namazi është: Fjalë dhe vepra të caktuara, që fillohen me tekbir dhe përmbyllen me selam.
Shtyllat e namazit janĂ« pjesĂ« tĂ« tij, dhe dallimi mes shtyllĂ«s dhe kushtit qĂ«ndron nĂ« atĂ« se shtylla e njĂ« gjĂ«je Ă«shtĂ« pjesĂ« pĂ«rbĂ«rĂ«se e saj, pĂ«rderisa kushti nuk Ă«shtĂ« pjesĂ« e saj, por mund tâi paraprijĂ« dhe ta shoqĂ«rojĂ«, siç Ă«shtĂ« pastĂ«rtia; ose mund vetĂ«m ta shoqĂ«rojĂ«, siç Ă«shtĂ« kthimi kah kibla.
Autori thotĂ«: [Shtylla e parĂ«: QĂ«ndrimi mĂ« kĂ«mbĂ« pĂ«r atĂ« qĂ« ka mundĂ«si. Argument Ă«shtĂ« Fjala e tĂ« LartĂ«suarit: âFaleni rregulisht namazin, sidomos atĂ« tĂ« mesmin dhe qĂ«ndroni me devotshmĂ«ri para All-llahut, duke iu lutur Atij.â (el-Bekare: 238)]
NĂ« namazet e obliguara njeriu Ă«shtĂ« i detyruar tĂ« falet mĂ« kĂ«mbĂ«, nĂ«se ka mundĂ«si, tĂ« qĂ«ndrojĂ« mĂ« kĂ«mbĂ«. NĂ«se dikush falet ulur, duke pasur mundĂ«si tĂ« qĂ«ndrojĂ« mĂ« kĂ«mbĂ«, namazi i tij Ă«shtĂ« i pavlefshĂ«m. KĂ«tĂ« e vĂ«rteton hadithi i Imran ibĂ«n Husajnit, radijAll-llahu anhu, i cili thotĂ« se i DĂ«rguari All-llahut, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âFalu mĂ« kĂ«mbĂ«! NĂ«se sâke mundĂ«si, atĂ«herĂ«Â - ulur, e nĂ«se sâke mundĂ«si, atĂ«herĂ«Â - shtrirĂ«!â Transmeton Buhariu (1117).
E, sa i pĂ«rket namazit nafile, atĂ« lejohet ta falĂ« njeriu ulur, por nĂ« atĂ« rast e merr gjysmĂ«n e shpĂ«rblimit qĂ« do ta kishte marrĂ« nĂ«se ishtĂ« falur mĂ« kĂ«mbĂ«. Prandaj, mĂ« e vlefshme Ă«shtĂ« qĂ« ta falĂ« mĂ« kĂ«mbĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« shpĂ«rblimin ta marrĂ« tĂ« plotĂ«. Kjo vĂ«rtetohet me hadithin e Abdullah ibĂ«n Amr ibnul Asit, radijAll-llahu anhuma, qĂ« transmetohet te Muslimi (735). NĂ«se njĂ« i sĂ«murĂ« nuk ka mundĂ«si tĂ« falet mĂ« kĂ«mbĂ« dhe e fal ulur namazin obligim ose nafilen, atĂ«herĂ« ai e merr shpĂ«rblimin e plotĂ«. Nga Ebu Musa, radijAll-llahu anhu, transmetohet se Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âKur tĂ« sĂ«muret robi, ose kur tĂ« udhĂ«tojĂ«, atij i shkruhet shpĂ«rblimi i veprave qĂ« i ka bĂ«rĂ« nĂ« vendin e tij dhe kur ka qĂ«nĂ« shĂ«ndoshĂ«.â Transmeton Buhariu (2996).
Autori thotĂ«: [E dyta: Tekbiretul Ihram. Argument Ă«shtĂ« hadithi: âTahrim bĂ«het me tekbir, kurse tahlil me selam.â]
Tekbiretul Ihram Ă«shtĂ« tekbiri i parĂ« qĂ« bĂ«het nĂ« namaz. Ai pĂ«r namazin Ă«shtĂ« si ihrami pĂ«r haxhxhin dhe umren dhe quhet tekbiretul ihram ngase kur njeriu hyn nĂ« namaz me kĂ«tĂ« tekbir, atij i bĂ«hen haram disa gjĂ«ra qĂ« i ka pasur hallall para tij, siç janĂ« ngrĂ«nia, pirja, bisedimi dhe tĂ« tjera. Prandaj, Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âTahrim (ndalesa, harami) bĂ«het me tekbir, kurse tahlil (lejimi, hallalli) me selam.â TransmetojnĂ« Tirmidhiu dhe tĂ« tjerĂ« nga Aliu, radijAll-llahu anhu. Tirmidhiu (3) thotĂ«: âKy Ă«shtĂ« hadithi mĂ« i vĂ«rtetĂ« dhe mĂ« i mirĂ« nĂ« kĂ«tĂ« temĂ«.â Shih Irvaul Galil (301).
Autori thotĂ«: [Pas tij Ă«shtĂ« istiftahi (lutja e hapjes), qĂ« Ă«shtĂ« sunnet. Thuhet: âSubhanekAll-llahumme ue bihamdike, ue tebarak-esmuke, ue teala xhedduke, ue la ilahe gajruke.â Fjala âSubhanekAll-llahummeâ do tĂ« thotĂ«: TĂ« lartĂ«soj larg çdo tĂ« mete, me lartĂ«simin qĂ« i pĂ«rket MadhĂ«risĂ« Sate. âUe bihamdikeâ do tĂ« thotĂ«: duke TĂ« lavdĂ«ruar dhe falenderuar. âUe tebarak-esmukeâ do tĂ« thotĂ«: bekimi arrihet me pĂ«rmendjen e Emrit TĂ«nd. âUe teala xheddukeâ do tĂ« thotĂ«: e LartĂ«suar Ă«shtĂ« MadhĂ«ria JotĂ«. âUe la ilahe gajrukeâ do tĂ« thotĂ«: nuk ka tĂ« adhuruar tĂ« drejtĂ« nĂ« TokĂ« e nĂ« Qiell pĂ«rveç Teje, o All-llah!]
ThĂ«nia pa zĂ« e lujtes sĂ« hapjes, pas tekbirit fillestar dhe para se tĂ« fillohet me leximin e sures elFatiha, Ă«shtĂ« ndĂ«r sunnetet qĂ« preferohen nĂ« namaz. Kjo lutje Ă«shtĂ« transmetuar nga Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, me forma tĂ« ndryshme, kurse ai qĂ« falet duhet ta thotĂ« njĂ«rĂ«n formĂ« nĂ« namazin e tij dhe nuk duhet tĂ« bashkojĂ« mĂ« shumĂ« se njĂ« nĂ« njĂ« namaz tĂ« vetĂ«m. Kjo formĂ«, tĂ« cilĂ«n e ka pĂ«rmendur autori, RahimehUllah, Ă«shtĂ« njĂ«ra prej tyre dhe Ă«shtĂ« transmetuar nga Omeri, Aisha dhe Ebu Seâidi, radijAll-llahu anhum. Shih Irvaul Galil (340-341)
MĂ« pas autori, RahimehUllah, vetĂ« e ka shpjeguar kĂ«tĂ« lutje. Bashkimi mes lartĂ«simit dhe lavdĂ«rimit Ă«shtĂ« mohim i çdo cilĂ«sie qĂ« nuk i pĂ«rket All-llahut dhe pohim i cdo cilĂ«sie tĂ« pĂ«rsosmĂ«risĂ« qĂ« i pĂ«rket Atij. âI BekuarâŠâ do tĂ« thotĂ« se secili bekim dhe çdo e mirĂ« fitohet me pĂ«rmendjen e All-llahut tĂ« LartĂ«suar dhe tĂ« MadhĂ«ruar, sic ka thĂ«nĂ« All-llahu: âVĂ«rtetĂ«, zemrat qetĂ«sohen me pĂ«rmendjen e All-llahut!â (er-Rad: 28); âPrandaj, mĂ« kujtoni Mua dhe UnĂ« do tâju kujtoj ju.â (el-Bekara: 152) I DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âShembulli i atij qĂ« e pĂ«rmend Zotin e vet dhe atij qĂ« nuk e pĂ«rmend Zotin e vet Ă«shtĂ« sikur shembulli i tĂ« gjallit dhe tĂ« vdekurit.â Transmeton Buhariu (6407) nga Ebu Musa, radijAll-llahu anhu. MirĂ«po, Ă«shtĂ« e mundshme qĂ« kuptimi i Emrit tĂ« jetĂ« pĂ«rfshirja e tĂ« gjitha Emrave tĂ« All-llahut. AtĂ«herĂ«, pĂ«rmendja e njĂ«sisĂ« sĂ« atribuar e ka kuptimin e shumĂ«sit tĂ« pĂ«rgjithshĂ«m, siç ka thĂ«nĂ« All-llahu: âEdhe nĂ«se pĂ«rpiqeni ta numĂ«roni dhuntinĂ« e All-llahut, nuk do ta numĂ«roni dot.â (Ibrahim: 34) âE lartĂ«suar Ă«shtĂ« MadhĂ«ria Jote!â ështĂ« njĂ«soj si nĂ« FjalĂ«n e tĂ« LartĂ«suart: âQoftĂ« lartĂ«suar MadhĂ«ria e Zotit tonĂ«! Ai nuk ka zgjedhur as bashkĂ«shorte, as bir.â (el-Xhinn: 3)
KĂ«to tri fjalĂ« qĂ« janĂ« pĂ«rmendur nĂ« kĂ«tĂ« lutje: âSubhanâ, âTebarakâ dhe âTealaâ nuk thuhen pĂ«r askĂ«nd pĂ«rveçse pĂ«r All-llahun e LartĂ«suar.
Autori thotĂ«: [âEdhu bil-lahi minesh shejtanir raxhimâ Fjala âEudhuâ do tĂ« thotĂ«: kĂ«rkoj strehim te Ti dhe kĂ«rkoj tĂ« mĂ« mbrosh dhe tĂ« mĂ« ruash Ti, o All-llah, âminesh shejtanir raxhimâ - nga shejtani i mallkuar, do tĂ« thotĂ«: nga djalli i pĂ«rzĂ«nĂ« dhe i larguar nga mĂ«shira e All-llahut, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« mos mund tĂ« mĂ« dĂ«mtojĂ« as nĂ« çështjet e mia tĂ« FesĂ« e as nĂ« ato tĂ« DunjasĂ«.]
Pas lutjes sĂ« hapjes dhe para leximit, ai qĂ« falet duhet ta thotĂ« istiadhen, tĂ« cilĂ«n autori e ka pĂ«rmendur dhe shpjeguar. All-llahu i LartĂ«suar ka thĂ«nĂ«: âKur tĂ« lexosh Kurâan, kĂ«rko mbrojtjen e All-llahut kundĂ«r djallit tĂ« mallkuar!â (en-Nahl: 98) - domethĂ«nĂ«: Kur tĂ« duash tĂ« lexosh Kurâan. IbĂ«n Kethiri nĂ« tefsirin e kĂ«tij ajeti ka thĂ«nĂ«: âKy Ă«shtĂ« urdhĂ«r preferues, e jo obligues. PĂ«r kĂ«tĂ« ka konsensus mes dijetarĂ«ve, tĂ« cilin prej tyre e kanĂ« pĂ«rcjellĂ« Ebu Xhaâfer ibĂ«n Xheriri dhe tĂ« tjerĂ«.â
Autori thotĂ«: [Leximi i elFatihasĂ« Ă«shtĂ« shtyllĂ« e secilit rekat, siç qĂ«ndron nĂ« hadith: âNuk ka namaz ai qĂ« nuk e lexon suren elFatiha.â Kjo sure quhet âNĂ«na e Kurâanitâ.]
Surja elFatiha lexohet nĂ« secilin rekat tĂ« namazin dhe i obligohet imamit, xhematit dhe atij qĂ« falet vetĂ«m. I DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âNuk ka namaz ai qĂ« nuk e lexon suren elFatiha.â E transmetojnĂ« Buhariu (756) dhe Muslimi (393). Xhemati (secili qĂ« falet me imam) e lexon atĂ« pas imamit, si nĂ« namazet nĂ« tĂ« cilat lexohet pa zĂ«, ashtu edhe nĂ« ato nĂ« tĂ« cilat lexohet me zĂ«. PĂ«r leximin e saj pas imamit nĂ« namazet ku lexohet me zĂ« vĂ«rteton hadithi i njĂ«rit prej sahabeve tĂ« Profetit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, i cili thotĂ«: I DĂ«rguari i All-llahut, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, tha: âA mos lexoni ju pas imamit, pĂ«rderisa imami lexon me zĂ«?â Sahabet thanĂ«: âPo, kĂ«tĂ« e bĂ«jmĂ«.â Ai tha: âMos e bĂ«ni mĂ«, pĂ«rveçse ta lexoni NĂ«nĂ«n e Kurâanit.â - ose tha: âsuren el-Fatiha.â E transmeton Ahmedi nĂ«Â âMusnedâ-in e tij (18070) me sened sahih. Hadith me kĂ«tĂ« kuptim Ă«shtĂ« transmetuar edhe nga Ubade ibnus Samit, radijAll-llahu anhu, nĂ«Â âMusnedâ-in e Ahmedit (22745), por nĂ« senedin e tij gjendet Muhammed ibĂ«n Isâhak, i cili renditet nĂ« transmetuesit mudel-lisin. MegjithatĂ«, ai nĂ« kĂ«tĂ« rast Ă«shtĂ« shprehur se e pĂ«rcjell hadithin me tĂ« dĂ«gjuar tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ«, dhe kĂ«shtu hiqet dobĂ«sia e tedlisit. Kjo dispozitĂ« dhe hadithet qĂ« ndalojnĂ« leximin pas imamit, si hadithet: âKush ka imam, leximi i imamit Ă«shtĂ« lexim pĂ«r tĂ«.â Dhe ââŠe kur tĂ« lexojĂ«, heshtni!â bashkohen nĂ« atĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« kĂ«to tĂ« fundit komentohen se kanĂ« qĂ«llimin pĂ«r leximin e Kurâanit pas sures el-Fatiha.
Më tej autori, RahimehUllah, i ka dhënë një shpjegim të shkurtër sures elFatiha dhe ka thënë:
[âBismil-lahir Rahmanir Rahimâ: bekim dhe kĂ«rkim ndihme.]
