#Boeddha

[atevegter]

3200 De Boeddha

De dag is nog maar net begonnen en fris als een voorjaarsbuitje, al vrees ik dat deze regen nog wel even kan duren. Maakt het iets uit? Hebben we invloed op het weer? Heeft het weer invloed op ons? Nee, nee, ja, zou ik zeggen. De kwaliteit van je leven hangt af van hoe je je tijd besteedt, hoor ik net een of andere wijsneus op een Martin Luther King-achtige manier beweren. Hij heeft gelijk. Ik…

[de-ontembare-vrouw]

Woorden van Boeddha

Uit alle richtingen waaien andere winden. Sommige zijn helder, andere voeren stof mee, weer andere zijn koud of heet, felle stormen of zachte briesjes. Evenzo komen er gewaarwordingen in het lichaam op - prettige, onaangenaam of neutrale. Wanneer iemand die mediteert gewaarwordingen ziet als windstormen die komen en gaan, helder of beladen met stof, fel of zacht, zal hij ze volledig begrijpen en er niet afhankelijk van zijn. Wanneer hij helemaal begrijpt wat gewaarwordingen zijn, zal hij voorbij deze geconditioneerde wereld kunnen zien.

Samyuatta Nikaya

[toosvanholstein]

Zere voetjes in Myanmar en het gevolg, een ReisKunst-verhaal

Hoe zere blote voeten kunnen leiden tot een olieverfschilderij dat is gebaseerd op indrukken uit Myanmar. Toos van Holstein legt dat uit in deze aflevering van haar serie ReisKunst-verhalen in TOOS&ART. #kunst #art #expo

Daar zat ik dan, met m’n blote, zere voeten. Onder een schaduwrijke boom, met mijn rug tegen de stam. Goed beschermd tegen de brandende zon van Myanmar . Bovenop de top van die piekende rots van de foto hierboven. Met als bebouwing een uitgebreid boeddhistisch tempelcomplex om me heen. Wat dat met een ReisKunst-uiting van mij heeft te maken? Lees verder. een sfeerbeeld Myanmar, waar levensgezel…

[capturingallofmylifejourney]

Met mijn Honda CBR naar Chiang Mai

[dutchjan]

January 04, 2023

[elisadhondt]

Dag 9 van Pemuteran naar het koele Munduk in de bergen

Na onrustige nacht (verbrande billen poep en benen) laat ontbijt : lekkere granola en voor Helena en Luckas een zeer mooie (en lekkere jungle bowl). Wij alledrie wat vermoeid op gestaan (wat teveel in de warmte gezeten gisteren?) maar gelukkig pas pickup om 11u. Zeer weinig spraakzame chauffeur. Eerst naar de holy hot springs (definitief een tourist trap) enkel gevoeld aan t water (32 volgens mij, 40 volgens Alixe) want wie wil nu zwemmen in zo n warm groen water met die hitte?! Helena had schrik van alle virussen die in t water zouden zitten. Dan 7 min rijden naar de Brahma Vinhara boeddha tempel; gemengd hindoe/biddha. Een allegaartje maar wel eens mooi om te zien. Jammer genoeg geen gids dus we zijn niet wijzer of spiritueler geworden. Dan 50 min door de bergen en hindoe dorpjes (elk huis heeft zijn tepeltje, euh tempeltje ,geen kruisje) waar ze 5x per dag wat moeten offeren (wat rijst, een bloemetje en zo).schone maar op een bepaald moment hachelijke rit wanneer de chauffeur plots besefte dat hij een verkeerde weg gepakt had. Na informeren bij de locals had hij beslist te draaien op een wel heel smalle weg (met afgrond) Helena riep heel spontaan “van we step out of the car?” Maar geen reactie . Ik vroeg t dan ook en hij zei dat er geen paniek nodig was. Dan plots tweede mening gevraagd aan een passerend brommertje en t zou toch mogelijk zijn (zeer smal en steil maat doenbaar) dan maar toch niet volledig omkeren en Helena en ik opgelucht. Weg was idd doenbaar. Aankomst in ecohotel met zeer mooi zicht op de bewolkte jungle (veel regen gehad tijdens ong een uurtje). Lunch bestaande uit appetizers (sprongroll, humus met naanbrood en een lekkere tomaat basilicum brishetta) je merkt het : we zijn de rijst wat beu en (ik vooral) heb schrik van weer diarree te krijgen… bediening zeer vriendelijk , dames in sarong spreken met gebroken Engels en hoge stem , Alixe krijgt er bijna de slappe lach van. dan check in: kamer met aparte fireplace voor de meiden en wij mooie terras en vrijstaand granieten bad. Gelukkig alles dicht met ramen en muren dus geen angst voor jungledieren in bed.

