#Hans Klein Hofmeijer

[jurjenkvanderhoek]

IN VERGEESTELIJKT BLAUW BEVRAAGT HANS KLEIN HOFMEIJER HET DENKEN

In de map The Blue Drawings presenteert Hans Klein Hofmeijer zijn werken met het coloriet blauw. Blauw is de kleur van duidelijke communicatie, loyaliteit, vertrouwen, wijsheid en (spirituele) wilskracht. Bij Klein Hofmeijer is het kleur die het denken in beeld kan brengen. Hij combineert zijn tekeningen in potlood, houtskool en aquarel met hand geschreven teksten. Woorden  die door denken en peinzen uit zijn brein ontspruiten. Niet als verduidelijking van het getekende, maar als eenheid met de compositie. Het schrift bevraagt het leven, zoals het beeld de beschouwer raadpleegt. “Wie ben je als niemand kijkt.” De kunstenaar schrijft brieven aan zichzelf, waaruit de beschouwer een logboek van het kunstwerk kan lezen. Het zijn de rafelranden van zijn denken, het denken, mijn denken. Klein Hofmeijer onderzoekt het denken en de gedachte, geeft beeld aan dat wat niet beeldend uit te drukken is. Hij maakt filosofische beelden, hij houdt zich in zijn kunst bezig met het wezen van alle dingen en het leven. Door die bespiegelingen al redenerend op papier vast te leggen. Daarbij zijn woorden niet genoeg en vullen tekeningen deze aan, en andersom. In die zoektocht naar de ultieme verbeelding van wat nauwelijks te verbeelden is beloopt hij diverse trajecten. De voorlopige uitkomst is een eigenzinnig Wit bloedend Blauw. Een abstracte beeltenis van het stromende denken. Want denken is niet te temmen. Die Gedanken sind frei.

Het werk van Hans Klein Hofmeijer heeft enige verduidelijking nodig, maar hoewel de uitleg in de hierboven genoemde map welkom is staat het een objectief kijken in de weg. De map, enkele losse gevouwen vellen op groot formaat gestoken in een omslag met gerafelde rand, is een weerslag van de gedachten die kunstenaar zelf en schrijvende beschouwers daarvan hebben. Deze laatste concretiseren en verklaren zijn blauwe kunst. Deze werken van Klein Hofmeijer lijken weinig spontaan, maar juist sterk beredeneerd voordat het tot uiting komt. En de indruk achteraf wordt ook nog eens geïnterpreteerd en gemotiveerd. Kapot verduidelijkt, geïnterpreteerd en gemotiveerd lijkt het wel. Het bedachtzaam kijken geeft een filosofische beschrijving. Het is geen makkelijk toegankelijk werk, daarom valt die verheldering wel op de plaats. Maar een afbeelding kan ook te ver uitgerafeld worden. Te veel begrijpelijk verklaard waardoor het mysterie van de kunst als inspirerend kunnen verdwijnt.

Het project op zich is uiterst interessant. De vormgeving van de weerslag daarvan is minstens zo overdacht. Het grote formaat heeft de vorm van een lijvig cahier. In een driedubbel gevouwen grijs omslag van 350 grams handgeschept Zaansch Bord steken een aantal dubbelgevouwen stevige bladen van 62 bij 41 centimeter. De randen van het omslag zijn gerafeld, passend aan de artistiek gevoelvol uitgebeelde rafelranden in het denken van de kunstenaar. Want in de kunst van Klein Hofmeijer is het denken een belangrijk ding. De publicatie is in eigen beheer uitgegeven en kent tekstuele bijdragen van journalist, schrijver en copywriter Annelies Vanbelle en redacteur, publicist en kunsthistoricus Rick Vercauteren. In deze artikelen proberen zij het onderhavige werk van Klein Hofmeijer te omschrijven en te verklaren. Sterk beschouwend en elkaar inhoudelijk aanvullend gaan zij nader in op de filosofische, kunsthistorische en spirituele aspecten van het mysterieuze coloriet blauw in het oeuvre van Hans Klein Hofmeijer.

In haar essay stelt Vanbelle vragen, zoekt antwoorden. Maar retorisch bevinden zich deze in de gedachte van de kunstenaar. Komen tot uiting in de werken. Deze kunnen door de kijker worden onderzocht, bevraagt. Het werk respondeert. Niet altijd even duidelijk en scherp gearticuleerd. Fluisterend soms of stilzwijgend mimisch. Daarom verduidelijkt Vanbelle in haar eigen woorden het werk. Gaat zij in het denken van Klein Hofmeijer zitten en ziet van daaruit grond en reden. “Het gaat niet om mijn denken, maar om hét denken”, zegt de kunstenaar zelf. “Ik zoek een universele dimensie.” Dat perspectief helt erg over naar de filosofische redenatie van het leven. De werken van Klein Hofmeijer kunnen daarom het meest gemakkelijk diepzinnig worden gerationaliseerd. Grote denkers als Kant en Descartes zullen eenvoudig toegang kunnen hebben in deze manier van kunst scheppen.

