#آثارباستانیوتاریخیبخشمرکزیبوشهر

[sirafkhabar]

آثار باستانی و تاریخی بخش مرکزی بوشهر

تپه ها و محوطه های تاریخی ( آثار باستانی و تاریخی بخش مرکزی بوشهر )

تپه گورستان شغاب

این تپه باستانی در ۵ کیلومتری جنوب غربی شهر بوشهر و در کناره غربی منطقه شغاب واقع شده و با قدمت هزاره اول پیش از میلاد، به شماره ۲۰۱۶ در تاریخ ۷ اردیبهشت ماه ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. گروهی معتقدند که این تپه ایلامی و گروه دیگر بر این باورند که متعلق به دوره پارتی است. از آن جا که ظروف تدفین مکشوفه در حقیقت استخواندان می باشند و لازمه این امر عرضه داشت، جسد در هوای آزاد بوده است و این امر از مبانی اعتقادی مذهب زردتشتی و مزدیسنا می باشد، تعلق تپه به دوره اشکانی محتمل تر به نظر می رسد. هر چند شباهت ظروف تدفینی با قبور چاهی شهر شوش و نیز ظروف سنگی قایقی شکل که در اصل تابوت های سنگی هستند در صحت این مدعا می افزاید. واژه شغاب در فارسی باستان به معنای تیردان یا جعبه تیر می باشد. این تپه توسط شهرداری بوشهر ویران شده و به جای آن یک پارک ساخته شده است. در این تپه گورستان ۲ نوع ظروف تدفین وجود دارد. نوع نخست ظروف سفالی کوزه ای شکل می باشد که تمام آنها فاقد لعاب رنگی می باشند. این ظروف با خمیره نخودی رنگ ساخته شده اند که در قسمت پایین و کف شکل باریکی به خود گرفته و حدود ۱۵ سانتی متر ارتفاع دارند. هر چند احتمال داده می شود این ظروف حداکثر تا ۱ متر ارتفاع داشته اند. تنها نمونه کامل و سالم آن حدود ۸۵ سانتی متر ارتفاع دارد. قطر استخواندان ۲۳ و ضخامت آن ۱ تا ۱.۵ سانتی متر است. این ظروف فاقد گردن بوده و بدنه ظرف مستقیما به لبه متصل می شده است. این ظرف از داخل قیراندود شده تا از پوسیدگی محتوای آن در اثر رطوبت و نمک موجود در محل جلوگیری نماید. زمین و نوع بستر در این تپه متشکل از شن های دریایی نرمی است که بر روی هم انبار شده و در زیر این لایه شنی نیز لایه سنگی سنگی لوماشل و مارن قرار دارد. در گذشته نزدیک ترین مرکز شهرنشینی به این محل، «ریشهر» بوده است.