Chillen en voor mij lekker lauw badje en dan rami en dinner time.

Enkele prijzen (want ik zie dat Luckas zijn huiswerk niet doet op zijn vlog) : spaghetti 78000 IDR (5€) in een gemiddeld resto, 1,4 € voor een cola. Een gemiddelde maaltijd voor 4 kost ongeveer 40€, soms met dessert en apero inbegrepen !

[peterpijls1965]

Yukafumi

Morgen in het Boeddhistisch Dagblad: De protocollen van de wijze van Melderslo. Hoe ook de Venrayse vrouw me verder hielp. Ooit, ik was een puber, legde een Leudalvrouw de basis. Ik was 15 en wist onbewust dat ik biseksueel was. Na deze eerste kalverliefde zou ik nooit meer een jongen aanraken. Inclusief mijn huwelijk had ik 6 relaties in mijn leven.

Boeddhistisch Dagblad

De protocollen van de wijze van Melderslo

Vriendelijkheid en beleefdheid zijn in het dagelijks verkeer de beste smeerolie denkbaar. Dat wist de van huis weggelopen asceet boeddha al. Hij liet vrouw en kind achter

De pop van stro die ik ergens voor de deur zag staan deed me aan een offer denken. Een Taoistisch concept. De lakschilder Zhuang Ze schreef er in 200 na Christus De Volledige Geschriften over, in de kern een opstandig lachboek dat Taoïsme als filosofie samenvat. Met de Dao de Djing uit 400 voor Christus zijn De Volledige Geschriften van Zhuang Ze de enige twee boeken die de Chinese volksfilsofie samenvatten.

De pijnappelklier approachen in de hersenen zou helderziendheid en telepathie bevorderen. Ik ben er geen voorstander van. Met name tijdens en na corona nam het een vlucht. Het kan psychosegevoelige mensen schaden.

Als kind tekende ik met Oost-Indische inkt kaarten waarvan ik de randen met een gejatte lucifer verkoolde. Koffievlekken liet ik in het papier drogen op de verwarming om de gewenste vlekvorming en suggestie van ouderdom af te dwingen.

De tekening rolde ik op. Ik bond er een rood lint omheen uit een sigarenkist van opa. Daarna zocht ik langs de Maasoever een wijnfles met een kurk. De tekening, later ook wel een brief, stopte ik in de fles. Die gooide ik in de rivier.

[joostjongepier]

Wat?   Die Pilgerlandschaft Shatrumjaya (19e eeuw) en Jainistische Haustempel (18e eeuw) met daarin Kultbild Jina Parshavanatha, der 23. Tirthankara(18e eeuw)

Waar?   Museum für Asiatische Kunst in Humboldtforum, Berlijn

Wanneer?   9 augustus 2024

In het Museum für Asiatische Kunst is een kleine afdeling gewijd aan het Jaïnisme. In Europa is deze godsdienst vrijwel onbekend. Toch is ze even oud als het Boeddhisme. Zelf leerde ik deze religie kennen toen ik op reis was in Radjasthan . Ik bezocht daar een Jaïnistische tempel en kreeg uitleg over deze religie. Men gelooft dat de mensheid onderwezen wordt door tirthankara’s, spirituele en religieuze leraren. De laatste hiervan was de vierentwintigste tithankara: Mahavira, een tijdgenoot van Boeddha.