Kuptimi i kĂ«saj Ă«shtĂ« se muslimani duhet ta thotĂ« besmelen duke kĂ«rkuar bekim nga Emri i All-llahut dhe duke kĂ«rkuar ndihmĂ« nga All-llahu nĂ« leximin e tij. E njĂ«jta Ă«shtĂ« gjĂ«ndja edhe pĂ«r secilĂ«n punĂ« para sĂ« cilĂ«s njeriu e thotĂ« besmelen. AtĂ« e thotĂ« pĂ«r bekim dhe kĂ«rkim tĂ« ndihmĂ«s. Besmelen nĂ« namaz duhet ta thotĂ« pa zĂ«. Besmelja Ă«shtĂ« njĂ« ajet i Kurâanit. MirĂ«po, a Ă«shtĂ« ose jo ajet nĂ« secilĂ«n sure, apo Ă«shtĂ« vetĂ«m ajet i veçantĂ« pĂ«r tâi ndarĂ« suret; si dhe a Ă«shtĂ« ajo njĂ« njĂ« ajet i sures el-Fatiha, ose nuk Ă«shtĂ« ajet i saj? - pĂ«r kĂ«to pyetje ka mendime tĂ« ndryshme te dijetarĂ«t. Se besmelja Ă«shtĂ« ajet i Kurâanit argumenton ajo qĂ« sahabet e kanĂ« futur nĂ« Musâhaf kur e kanĂ« shkruar Kurâanin, kurse nĂ« tĂ« nuk kanĂ« futur asgjĂ« qĂ« nuk Ă«shtĂ« prej Kurâanit. NĂ«Â âSunenâ-in e Ebu Davudit (788) transmetohet me sened sahih nga IbĂ«n Abbasi, radijAll-llahu anhuma, tĂ« ketĂ« thĂ«nĂ« se: âProfeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, nuk e dinte ndarjen e sureve, deri sa nuk i shpallej Bismil-lahir Rahmanir Rahim.â
Nuk ka kundĂ«rshtim mes dijetarĂ«ve se besmelja Ă«shtĂ« pjesĂ« e ajetit nĂ« suren enNeml, dhe nuk ka kundĂ«rshtim se surja el-Fatiha ka shtatĂ« ajete. KĂ«shtu, ata dijetarĂ«t qĂ« e kanĂ« mendimin se besmelja Ă«shtĂ« ajet i sures el-Fatiha, atĂ« e numĂ«rojnĂ« ajetin e parĂ« prej shtatĂ«ve, kurse ata qĂ« mendojnĂ« se nuk Ă«shtĂ« ajet i sures elFatiha, ajetin e shtatĂ« e llogarisin FjalĂ«n e All-llahut: âE jo nĂ« tĂ« atyre qĂ« kanĂ« shkaktuar zemrĂ«rimin TĂ«nd, as nĂ« tĂ« atyre qĂ« janĂ« tĂ« humbur!â
NdĂ«r argumentet, me tĂ« cilat vĂ«rtetohet se besmelja nuk Ă«shtĂ« pjesĂ« e sures elFatiha, Ă«shtĂ« hadithi kudsij, ku Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, thotĂ«: âAll-llahu i LartĂ«suar ka thĂ«nĂ«: Namazin e kam ndarĂ« nĂ« dy pjesĂ« mes Meje dhe robit Tim, kurse robit Tim i takon ajo qĂ« ma kĂ«rkon. Kur tĂ« thotĂ« robi Im âE gjithĂ« lavdia i takon All-llahut, Zotit tĂ« krijesaveâ, All-llahu thotĂ«: mĂ« falenderoi robi ImâŠâ - deri nĂ« fund. E transmeton Muslimi (395) nga Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu. KĂ«tu nuk pĂ«rmendet besmelja.
Autori thotĂ«: [âE gjithĂ« lavdia i takon All-llahutâ - lavdia Ă«shtĂ« falenderim dhe lavdĂ«rim. Shquarsia e fjalĂ«s âlavdiâ do tĂ« thotĂ« se kĂ«tu pĂ«rfshihen tĂ« gjitha llojet e falenderimit. Sa i pĂ«rket njĂ« tĂ« mire, nĂ« tĂ« cilĂ«n nuk ka kontribut nga poseduesi, siç Ă«shtĂ« bukuria ose tĂ« ngjashme, pĂ«rmendja e saj quhet lĂ«vdatĂ« e jo lavdi.]
Falenderimi qĂ« robĂ«rit ia bĂ«jnĂ« Zotit tĂ« tyre Ă«shtĂ« adhurim dhe ai bĂ«n pjesĂ« nĂ« Teuhidin Uluhije (njĂ«simi i All-llahut nĂ« adhurim), i cili Ă«shtĂ« njĂ«simi i All-llahut me veprat e robĂ«rve. All-llahu i LartĂ«suar Ă«shtĂ« ai qĂ« meriton çdo lavdi dhe lavdĂ«rim pĂ«r secilĂ«n mirĂ«si qĂ« u ndodh robĂ«rve, pa marrĂ« parasysh nĂ«se dikush prej robĂ«rve merr pjesĂ« nĂ« shkakun e asaj mirĂ«sie ose jo, ngase dhuntia pĂ«r tĂ« gjitha vjen vetĂ«m nga All-llahu i LartĂ«suar. KĂ«shtu qĂ«ndron nĂ« FjalĂ«n e tĂ« LartĂ«suarit: âCdo mirĂ«si qĂ« keni Ă«shtĂ« nga All-llahu.â (en-Nahl: 53) I DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, duke e kĂ«shilluar IbĂ«n Abbasin, ka thĂ«nĂ«: âDije se sikur tĂ« bashkohet i gjithĂ« njerĂ«zimi pĂ«r tĂ« tĂ« sjellĂ« dobi, nuk mund tĂ« tĂ« sjellin asnjĂ« tĂ« mirĂ« pĂ«rveç asaj qĂ« tĂ« ka shkruar All-llahu.â
Pra, të gjitha lavditë, në realitet, i takojnë Vetëm, All-llahut, dhe Ai është i Vetmi i Lavdëruar në secilën situatë. E sa u përket robërve, ata falenderohen për të mirat që i zgjedhin, siç janë bamirësia dhe ndihma, kurse për gjërat e mira në të cilat nuk kanë dorë, siç janë bukuria dhe pamja e mirë e krijesës, ata lëvdohen dhe nuk falënderohen për to.
Autori thotĂ«: [âZotit tĂ« krijesaveâ - Zoti Ă«shtĂ« i Adhuruari, Krijuesi, Furnizuesi, Sunduesi, Gjykuesi dhe Kujdestari i tĂ« gjitha krijesave me dhuntitĂ« e Tij. âKrijesaveâ - çdo gjĂ« pĂ«rveç All-llahut Ă«shtĂ« âKrijesĂ«â, kurse Ai Ă«shtĂ« Zoti i tĂ« gjithĂ«ve.]
Në këto fjalë përfshihen Njësimi në Zotërim (Teuhidur Rububije) dhe Njësimi i All-llahut me Emrat dhe Cilësitë e Tij (Teuhidul Esmai ues Sifat). Njësimi në zotërim është njësim i All-llahut me veprat e Tij, domethënë se Ai është i Vetëm në krijim, furnizim, dhënie të jetës dhe vdekjes, dhe nuk ka ortak në zotërimin e tij, e as në adhurim.
Ai, i LartĂ«suar qoftĂ«, ka Emra tĂ« Bukur dhe CilĂ«si tĂ« Larta. NĂ« kĂ«tĂ« ajet âE gjithĂ« lavdia i takon All-llahut Zotit tĂ« krijesaveâ janĂ« pĂ«rmendur dy prej emrave tĂ« All-llahut: All-llah dhe Zot. All-llahu, gjithashtu ka thĂ«nĂ«: ââPaqe!â do tĂ« jetĂ« fjala prej njĂ« Zoti mĂ«shirues.â (Ja-Sin: 58)
Autori thotĂ«: [âTĂ« gjithĂ«mĂ«shirshmitâ - I Cili ka mĂ«shirĂ« tĂ« plotĂ« gjithpĂ«rfshirese pĂ«r tĂ« gjitha krijesat, âMĂ«shiruesitâ - i Cili posedon mĂ«shirĂ« tĂ« veçantĂ« pĂ«r besimtarĂ«t. Argument Ă«shtĂ« Fjala e tĂ« LatĂ«suarit: âAi ndaj besimtarĂ«ve Ă«shtĂ« MĂ«shirues.â (elAhzab: 43)]
Rahman (i GjithĂ«mĂ«shirshĂ«m) dhe Rahim (MĂ«shirues) janĂ« dy prej Emrave tĂ« All-llahut, qĂ« vĂ«rtetojnĂ« njĂ« CilĂ«si tĂ« vetme, e ajo Ă«shtĂ« mĂ«shira. TĂ« gjitha Emrat e All-llahut janĂ« tĂ« nxjerra nga CilĂ«sitĂ« dhe e pĂ«rmbajnĂ« kuptimin e tyre. KĂ«shtu, secili EmĂ«r nĂ«nkupton njĂ« CilĂ«si. Rahman (i GjithĂ«mĂ«shirshĂ«m) ështĂ« me kuptim mĂ« tĂ« gjerĂ« se Rahim (MĂ«shirues) dhe me tĂ« nuk emĂ«rtohet askush pĂ«rveç All-llahut. Askush tjetĂ«r nuk emĂ«rtohet Rahman (I GjithĂ«mĂ«shirshĂ«m). Kurse me emrin Rahim (MĂ«shirues) mund tĂ« emĂ«rtohet edhe dikush tjetĂ«r, sic e ka quajtur All-llahu Profetin e Tij, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem: âTashmĂ« ju ka ardhur njĂ« i DĂ«rguar nga gjiri juaj. Atij i vjen rĂ«nde pĂ«r gjynahet qĂ« bĂ«ni ju, jua dĂ«shiron tĂ« mirĂ«n me gjithĂ« zemĂ«r qĂ« ju tĂ« shkoni rrugĂ«s sĂ« drejtĂ« dhe Ă«shtĂ« i butĂ« e mĂ«shirues ndaj besimtarĂ«ve.â (et-Teube: 128)
Autori thotĂ«: [âSunduesit tĂ« DitĂ«s sĂ« Gjykimitâ - DitĂ«s sĂ« shpĂ«rblimit dhe llogarisĂ«, ditĂ«s kur secili do tĂ« shpĂ«rblehet sipas veprave tĂ« tij - nĂ«se ka bĂ«rĂ« mirĂ«, atĂ«herĂ« do tĂ« shpĂ«rblehet me tĂ« mira, e nĂ«se ka bĂ«rĂ« keq, do tĂ« shpĂ«rblehet me tĂ« kĂ«qija. Argument Ă«shtĂ« Fjala e tĂ« LartĂ«suarit: âE kush do tĂ« ta shpjegojĂ« ty se çâĂ«shtĂ« Dita e Gjykimit? Edhe njĂ« herĂ«: E kush do tĂ« ta shpjegojĂ« ty se çâĂ«shtĂ« Dita e Gjykimit? Ajo Ă«shtĂ« Dita, kur askush nuk do tĂ« ketĂ« fuqi pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« gjĂ« pĂ«r ndonjĂ« tjetĂ«r dhe, kur pushteti do tĂ« jetĂ« vetĂ«m i All-llahut.â (el-Infitar: 17-19) NĂ« hadith tĂ« Profetit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, thuhet: âI zgjuar Ă«shtĂ« ai qĂ« e llogarit vetveten dhe punon para vdekjes, kurse i dĂ«shtuar Ă«shtĂ« ai qĂ« i ndjek Ă«ndjet e veta dhe mban shpresa tĂ« kota nĂ« All-llahun.â]
All-llahu i LartĂ«suar Ă«shtĂ« Sunduesi i gjithçkaje dhe Ai Ă«shtĂ« Sunduesi i DunjasĂ« dhe Ahiretit, por kĂ«tu e ka veçuar DitĂ«n e Gjykimit, ngase All-llahu Ă«shtĂ« Poseduesi i asaj dite dhe tĂ« gjitha krijesat atĂ« ditĂ« i pĂ«rulen Zotit tĂ« botĂ«ve, kurse nĂ« Dunja nuk Ă«shtĂ« gjĂ«ndja e kĂ«tillĂ«. NĂ« kĂ«tĂ« Dunja ka krijesa qĂ« janĂ« treguar mendjemĂ«dhenj dhe arrogantĂ«. Faraoni ka thĂ«nĂ«: âUnĂ« jam zoti juaj mĂ« i lartiâ dhe ka thĂ«nĂ«: âUnĂ« nuk di qĂ« pĂ«r ju ka tjetĂ«r zot pĂ«rveç meje.â Hadithi, tĂ« cilin e pĂ«rmend autori, transmetohet te Tirmidhiu (2459), por nĂ« senedin e tij gjendet Ebu Bekr ibĂ«n Ebi Merjem, dhe ai Ă«shtĂ« i dobĂ«t.
Autori thotĂ«: [âVetĂ«m Ty tĂ« adhurojmĂ«â - nuk adhurojmĂ« askĂ«nd pos Teje. Kjo Ă«shtĂ« besĂ«lidhje mes robit dhe Zotit tĂ« tij qĂ« tĂ« mos adhurojĂ« askĂ«nd pĂ«rveç Tij. âDhe VetĂ«m prej Teje kĂ«rkojmĂ« ndihmĂ«.â - Kjo Ă«shtĂ« besĂ«lidhje mes robit dhe Zotit tĂ« tij qĂ« tĂ« mos kĂ«rkojĂ« ndihmĂ« nga askush pĂ«rveç All-llahut.]
All-llahu i LartĂ«suar thotĂ«: âXhindet dhe njerĂ«zit i kam krijuar vetĂ«m qĂ« tĂ« MĂ« adhurojnĂ«.â (edh-Dharijat: 56) Ajo qĂ« All-llahu e ka pĂ«rmendur kundrinĂ«n (ijjake) para foljes (naâbudu dhe nesteâin) nĂ«nkupton veçim dhe kufizim. Do tĂ« thotĂ« se adhurimi kufizohet vetĂ«m pĂ«r All-llahun, dhe ajo Ă«shtĂ« veçori vetĂ«m e All-llahut. Ndaj, nuk adhurohet askush pĂ«rveç All-llahut dhe nuk kĂ«rkohet ndihmĂ« nga askush pĂ«rveç All-llahut. KĂ«shtu, robi nuk kĂ«rkon ndihmĂ« prej melaikeve, prej xhindeve ose prej njerĂ«zve qĂ« nuk janĂ« tĂ« pranishĂ«m. NdĂ«rsa, tĂ« kĂ«rkohet ndihmĂ« nga njĂ« njeri i pranishĂ«m, i cili ka mundĂ«si tĂ« ndihmojĂ« pĂ«r arritjen e njĂ« tĂ« mire ose largimin e njĂ« dĂ«mi, Ă«shtĂ« e lejuar dhe nuk ka ndonjĂ« ndalesĂ« pĂ«r tĂ«.
Autori thotĂ«: [âUdhĂ«zona nĂ« rrugĂ«n e drejtĂ«!â - kuptimi i fjalĂ«s âudhĂ«zonaâ Ă«shtĂ«: na drejto, na e sqaro dhe na pĂ«rforco! âRruga e drejtĂ«â Ă«shtĂ« Islami. Disa dijetarĂ« kanĂ« thĂ«nĂ« âI DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lemâ, disa kanĂ« thĂ«nĂ« âKurâaniâ⊠Por, tĂ« gjitha janĂ« tĂ« sakta. âE drejtĂ«â - domethĂ«nĂ«: qĂ« nuk ka lakesa.]
Nevoja e robërve për udhëzim në rrugën e drejtë është më e madhe se çdo nevojë tjetër dhe domosdoshmëria për të është mbi çdo domosdoshmëri. Nevoja për udhëzim është më e madhe se nevoja për ushqim dhe pije, ngase ushqimi dhe pija janë shkak për të jetuar në këtë Dunja, kurse udhëzimi në rrugën e drejtë është shkak për të shpëtuar dhe për të qënë i lumtur në Dunja dhe Ahiret.
