furkanalkan-blog

[furkanalkan-blog]

Yaprak Kalyoncuoğlu ve Neo Denişikçilik Üzerine Bir Deneme

   Sanatçı bir kişilik olarak sayın Kalyoncuoğlu ve eserleri hakkında bugüne kadar birçok şey yazıldı, çizildi. En önemli temsilcisi olduğu Neo-Denişikçilik akımı da sıkça gündeme geldi. İlginçtir ki; Yaprak Hanım eserlerinin ardındaki derin anlamları açıklama ihtiyacı duymuyor. Bunun sebebi bir çeşit tevazu mudur? Yoksa bir şeyler mi saklıyor?  Yazımda elimden geldiğince gerçekleri siz okurlarımla paylaşmak istedim.

  Şimdi sizlerle, sanatçının da altın dönemi olarak nitelendirilen post-çükübik dönemine ait bir eseri inceleyeceğiz. İlk bakışta fotoğraf, rastgele çekilmiş eğlence maksatlı bir fotoğrafmış gibi gözükmekte. Oysa eser, tam bir imgeler denizidir.

  Öncelikle eserin mükemmel bir kompozisyon örneği olduğunu söylemekte fayda var. Eser, bütün olarak anlatmak istediklerinin yanı sıra; parçalara ayrılarak incelendiğinde de farklı, derin anlamlar taşımakta.

  Eseri bir bütün olarak incelediğimizde, ellerinin üzerinde iki kadın figürü taşımakta olan bir erkek figürü ile bir çeşit terazi resmedildiği görülür. Terazi, birçok kültürde adaleti sembolize eder. Peki, Yaprak’ın eleştirmekte olduğu adalet nasıl bir adalettir?

  Bu noktada Kalyoncuoğlu, teraziyi oluşturan üç figür arasındaki etkileşimi kullanarak eleştirmekte olduğu adalet imgesini inşa eder.

  Kadın hayatına doğrudan müdahale eden, onun adına kararlar veren, erkek merkezli bir adalettir bu. Bu noktada hiç şüphesiz Yaprak, kurduğu imgeyi çeşitli tekniklerle keskinleştirir, anlamlandırır.

  Dikkatli bakıldığında terazinin sola doğru ağır bastığı görülür. Oysa figürlere bakıldığında tam tersini beklemek doğru olacaktır. Sanatçı burada mevcut adaletin işlevsizliğini vurgular. Terazinin temelindeki paslı tahterevalli ise adalet sisteminin ‘paslı, çürümüş ve güvenilmez’ durumda olduğunu dile getirir.

  Sanatçı eleştirmekte olduğu sisteme karşı tutumunu da belirtmekten kaçınmaz. Yaprağın t-shirtü içinde duramayıp taşan duyguları gibi pantolonundan taşmış, terazinin ağırlık yönünün tam aksi yönünde eğimle konumlandırılmış. Bu küçük dokunuşla sisteme karşı dik duruşunu dile getirmiş.

  Ana kompozisyondan biraz uzaklaşırsak; Kalyoncuoğlu’nun eserindeki derin anlamlar bu kadarla bitmez. Aslında resmin arka planında ayrı bir hikâye, ayrı bir anlatım vuku bulur. Dikkatli incelendiğinde fotoğraftaki ağaçların rastgele yerleştirilmediği fark edilecektir.

  Ormanın önüne yığılmış molozlara dikkat etmenizi istiyorum. Burada görülmekte olan beton yığını; sanayi ve hızla gelişen teknoloji etkisinde biçimlenen dünya düzenini simgeler. Bu düzenin etkilerini görmek için ise görseli yatay düzlemde incelemek yeterlidir. Fark ettiyseniz, beton yığınının olduğu eksende ön plandaki ağaçlar yok olur. Arka planda ise ormanın daha karanlık ve kasvetli bir görünüme büründüğü görülebilir.

  Pastoral bir izlenim bırakan fotoğraf, aslında acı bir toplum gerçeğini içinde barındırır aslında. Yaprak, bahsini ettiği dünya düzenini ve bu düzenin çarklarını bir Kızılderili atasözüyle eleştirmekten çekinmez. Bu eleştiri, figürlerin gölgelerinde gizlenmiştir.