De naam Jaïnisme is afgeleid van de term ‘jina’ (overwinnaar) die gebruikt wordt voor de titamkara’s, die hun hartstochten hebben overwonnen. Belangrijke elementen van het Jaïnistische geloof zijn geweldloosheid, geloof in reïncarnatie en verlossing door ascese. Men gelooft niet aan een schepper-god; het heelal zelf is eeuwig.

De berg Shatrunjaya, met meer dan 300 tempels, is een van de heiligste plaatsen van deze religie. Een groot pelgrimsdoek toont de pelgrimage naar de tempel van Adinath, de eerste tirthankara. Het beschouwen van zo’n pelgrimsdoek kan dienen als vervanging van een daadwerkelijke pelgrimage.

Rijke families hebben hun eigen huisaltaar. Een luxueus voorbeeld hiervan staat ook in het museum. In het binnenste van het altaar staat een beeld van Jina Parshvanatha, de drieëntwintigste tithankara. Waarschijnlijk zal voor dit altaar wel een stokje sandelhout zijn aangestoken. Ik herinner me dat de tempel die ik bezocht naar sandelhout rook, zoals katholieke kerken soms naar wierook. Ik heb nog altijd een aangebroken doosje met zulke sandelhoutstokjes staan, die ik indertijd in de Jaïn-tempel heb gekocht. Als ik over een paar dagen thuis ben, moet ik maar weer eens een stokje branden.

[luckas58-blog]

Dag 19 ipv 11: van Dynstay hotel naar Munduk. Rustig vertrek om 11u. Stop bij warmwater bronnen en zwembad, groen en veetje toeristrap, dan naar Boedistentempel. Was eens de moeite om er robd te lopen en vele boeddhas te zien. Daarna naar hotel in het oerwoud aan de rand van de weg op 700m hoogte. Had ondertussen al veel geregend en de weg ging gevaarlijk stijl bergop en af, met haardspeldbochten, waarvoor ook de chauffeur ( net als Helena en Elisa) schrik hadden. Toch heelhuids aangekomen. Chillen en lekker avondeten. Zeer aangename atmosfeer en bediening. Nog wat rami kaarten (en weer zeer veel verloren…) en vroeg het bed in.

[keynewssuriname]

Training Tourbegeleider moet toerismesector professionaliseren

De training 'Tourbegeleider' moet volgens Rabin Boeddha, directeur Toerisme, bijdragen aan het op niveau brengen van de toerismesector. Zeventien deelnemers uit Nickerie hebben op 14 juni 2024 het certificaat voor de training Tourbegeleider uit handen van TCT-minister Uraiqit Ramsaran ontvangen. De vijfdaagse training is gerealiseerd door het ministerie van Transport, Communicatie en Toerisme (TCT) in samenwerking met Stichting Suriname Hospitality and Tourism Training Centre (SHTTC) en verzorgd door Errol Gezius, voorzitter van de gidsenvereniging. De training is op 10 juni 2024 van start gegaan in Nickerie en is gericht op gidsen die actief zijn in Nickerie en aspirant-gidsen die hun carrière in het toerisme willen beginnen. De deelnemers komen uit verschillende bedrijven die al tours verzorgen in Nickerie, of vanuit Nickerie naar het binnenland gaan, net als jongeren met een passie voor toerisme. De financiering van deze initiatieven komt rechtstreeks uit de staatsbegroting van het Directoraat Toerisme. Gedurende vijf intensieve dagen zijn er zowel theoretische als praktische lessen gegeven. De deelnemers leerden vaardigheden voor het begeleiden van groepen in uiteenlopende touromgevingen, waaronder bus-, boot-, stads- en jungletours. Naast de tourbegeleiding kregen de deelnemers ook trainingen in veiligheidsprocedures. “Nickerie heeft veel te bieden, maar het wordt niet in de juiste vorm aangeboden aan de bezoeker. De meeste mensen gaan alleen naar de markt, Zeedijk of Bigi Pan, maar wat doe je met je stad en de rijstbedrijven, birdwatching, agrotoerisme en evenementen?”, zegt directeur Boeddha. Hij is van mening dat het niet alleen om een gidsentraining gaat, maar het ook een wake-up call is voor de toekomstige gidsen om meer uit het toerisme te halen. De overheidsfunctionaris benadrukt het belang van de training als een stap richting een professionelere toerisme-industrie in Suriname. Er is een vervolgtraject in de planning waarbij verdere kennisoverdracht en professionalisering centraal staan zoals de EHBO-trainingen in samenwerking met het Surinaams Rode Kruis. Er is nu een gidsentraining voor Galibi in de maak. Ook is er een training voor het beheer van kampen, lodges en kleine hotels voor het beheer van boven-Suriname gebied. “We zijn continu bezig met SHTTC om te identificeren waar wij trainingen kunnen verzorgen. We willen dat de kwaliteit van de producten en diensten op een veel hoger niveau komt”, aldus Boeddha. Read the full article