Lutja pĂ«r udhĂ«zim nĂ« rrugĂ«n e drejtĂ« Ă«shtĂ« lutje qĂ« All-llahu tĂ« na e sqarojĂ« dhe tĂ« na e rrĂ«fejĂ« rrugĂ«n e udhĂ«zimit dhe tĂ« vĂ«rtetĂ«s, si dhe kĂ«rkesĂ« qĂ« Ai tĂ« na japĂ« sukses dhe tĂ« na mundĂ«sojĂ« ta ndjekim rrugĂ«n e drejtĂ«. Lutja qĂ« ia bĂ«n robi Zotit tĂ« tij nĂ« secilin rekat qĂ« ta udhĂ«zojĂ« nĂ« rrugĂ«n e drejtĂ« Ă«shtĂ« lutje ndaj All-llahut tĂ« LartĂ«suar qĂ« ta pĂ«rforcojĂ« nĂ« udhĂ«zimin tĂ« cilin ia ka dhuruar. Ajo, gjithashtu, pĂ«rmban edhe kĂ«rkesĂ« pĂ«r shtim tĂ« udhĂ«zimit, siç thotĂ« i LartĂ«suari: âSa pĂ«r ata qĂ« ndjekin rrugĂ«n e drejtĂ«, Ai ua shton udhĂ«zimin dhe u jep devotshmĂ«ri e vetĂ«pĂ«rmbajtje.â (Muhammed: 17)
Nuk ka kundĂ«rshim mes komentimeve tĂ« fjalĂ«s âudhĂ«zonaâ me kuptimet: na e sqaro, na e trego dhe na pĂ«rforco nĂ« tĂ«; siç nuk ka kundĂ«rshtim mes komentimeve tĂ« rrugĂ«s sĂ« drejtĂ« me kuptimet: Islami, i DĂ«rguari, Kurâani; ngase kĂ«to janĂ« ndryshime llojllojshmĂ«rie, e jo ndryshime kontradiktore. Prandaj autori thotĂ«: âTĂ« gjitha janĂ« tĂ« sakta.â Komentimet e selefĂ«ve, kryesisht, janĂ« tĂ« kĂ«tij lloji. Ato ose janĂ« komentime me fjalĂ« tĂ« pĂ«rafĂ«rta, qĂ« secila prej tyre Ă«shtĂ« e vĂ«rtetĂ« dhe nuk kontradikta mes tyre - siç Ă«shtĂ« nĂ« kĂ«tĂ« rast; ose janĂ« komentime me sjellje tĂ« shembujve, duke e komentuar kuptimin e pĂ«rgjithshĂ«m me dhĂ«nie tĂ« shembullit pĂ«r njĂ« pjesĂ« tĂ« tij, siç Ă«shtĂ« rasti me ajetin: âZoti ynĂ«, na jep tĂ« mira nĂ« kĂ«tĂ« botĂ«, na jep tĂ« mira nĂ« botĂ«n tjetĂ«râŠâ (el-Bekara: 201), ku komentimet e âtĂ« mirave nĂ« kĂ«tĂ« botĂ«â me kuptimet: grua tĂ« mirĂ«, fĂ«mijĂ« tĂ« devotshĂ«m, pasuri tĂ« pastĂ«r⊠nuk janĂ« kontradiktore, por janĂ« komentim me sjellje tĂ« shembujve.
Autori thotĂ«: [âNĂ« rrugĂ«n e atyre qĂ« u ke dhĂ«nĂ« mirĂ«siâ - pra nĂ« rrugĂ«n e tĂ« begatuarve. Argument Ă«shtĂ« fjala e tĂ« LartĂ«suarit: âKushdo qĂ« i bindet All-llahut dhe tĂ« DĂ«rguarit, do tĂ« jetĂ« me ata tĂ« cilĂ«ve All-llahu u ka dhĂ«nĂ« shumĂ« dhunti: me profetĂ«t, me tĂ« sinqertĂ«t, me dĂ«shmorĂ«t dhe me tĂ« drejtĂ«t! Eh sa shokĂ« tĂ« mrekullueshĂ«m janĂ« kĂ«ta!â (en-Nisaâ: 69)
âE jo nĂ« tĂ« atyre qĂ« kanĂ« shkaktuar zemrĂ«rimin TĂ«ndâ - kurse, ata janĂ« çifutĂ«t, tĂ« cilĂ«t patĂ«n dituri, por nuk vepruan sipas saj. E lusim All-llahun qĂ« tĂ« na largojĂ« prej rrugĂ«s sĂ« tyre!
âAs nĂ« tĂ« atyre qĂ« janĂ« tĂ« humbur! - e ata janĂ« tĂ« krishterĂ«t, tĂ« cilĂ«t e adhuruan All-llahun me injorancĂ« dhe devijim. E lusim All-llahun qĂ« tĂ« na largojĂ« prej rrugĂ«s sĂ« tyre. Argument pĂ«r tĂ« devijuarit Ă«shtĂ« Fjala e tĂ« MadhĂ«rishmit: âThuaj: A doni tâju lajmĂ«roj pĂ«r ata qĂ« mĂ« sĂ« shumti humbasin nga punĂ«t e veta, pĂ«r ata, pĂ«rpjekja e tĂ« cilĂ«ve ka qenĂ« e kotĂ« nĂ« jetĂ«n e kĂ«saj bote, ndĂ«rkohĂ« qĂ« mendonin se po bĂ«nin vepra tĂ« mira?â (el-Kehf: 103-104)
NĂ« hadith Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, thotĂ«: âDo tâi ndiqni traditat e popujve qĂ« ishin para jush pĂ«llĂ«mbĂ« pĂ«r pĂ«llĂ«mbĂ«, saqĂ« nĂ«se ata hyjnĂ« nĂ« vrimĂ«n e hardhucĂ«s, do tĂ« hyni edhe ju.â Sahabet thanĂ«: âO i DĂ«rguar i All-llahut! A çifutĂ«t dhe tĂ« krishterĂ«t?â Ai tha: âPo kĂ«?â - Buhariu dhe Muslimi.
NĂ« hadithin tjetĂ«r thuhet: âĂifutĂ«t janĂ« ndarĂ« nĂ« shtatĂ«dhjetĂ« e nje fraksione, tĂ« krishterĂ«t janĂ« ndarĂ« nĂ« shtatĂ«dhjetĂ« e dy fraksione, kurse ky Ummet do tĂ« ndahet nĂ« shtatĂ«dhjetĂ« e tre fraksione. TĂ« gjithĂ« do tĂ« jenĂ« nĂ« Zjarr, pĂ«rveç njĂ«rit.â SahabĂ«t thanĂ«: âCili Ă«shtĂ« ai, o i DĂ«rguar i All-llahut!â Ai tha: âAta qĂ« e ndjekin rrugĂ«n tĂ« cilĂ«n e ndjek unĂ« me sahabet e mi.â]
Rruga e drejtĂ«, pĂ«r tĂ« cilĂ«n muslimani i lutet Zotit tĂ« vet qĂ« ta udhĂ«zojĂ« nĂ« tĂ«, Ă«shtĂ« rruga e atyre tĂ« cilĂ«t All-llahu i ka begatuar me tĂ« mira, qĂ« janĂ«: profetĂ«t, besimtarĂ«t e sinqertĂ« dhe tĂ« pĂ«rkushtuar, dĂ«shmorĂ«t dhe besimtarĂ«t me vepra tĂ« mira. I LartĂ«suari thotĂ«: âKjo Ă«shtĂ« rruga Ime e drejtĂ«; prandaj ndiqeni atĂ«, e mos shkoni rrugĂ«ve tĂ« tjera qĂ« tâju shmangin nga rruga e Tij. Kjo Ă«shtĂ« ajo qĂ« ju porosit Ai pĂ«r tâu ruajtur nga tĂ« kĂ«qijat.â (el-Enïżœïżœam: 153) Muslimani nĂ« secilin rekat i lutet All-llahut tĂ« LartĂ«suar qĂ« ta udhĂ«zojĂ« nĂ« rrugĂ«n e tĂ« vĂ«rtetĂ«s dhe udhĂ«zimit dhe ta largojĂ« nga rruga e devijimit dhe humbjes, nĂ« tĂ« cilĂ«n janĂ« çifutĂ«t dhe tĂ« krishterĂ«t.
Hadithin: âDo tâi ndiqni traditat e popujve qĂ« ishin para jushâŠâ e transmetojnĂ« Buhariu (7320) dhe Muslimi (2669) nga Ebu Seidi, radijAll-llahu anhu. Fillimi i tij te Buhariu Ă«shtĂ« me tekstin: âDo tâi ndiqni traditat e popujve qĂ« ishin para jush pĂ«llĂ«mbĂ« pĂ«r pĂ«llĂ«mbĂ«, kut pĂ«r kutâŠâ Kurse, te Muslimi qĂ«ndron me tekstin: âDo tâi ndiqni popujt qĂ« ishin para jush pĂ«llĂ«mbĂ« pĂ«r pĂ«llĂ«mbĂ«, kut pĂ«r kutâŠâ
Hadithi i pĂ«rçarjes sĂ« Ummetit Ă«shtĂ« transmetuar nga nje grup sahabĂ«sh. Shih komentin e hadithit 16937 nĂ«Â âMusnedâ-in e Imam Ahmedit, si dhe shih âesSilsile esSahihaâ tĂ« el-Albanit (203-204) i cili transmeton se IbĂ«n Tejmija, Shatibiu dhe el-Irakiu e kanĂ« bĂ«rĂ« sahih. QĂ«llimi i fjalĂ«s Ummet Ă«shtĂ« ummeti qĂ« janĂ« pĂ«rgjigjur. KĂ«to shtatĂ«dhjetĂ« e tre fraksione janĂ« muslimanĂ«. NjĂ« grup prej tyre Ă«shtĂ« i shpĂ«tuar, dhe ai Ă«shtĂ« grupi qĂ« ndjek rrugĂ«n qĂ« e kanĂ« ndjekur Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, dhe sahabet e tij, kurse shtatĂ«dhjetĂ« e dy grupet e tjera janĂ« qĂ« u kĂ«rcĂ«nohet Zjarri, pĂ«r shkak se kanĂ« devijuar nga rruga e sĂ« vĂ«rtetĂ«s. ĂĂ«shtja e tyre i pĂ«rket All-llahut: nĂ«se Ai i dĂ«non, e nĂ«se do ua fal. NdĂ«rsa, Ummeti i thirrjes pĂ«rfshin secilin njeri dhe secilin xhind qĂ« ka jetuar pas shpalljes sĂ« Profetit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, e deri nĂ« DitĂ«n e Kijametit. Aty bĂ«jnĂ« pjesĂ« edhe çifutĂ«t dhe tĂ« krishterĂ«t, si dhe tĂ« gjitha fetĂ« e tjera tĂ« mosbesimit (kufrit). Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âPasha AtĂ« nĂ« DorĂ«n e tĂ« Cilit Ă«shtĂ« shpirti i Muhammedit! Ădokush nga ky Ummet, qoftĂ« çifut ose i krishterĂ«, qĂ« dĂ«gjon pĂ«r mua, pastaj vdes pa besuar nĂ« atĂ« qĂ« mĂ« Ă«shtĂ« shpallur, do tĂ« jetĂ« ndĂ«r banorĂ«t e Zjarrit.â Transmeton Muslimi (386) nga Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu. Shih âMexhmuâul Fetauaâ tĂ« Shejhul Islamit (7/218) dhe FetuatĂ« e Komisionit tĂ« PĂ«rhershĂ«m (2/157)
Autori thotĂ«: [Pastaj, rukuja, ngritja prej saj, sexhdeja nĂ« shtatĂ« pjesĂ«, ngritja prej sajdhe ulja mes dy sexhdeve. Argument Ă«shtĂ« Fjala e tĂ« LartĂ«suarit: âO besimtarĂ«! PĂ«rkuluni (nĂ« ruku) dhe bini nĂ« sexhde (para All-llahut)!â (el-Haxhxh: 77) NĂ« hadith i DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, thotĂ«: âJam urdhĂ«ruar tĂ« bĂ«j sexhde mbi shtatĂ« gjymtyrĂ«.â
Pastaj, qetesia gjatĂ« tĂ« gjitha veprave dhe renditja e shtyllave. Argument Ă«shtĂ« hadithi i atij qĂ« u fal keq, i transmetuar nga Ebu Hurejra, radijAll-llahu, i cili thotĂ«: âPĂ«rderisa ishim ulur te Profeti, sal-All-llahu alejhi ue sel-lem, hyri njĂ« njeri, u fal dhe pĂ«rshĂ«ndeti Profetin, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem. Ai i tha: âKthehu e falu, se ti nuk u fale.â KĂ«tĂ« e bĂ«ri tre herĂ«, pastaj njeriu tha: âPasha AtĂ«, i Cili tĂ« ka dĂ«rguar Profet me tĂ« vĂ«rtetĂ«n! Nuk di mĂ« mirĂ« se kaq, ndaj mĂ« mĂ«so!â AtĂ«herĂ« Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, i tha: âKur tĂ« ngrihesh pĂ«r tâu falur bĂ«j tekbir, pastaj lexo çâtĂ« kesh mundĂ«si prej Kurâanit, bĂ«j ruku deri sa tĂ« qetĂ«sohesh nĂ« tĂ«, pastaj ngrihu deri sa tĂ« drejtohesh mĂ« kĂ«mbĂ«! BĂ«j sexhde deri sa tĂ« qetĂ«sohesh nĂ« tĂ«, pastaj ngrihu deri sa tĂ« qetĂ«sohesh ulur. Pastaj, kĂ«tĂ« bĂ«je gjatĂ« tĂ«rĂ« namazit tĂ«nd!â]
KĂ«to janĂ« shtatĂ« nga shtyllat e namazit dhe tĂ« gjitha janĂ« veprime. PĂ«r tĂ« gjitha ato argument Ă«shtĂ« hadithi i atij qĂ« u fal keq, tĂ« cilin e transmetojnĂ« Buhariu (757) dhe Muslimi (397) nga Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu. Hadithin e bĂ«rjes sĂ« sexhdes mbi shtatĂ« pjesĂ« e transmeton Buhariu (812) nga IbĂ«n Abbasi, radijAll-llahu anhuma, i cili thotĂ«: Profeti, sal-lAll-llahu aljehi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âJam urdhĂ«ruar tĂ« bĂ«j sexhde mbi shtatĂ« gjymtyrĂ«: balli - dhe bĂ«ri me shenjĂ« kah hunda - duart, gjunjĂ«t dhe gishtat e kĂ«mbĂ«ve; si dhe tĂ« mos i kapim rrobat dhe flokĂ«t.â E transmeton, gjithashtu edhe Muslimi (490)
QetĂ«sia nĂ« pĂ«rmbushjen e shtyllave nĂ«nkupton qĂ« ai i cili falet tĂ« mos shpejtohet, dhe tĂ« mos i bĂ«jĂ« kĂ«to vepra sikur tâi çukitĂ«. Duhet tĂ« qetĂ«sohet, qoftĂ« ky qetĂ«sim i gjatĂ« ose i shkurtĂ«r. Sa pĂ«r rĂ«nditjen, ajo nĂ«nkupton se shtyllĂ« e namazit Ă«shtĂ« qĂ« shtyllat e tij tĂ« bĂ«hen me radhĂ«: kijami, pastaj rukuja, pastaj ngritja prej saj, pastaj sexhdeja, pastaj ulja mes dy sexhdeve. NĂ«se me harresĂ« bie nĂ« sexhde para rukusĂ«, atĂ«herĂ« e ka obligim tĂ« kthehet, tĂ« bĂ«jĂ« ruku, e pastaj sexhde, kurse sexhden qĂ« e ka bĂ«rĂ« me harresĂ« nuk e llogarit.