استخوان دان سفالی از تپه شغاب

تل پی تل

این تپه باستانی متعلق به دوره ایلامی، که در جنوب پایگاه دوم دریایی شهر بوشهر واقع گردیده و به شماره ۲۷۷۲ در تاریخ ۱۹ مرداد ماه ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. وجه تسمیه این تپه ها نیز توالی آنها می باشد و به معنای «تپه پشت تپه» یا «تپه ای در کنار تپه ای» می باشد. کاوش در این منطقه ابتدا در سال ۱۲۹۲ صورت گرفت. در این سال هیئت باستان شناسی فرانسوی به سرپرستی «موریس پزار» در تپه های سبز آباد و ریشهر کاوش هایی انجام داد که منجر به کشف آثاری از دوران تاریخی و اسلامی شد. شاید بتوان مهم ترین یافته های کاوش پزارد را آجرهای پخته نوشته دار ایلامی نامید. اهمیت این کشفیات بدان سبب است که برگ های دیگری از تاریخ امپراتوری ایلام را به جهانیان ارائه داد. برگ هائی از تاریخ دورانی که ما از آن بسیار کم می دانیم. کاوش های پزارد این اندیشه را به وجود آورد که لیان همان بوشهر کنونی (جنوب شبه جزیره بوشهر) بوده است. ترجمه مکتوبات یکی از آجرهای یاد شده مؤید این امر است. در این قطعه که متعلق به «شیلهای این شوشیناک» پسر «شوتروک ناهونته» چهارمین پادشاه از سلسله شوتروکها می باشد. او پس از معرفی خودش سخن از مرمت معبد الهه کی ری ریشا (مادر خدایان) به میان می آورد که در شهر لیان بوده است. از متن آجرهای مکتوب مکشوفه پزارد این مطالب را می توان برداشت کرد: ۱٫ غالب این مکتوبات از وجود معبدی در شهر لیان خبر می دهند که توسط هومبان منا ساخته شده است. این پادشاه از سلسله ایلیا کی است و تاریخ تقریبی سلطنت او به ۱۳۰۰-۱۲۷۵ پیش از میلاد می رسد. این معبد برای الهه کی ری ریشا مادر همه خدایان ساخته شده بود و از او به عنوان بانویی که در ليان زندگی می کند، نام برده می شود. ۲٫ این معبد را ۳ تن از پادشاهان سلسله شوتروکها به نام های شوتروک ناهونته، کویتر ناخونته و شیلها ک این شوشیناک مرمت و بازسازی نموده اند. این بازسازی ها و مرمت ها تقریبا همزمان با ایجاد دوراونتاش (چغازنبیل کنونی) بوده است. ٣. این معبد از خشت خام بوده است . این مطلب در آجر مربوط به شیلهای این شوشیناک تصریح شده) و شاهان فوق الذکر که آن را مرمت نموده اند، یادآوری نموده اند که معبد کی ری ریشا را با آجر پخته ای که اری تو نام داشته، مرمت کرده اند. این موضوع در بررسی تئوریک معماری ایلامی حائز اهمیت است. ۴. تاریخ و قدمت استقرار تمدن ایلامی در ليان حسب مکتوبات روی این آجرنوشته ها به سومین سلسله از سلسله های ایلامی یعنی اپارتی ( ۱۵۰۰ - ۱۸۴۰ پیش از میلاد) نیز می رسد. شاهد این مدعا آجر دایگری است مربوط به سیموت وارتاش. او نیز معبدی برای هدیه به کیری ریشا ساخته است. ۵. گفته می شود که جایگاه اصلی کیری ریشالیان بوده است. او معابد متعددی داشته است از جمله در شوش و دورا��نتاش؛ اما گویا مهم ترین یا یکی از مهم ترین معابدی که برای وی ساخته شده در ليان بوده است. اکثر مکتوبات آجرهای ترجمه شده این مطلب را نیز تأیید می نماید. بنابر تحقیقات انجام شده این الهه در ابتدا با نام پینکر در اعتقادات ایلامیان ایفای نقش می نموده است و بعدها جای خود را به کی ری ریشا داده است و در طول هزاره دوم پیش از میلاد در سراسر محدوده امپراتوری ایلام نفوذ داشته است. از او عمدتا به عنوان مادر خدایان یا همسر بزرگ یاد می شود. باید توجه داشت که منطقه جنوب بوشهر و به خصوص محوطه پیرامون قلعه ریشهر و تپه های تل پی تل اهمیت خاصی را دارا هستند و اهمیت آن بدان سبب می باشد که کاوش در آنها پرده از ناگفته های بی شماری از تاریخ دین، هنر و معماری این دوران پرشکوه برمی دارد. بررسی های سطحی و مختصر یکی دو ساله اخیر نیز منجر به کشف ۴ قطعه دیگر از این آجرها گردیده است. غالبا آجرهای مکشوفه شکسته و ناقص به دست آمده اند، ليكن توجه به این نکته که تمامی آنها در سطح زمین و در دامنه تپه ها آن جا که با مرکز اصلی و رأس این اتلال فاصله دارد، به دست آمده، نشانگر عظمتی است که در درون این اتلال نهفته است و کلنگ باستان شناسان را به سوی خود می خواند. این آجرها که ایلامی ها آن را «اری تو» می خوانند، غالبا دارای ۵ تا ۸ رج نوشته شده اند که به خط میخی و زبان ایلامی میانه آمده است. فاصله بین هر رج با رج دیگر یک خط افقی ممتد تعیین می نماید، اما در قسمت فوقانی مکتوبات نیز یک خط دیگر به عنوان کادر نوشته جات آمده است. این خشت های پخته از خمیره رسی مرغوب نخودی رنگ تهیه شده و به خوبی پخته شده اند. متون حک شده بر روی آنها در یک سو آمده متون مذهبی است و نام شاهان و خدایان متواليا آمده است و شامل فعالیت هایی است که شاهان ایلامی برای خدایان خود در ایجاد یا مرمت معابد شان انجام داده اند، می شود و از خدایانی که بر روی این آجرهای ایلامی مکشوفه بوشهر نام برده شده اند: گال، کی ری ریشا و باهوتیپ را می توان نام برد. از شاهانی که برای خدایان ایلامی منشأ خدمت بوده اند و نامشان آمده است، به ترتیب تقدم و تأخر تاریخی عبارتند از: ١. سی موت وارتاش، از سلسله آپارنی (۱۸۷۰ - ۱۷۹۱پ.م.) ۲. هومبان منا پسر اتارکیتا (۱۳۰۰-۱۲۷۵ پ.م.) ٣. شوتروک ناهونته پسر هلو توش اینشوشیناک (۱۱۸۵–۱۱۵۵پ.م.) ۴. شیلها ک اینشوشیناک پسر شوتروک ناهونته (۱۱۵۰-۱۱۲۰پ.م.) ۵. کویتر ناهونته پسر شوتروک ناهونته (۱۱۵۰-۱۱۱۵پ.م.) با توجه به این کشفیات، بایستی در این محل انتظار وجود بناهای مذهبی را داشت، چه بسا معابد این خدایان، على الخصوص کی ری ریشا خدا را بنماید. اگر انتظار کشف یک معبد یا مجموعه بناهای مذهبی همچون چغازنبیل، یک پیش بینی بلند پروازانه باشد، انتظار معابد درجه دومی از اینگونه دور از دسترس نیست. چه بسا کاوش در این محل و پیرامون دوراونتاش دیگری را از تاریخ معماری ایلام به جهانیان معرفی کند. گفته می شود این تپه بی نظیر و منحصر به فرد، در حال حاضر، به میدان تیر تبدیل شده است.