[pureagma-by-eunice-8]

De Dans van het Nu

In een vergeten hoekje van de wereld, tussen de ruisende bladeren en de zachte zonnestralen, bevond zich een tuin die niet gebonden was aan tijd. Hier, onder de schaduw van oude bomen en naast een kabbelende beek, leefde een wijze oude man genaamd Aelius.

Aelius was geen gewone man. Hij had de kunst van het leven in het nu tot in de finesse beheerst. Zijn ogen waren als poelen van rust, en zijn glimlach straalde een diepe vrede uit. Mensen kwamen van heinde en verre om zijn raad te vragen, en hij ontving hen met open armen.

Op een zonnige ochtend, terwijl de dauw nog op de bloemen lag, zat Aelius onder een oude eik. Hij sloot zijn ogen en ademde diep in. De geur van aarde en bloemen vulde zijn neusgaten. Hij voelde de zachte bries op zijn huid en hoorde het gefluister van de bladeren. Dit was zijn moment, zijn dans met het nu.

Een jonge vrouw genaamd Elara naderde hem. Haar ogen waren onrustig, haar geest vol zorgen. “Wijze Aelius,” zei ze, “hoe kan ik leven in het nu? De wereld lijkt zo gehaast, zo vol afleiding.”

Aelius opende zijn ogen en keek haar aan. “Elara,” sprak hij, “het leven in het nu is als een dans. Je moet jezelf toestaan om op te gaan in de muziek van het moment. Laat je gedachten varen, zoals bladeren op de wind.”

Elara fronste. “Maar hoe doe ik dat? Hoe dans ik met het nu?”

Aelius stond op en nam haar hand. Hij leidde haar naar een open plek in de tuin, waar de zonnestralen door de bladeren dansten. “Sluit je ogen,” zei hij, “en voel de aarde onder je voeten. Adem diep in en uit. Laat je zorgen los.”

Elara deed wat hij zei. Ze voelde de grond onder haar voeten, de warmte van de zon op haar huid. Ze hoorde het zachte ruisen van de beek en het gezang van de vogels. Haar geest kalmeerde.

“Nu,” zei Aelius, “stel je voor dat je een observator bent. Kijk naar jezelf, naar je gedachten en emoties. Beoordeel ze niet, maar laat ze gewoon zijn.”

Elara opende haar ogen en keek om zich heen. De wereld was helderder, intenser. Ze voelde de gloed van het nu, vanaf haar navel tot haar bovenste puntje. Haar lichaam was er, maar minder actief. Haar spirit was volledig aanwezig.

“Je hebt het begrepen,” zei Aelius. “Leven in het nu is geen strijd, maar een dans. Een dans waarin je geniet, waarin je meegaat met de flow van het leven. En hier, in deze magische tuin, kun je die dans elke dag dansen.”

