#حقوقمالک

[nashreonline]

قانون کپی رایت در ایران

قانون کپی رایت در ایران برای یاری رساندن به گسترش فرهنگ و تشویق نویسندگان و هنرمندان و حفظ حقوق منحصر به فرد ایشان در نظر گرفته شده است. هنر حق نشر یا تکثیر و یا حق کپی رایت به مجموعه حقوق انحصاری گفته می‌شود که طبق آن هرگونه کپی‌برداری، تکثیر و یا الگوبرداری از اثر منحصراً به صاحب اثر، پدیدآورنده و یا ناشر تعلق دارد. و عموماً تا 70 سال پس از مرگ نویسنده منقضی می‌شوند. تاریخچه کپی رایت مسئله کپی رایت پس از اختراع دستگاه چاپ و به ویژه پس از انقلاب صنعتی، مطرح شد. با تولید آثار قابل نسخه برداری همچون فیلم، عکس،کتب، مقالات و... مفهوم کپی رایت وارد حقوق و قوانین شد. تا به نوعی حافظ آثار علمی، ادبی و هنری باشد. قانون کپی رایت براساس پیمان برن در سال 1886 در شهر برن تنظیم شد. تا پیش از آن خالق یک اثر تنها در محدوده کشور خود دارای حق قانونی بود و پیمان برن حقوق قانونی مالکیت اثر در تمامی کشورها را قابل اجرا نمود. در کنوانسیون برن برای حمایت از آثار ادبی و هنری، موافقتنامه بین المللی در خصوص حق تکثیر تصویب شد. در این معاهده کشورهای عضو اتحادیه متعهد می‌شوند که آثار پدیدآورندگان سایر کشورهای امضا کننده را همچون آثار پدید آورندگان تبعه‌ی خود شامل قانون کپی رایت قرار دهند. پدیدآورنده می‌تواند تابعیت یکی از کشورها را داشته و یا اثر خود را در یکی از این کشورها منتشر نموده و یا اینکه اقامتگاه یکی از این کشورهای عضو را داشته باشد. این قانون در حوزه کارهای ادبی، نقاشی، عکاسی، نرم‌افزار، برنامه‌های تلوزیونی و رادیویی، تولید موسیقی و طراحی‌های گرافیکی و صنعتی بوده چراکه حق تکثیر نوعی مالکیت اندیشه است و هدف اصلی قانون کپی رایت، حفاظت از زمان، تلاش و خلاقیت خالق اثر است اما باید توجه داشت که قانون کپی رایت تنها از فرم و شیوه‌ی خاصی که در آن اثر خالق نمایش داده می‌شود مورد حمایت قرار می‌دهد و این قانون شامل ایده، اطلاعات، مفاهیم، حقایق و تکنیک‌ها نمی‌شود. بطورکلی حقوقی را که برای صاحب اثر قائل می‌شود، به این ترتیب است: تولید مجدد اثرخلق اثرات و کارهای مشتق شده (آثار جدید برمبنای کار اصلی)توزیع نسخه‌های کار با فروشاجاره یا انتقال مالکیت دیگرانجام کار به صورت عمومینمایش کار به صورت عمومی ممکن است برخی مسائل تحت پوشش قانون کپی رایت قرار نگیرد اما می‌تواند تحت عناوین دیگری همچون مالکیت معنوی مورد حمایت قرار گیرد. به عنوان مثال، ایده‌ها، روش‌ها، متد، سیستم و فرآیندهایی که معمولاً شامل قانون کپی رایت نمی‌شوند می‌توانند تحت لوای قانون ثبت اختراع محافظت گردند. حقوق مالک اساساً مالک اصلی حق چاپ و تکثیر اثر خود را خواهد داشت. مگر اینکه آن اثر، اثری باشد که در شرایط استخدام و یا سفارش از طرف شخص دیگری به عنوان کارفرما یا سفارش دهنده تولید شود. در این صورت کارفرما به عنوان نویسنده اصلی شناخته شده و حق نشر و تکثیر آن را خواهد داشت. به این معناست که نویسنده یا خالق اثر کار را در محدوده اشتغال و تحت عنوان کارمند انجام داده است. در ایران مجموعه‌ای از قوانین با مضمون حقوق کپی رایت وجود دارد ازجمله: قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان که در سال 1348 تصویب شد؛ قانون ترجمه و تکثیر کتب، نشریات و آثار صوتی نیز در سال 1352 تصویب شد؛قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه‌ای مصوب سال 1379؛قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری؛قانون تجارت الکترونیک مواد  62، 63، 74. باوجود قوانین ذکر شده ایران در حوزه بین المللی شامل این قوانین نمی‎شود. علاوه بر تحمل هزینه‌های زیاد و خروج ارز از کشور وجود تحریم‌های علمی می‌تواند موجب ممانعت از ورود کتب و انتشارات بروز سایر کشورها به ایران شود. به این ترتیب برای ورود و عضویت در معاهدات بین المللی در زمینه حق نشر و تکثیر وجود زیرساختهای سیاسی، فرهنگی و اقتصادی پیش شرط لازم آن است. Read the full article