چاه یا کره انگوری

این بنای باستانی، متعلق به دوره ساسانی، در محله سرتل شهر بوشهر واقع گردیده و به شماره ۲۳۳۵ در تاریخ ۱۸ شهریور ماه ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی کشور ثبت گردیده است. کره به معنی حصار سنگی است، که دور تا دور باغی را فراگرفته باشد و این باغ نیز به دلیل این که دارای حصاری سنگی خشکه چین است، به این نام معروف می باشد. این اثر در ۵۰۰ متری شمال فنس سپاه پاسداران بوشهر قرار گرفته و دور حصار، چاهی است ۲۷۲ متری، که در دل صخره های طبیعی و مرجانی منطقه سرتل کنده شده است. این چاه ۳ متر قطر و ۳ متر ارتفاع داشته و دور تا دور آن دیواره هایی به طول ۱ متر و عرض ۵۰ سانتی متر و ارتفاع ۷۰ سانتی متر وجود دارد، که به صورت دالان مانند، در ۲ یا ۳ ردیف، چاه را احاطه نموده است.(آثار باستانی و تاریخی بخش مرکزی بوشهر) هر یک از این دیواره ها به فاصله ۱ متری از یکدیگر قرار گرفته اند و به این دلیل ساخته شده بودند، که در زمان بار گرفتن انگورها که وسعت زیادی را دربر می گرفت، از آنها برای چیدن مناسب انگورها بهره می جستند. کاشتن انگور در درون چاه، از شیوه های منحصر به فرد دوره ساسانی بود و روش آن به این صورت بود که به دلیل کمبود آب در منطقه، چاهی را حفر می کردند تا در فصل زمستان آب باران را در خود ذخیره کند و انگورها را در درون این چاه می کاشتند، تا از رطوبت موجود در آن استفاده نمایند. در ضمن، خمره های شراب را در اتاقک هایی که در این چاه تعبیه شده بود، قرار می دادند.