Elara glimlachte en bedankte hem. Ze ging zitten onder een parasol, omringd door boeddha’s en kristallen. Haar honden lagen aan haar voeten. Ze sloot haar ogen en danste met het nu, terwijl de wereld om haar heen vertraagde en de tijd stilstond.

En zo ging het verhaal van Aelius en Elara de wereld rond. Mensen kwamen naar de tuin, op zoek naar hun eigen dans met het nu. En ergens, tussen de bloemen en de bomen, danste de tijd met hen mee, in een eeuwige cirkel van vreugde en vrede.

[atevegter]

2851 (filosofie voor) het dagelijks leven

het elektrische bed dat wij een paar maanden geleden kochten is voorzien van twee zweeflaatjes die functioneren als nachtkastje. aan mijn kant staat daar een wekker op en er ligt een lampje voor nachtelike uitstapjes. ook staan er een paar beeldjes, van maria en boeddha en een klein schilderijtje van jezus, alles ter bescherming van mijn ziel en zaligheid. we hebben een stuk of wat boeddha’s in…

[josjeblogt]

Ei

Vrijwel elke zaterdag is het feest. Dan kookt manlief een eitje voor mij, voor hemzelf en eentje voor de honden.

Dat gaat al jaren zo.

Zodra het geluid van een openbrekende eierschaal klinkt gebeurt er iets wonderlijks.

De honden rennen van de een na de ander, op zoek naar de herkomst van dit geluid. Zelfs de zo rustige en Zen-Boeddha Timo heeft het niet meer…

Alledrie woefjes rennen opgewonden heen en weer. JA!!! Er komt ei!!!

Als wij de eitjes opeten krioelt de langharige menigte onder tafel tussen onze benen.

Je weet immers maar nooit of er een stukje naar beneden valt!

Sinds we onze Maine coons Bob en Ross hebben doen zij ook graag mee aan de eier-gekte.

Ze gaan brutaal op tafel zitten en proberen met een voorpootje stukjes ei van ons bord te hengelen.

Dat vinden wij niet zo’n goed idee.

“Nee nee jongens, jullie eitje komt zo!” zegt mijn man terwijl hij alle harige wezens naar de grond dirigeert. Voor even is alles weer koek en ei.

Ieder dier zit of ligt waar die hoort te zijn.

Meestal laat hij het felbegeerde eitje in de steelpan met water liggen, daar ligt het veilig te wachten op vijf hongerige lekkerbekkies.

Behalve vandaag.

Terwijl wij aan de eettafel smulden van ons eigen eitje, heeft in de keuken een mysterie van de bovenste plank plaatsgevonden. Maar… wat is daar gebeurd? Daar is het laatste ei nog niet over gelegd.

Nadat we klaar zijn met ontbijten loop ik zoals altijd naar de keuken om het eitje voor de dieren te verdelen in vijf eerlijke porties.

Maar… er ligt geen ei!

Ik zoek. In de steelpan, in de koelkast, op het aanrecht…

Nergens te vinden!

Hoe dan?

Ik kijk manlief ietwat mopperig aan.

“Schat?” vraag ik, “het is geen Pasen vandaag toch? Je hebt toch geen eitjes verstopt?”

Manlief begrijpt er ook niks van. Samen staan we in de keuken beduusd om ons heen te kijken.

Ineens begint mijn man heel hard te lachen.

Bij mij is het kwartje nog niet gevallen.

Lachend houdt hij een roodkleurig plukje haar omhoog. Afkomstig van onze Ross.

Het haartje is wat vochtig.

We volgen met onze ogen het natte spoor… tot op de keukenvloer. Daar liggen een paar kleine stukjes eierschaal.

De honden staan inmiddels schuldbewust naast ons in de keuken.

Het mysterie is opgelost. Waarschijnlijk hebben we hier te maken gehad met een bende van vijf samenwerkende langharige blije eieren.

Ross mag dan pas uit het ei gekropen zijn, maar is blijkbaar uit een ander ei gebroed dan zijn broer die uit het zelfde ei gekropen is.

Het ei is gelegd. Onze Ross ontdekte het ei van Columbus.