De kunstenaar zoekt door zijn werk naar antwoorden op levensvragen. Het denken, overdenken en nadenken, staat daarbij voorop. Voordat het werk op papier ontstaat is de gedachte, het bedenken, de eerste stap naar vormgeving. In zijn werk probeert hij die opstap, dus het denken over en aan, zichtbaar te maken. Door zijn tekeningen kijk ik als het ware in zijn hoofd. Krijg ik inzicht in zijn gedachtewereld, zijn denken kan ik de mijne maken. Maar dan moet ik wel bedachtzaam kijken en scherpzinnig zien. “Het lijkt niet alsof deze tekeningen verlossing brengen.”, schrijft Annelies Vanbelle, “Ze zuchten, onder het tasten en betrachten; ze smeken, om verlichting en vertroosting.” De kunstenaar smeekt, de beschouwer zucht.

Volgens Vanbelle begint iedere tekening met een intuïtieve aanzet, een energiepunt, een niet-weten. Is dat niet hetzelfde met het kijken ernaar, het beschouwen. Ontmoet ik de tekeningen in de map, dan is mijn eerste gedachte een niet-weten. Eerst kijk ik, dan lees ik, en vervolgens doorzie ik. Denk ik te doorzien, objectief nog te kunnen kijken. Begrijpend lezen, aanvoelend kijken.

Hans Klein Hofmeijer tekent in wat hij noemt vergeestelijkt blauwe inkt op vergeelde dragers. Het papier is hergebruikt en draagt sporen van eerdere levens. Daarop floreert het blauw. De kleur kan als geen andere tint het denken verbeelden. “Mijn vulpen draait rond, mijn hand stuurt het beeld in een bepaalde richting. Achteraf lijkt het soms of ik de tekening voor het eerst zie. Ik word in dat unieke aha-moment verrast door mijn eigen werk. En dan vraag ik me af: klopt het met mijn initiële intentie?” Is het geworden wat hij heeft bedoelt, wat hij wilde zeggen en ermee bereiken. Alleen Klein Hofmeijer kan daar het antwoord op geven. Ik kan alleen maar kijken, zien en mij verwonderen. Vermoeden wat zijn streven is, was. Hij verwerkt teksten in zijn  tekeningen. Leesbaar, maar ook wel onnavolgbaar. Zelf zegt hij daarover: “Ze maken me weer alert voor een bepaalde ervaring, een gevoel, een herinnering – ze zijn een herbevestiging van bepaalde inzichten of vaststellingen. Ik hoed me daarnaast wel om te veel woorden te geven aan mijn werk, te nauwgezet toe te lichten hoe ik te werk ga.” Want weet ik hoe en wat, dan vervliegt de poëzie en de mystiek. Dan kan ik me minder verwonderen. Is het antwoord gegeven terwijl ik een retorische vraag stelde. Want ik wil geen feedback, geen reactie. Ik wil zelf een uitweg vinden, een weerwoord geven.

In zijn werk bevraagt Klein Hofmeijer niet alleen de drager, het vel papier waarop hij zijn denken uitzet, ook onderzoekt hij de randen. De gedachte gaat verder dan de begrenzing van het blad. Het overstijgt de dimensie van het zijn, het wezen. In het denken overvleugelt hij zichzelf. “Ik denk, dus ik ben.” Dat denken vindt een beeld op papier. “Ik schrijf, dus ik blijf.”

In het artikel “Over blauw” legt Rick Vercauteren het blauwe oeuvre op tafel. Als een rode draad door de laatste twintig jaren. En werkt zich door de tinten die daaraan vooraf gingen. Er zijn in de tekst verwijzingen naar werken die zijn opgenomen in andere publicaties. Die dus niet op deze plek kunnen worden beschouwd. Het is een gemis, omdat die publicaties mij niet bekend zijn en ik dus geen vergelijksmateriaal heb. Maar goed, ik doe het dan maar met dat wat wel in deze publicatie is opgenomen. En dat geeft al denkelijk meer dan genoeg reden tot beschouwen. Het bespreken en benoemen van eerder werk geeft een gedetailleerde wegenkaart. Ik kan de paden stapvoets volgen, de straten bewandelen, die Klein Hofmeijer gegaan is om daar te komen waar hij in The Blue Drawings is. Het is in deze de eindbestemming. Het voert hem van hier verder met het denk-blauw en het schrijf-blauw om de onzichtbare, innerlijke processen te verbeelden, duidelijk te maken.

The Blue Drawings. Hans Klein Hofmeijer. Een haat-liefdeverhouding met het denken. Teksten Annelies Vanbelle, Rick Vercauteren. Uitgave in eigen beheer, 2022.

[colin-vian]

Hans Klein Hofmeijer

[kundst]

Hans Klein Hofmeijer (NL 1957) This is not a landscape (PAK)