چاه و کره انگوری

ریشهر قدیم

این بنای باستانی، متعلق به دوره ایلامی، در منتهی الیه جنوبی جزیره بوشهر در شهرستان بوشهر واقع گردیده و به شماره ۱۲ در تاریخ ۲۴ شهریور ماه ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردیده و ۸۲ سال از ثبت آن می گذرد. احمد اقتداری از این اثر باستانی چنین یاد کرده است: وسعت قلعه ریشهر با آنچه فرصت الدوله در آثار عجم ذکر کرده است، تقریبا برابر است؛ جز این که آتلال گرداگرد و پهنه قلعه به مرور ایام مورد دستبرد سوداگران واقع شده و روستائیان و کارگران و سازندگان و بنایان و راهسازان هم بی دریغ به جان تپه ها افتاده، آنچه با دست و بیل و کلنگ میسور بوده است و آنچه با تراکتور و غیر آن مقدور گردیده، پنهانی و آشکار، سنگ و مصالح ساختمانی از دل تپه های نزدیک تر استخراج کرده اند. دریای خروشان هم از پس هزاران سال، بیدادگری دیرین را فروننهشته و گاه و بیگاه بر دامان ویرانه های شکوهمند این قصور در خاک خفته می تازد. با همه این احوال، هر چه از آن بماند، برای مطالعه باستان شناسی ارزنده و گرانقدر است. شاه نشین: در پهنه دشتی که از کرانه دریا و از دیوارهای قلعه ریشهر آغاز می گردد. آثار ویرانه ها به نقطه ای که معروف به شاه نشین است می رسد. تلی آکنده از سنگ های ساختمانی که در بنا بوده و اکنون بر روی هم انباشته شده است، آشکار است. در وسط اتلال ویرانه آثار دیواری به طول ۵۳ متر و عرض ۴۵ تا ۵۰ متر هنوز باقی مانده است، که در منتهی اليه شرقی آن مدخلی بزرگ با چهار طاقی که از ۴ طرف به درون گنبدی باز شده و نوع بنا می نماید که دارای گنبدی هرمی یا زیگورات مانند بوده است، وجود دارد. آنچه به نام محراب یا محل نماز امام مسجد اسلامی وجود دارد، چون به درستی رو به جنوب نیست، به طور مسلم نمی توان گفت محراب بوده است. گمان من این است که این بنا بازمانده دورانی بس دور و پیش از اسلام است و شاید به روزگار آبادانی ریشهر و یا آمد و رفت ایلامیان و دوران طلایی آنها معبد یا قصری بوده است. بعدها معبد یا قصر یا مذبح قدیمی، به صورت پرستش گاه و بالاخره زیارتگاه در دوران اخیر درآمده است و به خصوص که نوع دیوار چینی و طرز قرار دادن سنگهای ساختمانی دیوارها و راهرو مستطیل شکل مسطح عریضی که به گنبد ختم می شود، با سبک معماری اشکانی و ایلامی بی شباهت نیست. کشفیات باستان شناسی در بندر بوشهر: به سال ۱۲۹۲ شمسی برابر با ۱۹۱۳ میلادی، هیئت علمی فرانسوی در بندر بوشهر به حفاری باستان شناسی آغاز نمود و در همان سال از تپه سبر آباد و قلعه ریشهر و شاه نشین بوشهر اشیاء فلزی و سنگی و سفال و مروارید و تعدادی آجر از گل پخته با خط ایلامی به دست آورد. شرح کشفیات و بررسی های مربوط به این آثار را به سال ۱۹۱۴ میلادی به شماره ۱۸۴۰۵ به زبان فرانسوی از جانب وزارت معارف و صنایع مستظرفه به صورت کتابی در پاریس چاپ و منتشر کردند. نویسنده این کتاب موریس پزار است که سرپرستی حفاری و مطالعات باستان شناسی بندر بوشهر را به عهده داشته و حفاری زیر نظر وی انجام شده است. ترجمه نوشته آجرهای ایلامی و عین متن بازنویش شده از آجرهای ایلامی را از کتاب او نقل می کنیم: ترجمه: سطر ۱٫ آنها، خدایان گال (Gal) کیریریشا (kiririsha) و باهاهوتیپ (Bahahutip)، از لیان (Liyan)! من هوبان مان پسر اتارکیتاب سطر ۲. توسعه دهنده شاهنشاهی، صاحب قدرت از هاتمتی (Haramit)، حافظ هاتا متن شهر پرقدرت هاتامتی، پادشاه سطر ۳. از آنزان (Anzan) و شوش (Suse) تثبیت شده است. گال مرا دوست داشت مرا پذیرفت ، مدت عمرام] پایدار گردید. سطر ۴. این شوشیناک (Inshushinak)، به من پادشاهی داد. برای زندگیم، برای