#Gazporozitesi

[dokumtek]

Yaygın Döküm Hataları ve Metal Üzerindeki Etkileri

Yaygın döküm hataları; döküm sürecindeki teknik zorluklar, malzeme özellikleri, kalıp hazırlığı ve işçilik gibi birçok faktörün etkileşimiyle ortaya çıkabilir. Sorunları tanımak, önceden önlem almak ve uygun çözümler bulmak, döküm işlemlerinin kalitesini artırabilir ve metal ürünlerin performansını iyileştirebilir. Bu yaygın kusurları anlamak, yüksek kaliteli metal döküm üretiminde bunların belirlenmesi ve önlenmesi açısından çok önemlidir. Döküm sektöründe oluşan çoğu hata şöyle kategorize edilebilir: - Gaz Porozitesi, - Çekinti Hataları, - Metalurjik Hatalar, - Döküm Metal Hataları, - Kalıp Malzeme Hataları ve - Döküm Şekil Hataları. Gaz Porozitesi (Gas Porosity) Döküm işlemi sırasında erimiş metal içinde gazların varlığı, katılaşırken nihai üründe gözenekli alanların oluşmasına neden olabilir. Bu tür gazlar sıklıkla dökümün yetersiz havalandırılan bölümlerinde ortaya çıkar ve aşırı nemin varlığında ortaya çıkabilir. - Çatlaklar (Blowholes) Parçanın yüzeyinin altında bulunan çatlaklar, genellikle parça işlendikten sonra veya röntgenle analiz edildiğinde bulunurlar. İnce metal tabakalarıyla kaplanmışsa, bu çatlaklara kabarcıklar denir. Bu deliklerin dökümdeki varlığı, gaz hapsolmasıyla oluşur. - Açık Delikler (Open Holes) Çatlaklar döküm yüzeyinde belirdiğinde, bunlara açık delikler denir ve döküm sırasında hapsolmuş gazdan kaynaklanır. - İğne Delikleri (Pinholes) İğne delikleri çatlaklardan daha küçüktür ve genellikle çapları 2 mm'den azdır. Bu tür kusurlara, çoklu iğne deliklerinin yüksek oranda görüldüğü kümeler halinde sıklıkla rastlanır. Bu tür gruplaşmaların, dökümün kapağı (üst kısmında), kötü havalandırılmış ceplerde meydana gelme olasılığı daha yüksektir. Çekinti Hataları (Shrinkage Defects) Dökümde kullanılan metal soğudukça, parçanın boyutu küçülür. Bu çekinti normal olsa da, parçanın içinde çekinti oluşmasını ve parçanın bozulmasını engellemek için dikkatli bir düşünce gereklidir. Düzensiz çekinti, parçanın performansını değiştirecek gerilim kalıntıları bırakabilir. Sıvı metalin kalıpta dengeli bir sıcaklıkta tutulması önemlidir. - Açık Çekinti Hataları (Open Shrinkage Defects) Atmosfere açık olan bu hatalar, parça çekildikçe dış yüzeyde deformasyonlara neden olur. Boru hatları ve oyuk yüzeyleri, döküm yüzeyindeki açık çekinti hatalarının iki tipidir. - Kapalı Çekinti Hataları ( Closed Shrinkage Defects) Poroziteye benzer şekilde, kapalı çekinti hataları dökümün içinde, yüzeyin altında meydana gelir. Kapalı çekinti hatalarının yaygın nedenleri arasında sıcak noktalar ve izole sıcak sıvı havuzları bulunur. - Kıvrılma (Warping) Katılaşma sırasında veya sonrasında, bir döküm istenmeyen bir boyut değişikliği alabilir. Bu tür bir deformite, dökümü işlevsiz hale getirebilir ve genellikle dökümün büyük, düz bölgelerinde daha belirgindir. Metalurjik Hatalar (Metallurgical Defects) Dökümde kullanılan metalin yanlış soğuması, bitmiş parçanın farklı bölgelerinde mikroyapının değişmesine neden olabilir. - Sıcak veya Sert Noktalar (Hot or Hard Spots) Dökümün bazı bölümleri daha hızlı soğuyabildiğinde, mikroyapıda değişikliklerden dolayı sert noktalar oluşabilir. Bu sert noktalar, işleme süreçlerini zorlaştırabilir. - Sıcak Çatlaklar veya Kırıklar ( Hot Tears or Cracks) Döküm soğudukça, kırıklar veya çatlaklar genellikle dallı bir desende düzensiz çatlaklar olarak oluşabilir. Döküm Metal Hataları (Pouring Metal Defects) Dökümde kullanılan erimiş metal uygun şekilde hazırlanmaz veya işlenmezse, soğuk bağlantılar, geçirilenler ve cüruf içermesi durumları ortaya çıkabilir. Döküm metalinin sıvı hale geçmeden önce ne kadar süreyle kaldığı, bu hataların oluşmasını etkiler. - Geçirilenler (Misruns) Erimiş metal uygun şekilde ısıtılmazsa, tüm uzantılara doğru düzgün şekilde akış sağlanmayabilir ve geçirilme olabilir. Eksik parçalı dökümler, geçirilme belirtisidir. - Soğuk Kapanma veya Sarma (Cold Shut or Lap)Döküm yüzeyinde yuvarlak kenarlı bir çizgi veya çatlak, soğuk kapanma hatasının iyi bir göstergesidir. Bu yüzey kusuru, genellikle dökümün genelini zayıflatan bir stres konsantratörü oluşturur. - Cüruf İçeriği (Slag Inclusion)Çoğu zaman döküm yüzeyinde düzensiz metalik kabuklar olarak adlandırılan bu cüruf içerikleri veya kabuklar, sadece