Autori thotĂ«: [Teshehhudi i fundit Ă«shtĂ« shtyllĂ« e obliguar, siç qĂ«ndron nĂ« hadithin e transmetuar nga IbĂ«n Mesâudi, radijAll-llahu anhu, i cili thotĂ«: Ne, para se tĂ« na bĂ«hej obligim teshehhudi, thoshim: âEsselamu alAll-llahi min ibadiHi. Esselamu ala Xhibrile ue Mikail (Paqja qoftĂ« pĂ«r All-llahun nga robĂ«rit e Tij! Paqja qoftĂ« pĂ«r Xhibrilin dhe Mikailin)â. Por, Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, na tha: âMos thoni: âPaqja qoftĂ« pĂ«r All-llahun nga robĂ«rit e Tij!â, ngase All-llahu Ă«shtĂ« Paqja. Por, thoni: âEttehijatu lil-lahi ues saleuatu uet tajjibatu. Esselamu alejke ejjuhen Nebijju ue rahmetUll-llahi ue berekatuHu! Esselamu alejna ue ala ibadil-lahis salihin! Eshhedu en la ilahe il-lAll-llah, ue eshhedu enne Muhammeden abduHu ue rasuluHu.â
âEttehijjatu lil-lah - pĂ«rshĂ«ndetjet qofshin pĂ«r All-llahun!â - do tĂ« thotĂ«: TĂ« gjitha madhĂ«rimet janĂ« pĂ«r All-llahun, edhe si sundim por edhe si meritĂ«, siç janĂ«: pĂ«rkulja, rukuja, sexhdeja, si dhe jeta dhe pavdekshmĂ«ria. Ădo gjĂ« me tĂ« cilĂ«n madhĂ«rohet Zoti i krijesave, i pĂ«rket VetĂ«m All-llahut. Kush i kushton diçka prej tyre dikujt tjetĂ«r pos All-llahut, ai Ă«shtĂ« mushrik (pagan) dhe kafir (mosbesimtar).
âUes saleuatâ - do tĂ« thotĂ«: tĂ« gjitha lutjet. Disa kanĂ« thĂ«nĂ«: pesĂ« namazet.
âUet tajjibatu - veprat e pastraâ - sepse All-llahu Ă«shtĂ« i PastĂ«r dhe nuk pranon asnjĂ« vepĂ«r pĂ«rveç atyre qĂ« janĂ« tĂ« pastra.
âEsselamu alejke ejjuhen Nebijju ue rahmetUll-llahi ue berekatuHu - paqja, mĂ«shira dhe bekimet e All-llahut qofshin mbi ty, o Profet!â - kjo Ă«shtĂ« lutje pĂ«r Profetin, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, qĂ« All-llahu tâi japĂ« paqe, mĂ«shirĂ« dhe bekim. AtĂ«, pĂ«r tĂ« cilin duhet tâi lutemi All-llahut, nuk duhet ta lusim krahas All-llahut.
âEsselamu alejna ue ala ibadil-lahis salihin - paqja qoftĂ« mbi ne dhe mbi robĂ«rit e devotshĂ«m tĂ« All-llahut!â - ështĂ« lutje pĂ«r paqe pĂ«r vete dhe pĂ«r secilin rob tĂ« devotshĂ«m tĂ« All-llahut, qoftĂ« nĂ« Qiell, qoftĂ« nĂ« TokĂ«. Paqja Ă«shtĂ« lutje. PĂ«r robĂ«rit e devotshĂ«m duhet tĂ« lutemi, e nuk duhet tâu lutemi atyre krahas All-llahut.
âEshhedu en la ilahe il-lAll-llah - DĂ«shmoj se nuk ka tĂ« adhuaruar tĂ« drejtĂ« pĂ«rvec All-llahutâ - i Cili Ă«shtĂ« NjĂ«, i VetĂ«m dhe nuk ka ortak. DĂ«shmon me dĂ«shmi bindĂ«se se nuk adhurohet me tĂ« drejtĂ« askush nĂ« TokĂ« e as nĂ« Qiell pĂ«rveç All-llahut. Kurse, dĂ«shmia se Muhammedi Ă«shtĂ« i DĂ«rguar i All-llahut nĂ«nkupton se ai Ă«shtĂ« rob, qĂ« nuk adhurohet dhe Ă«shtĂ« i dĂ«rguar, qĂ« nuk pĂ«rgĂ«njeshtrohet, por atij duhet tâi bindemi dhe atĂ« ta ndjekim. AtĂ« All-llahu e ka nderuar qĂ« e ka quajtur rob. Argument Ă«shtĂ« Fjala e tĂ« LartĂ«suarit: âI LartĂ«suar qoftĂ« Ai qĂ« ka zbritur Dalluesin (Kurâanin) robit tĂ« Vet, qĂ« tĂ« jetĂ« paralajmĂ«rues pĂ«r botĂ«tâ (el-Furkan: 1)]
Teshehhudi që bëhet para selamit në secilin namaz është shtyllë e namazit. Kjo është shtylla e njëmbëdhjetë. E dymbëdhjeta është ulja për të. Nëse dikush jep selam pas sexhdes, ai ka lënë dy shtylla, e nëse ulet por harron ta thotë teshehhudin dhe jep selam, atëherë ka lënë një shtyllë. Me lënien e të dyja këtyre shtyllave, ose me lënien vetëm të teshehhudit, namazi prishet.
Teshehhudi Ă«shtĂ« transmetuar me forma tĂ« ndryshme nga Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, kurse obligimi pĂ«rmbushet me thĂ«nien e njĂ«rĂ«s prej tyre dhe nuk lejohet tĂ« thuhet mĂ« shumĂ« se njĂ« formĂ« nĂ« njĂ« namaz tĂ« vetĂ«m. Teshehhudi, tĂ« cilin e ka pĂ«rmendur autori kĂ«tu, Ă«shtĂ« transmetuar nga Abdullah ibĂ«n Mesâudi, radijAll-llahu anhu. NĂ« disa transmetime Ă«shtĂ« pĂ«rmendur se Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ua mĂ«sonte atĂ« siç ua mĂ«sonte suret e Kurâanit. Emrin teshehhud e ka marrĂ« pĂ«r shkak se pĂ«rfundon me dĂ«shminĂ«Â (shehadetin) se nuk ka tĂ« adhuruar tĂ« drejtĂ« pĂ«rveç All-llahut dhe se Muhammedi Ă«shtĂ« rob dhe i DĂ«rguar i Tij. KĂ«tĂ« formĂ« tĂ« teshehhudit e transmetojnĂ« Buhariu (831) dhe Muslimi (402)
Te Buhariu (6265) pas pĂ«rmendjes sĂ« teshehhudit thuhet: âKĂ«tĂ« e thoshim pĂ«rderisa Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ishte gjallĂ« mes nesh. Kur ai vdiq, thoshim: Esselamu alen NebijjiâŠâ Kjo do tĂ« thotĂ« se sahabet gjatĂ« jetĂ«s sĂ« Profetit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, e thoshin teshehhudin duke thĂ«nĂ«Â âEsselamu alejke, ejjuhen NebijuâŠâ me drejtim nĂ« vetĂ«n e dytĂ«. Por, pas vdekjes sĂ« tij, ata filluan tĂ« thoshin: âEsselamu alen NebijjiâŠâ duke u shprehur nĂ« vetĂ«n e tretĂ«.
MirĂ«po , nĂ«Â âMuvettaâ-in e Imam Malikut (53) Ă«shtĂ« transmetuar me sened tĂ« vĂ«rtetĂ«Â (sahih) nga Abdurrahman ibĂ«n Abd elKarij, se e ka dĂ«gjuar Omer ibnul Hattabin, radijAll-llahu anhu, mbi minber duke ua mĂ«suar njerĂ«zve teshehhudin, thoshte: âEttehijatu lil-lahiâŠâ - dhe aty qĂ«ndron âEsselamu alejke ejjuhen NebijjuâŠâ me drejtim nĂ« vetĂ«n e dytĂ«. Kjo tregon se Omeri, radijAll-llahu anhu, kur ishte nĂ« minber (pas vdekjes sĂ« Profetit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem) njerĂ«zve ua mĂ«sonte kĂ«tĂ« formĂ« tĂ« teshehhudit. Ky Ă«shtĂ« argument se pas vdekjes sĂ« Profetit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, disa nga sahabet e kanĂ« bĂ«rĂ« kĂ«tĂ«, e disa atĂ« formĂ«, qĂ« do tĂ« thotĂ« se kjo çështje nuk Ă«shtĂ« e kufizuar rreptĂ«sisht nĂ« njĂ«rĂ«n anĂ«. Prandaj, njeriut nĂ« namaz i lejohet ta thotĂ« pĂ«rshĂ«ndetjen nĂ« vetĂ«n e dytĂ« dhe i lejohet ta thotĂ« ne vetĂ«n e tretĂ«.
Autori, RahimehUllah, e ka shpjeguar teshehhudin me njĂ« shpjegim tĂ« qartĂ«. PĂ«r domĂ«thĂ«nien e fjalĂ«s âEsselamu alejke ejjuhen Nebijju, ue rahmetUll-llahi ue berekatuHuâ, ai ka thĂ«nĂ«: [Kjo Ă«shtĂ« lutje per Profetin, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, qĂ« All-llahu tâi japĂ« paqe, mĂ«shirĂ« dhe bekim. AtĂ«, pĂ«r tĂ« cilin duhet tâi lutemi All-llahut, nuk duhet ta lusim krahas All-llahut.]
Kurse pĂ«r fjalĂ«n âEsselamu alejna ue ala ibadil-lahis salihinâ thotĂ«: [Paqja Ă«shtĂ« lutje. PĂ«r robĂ«rit e devotshĂ«m duhet tĂ« lutemi, e nuk duhet tâu lutemi atyre krahas All-llahut.]
Ky Ă«shtĂ« vĂ«rtetim i teuhidul uluhijes dhe sqarim se lutja Ă«shtĂ« adhurim (ibadet). All-llahu i LartĂ«suar thotĂ«: âXhamitĂ« i janĂ« kushtuar vetĂ«m All-llahut, prandaj mos iu lutni askujt, krahas All-llahut!â (el-Xhin: 18) Nga Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, Ă«shtĂ« transmetuar nĂ« hadith tĂ« vĂ«rtetuar tĂ« ketĂ« thĂ«nĂ«: âLutja Ă«shtĂ« ibadeti.â E transmetojnĂ« Ebu Davudi (1479) dhe tĂ« tjerĂ« me sened sahih.
Prandaj, njeriu nuk lejohet assesi tâi lutet dikujt tjetĂ«r pĂ«rveç All-llahut, ose tĂ« kĂ«rkojĂ« ndihmĂ« prej dikujt tjetĂ«r pĂ«rveç All-llahut, siç ka thĂ«nĂ« All-llahu i LartĂ«suar: âA ka (tĂ« adhuruar) mĂ« tĂ« mirĂ« se Ai qĂ« i pĂ«rgjigjet tĂ« pĂ«rgjĂ«ruarit, kur i lutet Atij, qĂ« jua largon tĂ« keqen dhe ju bĂ«n juve trashĂ«gimtarĂ« nĂ« tokĂ«?! VallĂ«, a ka tĂ« adhuruar tĂ« drejtĂ« krahas All-llahut?! Sa pak qĂ« reflektoni!â (en-Neml: 62) Profeti, tĂ« dĂ«rguarit e tjerĂ«, melaiket dhe njerĂ«zit e mirĂ«, e kanĂ« tĂ« drejtĂ«n qĂ« tâi lutemi All-llahut pĂ«r ta, e assesi qĂ« tâu lutemi krahas All-llahut. All-llahu Ă«shtĂ« i vetmi qĂ« lutet dhe shpresohet, kurse tĂ« tjerĂ«t, lutemi pĂ«r ta e nuk i lusim.
Autori, gjithashtu, thotĂ«: [DĂ«shmia se Muhammedi Ă«shtĂ« i DĂ«rguar i All-llahut nĂ«nkupton se ai Ă«shtĂ« rob, qĂ« nuk adhurohet, dhe Ă«shtĂ« i dĂ«rguar, qĂ« nuk pĂ«rgĂ«njĂ«shtohet, por atj duhet tâi bindemi dhe atĂ« ta ndjekim.] - qĂ« domethĂ«nĂ« se pozita e robit Ă«shtĂ« qĂ« tĂ« jetĂ« adhurues, e jo i adhuruar, kurse pozita e tĂ« dĂ«rguarit Ă«shtĂ« qĂ« njerĂ«zit ta besojnĂ«, tâi binden dhe ta pasojnĂ« dhe ndjekin. Autori, RahimehUllah, nĂ« librin e tij âTre themeletâ ka thĂ«nĂ«: âDĂ«shmia se Muhammedi Ă«shtĂ« i DĂ«rguar i All-llahut, nĂ«nkupton: Bindje ndaj asaj qĂ« ai ka urdhĂ«ruar, besim i lajmeve qĂ« ai i ka treguar, shmangie nga ato qĂ« ai i ka ndaluar dhe tĂ« mos adhurohet All-llahu ndryshe nga ajo qĂ« ai e ka ligjĂ«suar.â
Autori kĂ«tu mĂ« tej thotĂ«: [âEttehijatu lil-lah - pĂ«rshĂ«ndetjet qofshin pĂ«r All-llahun!â - do tĂ« thotĂ«: TĂ« gjitha madhĂ«rimet janĂ« pĂ«r All-llahun edhe si sundim por edhe si meritĂ«, siç janĂ«: pĂ«rkulja, rukuja, sexhdeja, si dhe jeta dhe pavdekshmĂ«ria. Ădo gjĂ« me tĂ« cilĂ«n madhĂ«rohet Zoti i krijesave, i takon VetĂ«m All-llahut. Kush i kushton diçka prej tyre dikujt tjetĂ«r pos All-llahut, ai Ă«shtĂ« mushrik (pagan) dhe kafir (mosbesimtar.)]