زندگانی می شی مروه (Mishimruh) سطر ۵. زندگی ری شاپ لا (rishappla) در معبدی که از پورکو (urku) به اتمام رسیده خراب شده بود، سطر ۶. یک نقش حجاری ساختم، به خدایان گال و کیریریشا و باهوتیپ دادم. سطر ۷. خدایان گال، کیریریشا و باهوتیپ، قدرت دارند به من زندگی بدهند! سطر ۸. پادشاهی من خواسته ام، آنها می توانند درازی مدت آن را به من ارزانی دارند. ترجمه: سطر ۱٫ من شوتروک ناهونته (shutruk nahunte ) پسر هلو توش این (Hallutush In) سطر ۲. شوشیناک، پادشاه آنزان و شوش، هوبان (Huban) سطر ۳. مانا (Mana)، معبد کیریریشا، (بانوی لیان با آجر پخته سطر ۴. ساخته شده بود، در حال خراب شدن بود، من آن را برپاداشتم با آجر آری تو (Eritu) سطر ۵. دوباره ساختم و دوباره پایدار نمودم و به کیریریشا الهه من تقدیم نمودم. ترجمه: سطر ۱٫ من کوتر ناهونته (Kutirnah) پسر شوتروک ناهونته، پادشاه سطر ۲. از آنزان و شوش. هوبان مانا، معبد کیریریشا از لیان را با آجر پخته () سطر ۳. ساخته بود، و در حال خراب شدن بود، من آن را پایدار ساختم با آجر اری تو، من آن را برپاداشتم سطر ۴. ساختم، برای زندگانی من، برای زندگانی] ناهونته اوتو (Nahunte Utu) و شوکت سطر ۵. مانند هبه ای، به کیریريشا، الهه خویش تقدیم داشتم ترجمه: سطر ۱٫ من شیلهای اینشوشیناک (Shilhak In Shushinak) پسر شوتروک ناهونته، غلام گرامی، سطر ۲. کیریریشا و اینشوشیناک پادشاه آنزان و شوش، هوبان مانا، معبد سطر ۳٫ کیریریشا ليان، با آجر پخته ساخته بود، در حال خراب شدن بود، من بلندش نمودم و برپاداشتم. سطر ۴. با آجر اری تو آن را پایدار ساختم، و برای زندگانی خویش، برای زندگانی] ناهونته اوتو سطر ۵. از هوته لودوش اینشوشیناک، Huteludush in) (Shuskinksak ش يل هينا (Shilhina)، همرو (Hamru)، لاگامار (Lagamar)، از کوتیرهوبان (kutir Huban) سطر ۶. از ایش نی گاراپات ( Ishiga- Rappat )، از او روتوک (Urutuk)، ال هالاهو (Elhalahu از اوتو هی هی پینیجیر Utue- hihhi ) سطر ۷. برای هبه به کیریریشا تقدیم کردم. ترجمه: سطر ۱٫ من شیل هاک اینشوشیناک، پسر شوتروک ناهونته، پادشاه انزان سطر ۲. و شوش، معبد کیریریشا، بانویی که در ليان زندگی می کرد، معبدی ] که هوبان مانا ساخته بود سطر ۳. در حال خراب شدن بود، آن را برپاداشتم، پایدار نمودم، با آجر آری تو ساختم، آن را از غارتگران و ویران کردن تاراج گران حفظ نمودم سطر ۴. و از دعای نیاز آن را حفظ کردم، که به مثابه هبه و نذر من به الهه کیریريشا، سطر ۵. که در ليان زندگی می کرد همواره بمانند ترجمه: سطر ۱٫ من شیل هاک اینشوشیناک پسر شوتروک ناهونته سطر ۲. پادشاه آنزان و شوش ، هوبان مانا، معبد سطر ۳٫ گال و کیریریشا، با خشت خام ساخته بود، در حال خراب شدن بود . سطر ۴. من با آجر اری تو ساختم، برای زندگی من و زندگی ناهونته او تو، سطر ۵. شوکتمان، برای هبه سطر ۶. به گال و کیریریشا از لیان، خدایان ما دادم. قسمتی از این متن مانند آجر شماره ۱۲ است و امکان دارد متعلق به همان پادشاه باشد. در کتاب پزار، شکسته پاره آجری از خشت پخته با ۶ سطر نیز وجود دارد، که منتسب به یک پادشاه قبلی و ناشناخته است و در آن اسامی خدایان گال، کیریریشا و نی نی لام (Ninilam) به چشم می خورد. پزار گمان کرده است که مربوط به شیل هاک اینشوشیناک پسر شوتروک ناهونته باشد. ترجمه: سطر ۱٫ سی موت و ارتاش (Simut Wartash) سطر ۲. برای زندگانیش، سطر ۳. یک مالشا (Malsha) ساخته است سطر ۴. و به کیریريشا سطر ۵. او آن را اعتراف کرد» ۱. آثار شهرهای باستانی سواحل و جزایر خلیج فارس و دریای عمان، ۱۷۰-۱۹۹.(آثار باستانی و تاریخی بخش مرکزی بوشهر)