birkaç milimetre kalınlığındadır. - Soğuk Damlalar (Cold Shots) Dökülme sırasında sıçrama sonucu oluşan kürecikler, genellikle sıvı metal içinde hapsolabilir. Kalıp Malzeme Hataları (Mould Material Defects) Kullanılan kalıp uygun durumda değilse veya doğru şekilde hazırlanmamışsa, kalıp kendisi dökümde hatalara neden olabilir. Ramming eksikliğinden kaynaklanan yumuşak kalıplar, birçok bu tür hataya yol açabilir, - Kesikler ve Yıkamalar (Cuts and Washes) Bu fazla metal alanları, erimiş metalin kalıp kumuyla erozyona uğradığı yerlerde oluşur. Genellikle bu hata bir yöne eğiktir ve metalin kalıba giriş yaparken hangi yönde aktığını gösterir. - Erime (Fusion)Kalıptaki kum tanelerinin erimiş metal ile birleşmesi durumunda, erime hataları meydana gelir. Bu hata, dökümün üzerine ince bir kabukla yapışır. - Şişmeler (Swells ) Adından da anlaşılacağı gibi, şişmeler dökümde genişleme olarak görünür. Şişmeler genellikle dikey döküm yüzeylerinde hafif, düzgün bir çıkıntı şeklinde olur. - Dökülme (Run Out) Sıvı metalin kalıptan sızması durumunda, bir "dökülme" hatası oluşur. Çünkü yeterince sıvı metal kalmamıştır, parça genellikle eksik veya tamamlanmamış görünür. - Damla (Drops)Dökümün üst kısmı olan kapağın yüzeyindeki düzensiz şekilli çıkıntılar damla olarak adlandırılır. Bu hatalar, metal hala sıvı haldeyken kumun döküme düşmesi veya damlaması sonucu oluşur. - Metal Sızması (Metal Penetration)Kalıp kumunda boşluklar varsa, erimiş metal genellikle kalıba nüfuz eder. Döküm yüzeyinde pürüzlü, düzensiz bir yüzey bitişi arayın. - Fare Kuyrukları, Kıvrıklar ve Damgalar (Rat Tails, Buckles, and Veins )Dökümdeki düzensiz çizgiler veya çatlaklar fare kuyrukları veya damgalar olarak adlandırılır. Fare kuyrukları çok kötü olduğunda, bunlara kıvrıklar denir. Genellikle bu hatalar, kalıbın alt yüzeyinde meydana gelir. Döküm Şekil Hataları (Casting Shape Defects) Kalıp uygun şekilde hazırlansa bile, döküm sürecinde hatalar oluşabilir. - Kayma veya Uyumsuzluk ( Shift or Mismatch) Dökümün düzgün şekilde sertleşmesi için, kalıbın üst (kapa) ve alt (sürükleme) kısımlarının parçalama hattında doğru şekilde hizalanması gerekir. Bu tür bir hatayı tespit etmek kolaydır çünkü döküm, parçalama hattında kaydı gibi görünecektir. - Aşırı Malzeme, Dikiş ve Çıkıntılar (Flash, Fin, and Burrs) Döküme yapışmış istenmeyen ve fazla malzeme, aşırı malzeme, dikiş veya çıkıntı olarak kabul edilir. Genellikle ince bir metal levha olan bir aşırı malzeme, genellikle parçalama yüzeylerinde meydana gelir. Metal döküm endüstrisi, üretim süreçlerinde karşılaşılan yaygın hataların belirgin etkileriyle mücadele ederken önemli bir aşamadır. Metal döküm hatalarının temellerini bilmek, metal dökümleri incelenirken neye bakılacağına dair bir fikir verir. Örneğin; kalıntılar döküm parçalarının kalitesi üzerinde aşağıdaki etkilere sahip olabilir: - Mekanik Özelliklerin Bozulması: Kalıntılar, dökümün kırılma tokluğunu ve yorulma ömrünü azaltarak stres yoğunlaştırıcı olarak görev yapabilir. Kalıntıların, özellikle oksit ve cüruf kalıntılarının varlığı, çelik dökümlerin çekme mukavemeti, süneklik ve darbe direnci gibi mekanik özelliklerini önemli ölçüde bozabilir. - Yüzey Kaplama Sorunları: Kalıntılar hızlı erozyona ve döküm parçaların yüzey kalitesinin bozulmasına neden olabilir. Kalıntılar döküm yüzeyini zayıflatabilecek kirişlerin oluşmasına yol açabilir. - İşleme Zorlukları: Kalıntılar, döküm parçaları işlemek için kullanılan metalik işleme takımlarının aşınmasını hızlandırabilir. Silisyum karbür gibi sert refrakter kalıntıların varlığı, işleme sırasında kesici takımlara zarar verebilir. - Sızıntı ve Kusur Oluşumu: Kalıntılar, basınçlı döküm parçalarda sızıntı yolları oluşturarak bunların bütünlüğünü tehlikeye atabilir. Kapanımlar, gözeneklilik ve çatlaklar gibi diğer döküm kusurları için başlangıç bölgeleri görevi görebilir. - Estetik Bozukluk: Döküm parçaların yüzeyindeki görünür kalıntılar genel görünümü ve estetiği olumsuz yönde etkileyebilir. Özetle, kalıntılar döküm proseslerinde mekanik performansı, yüzey kalitesini, işlenebilirliği ve nihai döküm parçalarının görünümünü bozabilecek ciddi bir kusurdur. Döküm işleminin ve eriyik işleminin uygun şekilde kontrol edilmesi, kalıntıların oluşumunu ve tutulmasını en aza indirmek için çok önemlidir. Read the full article