Adhurimi Ă«shtĂ« e drejtĂ« vetĂ«m e All-llahut. All-llahu i LartĂ«suar thotĂ«: âXhindet dhe njerĂ«zit i kam krijuar vetĂ«m qĂ« tĂ« MĂ« adhurojnĂ«.â (edh-Dharijat: 56); âĂdo populli Ne i çuam njĂ« tĂ« dĂ«rguar (qĂ« u thoshte): Adhuroni All-llahun dhe shmangni idhujt!â (en-Nahl: 36); âNe nuk kemi nisur asnjĂ« tĂ« dĂ«rguar para teje, qĂ« tĂ« mos i kemi shpallur se: âSâka tĂ« adhuruar tĂ« drejtĂ« pĂ«rveç Meje, andaj mĂ« adhuroni (VetĂ«m) Mua!â (el-Enbijaâ: 25)
TĂ« gjitha llojet e adhurimit duhet tâi drejtohen VetĂ«m All-llahut dhe nuk lejohet qe diçka prej tyre tâi drejtohet tjetĂ«rkujt pos Tij. Namazi Ă«shtĂ« pĂ«r All-llahun, rukuja Ă«shtĂ« pĂ«r All-llahun, kĂ«rkimi i ndihmĂ«s bĂ«het ndaj All-llahut, lutja i bĂ«het All-llahut, mbĂ«shtetja Ă«shtĂ« nĂ« All-llahun, kĂ«rkimi i strehimit bĂ«het tek All-llahu dhe kĂ«shtu tĂ« gjitha llojet e adhurimiti drejtohen VetĂ«m All-llahut tĂ« LartĂ«suar. Ai thotĂ«: âThuaj: âNĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«, namazi im, kurbani im, jeta ime dhe vdekja ime, i pĂ«rkasin vetĂ«m All-llahut, Zotit tĂ« krijesave. Ai nuk ka asnjĂ« ortak. KĂ«shtu jam urdhĂ«ruar dhe unĂ« jam i pari qĂ« i nĂ«nshtrohem Atij.â (el-Enâam: 162-163)
Kush i kushton njĂ« nga llojet e adhurimit dikujt tjetĂ«r veç All-llahut tĂ« LartĂ«suar, i tilli Ă«shtĂ« mushrik (pagan, idhujtar, politeist) dhe kafir (i pafe, mosbesimtar). Ky Ă«shtĂ« gjykim i pĂ«rgjithshĂ«m dhe vlen pĂ«r atĂ« tĂ« cilit i ka arritur argumenti. E sa pĂ«r njĂ« individ tĂ« caktuar, i cili i kushton ndonjĂ« nga llojet e adhurimit dikujt tjetĂ«r pĂ«rveç All-llahut, siç janĂ« lutja dhe kĂ«rkimi i ndihmĂ«s nga tĂ« vdekurit, ndĂ«rkohĂ« qĂ« ai Ă«shtĂ« injorant, pĂ«r tĂ« nuk jepet gjykim se Ă«shtĂ« kafir, deri sa tâi qartĂ«sohet kjo çështje dhe tâi sillen argumentet. Ky Ă«shtĂ« njĂ«ri nga dy mendimet nĂ« kĂ«tĂ« çështje, tĂ« cilat i pĂ«rmend shejhu ynĂ« AbdulAziz ibĂ«n Baz, RahimehUllah, nĂ« pĂ«rgjigjen ndaj njĂ« pyetjeje pĂ«r disa bidatçinj, ku qĂ«ndron: âNjashtu edhe teuessuli (ndĂ«rmjetĂ«simi) pĂ«rmes eulijave (njerĂ«zve tĂ« mirĂ«) ndahet nĂ« dy lloje: I Pari: Teuessul me pozitĂ«n ose meritĂ«n e filanit. Ky Ă«shtĂ« bidat dhe nuk Ă«shtĂ« kufr. Lloji i dytĂ« Ă«shtĂ« lutja drejtuar njeriut tĂ« mirĂ«, duke i thĂ«nĂ«: âO zotĂ«ria im filan, mĂ« ndihmo!â ose âMa shĂ«ro tĂ« sĂ«murin!â ⊠Ky Ă«shtĂ« shirk i madh, kurse edhe kĂ«tĂ« e quajnĂ« teuessul, por ajo Ă«shtĂ« vepĂ«r e xhahilijes. NdĂ«rsa, teuessuli i parĂ« Ă«shtĂ« bidat dhe Ă«shtĂ« mjet qĂ« çon deri nĂ« shirk.â
AtĂ«herĂ« i thanĂ«: âAta thonĂ«: Ne i lusim ata sepse janĂ« njerĂ«z tĂ« mirĂ«. Ădo gjĂ« Ă«shtĂ« nĂ« DorĂ«n e All-llahu, kurse ky Ă«shtĂ« vetĂ«m ndĂ«rmjetĂ«s.â E, ai u pĂ«rgjigj: âKjo Ă«shtĂ« vepra e mushrikĂ«ve tĂ« parĂ«. Kur ata thonĂ«: âNdihmĂ«, o Bedevi!â, âNdihmĂ«, o Husejn!â - kjo Ă«shtĂ« vepĂ«r e njĂ«jtĂ« me veprĂ«n e Ebu Xhehlit dhe tĂ« ngjashĂ«mve me tĂ«. Ata thoshin: âNe u lutemi atyre vetĂ«m qĂ« tĂ« na afrojnĂ« tek All-llahuâ (ez-Zumer: 3) dhe thoshin: âKĂ«ta janĂ« ndĂ«rmjetĂ«sit tanĂ« tek All-llahuâ (Junus: 18). Kjo lutje Ă«shtĂ« kufr dhe shirk ndaj All-llahut tĂ« LartĂ«suar.
MirĂ«po, dijetarĂ«t kanĂ« divergjenca nĂ«se i tilli shpallet kafir menjĂ«herĂ«, apo pritet deri sa tâi sillet argumenti dhe deri sa tâi qartĂ«sohet çështja. JanĂ« ndarĂ« nĂ« dy mendime: Mendimi i parĂ« thotĂ« se kush e bĂ«n kĂ«tĂ«, ai Ă«shtĂ« kafir - i dalĂ« prej Feje, ngase ky Ă«shtĂ« shirk i qartĂ« dhe argumentet e tij nuk janĂ« tĂ« fshehta. Mendimi i dytĂ« thotĂ« se njerĂ«zit e kĂ«tillĂ« janĂ« tĂ« thelluar nĂ« injorancĂ« dhe nĂ« mesin e tyre ka dijetarĂ« tĂ« kĂ«qij, tĂ« cilĂ«t i kanĂ« devijuar. Prandaj, atyre duhet tâu sqarohet dhe tâu shpjegohet çështja nĂ« mĂ«nyrat me tĂ« cilat do tâu bĂ«het e qartĂ«. All-llahu i LartĂ«suar thotĂ«: âNe nuk dĂ«nojmĂ« asnjĂ« popull, para se tĂ« çojmĂ« tĂ« dĂ«rguar!â (el-Israâ: 15) NĂ« qoftĂ« se ata, pasi tâu sqarohet kjo, pasi tâu thuhet: âKjo nuk Ă«shtĂ« e lejuar⊠All-llahu ka thĂ«nĂ« kĂ«shtu⊠i DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ« kĂ«shtuâ dhe pasi tâu shpjegohen argumentet, nĂ«se pas kĂ«saj insistojnĂ« nĂ« gjĂ«ndjen e tyre, atĂ«herĂ« gjykohet pĂ«r ta se janĂ« kafirĂ«. MegjithatĂ«, kjo vĂ«pĂ«r Ă«shtĂ« kufr dhe shirk i madh. Kjo sâka dyshim, por ajo qĂ« shikohet dhe analizohet Ă«shtĂ« se a mund tĂ« shpallet kafir vetĂ« vepruesi apo duhet te thuhet se gjykimi i tij i takon All-llahut, ngase ai mund tĂ« llogaritet si njerĂ«zit e fetres (periudhĂ«s kur nuk ka pasur tĂ« dĂ«rguar). Atij ndoshta nuk i Ă«shtĂ« sqaruar kjo çështje, prandaj mund tĂ« ketĂ« gjykimin e njĂ«jtĂ« sikur njerĂ«zit e periudhave kur sâka pasur tĂ« dĂ«rguar. ĂĂ«shtja e njeriut tĂ« tillĂ« i takon All-llahut, ngase ai ka rĂ«nĂ« nĂ« kĂ«tĂ« gjĂ«ndje pĂ«r shkak tĂ« pĂ«shjellimeve tĂ« njerĂ«zve dhe dijetarĂ«ve tĂ« kĂ«qij.â - mbaron citati i pĂ«rgjigjes nga libri âSiâatu rahmeti Rabbil alemin lil xhuhhalil muhalifin lish Sheriâati minel musliminâ - i autorit Sejjid ibĂ«n SaâdudDin elGabbashi. NĂ« hyrjen e librit gjendet letra e Shejh AbdulAziz ibĂ«n Bazit, RahimehUllah, me datĂ«n 7/5/1403h, nĂ« tĂ« cilĂ«n pĂ«rfshihet pajtimi me librin dhe leja pĂ«r botimin e tij.
Mendimin e dytë, i cili thotë se duhet të pritet në shpalljen e njeriut për kafir, e kanë përkrahur shumë dijetarë, në mesin e të cilëve: Shejhul Islam Ibën Tejmije dhe Shejhul Islam Muhammed ibën AbdilUehhab.
Shejhul Islam IbĂ«n Tejmije, RahimehUllah, nĂ« librin e tij âel-Istigatheâ (2/731) thotĂ«: âNe, pas njohjes sĂ« asaj qĂ« e ka sjellĂ« i DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, e dimĂ« me siguri se ai nuk ia ka ligjĂ«ruar Ummetit tĂ« tij qĂ« tâu luten tĂ« vdekurve, qofshin ata profetĂ«, njerĂ«z tĂ« mirĂ«, ose tĂ« tjerĂ«. Lutja e tillĂ« nuk lejohet as nĂ« formĂ« tĂ« kĂ«rkimit tĂ« ndihmĂ«s, e as me ndonjĂ« formĂ« tjetĂ«r. Ummetit tĂ« tij, gjithashtu, nuk i lejohet tâi bĂ«jĂ« sexhde ndonjĂ« tĂ« vdekuri, ose ndonjĂ« tĂ« gjalli, e as ndonjĂ« vepĂ«r e ngjashme, por e dimĂ« se ai, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, na ka ndaluar nga tĂ« gjitha kĂ«to punĂ« dhe e dimĂ« se ato janĂ« shirk, tĂ« cilin e ka ndaluar All-llahu dhe i DĂ«rguari i Tij. MirĂ«po, pĂ«r shkak tĂ« dominimit tĂ« injorancĂ«s dhe pakĂ«simit tĂ« dijes rreth gjurmĂ«ve tĂ« Shpalljes te shume nga njerĂ«zit e mĂ«vonshĂ«m, ata nuk shpallen kafirĂ« deri sa tâu bĂ«het e qartĂ« ajo qw e ka sjellĂ« i DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, e qĂ« Ă«shtĂ« nĂ« kundĂ«rshtim me atĂ« qĂ« e bĂ«jnĂ« ata. KĂ«shtu, gjithnjĂ« qĂ« ia kam sqaruar kĂ«tĂ« çështje dikujt qĂ« e njeh bazĂ«n e Islamit, ai e ka kuptuar atĂ« dhe ka thĂ«nĂ«: âKy Ă«shtĂ« themeli i FesĂ«.â NjĂ«ri nga dijetarĂ«t mĂ« tĂ« mĂ«dhenj nga nxĂ«nĂ«sit e mi mĂ« ka thĂ«nĂ«: âKjo Ă«shtĂ« çështja mĂ« e madhe qĂ« na e ke shpjeguarâ, ngase ai e di se kjo Ă«shtĂ« baza e FesĂ«.â
Shejhul Islam Muhammed ibĂ«n AbdilUehhab, RahimehUllah, thotĂ«: âKur ne nuk e shpallim kafir atĂ« qĂ« e adhuron idhullin mbi varrin e Ahmed elBedeviut dhe tĂ« ngjashĂ«m me ta, pĂ«r shkak tĂ« injorancĂ«s dhe pĂ«r shkak se nuk kanĂ« njeri qĂ« ua sqaron atyre kĂ«tĂ«, atĂ«herĂ« si mund tâi shpallim kafirĂ« ata qĂ« nuk bĂ«jnĂ« shirk, nĂ«se nuk janĂ« shpĂ«rngulur te ne, ose ata qĂ« nuk kanĂ« bĂ«rĂ« kufr dhe nuk e luftojnĂ« Islamin. I LartĂ«suar qofsh Ti, o All-llah, kjo Ă«shtĂ« njĂ« shpifje e madhe.â - ed-Durar esSenije (1/66)
Ai, gjithashtu, thotĂ«: âNe e kemi dĂ«shmitar All-llahun pĂ«r atĂ« qĂ« Ai e di se nĂ« zemrat tona jemi tĂ« bindur se kush vepron sipas teuhidit dhe distancohet prej shirkut dhe njerĂ«zve tĂ« tij, ai Ă«shtĂ« musliman, nĂ« cilĂ«ndo kohĂ« dhe nĂ« cilindo vend qĂ« jeton. Ne i shpallim kafirĂ« ata qĂ« i bĂ«jnĂ« shirk All-llahut nĂ« adhurim, pasi ua sqarojmĂ« argumentin pĂ«r kotĂ«sinĂ« e shirkut.â - âMexhmuâu muel-lefati eshShejh Muhammed ibĂ«n AbdilUehhabâ (3/34)
NĂ« tjetĂ«r vend thotĂ«: âAjo, qĂ« ju Ă«shtĂ« thĂ«nĂ« pĂ«r mua se unĂ« i shpall muslimanĂ«t kafirĂ« nĂ« pĂ«rgjithĂ«si, Ă«shtĂ« njĂ« shpifje e armiqve. E tillĂ« Ă«shtĂ« edhe fjala se gjoja unĂ« them se kush e ndjek FenĂ« e All-llahut dhe tĂ« DĂ«rguarit tĂ« Tij, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, dhe jeton nĂ« vendin e tij, kjo nuk i mjafton deri sa tĂ« mĂ« bashkĂ«ngjitet mua. Kjo, gjithashtu, Ă«shtĂ« njĂ« shpifje. QĂ«llimi ynĂ« Ă«shtĂ« qĂ« tĂ« ndiqet Feja e All-llahut dhe tĂ« DĂ«rguarit tĂ« Tij, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, nĂ« cilendo vend qoftĂ«. Ne e shpallim kafir atĂ« qĂ« e pranon FenĂ« e All-llahut dhe tĂ« DĂ«rguarit tĂ« Tij, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, pastaj e armiqĂ«son atĂ« dhe i pengon njerĂ«zit qĂ« tĂ« hyjnĂ« nĂ« tĂ«. KetĂ« gjykim ia japim, gjithashtu, edhe atij qĂ« i adhuron idhujt dhe i mashtron njerĂ«zit duke ua zbukuruar kĂ«tĂ« veprim, pasi tĂ« kuptojĂ« se veprimi i tij Ă«shtĂ« fe e mushrikĂ«ve. KĂ«tĂ« unĂ« e shpall kafir dhe secili dijetar nĂ« faqen e Dheut e shpall kafir tĂ« tillin, pĂ«rveç atij qĂ« Ă«shtĂ« inatçi dhe injorant.â - âMexhmuâu muel-lefati eshShejhâŠâ (3/33)
Ai, gjithashtu, ka thĂ«nĂ«: âSa i pĂ«rket asaj qĂ« kanĂ« thĂ«nĂ« armiqtĂ« e mi se gjoja unĂ« i shpall njerĂ«zit kafirĂ« me hamendje dhe shoqĂ«rim, si dhe se unĂ« e shpall kafir injorantin tĂ« cilit nuk i ka arritur argumenti, kjo Ă«shtĂ« shpifje e madhe, me tĂ« cilĂ«n duan tâi largojnĂ« njerĂ«zit nga Feja e All-llahut dhe tĂ« DĂ«rguarit tĂ« Tij.â - âMexhmuâu muel-lefati eshShejhâŠâ (3/14)