محوطه چه باغ

محوطه چه باغ

این محوطه باستانی با قدمت دوره تاریخی در جنوب پایگاه دوم دریایی بوشهر، سه راه امامزاده واقع شده و به شماره ۶۵۱۳ در تاریخ ۷ مهر ماه ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی کشور ثبت گردیده است. آثار چه باغ، شامل چاه هایی است که در مجاورت «سرتل» و در نزدیکی «قلعه ریشهر» در جنوب بوشهر که دهانه آنها معمولا مربع بوده و هر ضلع آن تقریبا ۲ / ۱۵ متر است. بعضی از آنها حدود ۸ متر عمق دارند که با توجه به خاک های سرریز شده در آنها مشخص می شود که بیش از این عمق داشته اند. انتخاب دهانه مربع برای این چاه ها شاید به لحاظ لایه سنگی است که تمام سطح زمین ساحلی را تشکیل داده و این لایه سنگی ۳ تا ۴ متر عمق دارد.

محوطه دستک

محوطه دستک

این محوطه باستانی، متعلق به دوره تاریخی تا اسلامی، در شهر بوشهر، نزدیک اداره هواشناسی واقع شده و به شماره ۶۴۹۸ در تاریخ ۷ مهر ماه ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. در این محوطه، استقرار چند دوره تاریخی مشاهده می گردد و سفالینه های آن ساسانی و اسلامی بوده و اکثرا ساده یا با لعاب و یا لعابدار بوده و نقوش آن جناغی، موجی و زیگزاگی می باشند. در حال حاضر، متأسفانه این محوطه جزء فضای سبز و پارک دانشجو می باشد.

محوطه ماه میرو

محوطه ماه میرو

این محوطه باستانی، متعلق به دوره تاریخی تا اسلامی، در شهر بوشهر، جاده نیروگاه و در شرق منطقه تأسیسات رادار واقع شده و به شماره ۶۴۹۹ در تاریخ ۷ مهر ماه ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. آثار باقی مانده در محوطه، حکایت از یکجانشینی وسیع است. بناهای آن با مصالح بومی و سنگ های آهکی ساخته شده و آثار برج های متعددی نیز در آن مشاهده می شود. سفالینه های آن نیز عمدتأ لعابدار دوره ساسانی یا اسلامی دوره ایلخانی و همچنین قطعات کوچک عقیق بوده است. چند سفال معروف به گوپال نیز در آن یافت شده است.