In de steelpan. Appeltje eitje!

[toosvanholstein]

De Kunstgoeroe die Venetië verliet voor  Wijnegem

Een zeer verrassende kunstparel in het Vlaamse Wijnegem op een oud destilleerdersterrein. Zo kun je Axel Vervoordt's kunsthabitat daar wel noemen. Eerst deze TOOS&ART aflevering lezen en bekijken en dan gaan! #kunst #art #expo

“Ik moet toegeven, ik wou van kinds af aan rijk zijn. Niet om te bezitten, maar om veel te kunnen doen”. Nee, geen uitspraak van mij maar eentje van Axel Vervoordt. Ken je die naam? Misschien wel, minder misschien niet, vermoed ik. In het laatste geval moet je echt eens richting Wijnegem,  even ten oosten van Antwerpen. Naar Vervoordt’s unieke en gratis toegankelijke kunsthabitat. in het midden…

[houseofgram]

Beursbericht

Het Gouden Kalf dat wij aanbaden, is in waarde fel gestegen. Boeddha 2.0

[autimind]

De vier Edele Waarheden

Vandaag een aparte post. Even geen autisme maar Boeddhisme. Hoewel.. dit is wat er gebeurt als je een autistische meditatiebegeleider een inleiding laat houden over een nogal technisch onderwerp. #hyperfocus

Mogen wij door deze oefening verder komen op het Pad van wijsheid en mededogen, tot heil van onszelf en anderen.

In de serie over de geest, de derde vestiging van aandacht, hebben we de laatste weken ruim aandacht besteed aan de vele manieren van benoemen en aan het openen van het hart. Onze oefening is niet alleen voor onszelf maar ook voor anderen, voor alle wezens. Vandaag gaan we daar dieper op in aan de hand van de vier Edele Waarheden.

Tijdens de voorbereiding kwam een vers in me op. Het is Dhp 282.

Uit inspanning wordt wijsheid geboren; Zonder inspanning, gaat wijsheid verloren. Deze twee wegen kennend, Van winst en ook verlies, Gedraag jezelf dan op zo'n manier Dat wijsheid in je tot groei zal komen.

Het Pāḷi heeft 'yogā' staan waar inspanning wordt vertaald. Het woord is vrij algemeen; een yogi is iemand die oefent. Het slaat hier voornamelijk op meditatie. We weten dit omdat het vers hoort bij het verhaal over de eerwaarde Poṭhila. Deze kende de Leer erg goed en gaf zelfs les maar hij mediteerde niet of nauwelijks. De Boeddha noemde hem zelfs een keer 'waardeloos'.. en hij snapte het. Daarna hield hij zijn aandachtigheid scherp op de ware aard van zijn lichaam en was hij vlijtig, energiek en wijs in zijn meditatie.

Bhikkhu Anālayo zegt in het boek dat wij gebruiken voor deze serie dat iedere sensatie of gedachte een boodschapper is van vergankelijkheid. Dit is die ware aard, zowel van het lichaam als de geest. Door zo te oefenen komen we op een vorm van helder weten.

yogā ve bhūri jāyati… Uit inspanning komt .. verfijnde wijsheid voort.

We komen hier in het absolute hart van de Leer. De pas net verlichtte Boeddha noemt de vier Edele Waarheden direct in zijn eerste preek, die tegenover de vijf asceten. Het was in het Hertenpark van Isipatana, vlakbij wat nu Benares is. Dit wordt verteld in de opening van de dhammacakkappavattanasutta, SN 56.11. De Verhandeling over het In Beweging Zetten van het Wiel van de Leer.

De vijf asceten waren collega's van de Bodhisatta geweest, de komende Boeddha. De hernieuwde ontmoeting staat elders; in deze sutta steekt de kersverse Boeddha direct van wal.