Abdul-Latif ibĂ«n AbdirRahman ibĂ«n Hasen Al Shejh, nĂ« librin e tij âMinhaxh et-Teâsijs uet Takdijsâ, faqe 98-99 thotĂ«: âShejh Muhammed ibĂ«n AbdilUehhabi, RahimehUllah, ishte ndĂ«r mĂ« tĂ« kujdesshmit dhe mĂ« tĂ« shmangurit nga pĂ«rdorimi i fjalĂ«s âkafir.â Ai nuk ka pohuar se Ă«shtĂ« kafir njĂ« injorant qĂ« i lutet tjetĂ«rkujt pos All-llahut, sic janĂ« adhuruesit e varreve dhe tĂ« tjerĂ«t, nĂ«se nuk ka pasur njeri qĂ« e kĂ«shillon atĂ« dhe qĂ« ia pĂ«rcjell argumentet, tĂ« cilat kush i lĂ« bĂ«het kafir. NĂ« njĂ« prej letrave tĂ« tij ka thĂ«nĂ«: âKur ne nuk luftojmĂ« atĂ« qĂ« e adhuron tyrben e Keuazit, deri sa tâia shpallim thirrjen tonĂ« pĂ«r pastrim tĂ« adhurimit dhe pĂ«rkushtim tĂ« FesĂ« VetĂ«m pĂ«r All-llahun, atĂ«herĂ« si e shpallkemi kafir atĂ« qĂ« nuk shpĂ«rngulet tek ne, megjithĂ«se ai Ă«shtĂ« besimtar me teuhid?!â Ai, gjithashtu, Ă«shtĂ« pyetur pĂ«r injorantĂ«t dhe ka sqaruar se kujt prej tyre i sillet argumenti dhe aftĂ«sohet pĂ«r ta kuptuar atĂ«, ai bĂ«het kafir nĂ«se i adhuron varret.â
Ai, gjithashtu, nĂ«Â âMisbah edhDhalamâ, faqe 499 thotĂ«: âKujt i arrin thirrja e tĂ« dĂ«rguarve tĂ« All-llahut pĂ«r nĂ« teuhid dhe nĂ« nĂ«nshtrim ndaj Tij, dhe e kupton se tĂ« dĂ«rguarit kanĂ« urdhĂ«ruar pĂ«r kĂ«tĂ«, ai nuk ka justifikim nĂ«se i kundĂ«rshton ata dhe i largohet adhurimit ndaj All-llahut. PĂ«r tĂ« tillin thuhet prerĂ« se Ă«shtĂ« kafir nĂ«se ai adhuron tjetĂ«rkĂ«nd pos All-llahut dhe i bĂ«n All-llahut ortakĂ« tĂ« adhuruar. Shejhu (Muhammed ibĂ«n AbdilUehhab) dhe muslimanĂ«t e tjerĂ« nuk kanĂ« dyshim nĂ« kĂ«tĂ« çështje. Ai, RahimehUllah, e ka afirmuar dhe e ka sqaruar kĂ«tĂ«, njĂ«soj siç kanĂ« bĂ«rĂ« dijetarĂ«t e kĂ«tij Ummeti, duke i ndjekur ata nĂ« kĂ«tĂ« sqarim. Ai nuk e ka bĂ«rĂ« askĂ«nd kafir para se tâi sillet atij argumenti dhe tâi shfaqen faktet. Madje, ai, RahimehUllah, nuk i ka shpallur kafirĂ« injorantĂ«t nga mesi i adhuruesve tĂ« varreve, nĂ«se ata nuk kanĂ« gjetur njeri qĂ« ua qartĂ«son kĂ«to çështje. Ky Ă«shtĂ« qĂ«llimi i fjalĂ«s sĂ« Shejh IbĂ«n Tejmijes, RahimehUllah, kur thotĂ«: âŠDeri sa tâi qartĂ«sohet udhĂ«zimi tĂ« cilin e ka sjellĂ« i DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem. Kur tĂ« bĂ«het sqarimi dhe kur atĂ« ta kuptojĂ« ai tĂ« cilit i flitet, atĂ«herĂ« Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« qartĂ«simi.â
NĂ«Â âMisbah edhDhalamâ faqe 516, gjithashtu, ka thĂ«nĂ«: âShejhu ynĂ«, RahimehUllah, nuk e ka shpallur kafir askĂ«nd vetĂ«m nĂ« bazĂ« tĂ« asaj qĂ« ai ka bĂ«rĂ« shirk, por Ă«shtĂ« ndalur deri sa tĂ« dijĂ« nĂ«se atij i Ă«shtĂ« sjellĂ«, ose jo, argumenti me lĂ«nien e tĂ« cilit njeriu bĂ«hĂ«t kafir. Kjo Ă«shtĂ« e qartĂ« nga fjalĂ«t e tij nĂ« shumĂ« vende dhe letrat e tij nĂ« kĂ«tĂ« temĂ« janĂ« tĂ« njohura.â
UnĂ« u zgjerova nĂ« sjelljen e citateve tĂ« Shejhul Islam Muhammed ibĂ«n AbdilUehhabi, tĂ« cilat sqarojnĂ« se pĂ«r njĂ« individ tĂ« caktuar, qĂ« ka rĂ«nĂ« nĂ« shirk tĂ« adhurimit pĂ«r shkak tĂ« injorancĂ«s sĂ« tij, nuk gjykohet se Ă«shtĂ« kafir deri sa tâi sqarohet dhe tâi sillet argumenti, e assesi para kĂ«saj, dhe kĂ«tĂ« e bĂ«ra ngase disa injorantĂ«, qĂ« e urrejnĂ« Shejhun dhe thirrjen e tij tĂ« ndĂ«rtuar mbi Kurâanin dhe Sunnetin sipas kuptimit tĂ« SelefĂ«ve tĂ« Ummetit, e shfytyrojnĂ« thirrjen e tij dhe i largojnĂ« njerĂ«zit prej saj, duke hedhur shpifje ndaj tij se gjoja ai i shpall muslimanĂ«t kafirĂ«, se gjoja jep gjykim tĂ« pĂ«rgjithshĂ«m pĂ«r kufĂ«r etj., kurse, ai i shpall kafirĂ« vetĂ«m ata, tĂ« cilĂ«ve u ka ardhur argumenti dhe u Ă«shtĂ« sqaruar dispozita.
Këtë e bëra, gjithashtu, edhe për shkak se një numër i vogël i nxënësve të dijes i qortojnë ata që e aprovojnë këtë mendim, e në fakt ata e qortojnë atë që e kanë aprovuar dy Shejhët e Islamit: Ibën Tejmije dhe Muhammed ibën AbdilUehhab, si dhe dijetarët e tjerë të mëdhenj. Megjithatë, të gabosh dhe të falësh në çështje të ndërlikuara është më mirë se të gabosh dhe të dënosh në çështje të tilla.
Prandaj, këta të cilët e qortojnë këtë që e kanë aprovuar këta dy dijetarë dhe të cilët janë këmbëngulës në kundërshtimin e saj, në fakt, ua hapin derën armiqve të Ehli Sunnetit, që përpiqen të peshkojnë në ujë të turbullt, dhe i përsërisin britmat e armiqve të Islamit dhe muslimanëve, të cilët pretendojnë se ekstremizmi i atyre që janë sprovuar nga çmenduria e shpërthimit dhe shkatërrimit rrjedh nga mësimi i programeve arsimore (në Arabinë Saudite) që janë ndërtuar mbi librat e Shejh Muhammed ibën AbdilUehhabit dhe dijetarëve të tjerë të Ehli Sunnetit. Ky pretendim, pa dyshim, është një shpifje dhe një falsifikim i atyre që e kanë shpifur, ose atyre që e përsërisin atë.
Ata që i përsërisin këto çjerrje dhe që janë nga vendi ynë, gjithashtu, kanë mësuar me këto programe arsimore, siç kanë mësuar tjerët dhe nuk janë dëmtuar prej tyre, sidomos ata të cilëve All-llahu ua ka dashur udhëzimin dhe suksesin. Ekstremizmi i atyre ekstremistëve është rrjedhojë e kuptimeve të tyre të gabuara, me të cilat janë veçuar dhe kanë dalë nga xhemati musliman. Të tillët shëmbëlltyrë i kanë havarixhët, të cilët, gjithashtu, janë veçuar dhe kanë dalë kundër sahabeve, si rezultat i kuptimeve të tyre të gabuara (E jo si rezultat i mësimeve të sahabeve) Por, secili popull ka trashëgimtarë, e All-llahu na qoftë në ndihmë!
Autori thotĂ«: [âAll-llahume sal-li ala Muhammedin ue ala Ali Muhammed, kema sal-lejte ala ibrahime ue ala Ali Ibrahim! Inneke Hamidun Mexhid!â Salavati prej All-llahut Ă«shtĂ« lavdĂ«rimi i robit tĂ« Tij para banorĂ«ve tĂ« Qiellit, siç ka transmetuar Buhariu nĂ« âSahihâ-un e tij se Ebul Alije ka thĂ«nĂ«: âSalavati i All-llahut Ă«shtĂ« lavdĂ«rimi i robit tĂ« Tij para banorĂ«ve tĂ« Qiellit.â Disa kanĂ« thĂ«nĂ« se Ă«shtĂ« mĂ«shira, kurse e vĂ«rteta Ă«shtĂ« e para. Salavati i melaikeve Ă«shtĂ« kĂ«rkimi i faljes qĂ« ia bĂ«jnĂ« ata All-llahut pĂ«r robĂ«rit, kurse salavati i njerĂ«zve Ă«shtĂ« lutja.]
Shtylla e trembĂ«dhjetĂ« e namazit Ă«shtĂ« salavati pĂ«r Profetin, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem. Forma mĂ« e vlefshme e salavateve Ă«shtĂ«Â âesSalatul Ibrahimijeâ, tĂ« cilĂ«n Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ua ka mĂ«suar sahabeve kur ata kanĂ« pyetur se si duhet tĂ« çojnĂ« salavat pĂ«r tĂ«. Ky salavat Ă«shtĂ« transmetuar me forma tĂ« ndryshme nga njĂ« grup sahabesh, kurse mĂ« e vlefshmja Ă«shtĂ« ajo nĂ« tĂ« cilĂ«n Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, e ka pĂ«rfshirĂ« salavatin pĂ«r tĂ« dhe familjen e tij, si dhe salavatin pĂ«r Ibrahimin dhe familjen e tij.
NĂ«Â âSahihâ-un e Buhariut (3370) Ă«shtĂ« transmetuar nga AbdurRahman ibĂ«n Ebi Lejla tĂ« ketĂ« thĂ«nĂ«: E takova Kaâb ibĂ«n Uxhran dhe ai mĂ« tha: âA do qĂ« tĂ« tĂ« dhuroj njĂ« dhuratĂ« qĂ« e kam dĂ«gjuar nga Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem?â - UnĂ« thashĂ«: âPo! MĂ« dhuro!â - Ai tha: Ne e pyetĂ«m tĂ« DĂ«rguarin e All-llahut, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, dhe i thamĂ«: âO i DĂ«rguar i All-llahut! All-llahu na ka mĂ«suar si tĂ« çojmĂ« selam, por si tĂ« çojmĂ« salavat pĂ«r ty dhe pĂ«r familjĂ«n tĂ«nde?â E ai tha: âThoni: All-llahumme sal-li ala Muhammedin ue ala Ali Muhammed, kema sal-lejte ala ibrahime ue ala Ali Ibrahim! Inneke Hamidun Mexhid!, All-llahume barik ala Muhammedin ue ala Ali Muhammed, kema barekte ala Ibrahime ue ala Ali Ibrahim! Inneke Hamidun Mexhid!â
All-llahu i LartĂ«suar ka thĂ«nĂ«: âVĂ«rtetĂ«, All-llahu dhe engjĂ«jt e Tij çojnĂ« salavat pĂ«r Profetin. O ju qĂ« keni besuar, çoni salavat pĂ«r atĂ« dhe pĂ«rshĂ«ndeteni me âselamâ!â (el-Ahzab: 56)
Sahabet, radijAll-llahu anhum, e dinin se si duhet ta pĂ«rshĂ«ndetin me selam nĂ« teshehhudin tĂ« cilin ua pat mĂ«suar Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ku qĂ«ndron: (pĂ«rkthimi) âPaqja, mĂ«shira dhe bekimet e All-llahut qofshin mbi ty, o Profet!â Prandaj, ata e pyetĂ«n pĂ«r mĂ«nyrĂ«n e çuarjes sĂ« salavatit pĂ«r tĂ«, kurse ai u pĂ«rgjigj duke ua mĂ«suar âesSalatul-Ibrahimijeâ-n.
IbĂ«n Kethiri, gjatĂ« shpjegimit tĂ« kĂ«tij ajeti, thotĂ«: âSa i pĂ«rket asaj qĂ« kanĂ« thĂ«nĂ« se e dinĂ« mĂ«nyrĂ«n e dĂ«rgimit tĂ« selamit, ata e kanĂ« pasur pĂ«r qĂ«llim atĂ« selam qĂ« pĂ«rmbahet nĂ« teshehhudin, tĂ« cilin ai ia ka mĂ«suar siç ua ka mĂ«suar suret e Kurâanit.â Aty thuhet: (pĂ«rkthimi) âPaqja, mĂ«shira dhe bekimet e All-llahut qofshin mbi ty, o Profet!â
NĂ«Â âMusnedâ-in e Imam Ahmedit (17072) dhe nĂ«Â âMustedrekâ-un e Hakimit (1/268), ku Hakimi thotĂ«: âSahih sipas kushtit tĂ« Muslimitâ dhe me tĂ« pajtohet Dhehebiu, transmetohet nga Ebu Mesâud el-Ensariu, raidjAll-llahu anhu, tĂ« ketĂ« thĂ«nĂ«: âPĂ«rderisa ne ishim tek i DĂ«rguari i All-llahut, erdhi njĂ« njeri, u ul para tij dhe i tha: âO i DĂ«rguari i All-llahut! Sa pĂ«r selamin, ne e dimĂ«, por si tĂ« tĂ« çojmĂ« salavat? Kur ne tĂ« çojmĂ« salavat nĂ« namaz, All-llahu çon salavat pĂ«r tyâŠâ - deri nĂ« fund tĂ« hadithit. NĂ« senedin e tij, te tĂ« dy librat, ndodhet Muhammed ibĂ«n Isâhaku, kurse ai Ă«shtĂ« mudel-lis, mirĂ«po kĂ«tu Ă«shtĂ« shprehur qartĂ« se hadithin e ka dĂ«gjuar nga Muhammed ibĂ«n Ibrahim etTejmiu, dhe ka thĂ«nĂ«: âPĂ«r salavatin ndaj tĂ« DĂ«rguarit tĂ« All-llahut, kur njeriu musliman çon salavat pĂ«r tĂ« nĂ« namaz, mĂ« ka treguar Muhammed ibĂ«n Ibrahim ibnul Harith etTejmiuâŠâ
Ky Ă«shtĂ« argument se nĂ« fund tĂ« namazit njeriu duhet, pĂ«rveç selamit, tĂ« dĂ«rgojĂ« edhe salavat pĂ«r tĂ« DĂ«rguarin e All-llahut, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem. IbĂ«n Kethiri nĂ« tefsirin e tij e ka pĂ«rcjellĂ« mendimin e Imam Shafiâiut, Imam Ahmedit dhe Isâhak ibĂ«n Rahujes se çuarja e salavatit pĂ«r Profetin, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, pas teshehhudit tĂ« fundit, Ă«shtĂ« obligim. Argument pĂ«r kĂ«tĂ« mendim Ă«shtĂ« hadithi i lartpĂ«rmendur i Ebu Mesâudit, radijAll-llahu anhu, siç ka thĂ«nĂ« IbĂ«n Kethiri, All-llahu mĂ«shiroftĂ«. MirĂ«po, shumica e dijetarĂ«ve janĂ« tĂ« mendimit se nuk Ă«shtĂ« obligim.
