#romanowicz i szymaniak

[mateopoznan]

Warszawa Śródmieście (wnętrze)

projekt/budowa: 1955-1963

architekt: Arseniusz Romanowicz i Piotr Szymaniak

projekt wnętrz wykonali artyści z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie: Wojciech Fangor, Jerzy Sołtan, Zbigniew Ihnatowicz, Wiktor Gessler, Adolf Szczepiński, Bogusław Smyrski i Lech Tomaszewski

#Warszawa #Warsaw #Śródmieście #WarszawaŚródmieście #Polska #Poland #architektura #architecture #socrealizm #modernizm #opart #socmodernizm #modernism #socreal #kolej #pociągi #dworzec #train #trainstation #Fangor

[warszawskisocmodernizm]

DWORZEC WARSZAWA OCHOTA

Dworzec Warszawa Ochota Al. Jerozolimskie 58 proj. arch. arch. Arseniusz Romanowicz, Piotr Szymaniak konstr. inż. Wacław Zalewski bud. 1962-63 r.

Przystanek kolejowy położony w sąsiedztwie jednego z najważniejszych węzłów komunikacyjnych tej części miasta, podobnie jak inne powojenne dworce kolei średnicowej, powstał po trwającym kilka lat procesie projektowym, obfitym w drastyczne modyfikacje koncepcji architektoniczno-funkcjonalnej. Zmieniała się zarówno lokalizacja peronów, forma dworcowego pawilonu jak i nazwa stacji, zwanej początkowo Warszawa „Zawisza”. Ostateczny rezultat, pozwalający zaliczyć dworzec do grona najambitniejszych polskich realizacji początku lat 60., był wypadkową dążeń nieskrępowanej wyobraźni i rozumu czysto praktycznego.

W przeciwieństwie do urozmaiconego i wyważonego formalnie dworca Warszawa Powiśle, rozpiętego między szczytem a podnóżami skarpy, dworzec Warszawa Ochota, położony w granicach wąskiego wykopu, posiada jedną istotną dominantę w postaci pawilonu kasowego zawieszonego nad linią torów. Łupinowy dach w kształcie paraboloidy hiperbolicznej jest nie tylko estetyczną fanaberią projektantów, odzwierciedla również układ komunikacji pionowej. W obniżonych narożnikach umiejscowiono schody łączące płyty peronów z poziomem ulicy. Efektowne zadaszenie podparte jedynie w trzech punktach w pełni pozwalają docenić niemal całkowicie przeszklone ściany. Dynamizm struktury został podkreślony przez mozaikowe, czarno-białe pasy rozciągające się między przeciwległymi krawędziami betonowej płaszczyzny.

Spośród użytych materiałów to beton najmocniej definiuje wygląd peronów i dwóch przerzuconych nad torami kładek. Nadwieszone chodniki oparto na nieotynkowanych, V-kształtnych słupach. Uwagę zwraca finezyjnie wykonane wyjście z peronów na wschodnią kładkę, w szczególności elipsoidalne zadaszenie schodów i ścianka z  kompozycją prostokątnych otworów.

Podobnie jak w przypadku innych warszawskich dworców, stan stacji systematycznie pogarszał się z biegiem lat. Zdemontowano neonowe elementy informacji wizualnej, zamknięto wyjścia z peronów ułatwiające przesiadki. Remont z 2009 roku poprawił jedynie stan pawilonu, który zresztą po ponad dekadzie znów nie jest w najlepszej kondycji. 12 września 2019 roku MWKZ Jakub Lewicki wpisał stację do rejestru zabytków.

Fot. cz.-b. CAF, H. Jurko 1962 r., fot. kol . H. Jurko 1963 r., WMP 2017 i 2019 r.

[warszawskisocmodernizm]

DWORZEC WARSZAWA STADION

Dworzec Warszawa Stadion Ul. Sokola proj. arch. arch. Arseniusz Romanowicz, Piotr Szymaniak bud. 1956-58 r.

Pierwszy oddany do użytku przystanek linii średnicowej przewidziany został głównie do obsługi imprez masowych odbywających się na wybudowanym niedawno Stadionie Dziesięciolecia. Perony były gotowe do przyjmowania podróżnych już w 1955 roku, jednak brakowało im zaplecza w postaci kas biletowych i poczekalni. Te dwie funkcje postanowiono pomieścić pod jednym dachem w dwukondygnacyjnym budynku wzniesionym przy północno-wschodnim krańcu stacji.

By optymalnie doświetlić wnętrze przestronnej hali budynku dworcowego, wschodnią i północną ścianę niemal całkowicie przeszklono. Rozwieszony szeroko dach nie wymagał dodatkowych podpór dzięki zastosowaniu łupinowej konstrukcji z żelbetu. W przeciwieństwie do późniejszych realizacji duetu architektów na linii średnicowej, ten projekt charakteryzował się stosunkową różnorodnością użytych materiałów. Ściany zewnętrzne i wewnętrzne licowano cegłą cementową, marmurem łamanym, płukanym lastryko i zwykłym tynkiem.

Głównym akcentem formalnym kompleksu jest, co typowe dla autorów, żelbetowe zadaszenie, finezyjnie wykrojone z czaszy elipsoidy, a swoim wewnętrznym żebrowaniem przypominające muszlę. Prowadzi ono do tunelu o charakterystycznym przekroju, którego nachylone ściany pierwotnie wyłożone były ceramicznymi płytkami. Tunel doświetlają dwie pary poprzecznych lunet - odległe reminiscencje sklepienia krzyżowego.

Cały zespół dworca zmodernizowano w latach 2011-2012. Perony przebudowano całkowicie i zadaszono, natomiast sam budynek szczęśliwie uniknął znaczących zniekształceń oryginalnej kompozycji. Do elementów wpływających negatywnie na odbiór kompleksu dworcowego należałoby zaliczyć zadaszenie wzniesione przy okazji budowy stacji metra M2 Stadion, które nie dość, że nie przystaje formą do budynków zabytkowych, to nie pasuje również kolorystycznie do nowej odsłony peronów.

Fot. Z. Siemaszko 1959 r., fot. z nr 151 E. Kupiecki, ~1963 r.