#สอบ ตำรวจ | Explore Tumblr Posts and Blogs

phidfhk · 3 years

Text

ความแตกต่างของรัฐวิสาหกิจ กับ องค์การมหาชน ที่หลายคนอาจเคยสงสัย

เราคงพอทราบกันมาบ้างว่า "รัฐวิสาหกิจ" กับ "องค์การมหาชน" ต่างก็เป็นหน่วยงานที่อยู่ภายใต้การกำกับควบคุมดูแลของภาครัฐ แต่หลายคนอาจจะยังสับสนว่า แล้วทั้งสองหน่วยงานนี้มีภารกิจต่างกันตรงส่วนไหน และจริง ๆ แล้ว ทั้ง "รัฐวิสาหกิจ" และ "องค์การมหาชน" มีบทบาทหน้าที่ที่สำคัญต่อประเทศชาติอย่างไร โดยคนที่สนใจเข้าทำงานอาจจะต้อง สอบ เหมือน สอบตำรวจ สอบทหาร สอบราชการ สอบ ก.พ. เหมือนกัน ส่วนหากใครยังสงสัย ชวนทุกคนมาทำความเข้าใจกันให้ชัด ๆ ที่นี่เลยค่ะ

รัฐวิสาหกิจ คืออะไร ใครเป็นเจ้าของ

"รัฐวิสาหกิจ" (Public Enterprise) ก็คือ หน่วยงานหรือกิจการที่รัฐบาลเป็นผู้ควบคุมดูแล ซึ่งการที่รัฐบาลเป็นเจ้าของรัฐวิสาหกิจนั้น ตามกฎหมายกำหนดไว้ให้เป็นไปได้ในหลายลักษณะ สามารถสรุปให้เข้าใจได้ง่าย ๆ คือ

เป็นองค์การที่รัฐเป็นเจ้าของ

เป็นหน่วยงานธุรกิจที่รัฐบาลเป็นเจ้าของ

เป็นบริษัท หรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคล ที่ส่วนราชการ หรือองค์การ หรือหน่วยงานที่รัฐบาลเป็นเจ้าของ เข้าไปเป็นผู้ถือหุ้นรายใหญ่ คือ มีทุนรวมอยู่ด้วยเกินร้อยละ 50 ของทุนทั้งหมด

ทั้งนี้ รัฐวิสาหกิจ อาจเปรียบเทียบได้กับบริษัทของภาคเอกชน ที่ผลิตสินค้าและให้บริการประชาชน ซึ่งประชาชนก็จะต้องจ่ายค่าบริการเพื่อรับบริการนั้นในอัตราที่ไม่สูงมากนักเมื่อเทียบกับภาคเอกชน โดยรายได้และผลกำไรที่รัฐวิสาหกิจได้รับก็จะถูกนำกลับมาใช้พัฒนาประเทศ สร้างความมั่นคงให้ระบบเศรษฐกิจ และยกระดับชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชนให้ดีขึ้น

รัฐวิสาหกิจ กับบทบาทหน้าที่สำคัญต่อประเทศไทย

รัฐวิสาหกิจ จะอยู่ในความดูแลของกระทรวงต้นสังกัด และสำนักงานคณะกรรมการนโยบายรัฐวิสาหกิจ กระทรวงการคลัง ซึ่งการก่อตั้งรัฐวิสาหกิจจะมีจุดประสงค์หลักและบทบาทหน้าที่สำคัญอยู่ 7 ข้อ คือ

เพื่อเป็นเครื่องมือในการดำเนินธุรกิจแทนรัฐ ในกรณีที่สังคมต้องการบริการใหม่ ๆ แต่ภาคเอกชนยังไม่มีความพร้อม หรือภาคเอกชนดำเนินการแล้วยังไม่ประสบความสำเร็จ รัฐอาจตั้งรัฐวิสาหกิจเข้ามาดำเนินกิจการนั้น ๆ เอง หรืออาจเข้ามาถือหุ้นในภาคเอกชน เกินร้อยละ 50

เพื่อเป็นตัวอย่างแก่เอกชนในการดำเนินธุรกิจ กรณีที่ภาคเอกชนอาจไม่มีความรู้หรือประสบการณ์ในการดำเนินกิจการบางประเภท จึงไม่กล้าลงทุน เพราะไม่มั่นใจว่าจะดำเนินธุรกิจได้คุ้มทุนหรือมีผลกำไรหรือไม่ รัฐอาจจัดตั้งรัฐวิสาหกิจขึ้นมาเป็นผู้เริ่มดำเนินการเป็นแบบอย่างก่อน และเมื่อรัฐวิสาหกิจดำเนินกิจการมาจนประสบความสำเร็จ ก็จะเป็นตัวอย่างให้ภาคเอกชนเข้ามาดำเนินการในลักษณะเดียวกัน เพื่อรองรับความต้องการของประชาชนได้อย่างเพียงพอ