Eğer bir ülkede gölgelerin boyu insanların boyunu geçmişse o ülkede güneş batıyor demektir.

  Bu eleştiri, süregelen düzenin devamı halinde yaşanacaklar hakkında sanatçının kehanetidir aynı zamanda.

----------------------------------------------------------------------------------------------------

Suzan Bade Yaprak Luis Hernando Carlos Antonio Kalyoncuoğlu görüldüğü kadar iyi bir insan mı?

(Önemli Not: Yazının kalan bölümü Yaprak hakkında bazı acı gerçekleri gözler önüne sermektedir. Bu gerçekleri öğrendikten sonra kendisine bir daha aynı gözle bakamayabilir, arkadaşlığınızı riske atabilirsiniz. Bu sebeple, düzenli olarak malum şahsa belirtilen dozdan daha fazla maruz kalanlar ve aspirin kullanıcılarının okuması tavsiye edilmez. )

  Objektif bir sanat eleştirmeni olarak bu noktada sizlere yaprağın karanlık yüzünü de açıklamak zorundayım. Şimdi tekrar görselin merkezine dönelim. Terazi metaforunu bir kenara bırakırsak, objeler arasındaki doğrudan ilişkiyi incelediğimizde, kadınlarının ayakları altında bir erkek figürü görürürüz. Objelerin bu şekilde konumlandırılması bir tesadüf değildir elbette.

  Öncelikle erkek figürünü yakından inceleyelim.

  Yaprak, yarattığı karakteri yukarıdan aşağıya doğru işlemiştir.

  Erkeğe gözlük giydirilmesi bir çeşit kimliksizleştirme çabasıdır. Böylece eleştirisinin odağında belirli kimseler olmadığını, eleştiriden tüm erkekliğin sorumlu olduğunu dile getirir. 

Peki yaprak burada neyi eleştirir? 

  Cevap biraz daha aşağıda yatmaktadır. Erkeğin göğsünde yazılı Lotus yazısına dikkat edelim. İlk bakışta basit bir yazı gibi görülebilir elbet.

  Lotus çiçeği, daha doğrusu kırmızı lotus; doğu inanışlarında kadın cinsellik organını temsil eder. Görseldeki lotus yazısının rengine dikkat etmenizi isterim. Renk skalasını gözlerimizin önüne getirirsek aslında yeşil rengin, tam olarak kırmızının karşısında yer aldığını hatırlarız. Bu şekilde sanatçı dolambaçlı bir yoldan giderek, karşısına seksüel anlamda erkeği alır. Bakalım bu konuda ne söyler sanatçı? Cevap için biraz daha aşağı inmeliyiz.

  Sizce tahterevallinin sapının durduğu yer de bir tesadüf müdür?

  Kadınların erkeğin üstünde konumlandırılmış olması ise yaprağın hayal ettiği korkunç düzenin küçük bir temsilidir sadece. Bu hayalini sanatçı, figürlere giydirdiği kıyafetlerle kuvvetlendirir.

  Her iki kadının da şapka takmasının bir sebebi vardır. Sizlerin de çok iyi bildiği üzere tarih boyunca, yönetimde güç sahibi kimseler (krallar, tanrılar) şapka, başlık ya da taçla resmedilmiştir. Bu yönetimde söz sahibi oluşun göstergesidir. Aşağı kesim ise fotoğraftaki erkek figürü gibi başı açık resmedilir.

  Yaprak güç ve makam arzusunu bir başka ayrıntıyla destekler. Kadın figürlerin giydiği kıyafetlerin bolluğuna, aksi şekilde alttaki figürün ne denli dar giydirildiğine dikkat ediniz. Bu korelasyon, sermayenin erkek otoritesinden kadına doğru kaydığı bir ekonomik düzenin hayalidir şüphesiz.

  Sözün bittiği yerdeyiz belki de...

  Evet değerli okur. Şimdi tüm bu gözlemlerin sonucunda her bir bilinçli vatandaşın kendine sorması gereken bir soru var: Yoksa Yaprak; erkek düşmanı, anarşik bir patates midir?