MĂ« pĂ«lqen ndodhia e njĂ«rit nga dijetarĂ«t e vlefshĂ«m, i cili Ă«shtĂ« Thani Mensur, RahimehUllah, nga qyteti elXhubejl, i Rajonit Lindor nĂ« MbretĂ«rinĂ« e ArabisĂ« Saudite, qĂ« e kam dĂ«gjuar nga ata qĂ« e kanĂ« dĂ«gjuar prej tij. Kuptimi i atij tregimi Ă«shtĂ«: Ai ka udhĂ«tuar nĂ« njĂ« vend ku njerĂ«zit janĂ« sprovuar me ndĂ«rtim mbi varre dhe teprim rreth tĂ« vdekurve. Aty e ka takuar xhematin e nje xhamie ku ka pasur varr, dhe ata i kanĂ« thĂ«nĂ« se ai dhe banorĂ«t e vendit tĂ« tij nuk e duan tĂ« DĂ«rguarin, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem. Ai u ka thĂ«nĂ«: âA ka nĂ« vendin tuaj pijetore alkooli dhe shtĂ«pi tĂ« prostitucionit dhe amoralitetit?â Ata i thanĂ«: âPo. ShumĂ«!â Ai u tha: âNĂ« vendin tonĂ« nuk ka as edhe njĂ« lokal tĂ« tillĂ«.â Pastaj u ka thĂ«nĂ«: âĂfarĂ« dispozite ka salavati pĂ«r Profetin, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, nĂ« namaz, nĂ« medhhebin tuaj?â Ata i thanĂ«: âDiçka qĂ« preferohet nĂ« namaz.â E, ai u tha: âNdĂ«rsa nĂ« medhhebin tonĂ« Ă«shtĂ« shtyllĂ«, qĂ« do tĂ« thotĂ« se nĂ«se njeriu nuk çon salavat nĂ« namaz, atĂ«herĂ« namazi i tij nuk Ă«shtĂ« i vlefshĂ«m. AtĂ«herĂ«, kush e dashka mĂ« shumĂ« tĂ« DĂ«rguarin, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem?â
Ajo, që ka përmendur në temën e parë, është shumë e qartë, e sa i përket çështjes së dytë, më lart e sqaruam se shumica e dijetarëve e kanë mendimin se salavati është i preferuar në namaz (mustehabb), mirëpo ai nuk ka bërë keq që e ka përmendur në këtë mënyrë, sepse ka qenë në situatë të polemikës dhe argumentimit kundër atyre që i veshin Ehli Sunnetit të këtij vendi diçka prej së cilës ata janë të pastër, siç është dielli i pastër nga prekjet.
PĂ«r mĂ« tepĂ«r, unĂ« shtoj dhe them: GjykatĂ«sit nĂ« vendin tonĂ« gjykojnĂ« me Sheriatin e lartĂ«, kurse gjykatĂ«sit nĂ« atĂ« vend dhe nĂ« vendet tjera gjykojnĂ« me ligje tĂ« shpikura dhe tĂ« shpifura. NĂ« vendin tonĂ« fakultetet me emrin âFakultet i Sheriatitâ janĂ« tĂ« shumta dhe gjykatĂ«sit zgjidhen nga mesi i tĂ« diplomuarve nĂ« ato fakultete. Kurse, nĂ« shumicĂ«n e vendeve tĂ« tjera, nĂ«se jo nĂ« tĂ« gjitha, fakultet, edhe nĂ«se ka ndonjĂ« tĂ« Sheriatit, quhen âFakulteti i Sheriatit dhe ligjitâ, emĂ«rtim ky qĂ« Ă«shtĂ« i barabartĂ« me emrin âFakulteti i tĂ« vĂ«rtetĂ«s dhe tĂ« pavĂ«rtetĂ«s.â
NĂ« vitin 1397h e vizitova Pakistanin. Atje njĂ« grup avokatĂ«sh mĂ« ftuan qĂ« tĂ« mbaj njĂ« fjalim para tyre. UnĂ« u propozova qĂ« zgjedhin ndonjĂ« profesion tjetĂ«r qĂ« Ă«shtĂ« i kĂ«ndshĂ«m, nĂ« vend tĂ« profesionit tĂ« avokatit, si p.sh.: âi autorizuar i palĂ«s sĂ« grindurâ nĂ« gjykatat josheriatike. Atje e vizitova edhe presidentin DijaulHakk, RahimehUllah, dhe e falenderova pĂ«r kontributin qĂ« e jep pĂ«r zbatimin e Sheriatit Islamik. Mes tjerash i thashĂ«: âDallimi mes Sheriatit Islamik dhe ligjeve tĂ« shpikura Ă«shtĂ« siç Ă«shtĂ« dallimi mes All-llahut dhe krijesave tĂ« Tij, ngase Sheriati Ă«shtĂ« shpallje prej All-llahut, kurse ligjet e tjera i kanĂ« shpikur krijesat e All-llahut.â
E lus All-llahun qĂ« tâu japĂ« sukses muslimanĂ«ve pĂ«r tĂ« gjykuar me Sheriatin e Zotit tĂ« tyre, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« ta fitojnĂ« lumturinĂ« e DunjasĂ« dhe Ahiretit.
All-llahu i LartĂ«suar ka thĂ«nĂ«: âA mos kĂ«rkojnĂ« ata gjykimin (me ligjin) e (kohĂ«s sĂ«) injorancĂ«s (paganizmit paraislamik)?! E kush Ă«shtĂ« gjykatĂ«s mĂ« i mirĂ« se All-llahu, pĂ«r njerĂ«zit qĂ« besojnĂ« bindshĂ«m?â (el-Maide: 50) PĂ«r IthtarĂ«t e Librit thotĂ«: âSikur ata tâi pĂ«rmbaheshin Teuratit e Ungjillit dhe asaj qĂ« u Ă«shtĂ« shpallur nga Zoti i tyre, ata do tĂ« kĂ«naqeshin me frutat (qĂ« rriten) sipĂ«r dhe poshtĂ«.â (el-Maide: 66) I LartĂ«suari, gjithashtu, thotĂ«: âAta qĂ« do tâi pĂ«rmbahen udhĂ«zimit Tim, nuk tĂ« kenĂ« frikĂ« dhe nuk do tĂ« dĂ«shpĂ«rohen.â (el-Bekara: 38); âKush do ta pasojĂ« udhĂ«zimin Tim, as nuk do tĂ« humbĂ«, as nuk do tĂ« bjerĂ« nĂ« mjerim. Kushdo qĂ« i kthen shpinĂ«n KĂ«shillĂ«s Sime, do tĂ« ketĂ« jetĂ« tĂ« mjeruar dhe Ne, nĂ« DitĂ«n e Kiametit, do ta ringjallim tĂ« verbĂ«r.â (Ta-Ha: 123-124); âNdiqni atĂ« qĂ« ju Ă«shtĂ« zbritur nga Zoti juaj e mos ndiqni mbrojtĂ«s tĂ« tjerĂ«, pĂ«rveç Tij. Sa pak qĂ« i pranoni kĂ«shillat!â (el-Aâraf: 3)
Sâka dyshim se dashuria ndaj tĂ« DĂ«rguarit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, duhet tĂ« jetĂ« e ngulitur nĂ« zemrĂ«n e secilit musliman dhe tĂ« jetĂ« mbi dashurinĂ« e tij ndaj tĂ« atit, tĂ« Ă«mĂ«s, tĂ« birit dhe tĂ« bijĂ«s. Ai, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âNuk Ă«shtĂ« besimtar askush prej jush, deri sa tĂ« mos jem unĂ« mĂ« i dashur pĂ«r tĂ« se prindi i tij, se fĂ«mija i tij dhe se tĂ« gjithĂ« njerĂ«zit.â E transmetojnĂ« Buhariu (15) dhe Muslimi (169) nga Enesi, radijAll-llahu anhu. MirĂ«po, shenja mĂ« e qartĂ« dhe argumenti mĂ« i fuqishĂ«m pĂ«r dashurinĂ« ndaj tĂ« DĂ«rguarit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, Ă«shtĂ« ndjekja e tij dhe ecja sipas rrugĂ«s sĂ« tij, siç ka thĂ«nĂ« All-llahu i LartĂ«suar: âNĂ«se ju e doni All-llahun, atĂ«herĂ« mĂ« ndiqni mua, qĂ« All-llahu do tâju dojĂ« dhe tâju a falĂ« gjynahet! All-llahu Ă«shtĂ« FalĂ«s i Madh dhe MĂ«shiruesâ.â (Ali-Imran: 31)
Autori thotĂ«: [âUe barikâŠâ dhe ato qĂ« janĂ« pas saj janĂ« sunnete gojore (me fjalĂ«) dhe veprore]
Do tĂ« thotĂ«: Ajo qĂ« Ă«shtĂ« obligim Ă«shtĂ« thĂ«nia e teshehhudit dhe salavatit pĂ«r Profetin, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, kurse nga fjala âAll-llahumme barik ala MuhammedâŠâ e mĂ« tej, ato qĂ« thuhen janĂ« sunnete, si dhe ulja pĂ«r tâi thĂ«nĂ« ato. TĂ« gjitha ato janĂ« fjalĂ« dhe vepra sunnete nĂ« namaz. E, fjalĂ«t dhe veprat qĂ« janĂ« sunnet (mustehabb) nĂ« namaz janĂ« tĂ« shumta dhe janĂ« pĂ«rmendur nĂ« librat e fikhut. NdĂ«r ta Ă«shtĂ« edhe libri âDelil et-Talibâ, i Merâi ibĂ«n Jusuf, faqe 35.
Shtylla e katĂ«rmbĂ«dhjetĂ« Ă«shtĂ« dhĂ«nia e selamit. Me selam njeriu del prej namazi, siç qĂ«ndron nĂ« hadithin: âTahrim (ndalesa, harami) bĂ«hĂ«t me tekbir, kurse tahlil (lejimi, hallali) bĂ«het me selamâ, qĂ« u pĂ«rmend mĂ« lart.
Ibnul Kajjimi, nĂ« librin e tij âIâlamul muvekkiinâ (2/358), pĂ«rmend se hadithet e daljes nga namazi me selam janĂ« transmetuar nga pesĂ«mbĂ«dhjetĂ« sahabe tĂ« Profetit, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, disa prej tĂ« cilave janĂ« sahih e disa tĂ« tjera hasen. Disa dijetarĂ« janĂ« tĂ« mendimit se mjafton selami vetĂ«m nga njĂ«ra anĂ«. Kurse, mendimi se pĂ«r dalje nga namazi nevojiten dy selame (nga tĂ« dyja anĂ«t) ështĂ« mendimi pĂ«r tĂ« cilin argumentet janĂ« tĂ« shumta. Veprimi sipas kĂ«tij mendimi Ă«shtĂ« mĂ« i sigurtĂ« dhe me tĂ« dilet prej kundĂ«rshtimit.
KĂ«ta janĂ« katĂ«rmbĂ«dhjetĂ« shtyllat e namazit, pesĂ« prej tĂ« cilave janĂ« fjalĂ«: tekbiri fillestar, leximi i sures elFatiha, teshehhudi i fundit salavati pĂ«r Profetin, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, dhe selamet. TĂ« tjerat janĂ« vepra. Shejh Merâi ibĂ«n Jusuf, nĂ« librin e tij âDelil etTalibâ (faqe 33) pĂ«rmend katĂ«rmbĂ«dhjetĂ« shtylla tĂ« namazit, por teshehhudin e fundit dhe salavatin i numĂ«ron si njĂ« shtyllĂ« tĂ« vetme, kurse ngritjen pas rukusĂ« deri sa tĂ« drejtohet mĂ« kĂ«mbĂ« e llogarit njĂ« shtyllĂ« mĂ« vete. PĂ«r numĂ«rimin e ngritjes nga rukuja si shtyllĂ« tĂ« namazit argumenton âhadithi i atij qĂ« u fal keqâ, ku qĂ«ndron: âPastaj ngrihu deri sa tĂ« drejtohesh mĂ« kĂ«mbĂ«!â Autori llogarit qĂ«ndrimin mĂ« kĂ«mbĂ« pas rukusĂ« bashkĂ« mĂ« ngritjen nga rukuja si njĂ« shtyllĂ« tĂ« vetme, sikur tĂ« thotĂ«: âNgritja pas rukuje dhe qĂ«ndrimi mĂ« kĂ«mbĂ«.â
Obligimet e Namazit.
Autori thotĂ«: [Kurse, obligimet janĂ« tetĂ«: TĂ« gjitha tekbiret, veç tekbirit fillestar, thĂ«nia âSubhane Rabbijel Adhimâ nĂ« ruku, thĂ«nia âSemiâAll-llahu limen hamidehâ - pĂ«r imamin dhe atĂ« qĂ« falet vetĂ«, thĂ«nia âRabbena ue lekel hamdâ - pĂ«r secilin, thĂ«nia âSubhane Rabbijel Aâlaâ nĂ« sexhde, thĂ«nia âRabbi-gfir liâ mes dy sexhdeve, teshehhudi i parĂ« dhe ulja pĂ«r tĂ«.]
KĂ«to janĂ« obligimet e namazit. TĂ« gjitha janĂ« fjalĂ«, pĂ«rveç njĂ«rit prej tyre, i cili Ă«shtĂ« vepĂ«r, e ajo Ă«shtĂ« ulja pĂ«r teshehhudin e parĂ«. IbĂ«n Kudame nĂ«Â âelMugniâ (2/180) pĂ«rmend se nĂ« medhhebin e Imam Ahmedit kĂ«to shtatĂ« fjalĂ« janĂ« obligim, kurse shumica e dijetarĂ«ve janĂ« tĂ« mendimit se ato nuk janĂ« obligim. Ai thotĂ«: âMendimi i njohur nga Ahmedi Ă«shtĂ« se tekbiret e uljes dhe ngritjes, tesbihu nĂ« ruku dhe sexhde, thĂ«nia âSemiâAll-llahu limen hamidehâ dhe âRabbena ue lekel hamdâ, thĂ«nia âRabbi-gfir liâ mes dy sexhdeve dhe teshehhudi i parĂ« janĂ« obligim. Ky, gjithashtu, Ă«shtĂ« edhe mendimi i Isâhakut dhe Davudit. Nga Ahmedi, gjithashtu, Ă«shtĂ« transmetuar edhe mendimi se nuk janĂ« obligim, e ky Ă«shtĂ« mendimi i shumicĂ«s sĂ« fukahave (dijetarĂ«ve tĂ« fikhut).â
IbĂ«n Kudame nĂ«Â âelMugniâ argumenton se kĂ«to jane obligim, duke thĂ«nĂ«: âEbu Davudi transmeton nga Ali ibĂ«n Jahja ibĂ«n Hal-lad, e ky nga xhaxhai i tij, e ai nga Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, tĂ« ketĂ« thĂ«nĂ«: âNuk plotĂ«sohet namazi i asnjĂ« njeriut deri sa tĂ« marrĂ« avdesâŠâ - deri kur ka thĂ«nĂ«: ââŠpastaj tĂ« bĂ«jĂ« tekbir dhe tĂ« shkojĂ« nĂ« ruku deri sa tâi qetĂ«sohen gjymtyrĂ«t, e pastaj tĂ« thotĂ«: âSemiâAll-llahu limen hamidehâ, duke u ngritur mĂ« kĂ«mbĂ«; pastaj tĂ« thotĂ«: âAll-llahu Ekberâ duke rĂ«nĂ« mĂ« sexhde deri sa tĂ« qetĂ«sohet nĂ« sexhde; pastaj tĂ« thotĂ«: âAll-llahu Ekberâ duke e ngritur kokĂ«n deri sa tĂ« drejtohet ulur; pastaj tĂ« thotĂ«: âAll-llahu Ekberâ dhe tĂ« bĂ«jĂ« sexhde deri sa tâi qetĂ«sohen gjymtyrĂ«t; pastaj ta ngrejĂ« kokĂ«n duke bĂ«rĂ« tekbir. Kur ta bĂ«jĂ« kĂ«tĂ«, atĂ«herĂ« namazi i tij Ă«shtĂ« plotĂ«suar.â Ky hadith Ă«shtĂ« argument i prerĂ« pĂ«r atĂ« se tekbiret janĂ« obligim.â Hadithi gjendet te Ebu Davudi (857) me sened sahih.