เพื่อความมั่นคงของประเทศ เพื่อป้องกันการผูกขาดสินค้าและบริการที่มีความสำคัญต่อชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชน เช่น ไฟฟ้า ประปา รถไฟ รัฐจึงต้องเข้ามาดำเนินการเอง เพื่อไม่ให้ภาคเอกชนผูกขาดบริการนั้น นำไปสู่การเรียกเก็บค่าตอบแทนตามใจตัวเองเพื่อหวังผลกำไรมาก ๆ จนสร้างความเดือดร้อนให้ประชาชน และส่งผลกระทบต่อความมั่นคงระดับประเทศ

เพื่อส่งเสริมสังคมและวัฒนธรรม กิจการสาธารณประโยชน์ในเชิงสังคมและวัฒนธรรมบางประเภทใช้เงินลงทุนสูง แต่ผลตอบแทนค่อนข้างน้อย จึงไม่เป็นที่ดึงดูดใจของภาคเอกชนมากนัก รัฐจึงเข้ามาดำเนินกิจการนั้นเอง เพื่อส่งเสริมกิจการด้านสังคม ส่งเสริมสุขภาพพลานามัยให้ประชาชน รวมทั้งธำรงไว้ซึ่งศิลปวัฒนธรรมของชาติ และเผยแพร่วัฒนธรรมไทยให้เป็นที่รู้จักไปทั่วโลก อย่างเช่น การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย องค์การสวนสัตว์ องค์การสวนพฤกษศาสตร์ การกีฬาแห่งประเทศไทย ฯลฯ

เพื่อจัดทำบริการสาธารณะ โดยเฉพาะกิจการด้านสาธารณูปโภคที่ประชาชนทุกคนต้องได้รับบริการอย่างทั่วถึง อย่างเช่น ไฟฟ้า ประปา ระบบขนส่ง โทรศัพท์ แต่ทว่ากิจการสาธารณูปโภคมักใช้เงินลงทุนสูง และต้องใช้พนักงานจำนวนมาก แต่ได้ผลตอบแทนไม่คุ้มทุนและใช้เวลานาน เอกชนจึงไม่ค่อยให้ความสนใจ รัฐจึงต้องดำเนินการเองเพื่อให้สาธารณชนได้รับความสะดวก โดยเรียกเก็บค่าบริการในอัตราที่ต่ำเพื่อให้ประชาชนสามารถเข้าถึงได้

เพื่อประโยชน์ในด้านการคลังและเสริมรายได้ให้แก่รัฐ รัฐวิสาหกิจถือเป็นเครื่องมือในการดำเนินธุรกิจแทนรัฐ และดำเนินธุรกิจโดยมีกำไรเป็นผลตอบแทน จึงเป็นแหล่งรายได้สำคัญของรัฐ และรายได้นี้ก็นับเป็นกลไกในการรักษาเสถียรภาพด้านการเงินการคลังของประเทศไทยด้วย โดยทุกปีรัฐวิสาหกิจจะนำส่งรายได้เข้ารัฐเป็นจำนวนมาก อย่างเช่นในช่วง 5 เดือนแรกของปีงบประมาณ 2561 รัฐวิสาหกิจนำส่งรายได้มากถึง 64,560 ล้านบาท โดยอันดับ 1 เป็นรายได้จากสำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล ตามมาด้วยการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) และ บมจ.ท่าอากาศยานไทย (AOT)

เพื่อควบคุมสินค้าอันตราย สินค้าบางชนิด เช่น สุรา ยาสูบ สลากกินแบ่งรัฐบาล และไพ่ เป็นสิ่งเสพติดและอบายมุขที่อาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อสังคมได้ และเนื่องจากประเทศไทยเป็นสังคมแบบเสรี รัฐไม่สามารถห้ามประชาชนบริโภคสินค้าเหล่านี้ได้ แต่ก็ไม่อาจปล่อยให้เอกชนดำเนินการได้เอง เพราะอาจส่งผลเสียต่อสังคมมากยิ่งขึ้น รัฐจึงจำเป็นต้องเข้ามาควบคุมดูแลกิจการเหล่านี้เองแต่เพียงผู้เดียว

ประเภทของรัฐวิสาหกิจ แบ่งเป็นแบบไหนได้บ้าง

อาจแบ่งได้หลายประเภทขึ้นอยู่กับว่าจะใช้หลักเกณฑ์ใดมาพิจารณา เช่น แบ่งตามประเภทกฎหมายที่จัดตั้ง มี 5 รูปแบบ คือ