De term ariyasacca is grammaticaal wat lastig en de Pāḷi commentaren zijn er druk mee. Mij komt voor dat we rustig Edele Waarheid kunnen blijven zeggen maar tegelijk kan het ook een Werkelijkheid zijn die adelt, edel maakt. We komen dit in de canonieke eigenschappen van de Leer tegen: paccattaṃ veditabbo viññūhī, zelf te doorgronden door de wijzen (van binnenuit). Het is heel typerend iets wat je uit je hoofd kunt leren maar dan ben je er nog niet. Het moet 'gerealiseerd' worden.

Het kan overigens ook een viervoudige waarheid zijn. Ze horen kortom echt bij elkaar.

Wat zijn de vier Edele Waarheden? In een losse vertaling:

Alle oorzakelijk ontstaan is dukkha. - dukkha

De oorzaak van dukkha ligt in begeerte. - dukkhasamodayo

Er is een beëindiging van (alle) dukkha, nibbāna. - dukkhanirodha

Dit bereikt men door het Edele Achtvoudige Pad. - dukkhanirodhagāminīpaṭipadā

Nibbāna wordt gezien als raadselachtig en onbegrijpelijk. Een tijdgenoot van de Boeddha had het echter direct herkend: uitdoven, zoals je een kaars dooft. Uitdoven, afkoelen.. dit is nibbāna, een compleet loslaten van alle begeerte, alle afkeer, elke identificatie.

De Boeddha vertelt aan de vijf asceten dat steeds in hem een inzicht verscheen.

"Betreffende wat ik voorheen nooit gehoord had, monniken, verscheen visie, verscheen kennis, verscheen wijsheid, verscheen begrip, verscheen licht in mij: 'Dit is de Edele Waarheid over lijden'.

Dan verscheen er een volgend inzicht: 'Dit lijden, een Edele Waarheid, dient volledig begrepen te worden'.

Dan verscheen er een volgend inzicht: 'Dit lijden, een Edele Waarheid, is volledig begrepen'.

Ook bij de overige drie Waarheden noemt de Boeddha deze drie inzichten. Pas na dus vier maal drie inzichten, die hij 'rotaties' noemt, vond hij het passend om zichzelf volledig verlicht te noemen.

In de filosofie van die tijd werd zo'n serie van drie rotaties over alle onderdelen een 'wiel' genoemd. Vandaar het Wiel van de Dhamma, de dhammcakka. De vrij populaire kettinkjes of speldjes met daarop een rond wiel met acht spaken staan voor de Dhamma en worden dhammacakka's genoemd.

De inzichten leveren vier taken op. Dukkha moet begrepen worden. De oorsprong van dukkha moet verlaten worden. Het einde van dukkha dient verwezenlijkt te worden. Het Pad naar het einde van het lijden dient ontwikkeld te worden.

Het Edele Achtvoudige Pad is het Middenpad, dat extremen vermijdt. Het begint en eindigt met inzicht. Normaal of werelds inzicht is eigenlijk niets meer dan dat we inzien dat meditatie belangrijk is, dat ontwikkeling op geestelijk of misschien spiritueel vlak belangrijk is en.. dat de Dhamma hier de geëigende Leer voor is.

Ook straks weer terug in het dagelijkse leven kunnen we het inzicht van de Vier Waarheden gebruiken. We kunnen eerlijk toegeven hoe stressvol of pijnlijk een probleem of uitdaging is (eerste waarheid). We kunnen vaststellen op wat voor manier onze eigen manier van denken, ervaren of verwachten bijdraagt aan de pijnlijkheid die we ervaren (tweede waarheid). Zo wordt het duidelijk dat de stress of de pijn of de ongemakkelijkheid door aanpassing van onze manier van kijken of denken kan verminderen of misschien wel kan verdwijnen (derde waarheid). Het medicijn (vierde waarheid) dat we dan gebruiken kan bestaan uit inzicht in de drie kenmerken: vergankelijkheid, stress of lijden en niet-zelf, anicca, dukkha en anattā.