Autori, RahimehUllah, e pĂ«rmend se fjalĂ«n âSemiâAll-llahu limen hamidehâ duhet ta thonĂ« vetĂ«m imami dhe ai qĂ« falet vetĂ«, kurse ai qĂ« falet pas njĂ« imami - jo. Kjo Ă«shtĂ« e vĂ«rteta, ngase Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, nĂ« hadith ka thĂ«nĂ«: âKur imami thotĂ«: âSemiâAll-llahu limen hamidehâ, ju thoni: âRabbena ue lekel hamd.â Transmeton Buhariu (732-734) nga Enesi dhe Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhuma. NĂ« tĂ« dy transmetimet Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âThoni: âRabbena ue lekel hamd!â dhe nuk ka thĂ«nĂ«: âThoni: âSemiâAll-llahu limen hamideh!â
Disa dijetarĂ« janĂ« tĂ« mendimit se edhe ai qe falet pas njĂ« imami duhet tĂ« thotĂ«Â âSemiâAll-llahu limen hamidehâ, duke u argumentuar me kuptimin e pĂ«rgjithshĂ«m tĂ« hadithit qĂ« transmetohet nga Malik ibnul Huvejrith, radijAll-llahu anhu, se i DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âFaluni siç mĂ« keni parĂ« mua tĂ« falem!â Transmeton Buhariu (631). MĂ«nyra e argumentimit me kĂ«tĂ« hadith Ă«shtĂ« se i DĂ«rguari, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, thoshte âSemiâAll-llahu limen hamidehâ, kĂ«shtu edhe ata qĂ« faleshin prapa tij kanĂ« thĂ«nĂ« njĂ«soj.
MirĂ«po, hadithi: âKur imami thotĂ«: âSemiâAll-llahu limen hamidehâ, ju thoni: âRabbena ue lekel hamd.â ështĂ« argument se ka pĂ«rjashtim nga pĂ«rgjithĂ«sia e hadithit âFaluni siç mĂ« keni parĂ« mua tĂ« falem!â Ky rast Ă«shtĂ« i ngjashĂ«m me rastin e hadithit: âKur ta dĂ«gjoni ezanin, thoni njĂ«soj siç thotĂ« myezini!â E transmetojnĂ« Buhariu (611) dhe Muslimi (383) nga Ebu Seâid elHudriu, radijAll-llahu anhu. Nga pĂ«rgjithĂ«simi i kĂ«tij hadithi bĂ«het pĂ«rjashtim sipas kuptimit tĂ« hadithit, i cili tregon se kur myezini thotĂ«: âHajje ales Salah; Hajje alel Felahâ, ai qĂ« dĂ«gjon duhet tĂ« thotĂ«: âLa haule ue la kuvete il-la bil-lahâ, hadith ky qĂ« transmetohet nĂ«Â âSahihâ-un e Muslimit (385) nga Omeri, radijAll-llahu anhu.
Autori thotë: [Sa për shtyllat, nëse ato lihen me harresë ose me qëllim, namazi prishet, kurse obligimet, nëse lihen me qëllim, namazi prishet, gjithashtu, por nëse lihen me harresë, atëherë plotësohen me sexhde për harresë. All-llahu e di më së miri!]
Shtyllat, obligimet dhe tĂ« preferuarat e namazit - tĂ« gjitha janĂ« pjesĂ« tĂ« brendshme tĂ« namazit dhe bĂ«jnĂ« pjesĂ« nĂ« definicionin sheriatik tĂ« tij, i cili thotĂ«: âFjalĂ« dhe vepra tĂ« caktuara, qĂ« fillohen me tekbir dhe pĂ«rmbyllen me selam.â MegjithatĂ«, ka dallim mes shtyllave, obligimeve dhe tĂ« preferuarave.
Sa për shtyllat, plotësimi i tyre është i domosdoshëm dhe obligimi për plotësimin e tyre nuk bie, qoftë ato të lihen me harresë, qoftë me qëllim. E, sa u përket obligimeve, lënia e tyre e qëllimshme e prish namazin, kurse lënia për shkak të harresës plotësohet me sexhden e harresës.
NdĂ«rsa, kur bĂ«hĂ«t fjalĂ« pĂ«r gjĂ«rat e preferuara nĂ« namaz, siç janĂ« lutja e hapjes, istiadheja, etj., kush i bĂ«n ato merr shpĂ«rblim, e kush i lĂ« nuk dĂ«nohet, me pĂ«rjashtim nĂ«se ai i braktis kĂ«to vepra (ose fjalĂ«) duke mos patur dĂ«shirĂ« pĂ«r ta ndjekur Sunnetin. Profeti, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ka thĂ«nĂ«: âKush e braktis Sunnetin tim, ai nuk Ă«shtĂ« imi.â TransmetojnĂ« Buhariu (5063) dhe Muslimi (1401). Fjala Sunnet nĂ« kĂ«tĂ« hadith e ka kuptimin mĂ« tĂ« gjĂ«rĂ« se kudo tjetĂ«r qĂ« pĂ«rmendet kjo fjalĂ«. KĂ«tu e ka kuptimin e rrugĂ«s, tĂ« cilĂ«n e ka ndjekur ai, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, me se pĂ«rfshihet çdo gjĂ« qĂ« ka sjellĂ« ai, ai Sunneti i tĂ« DĂ«rguarit tĂ« All-llahut, sal-lAllahu âalejhi ue sel-lem, ashtu edhe Libri i All-llahut.
Kjo Ă«shtĂ« e gjitha qĂ« ma lehtĂ«soi All-llahu ta shkruaj pĂ«r shpjegimin e librit âKushtet, shtyllat dhe obligimet e namazitâ tĂ« autorit Shejh Muhammed ibĂ«n AbdilUehhab, RahimehUllah! E lus All-llahun e LartĂ«suar qĂ« tâia falĂ« atij mĂ«katet dhe tâia japĂ« shpĂ«rblimin e plotĂ« dhe mĂ« tĂ« mirĂ« pĂ«r kontributet e tij madhĂ«shtore qĂ« i ka dhĂ«nĂ« nĂ« ndihmĂ« tĂ« FesĂ« dhe pĂ«r thirrjen e tij tĂ« pandĂ«rprerĂ« qĂ« muslimanĂ«t tĂ« kapen pĂ«r Kurâanin dhe Sunnetin sipas kuptimit tĂ« selefĂ«ve tĂ« kĂ«tij Ummeti.
E lus All-llahun e LartĂ«suar qĂ« tâu japĂ« sukses muslimanĂ«ve pĂ«r ta kuptuar FenĂ« dhe pĂ«r tĂ« qenĂ« tĂ« paluhatshĂ«m nĂ« pasimin e tĂ« vĂ«rtetĂ«s! Ai Ă«shtĂ« qĂ« dĂ«gjon çdo gjĂ« dhe i pĂ«rgjigjet lutjes.
Salavatet, selamet dhe bekimet e All-llahut qofshin për robin dhe të dërguarin e Tij Muhammedin, si dhe për familjen dhe për shokët e tij në përgjithësi!
0 notes
Photo
#Crespasruivas #Cr #crespas #trançacomamor #trançasafricanas #trancistas #tranças #trançaboxeadora #trançanago #trançarasteira #trançacomomegafix #trançaafricana #trançamaisquetĂĄpouco #trançaafro #maisuma #rj #dehj #clientes #trabalhoemcasa #trabalho #profiçao #boxeadora #hairstyle #hair #cabelo atendimento tambĂ©m em domicĂlio,zap 21975431894 https://www.instagram.com/p/B6uIDWwD87z/?igshid=lcf2g60mn3oj
#crespasruivas#cr#crespas#trançacomamor#trançasafricanas#trancistas#tranças#trançaboxeadora#trançanago#trançarasteira#trançacomomegafix#trançaafricana#trançamaisquetåpouco#trançaafro#maisuma#rj#dehj#clientes#trabalhoemcasa#trabalho#profiçao#boxeadora#hairstyle#hair#cabelo
0 notes
Photo
Tema globale e CreativeMornings pĂ«r muajin nentor Ă«shtĂ« LIMINAL, rreth sĂ« cilĂ«s do tĂ« flitet nĂ« 220+ qytetet, qĂ« aplikojnĂ« kĂ«tĂ« projekt qĂ« prej vitit 2008. NĂ« TiranĂ« kemi ftuar arkitekten dhe Ministren e KulturĂ«s Znj. Elva Margariti, e cila do tĂ« ndajĂ« me ne eksperiencĂ«n e saj kreative dhe profesionale rreth kĂ«saj teme. "I pĂ«rkas njĂ« brezi qĂ« shkeli nĂ« adoleshencĂ« nĂ« kapĂ«rcyell tĂ« dy sistemeve politike, duke rendur drejt kuptimit tĂ« vĂ«rtetĂ« tĂ« fjalĂ«s liri, por duke marrĂ« me vete gjurmĂ«t e njĂ« regjimi qĂ« do tĂ« na shĂ«njonin pĂ«rgjithmonĂ«; rendĂ«m drejt njĂ« tjetĂ«r lirie, nĂ« njĂ« vend tjetĂ«r, pa kthyer kokat pas, por duke marrĂ« me vete si njĂ« koracĂ« shpĂ«timi, shtĂ«pinĂ«, atdheun, mallin⊠RendĂ«m nga stacioni nĂ« stacion si vendkufijtĂ« idealĂ« drejt territoreve tĂ« reja; nĂ« zbulimin e vetvetes si njeri dhe profesionist, mes linjash dhe formash; nĂ« hapĂ«sirat ku mistikja dhe e prekshmja; jeta dhe pĂ«rtej jeta humbasin konturet; nĂ« shtresĂ«zime kulturash e mbivendosje arkitekturash, mishĂ«ruar nĂ« arkada, kolonada, kupola e afreske kishash e xhamish. UnĂ« jam njĂ« nga pĂ«rfaqĂ«suesit e brezit tim, qĂ« u ktheva sĂ«rish nĂ« vendlindje, pas 16 vitesh jetese nĂ« Itali, nĂ« vendin e bukurisĂ« sĂ« pĂ«rjetshme, dehjes sĂ« tĂ« cilĂ«s nuk i shpĂ«ton askush; me 16 vite eksperiencĂ« jete; ish-emigrante, grua dhe nĂ«nĂ«; qĂ« rigjeti tokĂ«n e premtuar nĂ« atdheun e vet, qĂ« e priti me sfida tĂ« pamenduara. Sot jam duke shkelur nĂ« njĂ« tjetĂ«r terren, duke mbajtur mbi shpinĂ« fitore tĂ« vogla profesionale e humbje tĂ« mĂ«dha personale, me rrĂ«zime e ngritje; me pĂ«rgjegjĂ«si tĂ« shtuara; me eksperienca qĂ« mĂ« kanĂ« pasuruar; me miq tĂ« rinj nĂ« atdheun e âvjetĂ«râ dhe miq tĂ« vjetĂ«r qĂ« kam lĂ«nĂ« pas nĂ« atdheun e ri. NxitojmĂ« tĂ« rritemi, ndĂ«rsa ruajmĂ« fĂ«mijĂ«n brenda nesh; rendim drejt âkonformizmitâ teksa jemi tĂ« etur pĂ«r liri; veshim fĂ«mijĂ«t tanĂ« me Ă«ndrrat tona. NĂ« kupolĂ«n e vendimmarrjes me kostumin e njĂ« ministri, me Ă«ndrrat qĂ« rrokin qiellin prej arkitekti, mes dyzimesh profesionale e zgjedhjes racionale. E duket se, sa tĂ« kemi frymĂ« do tĂ« jetojmĂ« nĂ« gjendje tĂ« ndĂ«rmjetme: E rritur dhe fĂ«mijĂ«; bijĂ« edhe grua; grua dhe nĂ«nĂ«; profesioniste dhe vendimmarrĂ«se⊠@elva.margariti @ministriakultures @joanadhiamandi @klestiaaa #cmliminal https://www.instagram.com/p/CW5drQQNuoH/?utm_medium=tumblr
0 notes
Photo
Mon amour Shqiponja Axhami Trota Mon amour... Sena m'u bĂ« gjarpĂ«r rreth gjymtyrĂ«ve, nuk e kam as monedhĂ«n pĂ«r taksinĂ«, jam e pastreha e fundit e kĂ«tij qyteti tĂ« parfumtĂ«... Mon amour, ki mĂ«shirĂ«, jam lypsare e bukur, vetĂ«m tingulli i monedhĂ«s tĂ«nde mĂ« bĂ«n tĂ« pasur. Oh, mon amour, bie njĂ« shi qĂ« bĂ«n kuleçë tĂ« vegjĂ«l mbi mua, duke mĂ« kujtuar se jam dhe e uritur; tĂ« dy jemi tĂ« uritur, pĂ«r atĂ« lloj buke qĂ« vetĂ« grunaja e flokĂ«ve tanĂ« di ta bĂ«jĂ«. Kam ftohtĂ« mon amour, ki mĂ«shirĂ«... Violinist, pudrosma fytyrĂ«n me tinguj sa unĂ« tĂ« lĂ«shoj dy lot pikĂ«llimi duke shkelur udhĂ«n mbi hapat e tu, tĂ« ndjej ballkonet qĂ« mĂ« bĂ«hen ciganĂ«, dhe dritat - zjarre. Shikoje vallen time tĂ« krisur pĂ«r ty, cohĂ« e kĂ«mishĂ«s dridhet nĂ« fajĂ«si, pupĂ«lnaja e saj dremit mbi ujĂ« si mjelmĂ« e plagosur. Por prapĂ« qeshem... tĂ« dua, mon amour, tĂ« dua dhe nĂ« mungesĂ«. Oh, dhimbja ikĂ«n duke ndezur qirinjtĂ« blu nĂ«pĂ«r sytĂ« e sShĂ«n MarisĂ« - shtrin tĂ« gjitha statujat nĂ« dehje. Mon amour, mĂ« vdis, mĂ« vdis mon amour, jam e bekuara e fundit e shekullit, do vdes nga dashuria dhe shko, mon amour, shko jepja sytĂ« e mi Vdekjes tĂ« shikojĂ« se çâĂ«shtĂ« dhimbja⊠NesĂ«r kur udhĂ«tarĂ«t e kamur do pyesin kush Ă«shtĂ« ajo qĂ« u mbyt, ti hiq kapelen, hidhe para syve tĂ« tyre mbi mua; mĂ« duhet ai qivur lĂ«kure ta kthej nĂ« diell. (hahaaaa, tĂ« kamurit do e kuptojnĂ«: isha e varfĂ«ra e florinjtĂ«), do shqyejnĂ« sytĂ« pĂ«r tĂ« mĂ« gjetur... Por ti, mon amour, mos u tremb, unĂ« nuk do jem askund, do jem vetĂ«m nĂ« ty. Ti rend rend, ofshama ime, nĂ« krye tĂ« udhĂ«s kur shiten libra me gjysmĂ« çmimi dhe thirri nĂ« zĂ« pendesĂ«s: do tĂ« tĂ« falë⊠#poeteshqiptare #poezishqip #shqiponjaaxhamitrota #instadaily https://www.instagram.com/p/CNxVOoaBXQS/?igshid=1udctu5hfsbvi
0 notes