จัดตั้งขึ้นโดยพระราชบัญญัติและพระราชกำหนด เช่น การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย, การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย, การประปาส่วนภูมิภาค, สำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล, การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย, องค์การเภสัชกรรม, ธนาคารออมสิน

จัดตั้งขึ้นโดยพระราชกฤษฎีกา/กฎหมายจัดตั้งที่ออกตามความในพระราชบัญญัติว่าด้วยการจัดตั้งองค์การของรัฐบาล พ.ศ. 2496 เช่น องค์การสวนสัตว์, องค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพ, สถาบันการบินพลเรือน, องค์การตลาด, องค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ

จัดตั้งขึ้นโดยประกาศของคณะปฏิวัติรัฐวิสาหกิจและองค์การของรัฐที่จัดตั้งขึ้นโดยประกาศของคณะปฏิวัติ คือ การทางพิเศษแห่งประเทศไทย และการเคหะแห่งชาติ

จัดตั้งขึ้นโดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรี รัฐวิสาหกิจและองค์การของรัฐที่จัดตั้งขึ้นโดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรี เป็นกิจการที่มิได้จัดตั้งขึ้นตามกฎหมายเฉพาะและมิได้จดทะเบียนเป็นนิติบุคคลตามกฎหมายเอกชน การจัดตั้งนั้นรัฐบาลอาจกำหนดเงินทุนไว้จำนวนหนึ่งเพื่อนำไปใช้จ่ายในการดำเนินกิจการ โดยอาจนำผลกำไรที่ได้บางส่วนสมทบทุนดำเนินการต่อไปได้โดยไม่ต้องส่งคลัง หรืออาจเป็นเพียงตั้งเป็นเงินทุนหมุนเวียนโดยความตกลงระหว่างกระทรวงผู้กำกับและกระทรวงการคลัง ตามพระราชบัญญัติเงินคงคลัง พ.ศ. 2491 คือ โรงงานไพ่, องค์การสุรา, โรงงานยาสูบ, โรงพิมพ์ตำรวจ, สำนักงานธนานุเคราะห์

บริษัทจำกัด และบริษัทมหาชนจำกัด รัฐวิสาหกิจในประเภทนี้มี 2 ลักษณะ คือ จัดตั้งตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ โดยรัฐถือหุ้นทั้งสิ้น และจัดตั้งตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ โดยรัฐถือหุ้นเกินกว่าร้อยละ 50 รวมทั้งจัดตั้งตามกฎหมายว่าด้วยบริษัทมหาชนจำกัด เช่น ปตท., ท่าอากาศยานไทย, การบินไทย, ทีโอที, กสท, ไปรษณีย์ไทย, อสมท, ธนาคารกรุงไทย

องค์การมหาชน คืออะไร ทำความเข้าใจให้ชัด

เนื่องจากหน่วยงานราชการรูปแบบเดิมที่ประกอบด้วยส่วนราชการ (กระทรวง ทบวง กรม) และรัฐวิสาหกิจ มีข้อจำกัดของตัวระบบ ทำให้เกิดความล่าช้า ไม่ทันเหตุการณ์ และไม่สามารถรองรับการดำเนินกิจกรรมสาธารณะรูปแบบใหม่ที่เปลี่ยนแปลงไปตามสภาพสังคมและเศรษฐกิจ องค์การมหาชน (Public Organization) จึงถือกำเนิดขึ้นมาเพื่อแก้ปัญหาระบบราชการ โดยจัดตั้งขึ้นมาตามพระราชบัญญัติองค์การมหาชน พ.ศ. 2542 เพื่อให้บริการสาธารณะที่เป็นนโยบายเฉพาะด้าน

นั่นก็หมายความว่า องค์การมหาชนถูกตั้งขึ้นมาเพื่อทำภารกิจใดภารกิจหนึ่งอย่างชัดเจน โดยอาจเป็นการดำเนินกิจกรรมในส่วนที่ภาครัฐเห็นว่าจำเป็นต้องมี แต่ไม่สามารถบริหารในรูปแบบส่วนราชการ รัฐวิสาหกิจ หรือให้ภาคเอกชนดำเนินการได้ จึงต้องตั้งองค์กรใดองค์กรหนึ่งขึ้นมารับผิดชอบโดยเฉพาะ และรัฐก็จัดสรรงบประมาณให้ใช้ในกิจกรรมต่าง ๆ ซึ่งส่วนใหญ่แล้วองค์การมหาชนจะแตกแยกย่อยมาจากกรม กอง ในกระทรวงต่าง ๆ ดังนั้น ทุกหน่วยงานในองค์การมหาชนจะอยู่ภายใต้กระทรวงต้นสังกัดที่รับผิดชอบนั่นเอง

#สอบ ตำรวจ #สอบ ทหาร #สอบราชการ

1 note · View note