We waren gebleven bij inzicht, het begin van het Pad. Uit juist inzicht komt juist denken en juist gedrag voort. Of misschien volkomen gedrag, ten volle ontbloeit. Hieruit komt concentratie voort en hieruit weer komt wijsheid voort. Deze indeling in drieën is precies de reden dat sommigen van ons na de mettā-meditatie buigen voor sīla, samādhi en pañña.

Bovenwerelds inzicht, volkomen inzicht, is het volledig doorgronden van de Vier Edele Waarheden. Zo verwijzen ze naar elkaar. Inzicht leidt tot ontwikkeling van gedrag, stilte en wijsheid en wijsheid leidt tot inzicht. We hoeven dus niks te geloven of aan te nemen. We oefenen en komen tot inzicht. De Vier Waarheden zijn naast werkelijkheden misschien in eerste instantie wel uitdagingen.

Wat is dukkha..? Het wordt vaak met lijden vertaald maar is eigenlijk een veel breder begrip. Ook in de meest verfijnde meditatie komt dukkha voor. Het geeft een eigenschap aan van alle saṅkhāra of formaties, dat wat oorzakelijk ontstaat. Er is dus niets waarop wij kunnen vertrouwen voor blijvend, waar geluk. Dukkha kan ook zijn dat iets heerlijk is maar gewoon niet eindeloos duurt, ook een keer ophoudt.

Geen geld, geen succes, niet liefde, niet zekerheid.. ook niet het zelf! Zolang we op ons kussen zitten om iets te winnen, regelen of verkrijgen.. zolang we begeerte kennen naar nibbāna of naar bijzondere ervaringen.. of eindelijk eens een keer rust.. zolang is er hechting, verkleving, dukkha. Als we dat zelf, die stem die steeds weer zegt 'maar ik dan?' zien voor wat die is.. een mentale formatie en niets dan dat.. dan kan werkelijke stilte ontstaan en uiteindelijk wijsheid.

Elke keer dat het ego, het conventionele zelf, wat zachter mag worden, een beetje kan vervagen, een beetje losgelaten kan worden… dan is dat ontwikkeling, dan krijgt de Dhamma de kans om gezien te worden. Concentratie wordt sterker, de geest komt meer tot rust, wordt open en ruim, groots en uiteindelijk bevrijd. Als het hart mag openen dan juist zijn de condities geschikt voor ontwikkeling. Wat we met onze ogen zien is maar al te vaak eigenlijk zien met onze gedachten en verlangens.

Het is ook hierom dat het cruciaal is om niet voor zichzelf te mediteren. Ten eerste omdat het conventionele zelf uiteindelijk alleen maar een formatie is, of een bundel formaties, ten tweede omdat onze houding van mededogen tegenover alle wezens (onszelf inbegrepen) helpt te ontspannen, los te laten.. en ten derde omdat volhouden als het tegen zit een stuk makkelijker is als we mediteren simpelweg omdat het goed is, heilzaam is. 'Ik heb twintig jaar gemediteerd en ik heb nog niks bereikt..' Tja. We mediteren ook niet om iets te bereiken. Verder valt het vaak reuze mee. Het is lastig om verandering in jezelf te zien. Wellicht heb je wel erger voorkomen. Ook dat is heilzaam.

Het is goed mogelijk om die bevrijding ook nu mee te maken, gewoon voor even. Dit is een flits van nibbāna maar daarom niet minder waardevol. Tegelijk is het mogelijk om bij het opkomen van begeerte maar ook afkeer of een vorm van verwarring opeens te zien: dit is dukkha.

Dit.. is dukkha. Blijf er niet bij hangen. Het is niet erg. Ook dit besef is uiteindelijk niks meer dan een mentale formatie. Alleen de constatering is heilzaam. Blij je ermee bezig, noteer dan 'denken.. denken..'

Tot slot een citaat uit Le Petit Prince van Antoine de Saint-Exupéry. In dit bijzonder leuke boekje lezen we een wijsheid die rechtstreeks uit de Dhamma lijkt te komen: Alleen met het hart kun je goed zien. Het wezenlijke is voor de ogen onzichtbaar.