محوطه هزار مردان

این محوطه تاریخی در شمال شرق قبرستان هلیله در روستای هلیله شهرستان بوشهر واقع گردیده و بر اساس سفالینه های مکشوفه در آن، به دوره تاریخی تا قرون میانه اسلامی تعلق دارد.

گورستان های تاریخی

آثار قبور سر تل

این اثر متعلق به دوره تاریخی، در منطقه ریشهر جنوب شهر بوشهر واقع شده و به شماره ۶۵۰۰ در تاریخ ۷ مهر ماه ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. این محوطه تاریخی در موقعیت جغرافیایی ۵۰ درجه و ۵۰ دقیقه طول شرقی و ۲۸ درجه و ۵۳ دقیقه عرض شمالی و در مجاورت محوطه تاریخی چه باغ واقع شده و ارتفاع نسبی آن از سطح دریا ۴ متر است. سفالینه های تدفین (استخوان دان) قیراندود شده شبیه خمره های تدفین گورستان شغاب در آن به دست آمده، که احتمالا مربوط به دوره اشکانی و ساسانی است. سفال های لعابدار فیروزه ای رنگ اندکی نیز بر روی سطح آن یافت شده است. متأسفانه تپه توسط قاچاقچیان مورد دستبرد و تخریب قرار گرفته است.(آثار باستانی و تاریخی بخش مرکزی بوشهر)

قبرستان هلیله

این گورستان دوره اسلامی، در شمال روستای هلیله شهرستان بوشهر واقع گردیده و با قدمت دوره صفویه تا قاجاریه، به شماره ۲۹۵۸۳ در تاریخ ۱۹ بهمن ماه ۱۳۸۹ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. این قبرستان از غرب به منازل روستا و سواحل خلیج فارس، از شمال به نخلستان ها و درختان جنگلی کهور و پارک لیان، از شرق به تپه ماهورها و از شمال شرق به محوطه تاریخی هزار مردان محدود می شود. گورهای این گورستان بر پنج نوع می باشند:

گورستان هلیله نوع اول: گورهایی که برآمدگی سطحی قبرها از بین رفته و تنها سنگ ایستاده بالای سر آنها باقی مانده است. نوع دوم: گورهای مدور. ٣. نوع سوم: قبرهایی که سنگ گور آنها به وسیله سنگ های مرجانی یا لوماشل که از نوع سنگ های بومی منطقه می باشد، ساخته شده اند. نوع چهارم: گورهایی که سنگ قبر آنها از نوع سنگ های آهکی و رسوبی بوده و دارای تزئینات دوره های صفویه، افشاریه، زندیه و قاجاریه می باشند. نوع پنجم: گورهای متعلق به چند دهه اخیر (معاصر).(آثار باستانی و تاریخی بخش مرکزی بوشهر)

سواحل خلیج فارس

گورستان تاریخی امام زاده

این گورستان باستانی، در جنوب شرقی امام زاده عبدالمهیمن شهرستان بوشهر واقع شده و با قدمت دوره تاریخی، به شماره ۶۵۱۱ در تاریخ ۷ مهر ماه ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردیده است. اکثر این قبور بر اثر خاکبرداری های متعدد مورد تخریب قرار گرفته، اما آن بخش از گورها که در محوطه پایگاه دریایی بوشهر واقع شده اند، حفاظت شده و سالم مانده اند. ایجاد فنس پایگاه در��ایی، باعث شده که قبرستان به دو بخش تقسیم گردد.(آثار باستانی و تاریخی بخش مرکزی بوشهر)

گورستان تاریخی امام زاده بستر این قبرستان از لایه ای سنگ های رسوبی تشکیل شده است، که ترکیبی از شن و صدف و موجودات دریایی اند و سختی آنها بستگی به درصد ترکیب این ��و عنصر آن می باشد؛ اما عمدتا این سنگ ها که در اصطلاح علمی خود به «لوماشل» معروفند، فرم پذیر می باشند.(آثار باستانی و تاریخی بخش مرکزی بوشهر) Read the full article